De ramp te Antwerpen
op Vrijdag 6 September.
den Beemstor.
op Langedijk.
Verbinding Alkmaar—Hoorn.
FEESTEN
tijdeus de Landbouwtentoonstelling te IIAARLE1I.
ECicUarafigcite
&tabs~Ëerichteu.
der bijzondere school. De geldelijke gevolgen dezer wet voor de
gemeenten zullen zeer weinig belangrijk zijn. Loopen de ge
meente-scholen leegzooals men vreestdan is dit voor haar
zeer voordeelig. Maar blijft de openb school wat zij isdan
moet men niet rekening houden met den toestand zooals hij
is door eene onvolledige uitvoering der wet van 1878, maar met
een toestandgelijk die zou zijnals die wet was uitgevoerd.
De berekening van den heer Smidt, die dit vergat, was
dan ook onjuist. Er zullen werkelijk een 120 tal plattelands
gemeenten in tijdelijken nood verkeerenmaar de overgangs
bepalingen laten voor haar den huidigen toestand tot 1892 bestaan.
De geldmiddelen der groote gemeenten met uitzondering van
Amsterdam en nog een paar, zijn zoo slecht niet. Hij weerlegt
vooral het adres der gemeente Utrecht. Hij ontkent de noodzake
lijkheid van classificatie der onderwijzerstructementen naar gelang
van de eischen van het levensonderhoud. Hij ontkent, dat het
leven in de groote steden zooveel duurder is dan dat op het
platte land. Alleen het wonen mag iets duurder zijn. Hij
zet uitvoerig uiteen, dat de ongunstige toestand der friesche
gemeenten nog aan andere oorzaken te wijten is dan aan de
wet op het lager onderwijs en ziet geen heil in het verhoogeu der
Rijks-bijdragen, waarvan de heer Huber alleen heil verwacht.
Daarom is hij tegen het amendement Hartogh c s., doch, daar
de staat een offer zal moeten brengen, zou hij wel genegen zijn
de gemeenten te gemoet t; komen, bij voorbeeld door ruimere
toepassing van art. 49 als overgangsmaatregel. Ue min. van
binnen 1. zaken zet uiteendat met artikel 45 der wet
van 1878 niet het gewenschte doel bereikt is. Hij houdt vol,
dat met den schoolbouw overal te weelderig te werk is gegaan
en dat vermindering van de bijdrage in dien bouw van 3U op
25 pet. alleszins gerechtvaardigd is te achten. Verscheidene
gemeentenzooals hij in bijzonderheden mededeeltgaan bij
deze regeling er op vooruit en het is ondankbaar van
den heer Huber dit te ontkennen. Schoolgeldhefiing kan in
Friesland zeer goed geschiedenop verscheidene bijzondere
scholen geschiedt dit ook. Hij is tegen het geven eener bij
drage in de kosten van het bouwen der bijzondere scholen
de wiskunde op scholen voor meer uitgebreid lager onderwijs
kan niet vervallen en het amendement Hartogh c.s. is hem
niet recht duidelijk. Het stelsel der regeering moge gebreken
hebbenvoor het geheele land zal het tamelijk wel passend
werken.
Na eene korte bespreking, waarbij de heer Smidt de
weelde in zake den schoolbouw vooral toeschreef aan den invloed,
vroeger door den bouwkundige van het ministerie van binnenl
zaken uitgeoefend, de minister van binnenl. zaken verklaarde,
dat dit laatste voorbij was en er geen sprake van was bij de
regeering, om art. 49 te veranderen en de heer van Asch van
M'ijck opgemerkt had, dat hij eene buitengewone bijdrage voor
te zwaar gedrukte gemeenten goed vondmits het bijzonder
onderwijs dan ook buitengewone hulp kon bekomen, uitgaande
van het beginsel der rechtsgelijkheidwerd de beraadslaging
verdaagd tot den 10.
Aan het ringsteken, den 2 bij den heer L. A.
van Bentbem te CaStriCUm gehouden, namen 27
personen deel de prijs werd behaald door den heer
P. Kuijs JnJbz., de le premie door den heer B. A.
Theissling en de 2e premie door den heer J. Gijzen.
Aan de den 4 aldaar gehouden biljartwedstrijd namen
21 personen deel, waarbij de prijs gewonnen werd door
den beer Jb Lieftiug en do le en 2e premie door den
beer B. A. Theislingallen aldaar.
De gemeenteraad van Wormflrmfir heeft den
3 besloten de voormalige begraafplaats te West-Knol
lendam van de herv. gemeente aldaar aan te koopen
voor 100 en daarna le ontruimen en te sloopen.
De gemeente-rekening te Mödooiblik is den 3
goedgekeurd in ontvangsten op 33033.92% in uit
gaven op f 28525.74 alzoo met een batig slot van
f 4508.18%.
Aan de harddraverij te \7iering6rwaard op
den 8 namen 11 paarden deel. De eerste prijs van f 100
werd behaald door „Emma", van den heer H. Dalenberg
te Alkmaar en de eerste premie van f 30 door
„Helena", van denzelfden eigenaar en de tweede premie
van f 15 door „de Kol'', van den heer Snoek uit
Bij kon. besluit van den 8 is de heer mr. O. H.
Beels benoemd tot. burgemeester der gemeente Sctiagen.
In den nacht van den 9 is ie Overveen het
door den heer v. D. bewoonde huis nabij Elswoud af
gebrand naar men zegt door bet vallen eener petroleum
lamp. Eene partij duiven en kippen kwam mede in de
vlammen om.
De Commissaris des Konings in Noordhollaud
heeft den 9 bet eiland Marken bezocht. Alle botters,
die in de haven lagen, hadden de vlag in top.
Den 9 is te 'a Gravenbage de heer dr. J. G. van
Eyken, inspecteur der gymnasia, overleden.
De hoogere burgerschool te Hoorn wordt bij
den aanvang van den nieuwen cursus bezocht door 82
jongens en 18 meisjes.
Tot hoofd der school met den bijbel te Hoeve
laken is benoemd de heer L. van Zuijlen te BrO0k
De Nuts-spaarbank te Rijp wordt opgeheven met
het oog op Rijkspostspaarbank het reservefonds wordt
gestort in de kas van het departement.
In de gemeenten HeilOQ en Börgen zijn bij
twee veehouders schapen, lijdende aan dierenschurlt
bevonden.
Dezer dagen versohenen de concepten van dienst
regeling en tarief van den geprojecteerden TratD-
Omnibusdienst Hoorn—Alkmaar. Zooals velen
bekend zijn zal, zijn de stations, die aan de nieuwe lijn
liggen de volgende Oudorp Oterleek Rustenburg
TJrsem Avenb rn de Goorn en Berkhout. Van Alk
maar bedraagt het tarief naar deze stations achtereen
volgens 10, 22% 32%, 37%, 50 55 67% en naar
Hoorn 80 cents.
De ontworpen dienstregeling brengt reeds eenige
verbetering in de aansluiting in de eerste plaats met
Friesland. Tot dusverre moest men s' ochtends per
Packet van 6 uur, of per eersten trein van 7.5 uur
uit Alkmaar, om de aansluiting der friesche veerbooten
te Enkhuizen te halen waarbij dan nog te Zaandam
een uur gedwongen oponthoud van 8 uur tot 8.53 kwam,
wegens de slechte aansluiting. Met de nieuwe tram-
verbinding vertrekt men eerst te 8,45 s' morgens uit
Alkmaar, naukomst te Hoorn 10.45, waar te 11.16 de
trein naar Enkhuizen aansluitin correspondentie met
de veerboot naar den overkant.
Mogen de betrokken gemeentebesturen het goede
voorbeeld volgen van Berkbout en Ursern en door het
verleenen van de gevraagde en naar het schijnt
noodige subsidie gedurende 5 jaren, het hunne
bijdragen, om deze zoo lang gewenschte verbinding tot
stand te doen kcmeD.
Ged. Staten van Zuidholland hebben met vernie
tiging van een besluit van burg. en wetb. van Waarder
verklaard, dat de Bticbting van een kerkgebouw ten
dienste der gereformeerde gemeente en tot tijdelijke
plaatsing van een houten noodkerk op een terrein te
Waarder binnen den afstand van 200 el van het be
staande kerkgebouw der herv. gemeente aLdaarniet
kan worden toegestaan.
Ds. P. E. BarDas JAzn. te Doetinchem heeft het
beroep naar de herv. gemeente te Ha.fl.rlftm aan
genomen.
Te Uitgeest is tot wethouder benoemd, in plasts
van wijlen den heer M. Cornelisse, de heer T. Blankert.
Door de beeren Landré en Glinderman te Amster
dam is uitgegeven eene catalogus van hunne inzen
ding op de tentoonstelling van de Hollandsche Maat
schappij v. Landbouw, vaa 11 tot 16 Sept. e.k. te Haarlem
te houden. De uitgebreide collection, land-, akker- en
tuinbouw, buishouding etc. omvattende, zijn voor belang
hebbenden eene kennismaking overwaardig.
Woensdag 11 September 's namiddags 2 uur
op het tentoonstellingsterrein matinee musicale door het
stedelijk muziekkorps te Haarlem aangeboden door
commissarissen van dat korps, 's Avonds 8 uur con
cert op het sportterrein „de Phoenix", door het orkest
van het concertgebouw te Amsterdam, directeur de heer
W. Kes. Vrij entrée voor de leden van de Hollandsche
Maatschappij van Landbouw met dames.
Donderdag 12 September's avonds 8 uur
concert door het stedelijk muziekkorps in de buitenso-
cieteit „tron moet blijeken". Vrij entrée voor de leden
van de Hollandsche Maatschappij van Landbouw met
dames.
V r ij d a g 13 September, 's namiddags 2 uur, hard
draverij op de Dreef Concert van het stedelijk muziek
korps. Eutrée f 0,25. Gereserveerd terreiu 0,50. (Vrij
entrée voor de leden van de Hollandsche Maatschappij
van Landbouw met ééae vrouw). Tribune voor ieder
persoonlijk daarenboven f 0,50. 's Avonds 8 uur: Spec
tacle-concert in de sociëteit „de Vereeniging", onder
directie van deu heer Wittkouwer Gerson. EntrÓ3 voor
leden van de Hollandsche Maatschappij van Landbouw
(mits niet te Haarlem wonende) f 0,50,
Zaterdag 14 September, 's avonds 8 uur, kermesse
d'été op bet sportterrein „de Phoenix", 's Avonds 10
uur: bal champêtre op betzelfde terrein. Eatréa 0,50;
voor leden van de Hollandsche Maatschappij van
Landbouw met ééne vrouw 0,25. 's Avonds 8 uur
Concert in de sociëteit „de Vereeniging" door het ste
delijk muziekkorps. Entrée voor leden van de Holland
sche Maatschappij van Landbouw, (ook die te Haarlem
wonende) vrij.
Zondag 15 September 's avonds 8 uur concert
in de sociëteit „de Vereeniging", door het stedelijk
muziekkorps. Entréa voor de leden van de Hollandsche
Maatschappij van Landbouw (mits niet te Haarlem
wonende) f 0,25.
Uit de nader bekend geworden bijzonderheden blijktdat
vóór eenige weken in de Lbriek van den heer Oorvilain reeds
eene kleine ontploffing plaats had waardoor 2 personen ge
kwetst werdenwaarvan één later in het gasthuis overleed.
Ue heer Oorvilain had tegen den zin van het gemeentebestuur
en van de burgerij van Ged. Staten verlof gekregenom te
Austruweel achter de bassins op drie kwartier afstand van de
stad Antwerpen eene werkplaats te vestigenwaar de door
hem uit Spanje opgekochte patronendie niet meer bruikbaar
warenuit elkander werden genomen, ten einde het koper der
hulzen te kunnen verzamelen. Eerst moest de kogel en daarna
het kruit er uitgehaald worden. Dit moet met de grootste
voorzichtigheid geschieden, daar de mmste schok eene ont
ploffing kan veroorzaken. Dit werk geschiedde grootendeels
door jongens en meisjes. De berekening is, dat elke patroon 5
wichtjes kruit bevatte, zoodat de 50,000,000 patronen ongeveer
250,000 P.kruit bevatten. Het getal weggeslingerde patronen
zal ongeveer 35.000.000 bedragen hebben, daar 15.000.000
geledigd waren. Wel heeft de justitie een onderzoek in
gesteld, doch het feit, dat alle personen omgekomen zijn,
zal dat onderzoek natuurlijk niet doen slagen. De slag werd niet
alleen te Mechelen en te Gent, maar zelfs te Rozendaal gehoord.
Alle personendie kort na de ramp het terrein bezochten
verklarendat men zich geen denkbeeld kan maken van de
verwoestingendoor deze ontploffing veroorzaakt en van de
tooneelen van ellende, welke zich voordeden Een verslaggever
der Köln. Zeitungdie twee veldtochten heeft meegemaakt
verzekert nooit zulk een tooneel aanschouwd te hebben. Man-
men belast met het reddingwerk, schreiden als kinderen. Het
terrein geleek veel op een slagveld. Eene moeder met drie
dochters was op den dag der ontploffing voor het eerst aan
het werk in de fabriek: allen kwamen om. De man, die matroos
isvond bij zijne thuiskomst de lijken Op een veld in de
nabijheid speelden een groot aantal kinderenallen werden
gewondhet eene ernstiger dan het andere. Zooals meer bij
dergelijke rampen voorvalt, zijn enkele personen op wonder
dadige wijze gered geworden Een meisje van 16 jaren werd
100 el van de fabriek weggeslingerd doch bekwam niet het
minste letsel. Een auder kind viel van eene hoogte van 300
el neer en brak alleen een arm. De eigenaar der fabriek was
tijdens de ontploffing te Parijs en kwam den 7 te Antwerpen
terug. Hij moet zich ter beschikking der justitie houden,
want hij zal waarschijnlijk vervolgd worden, wegens manslag
door onvoorzichtigheid. In den avond van den 7 te 9 uren
kon de braad als gebluscht beschouwd worden. De minister
van binnenlandsche zakendie dien dag het terrein van de
ramp bezocht, deelde aan den Koning per telegram de verschil
lende bijzonderheden mede. De Koning en de Koningin be
tuigden in een telegram aan den burgemeester van Antwerpen
hunne innige deelneming met het lot der getroffenen.
Het getal dooden, dat thans^reeds 146 bedraagt, is evenmin
als het getal der gekwetsten met juistheid op te geven, omdat
tal van personen in de nabijheid gedood of gekwetst zijn.
Vele personen sprongen bij voorbee.d in de Schelde en ver
dronken. Drie reizigers in een rijtuig werden gedood. De
meeste lijken waren zoo deerlijk verminkt en zwart geworden
dat zij niet te herkennen waren.
Den 9 te 12 uren zijn de lijken uit het St. Elisabethsgasthuis
onder grooten toeloop begraven. De gouverneur der provincie,
de burgemeester en de schepenen van Antwerpen waren tegen
woordig terwijl de Koning zich liet vertegenwoordigen door
generaal Joly. De lijkdienst had in de kapel van het gasthuis
plaats. Vele kransen sierden de lijkkisten. Om 2 uur werden
op dezelfde wijze in tegenwoordigheid van dezelfde overheids
personen uit Stuyvenberg 24 slachtoffers in 12 lijkkisten be
graven. Des morgens vroeg waren zes slachtoffers op het
kerkhof van Kiel ter aarde besteld.
Drie personendie het tooneel der ramp bezichtigden zijn
ernstig gewond door het ontploffen van drie kardoezen welke
zij vonden en waarmede zij onvoorzichtig omgingen. Ook in
de stad hebben verscheidene personen daardoor verwondingen
bekomen.
Laatste berichten.
Den 8 des ochtends was de brand op het petroleumveld ge
ëindigd. Duizenden nieuwsgierigen stroomden..er heendoeh
de militairen die het terrein hebben afgezet en streng be
waken, laten niemand toe dan de overheid en vertegen
woordigers der pers
Ten noorden van den steenweg, die van de dokken naar den
dijk der Schelde voert, den Kattendijk genaamd, staat eene
herberg, »de Congo" geheeten, waarvan alleen de twee muren,
die naar de plaats der ramp gekeerd zijn, overeind bleven. In
de nabijheid daarvan zaten dezen ochtend een aantal slacht
offers allen menschendie zelf gekwetst zijn of man of kind
verloren. Een tafeltje met een schoteltje er op, stond voor hen,
waarin voorbijgangers aalmoezen wierpen
Ter linkerhand ligt de plaatswaar de petroleumloodsen
waren. De grond bestaat er uit eene afzichtelijke modder
verkoold door den brand, gedrenkt van petroleum. Daarnevens
de vergaarbakken der Russische petrolenm-tanks waarvan er
twee vernield zijn. Overal in het rond zoover het oog reikt
naar de zijde der dokkenhangars en gebouwen, die uiteenge
slagen of waarvan de daken losgerukt en naar beneden gegleden
zijn, huizen, waarvan deuren en vensters zijn verdwenen of aan
een scharnier of touw scheef er bij hangen
In den omtrek, vooral op den Scheldedijk, ligt de grond
bestrooid met ongeopende gesprongen patronen en met de puin
der fabriek. Deze is geheel in spaanders geslagenvan onge-
veertien centimeters lang en drie breed alsof men ze tot
brandhout haide .gehakt. Honderden menschen trachten een
broodje te verdienenmet het zoeken in het gras naar kogels
en koperen patroondoppen.
Uit Brussel wordt aan de N. Rott. Cour. geschreven dat
het den 8 in die stad letterlijk eene volksverhuizing was naar
Antwerpen. Het getal buitengewone treinendat dien dag
het Noorderstation verliet, is nog nooit zoo groot geweest.
Merkwaardig is het, dat men te Brussel niemand over de
ramp kan hooren spreken, die niet zijne verontwaardiging
lucht geeft over het ergerlijke teitdat voor zulke gevaarlijke
werkzaamheden als het ledigea van patronenvergunning is
gegeven in een gebouw, gelegen in de onmiddellijke nabijheid
van petroleumbewaarplaatsen en de kostbrre haven- en dok-
werken. De justitie zal hebben uit te maken, wie daarvoor
verantwoordelijk isdit alleen is zekerdat de heer Oorvilain
niet in hechtenis is genomen zooa's enkele bladen voorbarig
hebben medegedeeld, maar wel reads een paar malen een scherp
verhoor heeft ondergaan. In hoeverre de eigenaar der fabriek
strafrechtelijk verantwoordelijk kan worden gesteld, is eene
vraag, die men veilig aan de beslissing van den rechter kan
overlaten.
De Brusselsche bladen betoogen, dat de ramp duidelijk aan
getoond heeftdat er uit adininistratief-rechteiijk oogpunt
fouten in de wet aan het licht zijn gebracht, die dringend
herstel eischen. Er moeten betere waarborgen zijn dat een
administratief college als de bestendige deputatie (deputation
permanente) niet langer vergunning zal kunnen geven tot de
oprichting en het in werking blijven eener zoo hoogst gevaar
lijke inrichting als deze fabriek ondanks het uitdrukkelijk
en herhaald protest van een college a's het gemeentebestuur
dat toch het best beoordeelen kan, wat op haren eigen grond
behoort te worden toegelaten en wat niet.
Zondag heeft de koningvergezeld van deu minister van
binnenlandsche zaken en eenige leden zijner hofhoudingde
plaats der ramp in oogenschouw genomen en daarna een bezoek
gebracht aan de ziekenhuizenwaarin de gewonde slachtoffers
verpleegd worden. De koning is langs alle kribben gewandeld,
heeft den ongelukkigen woorden van troost en bemoediging
toegesprokenhulde gebracht aan de toewijding en den ijver
der geneesheeren en der verpleegstersen vóór zijnen terug
keer naar Lreken den burgemeester vail Antwerpjn den heer
Leopold de Waal, eene som van 12000 franken ter hand gesteld,
ten .behoeve van 'de rampzalige slachtoffers der ramp, terwijl
Zijne Majesteit het voornemen te kennen gaf, zich morgen bij
de begrafenis der dooden te doen Vertegenwoordigen. Het
bezoek des konings heeft allerwege den allergunstigsten indruk
gemaakt.
Uit den Haag meldt men onsdat de Belgische gez int aan
het nederlaudscke hofbaron d'Anethanzich bereid heeft
verklaard giften voor de slachtoffers der ramp te Antwerpen
in ontvangst te nemen. Volgaarne zal Z. E zich met het
overmaken der ingeko nen gelden belasten.
Reeds dadelijk nadat de omvang van het onheil bekend was,
zijn er bij den gezant verschillende giften ingekomen. Lu ver
scheidene voorname hotels te 's Gravenbage en Scheveuingen
zijn lijsten nedergelegdwaarop men vuor eik bedrag ten
bate der ongelukkigen kan inschrijven.
-.---r--GïvfmL&rxacii^r*-i.t■«■wusojma ottag<.cnrn+ir, ..k KmtwwaatedMBMKB—
's (GCAVEASLHiE 9 Nept.
Tweede Kamer. Het debat over urt. 45 (uitkee-
ring aan gemeenten) en over bet ametideoienfc van
den beer Hartogh, om die uitkeering te veraoogen, is
voortgezet. Door de heeren Hartogh, Gieiehman
RoellE. Cremers de Meijier en Borgesius werd het
regeeringsartikel sterk bestreden, als hoogst nadeelig
voor vele gemeenten ia zeer onregelmatig drukkende.
De heer Lobman hield vol, dat, als het openbaar onder
wijs extra werd bevoordeeld, ook het bijzonder onder
wijs extra voordeel moest kannen krijgen. Heden
avond voortzetting.
Ia deze maand zullen weder eenige seboone
runderen naar Buenoa-Ayres (Zuid-Amerika) verzonden
wordendaarvoor in de omstreken van Scb.'ig0Il
Alkmaar aangekocut.
.Na de laatste vijf gevallen van vlekziekte onder
de varkens zijn na ontsmetting der atallen, geena
ziektegevallen alhier meer vjorgekomen.
In de afgsloopen week is voor hei tweede ge
deelte van het uotaneel stautseumea gQsiia^d de
heer G. H. A. Tjeenk Willink alhier.
Op de den 8 gehouden harddraverij aan de Wog-
numsohe buurt te Alkmaar is de prijs behaald door
het pasrd Emma van den heer A de Graat a.nier; de
premie door het paard de Lummel van deu heer A.
Peperkamp alhier.