SALYATORE,
FEUILLETON.
No. 104.
Een en Negentigste Jaargang.
1889.
ZONDAG
1 SEPTEMBER.
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
EERSTE BLAD.
IN DE TWEEDE KAMER.
Roman van ERNST ECKSTEIN.
Prijs der gewone Advertentiën:
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag-en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80franco door
het geheele rijk f 1,
De 3 nummers f 0,06.
Per regel f 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERM>. COS-
TEE ZOON.
Den 20sten Augustus, 's namiddags te twee uren
kwamen de ledeu der Tweede Kamer bijeen en den
22sten 's voormiddags te elf uren werd, met afwijking
van het Reglement van Orde, de beraadslaging ge
opend over het Regeeringsvoorstel tot gedeeltelijke
herziening van de wet op het lager onderwijs. Alleen
wanneer het onderwerp «bijzonder eenvoudig of spoed-
vereischend" is, laat het Reglement toe, dat de dag
der beraadslaging vroeger mag worden gesteld dan
driemaal 24 uren nadat daartoe het besluit genomen
is. Nochthans heeft noch de Voorzitter, die het voor
stel deed, noch iemand van de meerderheid, die het
aannam, durven beweren dat één van beide van dit
wetsvoorstel gezegd kan worden. Het verslag van
het onderzoek der Commissie van Voorbereiding, van
de beantwoording der geopperde bedenkingen door de
Regeering en van het nader mondeling overleg tusschen
haar en de Commissie beslaat 108 bladzijden. Het
oorspronkelijk wetsontwerp is door een «gewijzigd"
en vervolgens door een «nader gewijzigd" ontwerp
vervangen. Dit verslag en die gewijzigde ontwerpen
waren juist tien dagen vóór de samenkomst van de
Kamer aan de leden toegezonden. Dat slechts enkele
leden bij den aanvang der beraadslaging voldoende
voorbereid waren, was van dezen onbehoorlij ken spoed
het onvermijdelijk gevolg. Zelfs een lid van de commissie
van Voorbereiding, die alzoo voortdurend aan het
onderzoek van het ontwerp en aan het overleg met
de Regeering had deelgenomen, verklaarde geen tijd
te hebben gehad om de beteekenis en de gevolgen te
kunnen nagaan van de laatste wijzigingen die de
Regeering iu haar voorstel gebracht had. Intusschvn
is de Kamer reeds eenige dagen met de beraadslaging
over het wetsontwerp bezig en is bereids voldoende
gebleken dat het onderwerp nu juist niet van bijzonder
eenvoudigen aard is.
Van een zoogenaamde staatsrechtelijke gelijkheid of
rechtsgelijkheid tusschen openbare en bijzondere scholen
wil natuurlijk geen enkel liberaal iets weten. Instel
lingen waarvan de oprichting en het onderhoud uit
staats- en gemeentekas worden betaald en die voor
allen toegankelijk gesteld en voor allen bruikbaar
gemaakt worden, hebben geheel andere aanspraken
op bijdragen uit de openbare kassen dan instellingen
die door particulieren opgericht en naar eigen goed
vinden ingericht worden en alleen ten gebruike dienen
van eigen geestverwanten. Dit is zóó duidelijk, dat ook
Naar het Hoogduitsch.
28)
Hoofdstuk XI.
Doodelijk uitgeput door alles wat hij had uitgestaan,
bereikte Salvatore de stadsgevangenis. Hij beefde over
al zijne leden en bezat geen kracht genoeg meer om
zich staande te honden. Toen hij zijne legerstede had
opgezocht, viel hij weldra in een loodzwaren slaap.
Tegen den middag werd hij door het rammelen van de
sleutels gewekt.
Hij keek op. Zijn verdedigerAntonio Cesarien
Maria stonden zwijgend voor hem.
„Gij hier, Zingarella riep hij uit, ten hoogste ver
baasd. Hg was geheel in de war; hij wist niet hoe hij
de tegenwoordigheid van Maria verklaren moest. Gedu
rende den rit naar de gevangenis was hij meermalen
geneigd geweest in het plotseling optreden van de
garde-officieren toch nog de verwezenlijking te zien van
het plan dat hy met Emmanuele had op touw gezet.
In het volgende oogenblik trad hem echter Marsucci's
gestalte voor den geest en met deze de ontwijfelbare
zekerheid, dat alles leugen en bedrog was geweest. Hoe
moest hij dan die onverwachte redding verklaren Een
angstige, uitvorscheDde blik op Zingarella's bleek gelaat
verried hem echter ai zeer spoedig, waar hij de oorzaak
van deze redding zoeken moest.
„Dus is alles verraden", sprak hij in zich zeiven.
„Al werd mij het ergste bespaard in plaats van eeue
belooniag, wacht mij toch nieuwe gevangenschap; want
de Regeering in baar antwoord die staatsrechtelijke ge
lijkheid of rechtsgelijkheid geheel heeft laten varen en
thans verklaart, dat de staat verplicht is ook zooveel mo
gelijk te gemoet te komen aan de begeerten van die
ouders die, omdat zij de openbare school voor hunne
kinderen niet geschikt achten, op andere wijze willen
voldoen aan hunne verplichting om hunne kinderen
te doen onderwijzen. Alleen in zoo verre en in dien
zin heeft zij van rechtsgelijkheid gesproken. Inderdaad
is er, zooals wij reeds menigmaal hebben verklaard
ook naar onze meening om redenen van billijkheid
veel voor te zeggen datnu eenmaal omstreeks 27
pereent van alle schoolgaande kinderen bijzondere
scholen bezoekenin de meeste gevallen omdat de
ouders tegen de openbare school bezwaren hebben van
godsdienstigen aard, aan die scholen ook eene bijdrage
word verleend uit 's Rijks kas. Maar zoo gemakkelijk
dit in het algemeen kan worden toegegevenzoo
moeielijk blijkt de uitvoering te wezen.
Van die moeielijkheid hebben de tegenstanders der
openbare school zelve de treffendste bewijzen geleverd,
door telkens met andere eischen en andere plannen
tot regeling van het onderwijs voor den dag te komen.
Nu eens was de strijd inzonderheid gericht tegen de
openbare school zelve met haar onpartijdig karakter
ten aanzien van de verschillende godsdienstige begrip
pen; dan weer was het vooral te doen om de ge
bruikers der openbare school te verplichten tot betaling
van een niet onbelangrijk schoolgeld, ten einde voor
de bijzondere scholen de mededinging gemakkelijker
te maken. Heden werd uit de openbare kassen subsidie
gevraagdden volgenden dag heette die bijdrage
restitutie en veranderde daarmede haar karakter. Zorg
toch vooral voor een school naar den eisch des gewetens
voor den arme en vorder daarvoor in de eerste plaats
hulp van den Staat, was tot voor korten tijd het
wachtwoordlaat den Staat beginnen met hen te
helpen die zeiven een deel der kosten van de school
kunnen betalenis thans de leus. Te recht werd
daarom dan ook dezer dagen in de Tweede Kamer
opgemerktdat indien de liberale partij, tijdens zij
nog de meerderheid had, een poging bad willen doen
om aan de vorderingen der tegenpartij te gemoet te
komen, zij bij het doen van haar aanbod die tegen
partij wel nooit thuis zou hebben gevonden, daar zij
stellig inmiddels weder verhuisd zou zijn,
In hoofdzaak komt het voorstel der Regeering hier
op neêr, dat ten behoeve van elke bijzondere school
staande onder het bestuur eener vereeniging die rechts
persoonlijkheid bezit, een geldelijke bijdrage uit 's Rijks
kas zal worden verleend, gelijkstaande met de bijdrage
die de gemeente ontvangt voor de openbare school
mits de bijzondere school hetzelfde aantal onderwijzers
het is zoo beider a's de dag dat de zaak niet maar
eenvoudig in de doofpot zal worden gestopt."
Zuchtend keek hij nu eens Maria, dan weder Cesari
aan. Zingarella was bleek hare oogen lagen diep in
de kassen; in het gelaat van den rechtsgeleerde las de
Apuliër een gevoel van triomf en toch lag daarop eene
sombere, ontevredene, verwijtende uitdrukking.
„Ongelukkigste aller menschen begon Cesari, „door
welken vloek wordt gij vervolgd, dat gij zoo blindelings
in uw verderf loopt Wie weet of het niet beter ge
weest waredat de afschuwelijke comedie maar geheel
afgespeeld en de genade des Konings te laat ge
komen was."
„O, signore Cesari 2" stamelde Salvatore. „Gii weet
dus f" J
„Ik weet alles alles behalve den naam van den
aterling, die in het logement „het gouden kruis" de
rol van monsignore de Fabris voor u speelde. Maar
ook die naam zal niet onbekend blijven want de die
naren van het gerecht zjn reeds op weg naar de
woning van uw vriend Racosta."
„Maar zeg mij nu toch eens gij ongeloovige dwaas
hoe was het mogelijk dat gij dit weefsel van list en
bedrog niet terstond hebt doorzien Dat gij gelooven
kondt „Bij S3n Gennaro, ik twijfel of gij niet
werkelijk rijp rijt voor het gekkenhuis te Capua
„Ja, gij hebt gelijk steunde Salvatore. „Ik heb ge
handeld als een krankzinnige. Ik begrijp mij zeiven niet.
O signore Cesariik zie thans de waarheid in van
hetgeen gij mij destijds in den kerker van Pizzo toe-
riept het is een waan indien iemand zich voorstelt
met slechte middelen een goed doel te bereiken
Dwaasheid, ongeloofljke dwaasheid."
Hy onderstenude het hoofd met de hand.
„Wees echter overtuigd", ging hij voort, „dat he
nooit zoover met my gekomen zou zijn, indien ik eene
betrekking had gehad waarin ik naar mijne krachten
had kunnen werkzaam wezeo. Mijn geest verlangde naar
werkzaamheid en toen hieraan op geenerlei wijze kon
telt als voor de openbare school wordt gevorderd
alle vakken waarin aan de openbare school onderwijs
moet worden gegeven ook aan de bijzondere school
worden onderwezen gedurende een bepaald aantal uren
en de school door ten minste 25 kinderen wordt,
bezocht. Er zal dus niet worden gevraagd, of de
school behoefte heeft aan geldelijke ondersteuning, of
de ouders der schoolgaande kinderen arm of bemid
deld zijn, evenmin welke godsdienstige of ongodsdien
stige, kerkelijke of onkerkelijke richting de school
beheerscht. Daarom kan ook naar onze meening niet
gezegd worden, dat zoodanige uitkeeringen in beginsel
in strijd zijn met de onzijdigheid van den Staat ten
aanzien van de verschillende godsdienstige meening
onder het volk of met de gelijkheid van alle ge
zindheden.
Een andere vraag is evenwelof de wijze waarop
thans wordt voorgesteld de ouders te steunen, die
bezwaar hebben tegen de openbare school, voldoende
is om hen in staat te stellen een onderwijs voor hunne
kinderen te verkrijgen, dat aan hun wenschen beant
woordt. Slechts een deel der kosten van de school
zullen door het Rijk worden vergoed dat deeleen
vast bedrag voor eiken onderwijzerzal verschillend
zijn en meer of minder bedragen naarmate de jaar
wedden van het onderwijzend personeel en de overige
kosten aan de eene school lager of hooger zijn dan
aan de andere. Toch zullen nog altijd omstreeks twee
derden van de kosten van het onderwijzend personeel
en alle andere kosten van de schoolvoor lokalen,
schoolmeubelen en leermiddelen, op andere wijze moeten
worden gevonden. De schoolgelden zullen ongetwijfeld
ontoereikend zijn om het ontbrekende aan te vullen.
Ten hoogste mag dit ondersteld worden van het
schoolgeld, dat voor de kinderen der gegoeden wordt
betaald maar van de ouders van de groote meerder
heid der schoolgaande kinderen, die of ten eenen male
onvermogend zijn of tot de minvermogenden moeten
gerekend worden, mag dat niet worden gevorderd.
Hunne gewetensbezwaren tegen de openbare school
mogen echter niet van minder gewicht worden be
schouwd dan die hunner rijkere landgenooten. Neemt
men nu aan, zooals bij de toelichting van het wets
ontwerp geschiedt, dat de Staat verplicht is hun
tegemoet te komen, dan is dit op de wijze, waarop
die tegemoetkoming in het ontwerp wordt geregeld,
niet anders mogelijk dan met zeer belangrijken steun
van particulieren. Nu is het onbetwistbaar waar, dat
van de tegenstanders der openbare school de rijkere
en meer gegoede zich belangrijke offers getroosten
voor het onderwijs van de kinderen hunner armere
geestverwantenmaar kan daarop bij voortduring in
voldoende mate worden vertrouwd, om te kunnen
worden voldaan zocht ik voldoening iu het avontuur
lijke. Ach, signore, ik kan u niet zeggen hoe diep el
lendig ik mij gevoel Wat echter den schurk betreft,
die met Emmanuele Racosta tot mijn ondergang had
besloten, zoo luister wat ik u zeg „Hij is een van de
helpers van den beul."
„Ontzettend riep de advocaat uit. „Men zou meenen,
dat die ellendige Racosta bij zijne misdaad nog bespot
ting heeft willen voegen wijl hij dien man tot zijn
medeplichtige uitkoos. Nu, ook zonder uwe verrassende
mededeeling zou hij niet onbekend zijn gebleven, want
Racosta is in onze handen. Vertel mij nu echter
kalm en volkomen naar waarheid hoe alles in zjn
werk is gegaan. Van het begin af verstaat gij Doe
geene moeite om ons te bedriegen. Ik raad u dat iu
uw eigen belang. Ik zweer u dat het geen haar ge
scheeld had, of ik had niets voor u kunnen doen, want
het was voor mij, als lid van de partj der oppositie,
hoogst moeielijk de verlangde audiëntie bij den Koning
te verkrijgen. Ook thans zijt gij nog niet alle bezwaren
te boven. De ambtenaar van het openbaar ministerie
beschikt over genoeg punten van aanklacht, om u voor
goed te gronde te richten. Er moet krachtig gestreden
worden, of het spel is verloren. Geeft gij mij echter
eea helder inzicht in alle bijzonderheden dan is het
mogelijk, dat ik nog iets gedaan krijg. Dus alles eerlijk
opgebiecht, Salvatore Padovaoino
„Ik zal u de geheele waarheid zeggen alles wat ik
zelf weet", verzekerde Salvatore.
De Apuliër begon te vertellen. Met de grootste ver
bazing luisterde Cesari naar deze mengeling van onnoo-
zel vertrouwen aan de eene en van geslepenheid aan de
andere zjde. Inderdaad, h j stond tegenover eene onge
wone persoonlijkheid en mocht ook al het vermoeden
van den rechtsgeleerde dat de houding van den Apu
liër den indruk maakte vau eene krenking van zijn
verstand nu niet uieer zijn vol te houden, het bui
tengewone in zijn geheele wezen naderde toch de
grenslijn, waar het genie of de krankzinnigheid begint.
