No. 110.
Een en Negentigste Jaargang.
1889
ZONDAG
15 SEPTEMBER.
De ramp te Antwerpen
op Vrijdag, 6 September.
Nog in de Tweede Kamer.
Prijs der gewone Advertentiën:
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
EERSTE BLAD.
Plaatsgebrek noodzaakt ons bet
Feuilleton achterwege te laten.
fènmcuiftub.
Te Oude Niedorp is tot wethouder herbe
noemd de beer J. Haringhuize.
Landbouwtentoonstelling:
te HAARLEM.
ALKMAAttSCHE CO Uil ANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag-en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
ner 3 maanden voor Alkmaar 0,80 franco door
het geheele rijk I,—.
De 3 nummers 0,06.
Per regel 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HEEM'. COS-
TEE ZOON.
De Hcllandscbe Club te Antwerpen, die zich tijdens
de overstroomingen in Gelderland en den ramp van
Krakatau zoo zeer beijverde, om in Belgie en bijzonder
te Antwerpen giften te verzamelen tot leniging van
den bestaanden nood, doet nu een beroep op het Ne-
deriandsche volk ooi ook thans van zijne deelneming
te doen blijken met de ongelukkigen die door dec
ontzaggelijken ramp aldaar zijn getroffen.
De voorzitter de heer S. Eeiicders Bisdom Stads
waag 4 te Antwerpen, heeft zich bereid verklaard de
giften te ontvangen.
De uitgevers dezer courant willen zich gaarne met
den ontvangst en de opzending belasten.
Wat door sommigen van den aanvang af voorspeld,
door anderen allengs duidelijker voorzien werd, heelt
plaats gehadde behandeling van de voorgestelde
wijzigisg der wet op het lager onderwijs is niet ten
einde gebracht in de zitting der Staten-Qeneraa!
waarin zij werd aangevangenen zal in de zitting
d,ïe Dinsdag 17 September wordt geopend, worden
voortgezet. De bezwaren die van 1 berale zijde tegen
he t wetsontwerp bestonden, zijn gedurende de behau-
deling duidelijker in het licht getreden en van ern
stiger aard gebleken dan vele liberalen aanvankelijk
meenden te moeten aannemen. Het staat buiten twijfel,
dat het denkbeeld om den noodlottigen schoolstrijd
zco .mogelijk buiten het politiek terrein te brengen
velen hunner heeft toegelachen en de behandeling
van hiet Eegeeringsvoorstel door hen is begonnen in
de hoop, dat docr dat voorstel een bevredigend ver
gelijk verkregen en aan de grootste grieven van de
tegens landers der openbare school een einde gemaakt
zou k nnnen worden. Wat men wenscht, verwacht
men ali'iehten men geeft zijn geloef aan de moge
lijkheid om die verwachting vervuld te zien niet spoe
dig op. Daarom moet wel de behandeling van dit
ontwerp voor deze liberalen rijk zyn geweest aan
teleurstel!ing en ontmoediging, totdat op een belang
rijk punt eensklaps door de Begeering een wijziging
in haar voorstel is gebrachtdie juist de helft der
li berale pa.ttij heeft verzoend.
Al aanstonds bleek, dat er over het wetsontwerp
door de tegenstanders der openbare school zeer ver-
schillend werd gedacht en gesproken in en buiten de
Staten-Generaal. Men kou aannemen dat de katho
lieken over het algemeen vrede hadden met het oi
werp. Zelfs vernam men van die zijde de zeer ver
rassende verklaring, dat de geheele schoolkwestie hun
tamelijk onverschillig was; dat het verbond met de
anti-revolutionairen steunt op drie grondslagende
school, de plaatsvervanging bij de militie en de be
schermende rechten voor landbouw en nijverheid
en dat de schoolstrijd alleen ter wille van de bond-
genooten levendig wordt gehouden. Die verklaring was
ongetwijfeld veel te sterk en geeft den toestand niet
getrouw terugmaar dat de strijd tegen de openbare
school bij de anti-revolutionairen zwaarder weegt dan
bij de katholieken, is voor ieder duidelijk. De anti
revolutionairen bleken van den aanvang af met het
wetsvoorstel niet bevredigd te zijn; en dat waren niet
alleen de mannen van Marnixwier getal in den
lande inderdaad vrij gering schijnt te zijnmaar dat
was ook De Standaarddat waren de leden der
vereeniging voor Christelijk Nationaal Onderwijs
die dit ontwerp beschouwen als slechts ééne der drie
pompen, waarmede de openbare school moest worden
leeggepompt dat waren sommige leden der Tweede
Kamer, die in geen geval de stelling wilden opgeven,
dat er tusschen de openbare en de bijzondere school
rechtsgelijkheid moet bestaanen het tegenwoordig
Segeeringsvoorstel dus ook niet anders konden be
schouwen dan als een eersten stap om die rechtsge
lijkheid tot stand te brengen. Die stemmen waren
snijdende wanklanken in het schoone concert van de
leiders op het Binnenhof, die een aanlokkelijk beeld
schilderden van het groote vredefeest dat na de aan
neming van dit wetsontwerp in den lande zou worden
gevierdmaar het konden tevens weldadige waar
schuwingen zijn voor de liberalen, wier goed ver
trouwen hen in gevaar kon brengen aan dat vredefeest
te gelooven. Zeker, er was niet de minste grond om
den Minister te wantrouwen, toen hij verzekerde dat
van hem ten aanzien van het onderwijs noch voor
stellen tot Grondwetsherziening noch voorstellen tot
belangrijke wijzigingen der schoolwet meer verwacht kon
den worden, en de heeren Schaepman en Lohman waren
te goeder trouw, toen ook zij verklaarden dat de school
strijd onze verkiezingen niet meer zou beheerschen
maar wat beteekenen woorden tegen de macht der
feiten wat baten dergelijke verklaringen tegen de
eischen van een stelsel, dat men aanneemt en waaraan
men zich niet meer kan onttrekken, tegen vorderingen
waarvan men de rechtmatigheid in beginsel erkent en
waaraan men slechts ten halve voldoet? Juist door
een gedeeltelijke voldoening versterkt men de begeerte
naar volkomen bevrediging. En het beginsel waarop
het ontwerp steunt eischt meer dan het ontwerp geeft.
De «Grondwet aldus redeneert de Regeering
is, de vrijheid van onderwijs erkennende, van het
denkbeeld uitgegaan, dat de opvoeding en het onder
wijs der kinderen in de eerste plaats de taak der
ouders is, maar heeft te gelijker tijd getracht die
taak te vergemakkelijken door de stichting eener
openbare school, die voor allen toegankelijk zou zijn
en dus ook voor allen bruikbaar zou wezen. Nu
echter gebleken is dat de wetgever zulk eene voor
allen bruikbare school met heelt kunnen geven is
hij verplicht zooveel als mogelijk te gemoet te komen
«aan de begeerteu van die ouders diezij het op
.andere wijze, aan hunne verplichting om ünnne kin-
■dereia te doen onderwijzen, willen voldoen. «Er is geen
.enkele reden om den een bij den ander achter te
stallen, osn aan den een de bijdrage uit 's Rijks kas
te onthouden die aan andereu wordt gegevenals de
overheid maar de zekerheid heeft dat net onderwijs
goed gegeven wordt." Maar als uaen dat aanneemt,
dan geeft het ontwerp ook niet genoeg; als de ouders
die van de bijzondere school gebruis maken, niet
achtergesteld mogen worden bij beu die hunne kin
deren naar de openbare school zendendan is een
bijdrage uit 's Rijks kas van misschien 30 ten honderd
voor de onvemegenden en miugegoeden niet genoc-
dan dient de Staat te zorgen, dat ook zij, ais zij de
openbare school voor hunne kinderen onbruikbaar ver
klaren evenzeer een kostelooze school of een school
met een zeer goring schoolgeld vinden die aan haar
verlangen voldoetals die audere ouders die met de
openbare school genoegen nemen. Werd het Eegee-
ringsvoorstel wetdan zou het geheel afhangen van
de offervaardigheid en de hulpvaardigheid hunner
geestverwanten of deze ouders een geschikte school
voor hunne kinderen zouden vinden. Dat nu gaat
niet aanals zij gelijke aanspraken hebben aL de
andere oudersdan moet de 'laat zorgen dat die
school er is. Nu intcisschen de Regeering en de ge
heele rechterzijde met de voorgestelde Rijksbijdragen
genoegen nemen is het te begrijpen dat het onvol
doende van de hulp uit 's Rijks kas vele liberalen
juist niet afkeerig maakt van het voorstel.
De uitkeering van een vaste som uit 's Rijks kas
aan de gemeenten voor eiken onderwijzerhoe hoog
of hoe laag zijn bezoldiging ook moge zijn, kan niet
billijk worden genoemd. In de eene gemeente be
draagt de jaarwedde van den onderwijzer meer dan
het dubbele van die van zijn ambtgenoot in een
andere gemeente; en dat verschil is geen gevolg van
willekeur of weelde; het is niet te vermijden; er zullen
altijd gemeenten blijven waar de jaarwedden nog niet
de helft bedragen van hetgeen b de onderwijzers
te Amsterdam ontvangen en het is niet billijk dat
die gemeenten van het Rijk evenveel voor eiken ou
derwijzer zullen genieten als de hoofdstad. De re
geering heeft iets gedaan om aan die onbillijkheid te
gemoet te komen door de uitkeering uit 's Rijks kas
voor de onderwijzers aan scholen met veel en zeer
veel leerlingen hooger te stellen dan voor de onder
wijzers aan scholen met een klein en zeer klein aantal
kinderen maar daarmee is het doel niet bereiktde
werking van deze verhooging houdt geen gelijken
tred met het bedrag der jaarwedden en dat zou
toch noodig zijn. Een voorstel om tusschen het wer
kelijk bedrag der jaarwedden en de Rijkstoelagen aan
de gemeenten een behoorlijke verhouding te brengen,
is door de meerderheid afgewezen en een andere
poging i3 niet beproefd. Daardoor is het ontwerp
zeker niet verbeterd.
Voeg bij deze bezwaren de invoering van de al
gemeene verplichting tot sehoolgeldhefïing a3n de
openbare schoolen men zou allicht verwachten dat
de liberale leden der Tweede Kamer zich eenparig
tegen het wetsvoorstel zouden verklaren. Maar juist
op dit punt heeft de Regeering een wijziging in haar
voorstel gebracht, waardoor van de 42 liberalen die
aan de stemming over dit belangrijk onderdeel deel
namen, 21 zich ten slotte met de Regeeringsvoordracht
vereenigden. Over deze wijziging en de daarop ge
volgde stemming zal nog wel het een en ander worden
gezegd. Ook wij zullen er later op terugkomen. Voor
het oogenblik merken wij alleen op, dat de gevoelens
over het gewicht en de beteekenis van deze wijziging
van het ontwerp in die mate verdeeld zijndat de
een er een geheele loslating in ziet van een der hoofd
beginselen van het ontwerp en de ander meent dat
alleen de woorden zijn veranderd, maar in het wezen
der zaak alles hetzelfde is gebleven.
Bij kon. besluit van den 12 is bepaald dat de
gewone zitting der Staten Generaal zal worden ge
opend den 17's namiddags te 1 uur in eene ver-
eenigde vergadering der beide kamers, door eene com
missie van 's koningswegewaartoe beuoemd zijn de
ministers.
Bij de harddraverij den 13 op de Dreef te Haar
lem gehouden, waaraan 17 paarden deel namen werd
do prijs van 300 gewonnen door Jonge Tabor II van
den heer de Ridder uit IJpolder gereden door A.
de Ridder de eerste prem.e vau 150 door Koningin
van den heer Fiorijn uit Rotterdam gereden door G.
Koot en de tweede premie van 50 door Helena van
den heer Dalenberg te Alkmaar, gereden door hem
zeiven.
De afgevaardigden der afdeeliug Graft van „Het
vV itte Kruis'1 naar de algemeene vergadering op 17
September e. k. hebben op het voorstel der afdeeling
Krommenie, waarvan wij in ons nummer van 4 Septem
ber melding maakten, een subamendement ingediend,
om de geprojecteerde inrichting te Hilversum voorname
lijk te bestemmen voor herstellenden, wonende binuen
dsn kringwaarin eene afdeeling van „Het Witte
Kruis' gevestigd is, eu deze öf gratis óf tegen betaling
van ƒ0.50 of ƒ1. per dag toe te laten, en personen,
wonende op plaatsen waar gesne afdeeling gevestigd
isiu de gelegenheid te stellen daarvan gebruik te
maken tegen betaling van 1 50 perdag.
By den te Goes gehouden nationalen koifwed-
strijd is bij den korps-wedstrijd „Schiedam" van
Schiedam de winner geweest met 96 punten daarna
volgde „Op maat" van ZuidSCharWOUde met
85 punten. Bij den persoonlijken wedstrijd werd
de heer Witteveen te Haarlem overwinnaar met 124
punten; daarna volgden de heeren A. Kist te Zuid-
scharwoude 103, P. Koopman ta Nieuwe Nie
dorp 103. M. Govers te Alkmaar 101 en G. J.
Vincent te Schiedam 100 punten. Slechts vier kolfge-
zelsohappen speelden al de series mede en wei „Over
de helft" van Nieuwe Niedorp (spelers de heeren
J» Kuilman, K. Resaloaan en P. Koopman), welke club
overwinnaar werd met 290 punten „Op maat" van
Zuidscharwoude (spelers de heeren P. de Geus
A. Kist en O. Zomer), met 284 punten „Schiedam"
van Schiedam (spelers de heeren G. J. Vincent, Ph.
Kleijberg en A, Wijsbroek), met 275 punten, en „Gouda"
van Gouda (spelers de heeren H. Jager, D. IJssolstein
en J. H. Spieringa), met 266 punten. Spaabroek ia
aangewezen voor den volgenden nationalea wedstrijd
van den nederlandschen kolfbond en, bij verhindering
aldaar, Bolsward.
Op de algemeene vergadering der onderwijzers
en onderwijzeressen in bet arrondissement Helder»
op Maandag 16 September 1889, des voormiddags ten
10 uurin het lokaal van den heer C, Kos Pz. te
Schagan te houden zal, na de opening door den
voorz.tter mr. M. Buehner het lezen der notulen en
het doen van mededeelingen de verkiezing van één
lid des bestuurs en de bepalingen van tijd en plaats
der in 1890 te houden vergadering betreffende, bespro
ken worden: het aanschouwingsonderwijs in de lagere
school, inteleiden door den heer W. Westendorp
van Helder en na de pauze, bespreking van overdrijving
op het gebied van 't onderwijs in te leiden door den
heer J. G. van Eden van Moerbeek en van Lichame
lijke straffen, in te leiden door den heer A. Blad, van
Haringkarspel, (De werkzaamheden zullen door de uit
voering van zangstukken worden afgewisseld).
Bekroningen.
A. Paarden inlandscb of inlandsch-gekuist ras. Ie
pr. bruine merrie, gekruist-, eig. H. Waiboer Azn.,
WinkelJe pr. Nelly lichtbruine merrie gekruist
eig. C, Visser, Nieuwe Niedorp; 3e pr. donker-
