Vergadering; van den gemeenteraad te ZIJPE.
De collecte te Beverwijk en omstreken
van wege het locaal comité de Unie heeft f 199,96%
opgebracht tegen f 204.14 in 1888.
tot schoolverzuim in de groote steden is het gebrek aan be
hoorlijke kleeding en schoeiselschrijft men nu leerplicht voor,
dan eischt men indirect, dat de Staat in kleeding en schoeisel
voorziet.
De heer Rutgers van Rozenburg, die altijd over
tuigd is geweestdat pogingen tot herziening der wet van de
rechterzijde, niet van de liberalen moesten uitgaan acht het
subsidiestelsel niet overeen te brengen met het stelsel van
scheiding van kerk en staat, waarom de liberalen het ook nooit
konden voorstellen. Na de verklaringdat dit ontwerp slechts
een eerste stap is om te komen tot bijzondere scholen als regel
en openbare als uitzonderingis vergelijk op een dergelijken
grondslag onmogelijk. Het ware iets anders, als de hooiden
aer wel geëxerceerde troepen verzekerden, dat met dit ontwerp
de strijd uit was. Alleen zou blijven bestaan het dogma der
rechtsgelijkheidvan welk dogma het gevolg zou zij ndat de
voorstanders van het bijzonder onderwijs ook subsidie zouden
gaan vragen voor kleine bijzondere middelbare en hoogere
schooltjeszooals te Amsterdam reeds bestaan. Als de minister
dit dogma wil loslaten dan kan hij toonen verzoeningsgezind
te zijn. Wordt leerplicht, waarvan hij niet zulk een groot
voorstander is, niet in de wet opgenomen, dan zal hij daarom
niet tegenstemmen. Het bezwaar der verplichte schoolgeldhef
fing weegt bij hem veel zwaarderdie dwang moet geschrapt
wordenal is hij op zich zelf voor betaling van schoolgeld
door de ouders, o dat die betaling het onderwijs meer op prijs
doet stellen. De gelijkstelling van groote met kleine gemeenten,
wat betreft de subsidie voor onderwijzers, keurt hij af. Al
wordt het ontwerp verworpenhet zal nut gesticht hebben
omdat te niet gedaan is het praatje bij de verkiezingen, dat
de liberalen de onderwijskosten zoo opdreven, want het blijkt,
nudat de uitgaven veel hooger zullen worden (de heer
Lo h m a n roeptde helft goedkooper) en het vertelsel
dat de openbare school een broeikas van ongerechtigheid
zou zijn, want ware dit zoo, dan had de rechterzijde hare be
stendiging niet kunnen voorstellen. Mocht het ontwerp ten doode
zijn gedoemd, op zijn grafzerk kan geschreven worden»Hier
ligt een ontwerp, voor de clericalen in hooge mate beschamend,
dat, hoe kort geleefd, toch ontsmet en gezuiverd heeft den staat
kundigen dampkring en daarom niet vergeefs heeft geleefd."
De heer Roëll wijst er op, dat de wet van 1878 groote
zegeningen voor het land heeft te weeg gebracht. De oppositie
tegen de openbare school moge er door toegenomen zijn, dit is
niet het gevolg van de paedagogische, wel van de geldelijke
regeling, welke beter had kunnen zijn. Verbeteringen wor
den thans werkelijk voorgesteld, zooals deopneming van de gymnas
tiek, besliste weigering van gemeentelijke subsidiën voor bijzon
der oüderwijs, de goedkeuring door tied. Staten van verschil
lende bepalingen in art. 19 omschreven de wachtgelden enz.
Maar de schaduwzijde isde vermindering van het noodig
aantal onderwijzers, de bepaling van het aantal schoolkinderen,
de eisch tot schoolgeidheffing, zooals die in dit ontwerp is ge
steld en de geldelijke regeling. Naar zijne zienswijze had eene
geldelijke regeling der verhouding tusschen rijk en gemeenten
aan dit ontwerp moeten voorafgaan. Hij zal trachten verbete
ringen in het ontwerp aan te brengen en hoopt, dat niet de
heer Vermeulenmaar de heer Schaepman het gevoelen der
rechterzijde uitsprak en amendementen wel overwogen en aan
genomen zullen worden. Ten slotte zal hij zich alleen laten
leiden door de vraagof de prijs voor het koopen van den
landsvrede niet te hoog is.
De heer S m i d t verklaartna eenige beschouwingen over
onvoldoende voorbereiding, steeds meer op deugdelijk volks
onderwijs te hebben prijs-gesteld dan op oplossing van den
schoolstrijd. Na den heer Roëll kan hij kort zijn. Hij gaat
de verschillende tegen deze wet bestaande bezwaren in bijzon
derheden na en verklaart het een illusie te achtendat dit
ontwerp een einde zou maken aan den schoolstrijd, daar die
strijd een dieper oorzaak heeft, namelijk de strijd tusschen vrij
onderzoek en opgelegd gezag. Men kan zich met dit ontwerp
alleen tevreden stellen, om de openbare school te ondermijnen.
Hij zal echter tegen het ontwerp stemmen om één onoverkomelijk
bezwaar, namelijk de wettelijke erkenning van het recht der confes-
sioneele school op ondersteuning uit de staatskas. Dat beginsel
is onbestaanbaar tegenover het beginsel van scheiding van kerk
en staateen beginseldat niet mag worden prijs gegeven,
omdat het begrip van volkseenheid daardoor zou verloren gaan.
Want in de neutrale school ligt de waarborg voor een neutra
len staat. Ter wille van dat beginsel stemt hij tegen.
De heer Lieftinck verklaarde ook tegenstander te zijn
van dit ontwerpdat niets anders beoogde dan subsidieering
van zoogenaamde sect.escholen. Wel had de wet van 1878, aan
welker toepassing wel eens iets haperdeverbeterd kunnen
wordendoor leerplicht in uitzicht te stellen en verbetering
van het toezichtdoch de tegenwoordige wijziging is geene
verbetering. Wat men een compromis noemt, blijkt geen com
promis te zijn. Het volksonderwijs wordt slechter en het land
niet beter. Men wil het onderwijs dienstbaar maken aan parti
culiere, godsdienstige propoganda. Dat men door toegeven een
einde aan den schoolstrijd zou maken, ontkent hij. Eene be-
zuinigingswet is deze wet niet: zij zal tonnen en millioenen
meer kosten. Eene verbeteringswet evenmin, want wat verbeterd
kon wordenwordt nagelaten. Het middel om schoolverzuim
te keeren, de leerplicht, wordt niet aangegrepen. Het middel
om zich daarvan af te makendat eerst de schoolkwestie op
gelost moet zijn, is gezocht. De lust om te bevredigen, waartoe
deze wet zou moeten dienenis waarlijk niet groot. Zal door
het geven van staatsgeld ter ondermijning van de Staatsschool
de strijd ophouden Let men slechts op hetgeen een lid van
het Kabinet in een extra-parlementair geschrift heeft gevraagd
en op de wijze, hoe een regeeringslid in een schrijven naar
Indië anderen zwart maakt, dan kan men er zeker van zijn,
dat godsdiensthaat gezaaid zal worden tusschen burgers en
kinderen van hetzelfde vaderland. Waar aan de groene tafel
aan 't groene hout zoo gehandeld wordt, wat zal daar van het
dorre hout te wachten zijn De eenheid van het volk gaat bij
hem boven bevoordeeling van éénheid van een kerkgenootschap.
Hij zal tegen deze wet stemmen.
De heer L o h m a n meentdat deze wet een einde zal
maken aan den schoolstrijdhaar doel is niet uitbreiding van
het christelijk onderwijs. Aan scholen van ongeloovigen zal
volgens deze wet ook subsidie gegeven moeten worden, natuur
lijk zonder ondermijning der staatsinstellingen. De neutraliteit
van den Staat blijft. Het is onjuist, te zeggen, dat hier
eene confessioneele staatsschool in het leven geroepen wordt.
Wil men het openbaar onderwijs verbeteren of hervormen,
men wachte tot na de aanneming dezer wet. Deze wet
bedoelt niet het leegpompen der openbare schoolmen wil het
onderwijs verbeteren. Wat de rechtsgelijkheid betreft, de re
geering heeft duidelijk verklaard wat zij daaronder verstaat
en daarin steunt haar de rechterzijde. Bij de indie
ning van dit ontwerp heeft men zich vrij algemeen gesteld op
het standpunt, om een einde te maken aan den schoolstrijd.
"Vindt men het wenschelijk, dat die strijd alles blijve beheer-
schenmen stemme tegen het ontwerp. De heer Rutgers
verlangde de verklaringdat na dit ontwerp de school
strijd uit zou zijngoedmi's de overzijde en de Eerste
Kamer verklaarden, dat zij harerzijds dit ontwerp aannemen. Deze
wet zal bewerkendat de liberalen niet langer de chris
telijke beginselen zullen ondermijnen en het onderwijs
niet worde gestuurd in socialistische richting. De openb.
school heeft reden van bestaan ter voorziening in leemten: de
fout zit echter hierindat men de richting van het openbaar
onderwijs tot de richting van Nederland wil maken. De open
bare school is voor zijne partij onaannemelijk, omdat ze is de
school der vrije gedachte in den verkeerden zin des woords.
Met deze wet wordt de schoolstrijd van het staatkundig terrein
afgevoerd. Over leerplicht kan men sprekenzonder de staat
kunde er by te halen. Marnix (een zeer klein hoopje met
eene zelfstandige meening) in het geheele land noggeene 1500
medestanders tellende, wil geheele opzijdestelling van het open
baar onderwijsdoch dit wil de anti-revolutionaire partij niet.
len slotte bestrijdt hij de bewering, dat door schoolgeldheffing
het openbaar onderwijs kunstmatig ondermijnd zal worden en
verklaart hijdat hij het zeer onbillijk zou vinden, door hooge
schoolgeldheffing kinderen te brengen op christelijke scholen:
ze moeten uit eigen begeerte daar komen. Het stelsel van
het ontwerp geeft meer vrijheid dan het engelsche stelsel voor
het bijzonder onderwysmet denzelfden waarborg minder ge-
vaar voor onderdrukking en meerdere zekerheid voor goed
onderwijs. Van ondermijning van het openbaar onderwijs is
geen sprake. De linkerzijde moet het voorstel, zooals het daar
ligt, aannemen of verwerpen, maar niet gaan vechten om meer te
krijgen. Voortzetting den 27.
20 Augustus 1889.
Afwezig de heer J. van Beusekom. Na opening,
voorlezing en goedkeuring der notulen verzoekt de
voorzitter de commissie tot onderzoek der rekeningen
over 1888, hare bevinding mede te deelen. Bij monde
van don heer Nobel stelt de commissie voor, die goed
te keuren met dankzegging aan de verschillende admi-
nistratiën voor het gebouien beheer. Zij beeft eeo
paar opmerkingen te maken1°. dat de rekeningen
alle sluiten met een goed batig saldowaarvan met
genoegen kennis is genomen 2°. dat er een groot
verschil bestaat in het verbruik van brandstofien in de
verschillende scholen. Te Bargerbrug werd weder het
meest verbruikthetgeen moet worden verklaard uit
het soort kachels dat daar in de school is geplaatst.
Ten einde echter eene zuivere berekening te kunnen
makenacht de commissie het wenschelijkdat een
staat worde opgemaakt van de kosten van brandstoften
en het onderhoud der kachels in de vijf scholen gedu
rende de laatste vijf jaren. Blijkt daaruit dat de
kosten te Burgerbrug hooger zijn, dan zou aanschaffing
van andere kachels aldaar in overweging kunnen wor
den genomen. Bij het nazien der rekeningen van het
armbestuur en het weeshuis is de wenschelijkheid
uitgesproken, het onderhoud der gebouwen enz., vooral
indien het van eenigen omvang isaan te besteden.
De voorzitter dankt de commissie voor haren arbeid
en het uitgebracht verslagwaarna met algemeene
stemmen het voorstel tot goedkeuring wordt aange
nomen en de rekeningen vastgesteld als volgtDie
der armen-administratie in ontvang op 9879,38,
in uitgaaf op f 8631,73met een batig saldo van
f 1217,65; die van het weeshuis in ontvang op 4532,75)4,
in uitgaaf op 3306,63)4 met een batig saldo van
f 1226,12; die van de gemeente in ontvaDg op
3i467,31% in uitgaaf op f 30690,73met een
batig slot van 2776,58%.
Da voorzitter verklaart daarna dat aan het verzoek
der commissie tot opmaking van eenen staat der
kosten van verwarming in de verschillende scholen zal
worden voldaan en sluitniets meer te behandelen
zijnde, de vergadering.
Bij de herstemming voor lid van den gemeenteraad
te Sehagen is den 20 gekozen de heer C. Asjes met
111 stemmen tegen 39 op den heer P. Boekei Cz.
Den 21 werd te Amsterdam de vierde jaar
vergadering gehouden van de Vereeniging tot bestryding
van knoeierijen in den boterhandel. By de opening
der vergadering herinnerde de voorzitter de hejr J.
Zijp Kz.dat het door de vereeniging voorgestelde
doel ten deele bereikt wasnl. de tot Btand gekomen
wet om het bedrog in den boterhandel tegen te gaan.
Al voldoet deze wet niet aan alle eischen toch zal zij
nuttig zijn om bedrog tegen te gaan. Deze vereeni
ging wil geen bescherming en erkentdat er kunst
boter bestaatdie een uitstekend surrogaat is en voor
den mingegoeden mandie geene natuurboter kan
koopen, zeer goed te gebruiden. Nu de wet er is,
moet de vereeniging zooveel doenlijk baar doel geheel
trachten te bereiken door elk bedrog in den boter
handel te weren en zorgen dat kunstboter niet worde
verkocht in den naam van natuurboter.
Uit het verslag bleek dat het aantal leden 768 en
bet aantal begunstigers 131 bedroeg. De rekening
sloot met een voordeelig slot van f 310.77. De leden
werden aangespoord zooveel mogelijk nieuwe leden te
winnen, om de kas te stijven, daar men veel geld
noodig heeft. Aan het bestuurdat 400 krediet
gevraagd had werd een onbepaald krediet verleend
om in overleg met de hoofden van politie in groote
steden de hand te doen houden aan de tot stand ge
komen wetom het bedrog in den boterhandel tegen
te gaan en 200 beschikbaar gesteld om het onderzoek
van monsters van boter-surrogaten te bevorderen. Het
bestuur werd gemachtigd om bij den minister van ko
loniën aan te dringen op het invoeren van gelijke be
palingen in Nederl -Indië als nu in Nederland bestaan.
De statuten werden met de voorgeschreven meerderheid
gewijzigdter verkrijging dat aftredende bestuursleden
herkiesbaar zijn deze wijziging geschiedde om de her
kiezing der aftredende ledende heeren Zyp H.
Halbertema en J Rinkes Borger als bewijs van er
kenning hunner verdiensten mogelijk te maken.
Bij kon. besluit van den 21 zijn de bepalingen
vastgesteld voor de zevende algemeene tienjarige volks
telling, ten doel hebbende de aanwijzing van allen, die
te middernacht tusschen 31 Deo. 1889 en 1 Jan. 1890
hunne werkelijke woonplaats binnen Nederland hebben,
onverschillig of zij op dat tijdstip in hunne woning al
dan niet aanwezig zijn alsmede van hen diezonder
werkelijke woonplaats binnen Nederland te hebben, op
dat tijdstip aldaar aanwezig zijn. Bij de volkstelling zal
tevens een onderzoek ingesteld worden naar de beroepen
der ingezetenen en naar het aantal blinden en doof
stommen.
Van de visschersvloot te Urk zijn in den storm van
den 21 twee schuiten zeker vergaan, waarbij zeven per
sonen zijn verdronken. Twee hunner waren gehuwd
eene schuit werd bevaren door drie broeders. Vau de
tien gestrande vaartuigen zijn 4 vlot gekregende
overige zijn waarschijnlijk verloren.
Den 21 des avonds zijn te Hillegom door eene
windhoos, die vergezeld ging van een zwaren Blagregen,
zes- vrij zware iepenboomen welke op eenigen afstand
vaa, eikander op éénertj stonden, omvergeworpen.
Den 22 is te N&arden een bij het militair hospi
taal gelegen huis door den bliksem getroffen en afge
brand.
De Egmonder bom E. G. 16 is den 22 des
morgens te NiOUWSdiep met gebroken groeten mik
door den loodskotter No. 12 binnengesleept.
Den 22 des avonds te 7. u. 35 mia. ia te
Utrecht een stoker overreden door den treindie
uit Arnhem aankwam.
Den 22 is te Zaandam door het breken van
den mast van een Achterschip, dat achter des Dam lag,
aen schipper, die met zijn vaartuig in de nabijheid lag,
zoodanig aan het hoofd getroffen, dat hij onmiddellijk
daarna overleed.
Den 23 des nachts is te Haarlem een tot
werkplaats en winkel ingericht perceel aan de Bake-
neasergracht van den cartonwerker Martens uitgebrand.
De arr. rechtbank te Amsterdam beeft den
23 den engelschen kapitein David Black die terecht
gestaan heeft ter zake van poging tot doodslag, ge
pleegd op den matroos Hendrik Pool, vrijgesproken en
zijne onmiddellijke invrijbeidsstelling gelast, daar zij het
aan bem te la3te gelegde niet wettig en overtuigend
bewezen achtte.
Den 23 is aan de gruwelkamer van het Nederl.
Panopticnm te Amsterdam eene nieuwe groep toe
gevoegd, vooretellende de kwartjesvinders.
Den 23 is op den spoorweg tusschen Haarlem
en Halfweg met een avondtrein eea vet varken
overreden; de trem bekwam geen letsel. Het varken was
zoodanig verminktdat het niet als voedsel gebruikt
mocht worden.
De gemeenteraad van Egmond aan Zee heeft
den 23 op daartoe gedaan verzoek aan den heer
S. Boersma met ingang van den 1 Oct. a.s. eervol
ontslag verleend als onderwijzer aan de openb. school.
Bij kon. besluit van den 23 is aan den heer
dr. J. A. Kortewegmet ingang vaa 15 Oct., eervol
ontslag verleend als hoogleeraar in de faculteit der
geneeskunde aan de Rijks Universiteit te Groningen.
Voor de verkiezing van een lid van den gemeen
teraad van Amsterdam kwamen den 23 7233 van
de ruim 19000 kiezerB op. Gekozen werd de candidaat
der liberalen, de heer nit. J. W. Alting Mees, met 3678»
st.: op den heer Paul Strater, katb., bovendien gesteund
door da anti-revolutionairen ea de radicalen waren
3360 stemmen en op den sociaal-demccraat den heer-
J. A, Eortnijn 155 stemmen uitgebracht.
Den 23 en 24 zijn te Amsterdam twee vac
de zestien voor de hoofdakte geëxamineerden geslaagd,
namelijk L. C. Post te Haarlem en W. D. Niestadb
te Beverwijk.
De examens voor de hoofdakte te 's Gravenhage
zijn den 24 afgeioopen. Van de 251 mann. en 22
vrouwel. candidaten, die opkwamen, trokken 44 mann.
zich terng, slaagden 71 mann. en 11 vrouw, en werden
afgewezen 136 mann. en 12 vrouw.
Den 23 is te Utrecht voor de fransohe taal, lager
onderwijs, o. a. geslaagd tnej. M. Melchior te Koedijk;
den 24 de dames R. G. Prinsen Geerlings te Haar
lem, G. VV. A. Pelt te Zaandam en J. M. Peere
boom te Wormerveer.
Uit het verslag der Vereeniging voor Lijkver
branding over 1888 blijktdat het ledental daalde van
685 tot 672. De ontvangsten beliepen f 972,74 de
uitgaven 754.88. De ontvangsten voor het fonds van
lijkovens baliepen 2715.73 tegen/ 1778.90% in 1887;
de buitengewone toenemiDg dezer ontvangsten is een
gevolg van de stortingen die recht geven op verbran
ding voor rekening der vereeniging. Het kapitaal van
dat fonds was op 31 Dec. groot f 25600 nominaal
2% N. W. S.
De minister van binnen!, zaken heeft aan den
heer mr. J. L. Berns, archivaris in Friesland opge
dragen een onderzoek in te stellen in de archieven te
Dresden en Weenen naar uit het tijdperk der saksische
hertogen dagteekeDende bescheiden welke belangrijk
zijn voor de geschiedenis van Friesland.
Den 29 is de inschrijving geopend op 2500 obli-
gatiën, ieder groot 1000, eener 3% pet. leening van de
Dainwatermaatschappij te Amsterdam tot den koers van
98% pet.; de leening is aflosbaar bij uitloting van 1890
tot 1940 met recht tot vroegere aflossing.
Mej. T. Schollee te Hoorn is benoemd tot
onderwijzeres aan de openb. school te Moerbeek, ge
meente Nieuwe Niedorp.
De Holl. Spoorwegmaatschappij heeft aan den
gemeenteraad vau BeVörwij k medegedeeld dat zij
geene termen heeft gevonden, om gedurende den winter
een of meer der zomer-lokaaltreinen te laten loopen.
De gemeenteraad van Beverwijk heeft afwijzend
beschikt op een verzoek van de Duinwatermaatschappij
om toestemming tot aansluiting van de gemeente Wor-
mor aan het buizennet.
Tot boofd-ingelanden voor het polderbestuur
Sehagen zijn gekozen de heeren Sm. Stins en
Jn. Govers in plaats van de heeren Jn. Borst en
W. Frans, tot leden van het dagelijkaoh bestuur benoemd.
Een groot aantal vereerders van wijlen den beer
J. A. Alberdingk Tbijsn hebben het plan gevormd een
gedenkteeken te doen plaatsen in bet buiswaarin bij
leefde, werkte en stierf en een gedenkpenning te laten
slaan ter herinnering aan dat feit. Inteekenhiljetten ter
bereiking van dat doel worden rondgezonden.
Tot kapelaan bij de r. k. gemeente te Assen-
delft is benoemd de heer A. Vinkensteijn en bij die
te Wormerveer de beer J. H. Stoopman;
De kantonrechter te Zaandam heeft den 17
W. K,, slager aldaar 1° als houder van vee, waarbij
verschijnselen van besmettelijke ziekte zich openbaarden,
daarvan geen kennis te hebben gegeven aan den bur
gemeester en 2° wegens het vervoeren van vee door
besmettelijke ziekte aangetastveroordeeld tot twee
geldboeten, eene van f 12 en eene van 40, of hechtenis
