No. 113.
Een en Negentigste Jaargang.
Twee belangrijke beslissingen.
FEUILLETON.
Een Huwelijksleven,
1889.
ZONDAG
22 SEPTEMBER.
Prijs der gewone Advertentiën:
Dit nummer bestaat uit twee bladen,
EERSTE BLAD.
JOJNTAS LIE.
ALKMAARSCHE COURANT
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag-en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80 franco door
het geheele rijk f 1,
De 3 nummers f 0,06.
Per regel f 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERM». COS-
TER ZOON.
i.
Verplichte schoolgeïdheffing was één der hoofdbe
ginselen van de verandering der schoolwet. Ook na
de wijziging van het daarop betrekkelijk artikel kon
de Regeering met recht verklarendat dit beginsel
door haar is gehandhaafd. Wel zal aan enkele ge
meenten vrijstelling van de verplichting tot het heffen
van schoolgeld kennen worden verleend bij een met
redenen omkleed Koninklijk Besluit, den Raad van
State gehoord, maar een enkele uitzondering tast den
regel niet aan. Er kunnen bijzondere omstandigheden
zijn die de vrijstelling rechtvaardigen zeide de mi
nisterb. v. wanneer in een gemeente aan de bij
zondere scholen kosteloos onderwijs wordt gegeven
om de openbare school tegen te werken. ïn zulk
een gemeente zou dan ook om een eerlijke concur
rentie mogelijk te makenhet openbaar onderwijs
kosteloos kunnen zijn. Behoudens enkele vrijstellingen
alzoo is de regel gehandhaafd voor ieder schoolgaand
kind met uitzondering der onvermogenden wordt
een schoolgeld geheven. Daaromtrent zegt het wets
ontwerp thans alleen dat het ten minste 20 centen
per maaud moet bedragen. Dat het een billijk
schoolgeld moet wezen, wordt niet meer uitdrukkelijk
bepaald. Het woord '/billijk'' is vervallen. Verder
zegt het artikel dat het schoolgeld wordt geheven
»ter tegemoetkoming in de kosten welke voor reke
ning van de gemeente blijven", dat is in de kosten
van de school na aftrek van de Rijksbijdragen. Ten
slotte lezen wij, dat, wanneer een zoogenaamd even
redig schoolgeld wordt geheven, namelijk een school
geld dat hooger of lager is naar gelang van het in
komen van de ouders der schoolgaande kinderen, dit
schoolgeld voor geen kind meer mag bedragen dan
hetgeen het onderwijs van dat kind geacht kan worden
aan de gemeente te kosten.
Zooals wij in ons vorig opstel reeds opmerkten
wordt over het gewicht dezer wijziging zeer verschil
lend gedacht. Laat ons zien wat daarvan is en wat
het artikel voorschrijftzooals het thans gewijzigd is.
Niet dat er van de gegoede burgers een redelijk
schoolgeld zou worden geheven voor het onderwijs
dat huune kinderen aan de openbare school ontvangen,
kan naar onze meening een bezwaar zijn tegen het
wetsontwerp. Het bedenkelijke was hierin gelegen,
dat bjj het bepaleu van het bedrag van het school
geld ook gelet zou moeten worden op het schoolgeld
DOOR
2)
II.
De vergaderingen van den landdag werden besloten
met een vroolijk maal en daarna was het kaartspel voor
den dag gekomen en hing er een zware tabaksdamp
over de koffie- en curafioblaadjes.
„Gaat ge al weg, mijnheer Mörk?..."
„Het is toch een slecht teeken des tjjds, dat bij het
jongere geslacht de vrouw steeds meer en meer gaat
regeeren
„Men vindt heusch onder de manneD van onder de
veertig geen enkele meer, die baas is in zijn eigen
huisen ik zeg u mr. Mörk dat komt omdat zij
in de wittebroodsweken zoo lichtzinnig en onnadenkend
zijn om hun eerstgeboorterecht weg te geven. Kijk hier
eens rond hier ziet ge enkel maar echtgenooten, die
het rechte kommando hebben weten te handhaven
De aangesprokene stond met den boed op en steunde
een portefeuille met stukken op de koude kachel; hij
trachtte het dicht te binden met een touwtje, dat hij
tusschen de tanden vasthield.
„Doet ge niet mede? Heusch niet, mr. Mörk klonk
het uit den moDd van den onde-schout; hij trok juist
het speeltafeltje een eindje op zijde, om niet gehinderd
te worden door een der grauwe zonnestralen, die door
het rolgordijn op den vloer schenen, „Och kom maar
een rubber, toe, dan hebben we geen blinde noodig
„Neen, dank u Zijn mond sloot zich vast om het
tcuwtje, terwijl bij het aantrok en het vastbond.
aan de bijzondere scholen, om een eerlijke concur
rentie mogelijk te maken. Op die wijze werd de
openbare school gedwongen zich te regelen naar de
bijzondere en kon het schoolgeld voor een menigte
burgers met een nog al talrijk gezin, die niet bemid
deld, maar toch ook niet onvermogend zijn en evenmin
kunnen verlangen onder de minvermogenden geplaatst
te worden inderdaad een bezwaar worden. Is dit
bezwaar door de wijziging weggenomen
Neen. Tenzij er vrijstelling is verleend, moet voor
elke opeubare school een schoolgeld worden bepaald,
dat niet lager mag zijn dan 20 centen per maand
behoudens vermindering voor kinderen uit hetzelfde
gezin. Dat minimum is laag genoeg; maar de Mi
nister heeft uitdrukkelijk verklaarddat alleen de
armste gemeenten daarmee kunnen volstaan dat het
maximum is zooveel als het onderwijs voor ieder kind
aau de gemeente kosten dat de gemeenteraden
tusschen die twee grenzen de schoolgelden moeten
bepalen. Even stellig verklaarde de Ministerdat de
gemeenteraden die de wet eerlijk zullen moeten toe
passen ofschoon het woord .billijk" is vervallen
niettemin bij het bepaleu der schoolgelden zich zullen
moeten laten leiden door dezelfde beweegredenen, die
aanleiding hadden gegeven om dit woord in de wet
op te nemen Zij zullen dus ook thans niet lager
behooren te gaan dan de concurrentie van de bij
zondere scholen gedoogt, Ons komt het voor dat de
Minister gelijk heeft. Dat woordje vbillijk", waarvan
niemand iets anders wist te zeggen dau dat het be-
teekende niet onbillijkniet onmatigniet te hoog
niet te laag, was niet van zooveel gewicht dat zijn
verdwijning de bedoeling der wet zou kunnen ver
anderen.
Maar kunnen de gemeenteraden die zich door deze
bescnouwingen niet laten leiden, gedwongen worden
een hooger schoolgeld te heffen als het door hen
bepaalde schoolgeld door de Regeering te laag wordt
geacht
Voor sommigen is alleen deze vraag naar het schijnt
van overwegend belang. Onbelangrijk is zij zeker
niet maar men gaat toch te verals men meent
dat alles gewonnen isindien maar de gemeenteraad
niet gedwongen kan worden of welindien maar
niet op een andere manier een hooger schoolgeld kan
worden ingevoerd dan de gemeenteraad goedvindt.
Ook zonder dwang behooren de gemeenteraden aan
het wetsvoorschrift uitvoering te geven overeenkomstig
zijn bedoeling. Maar wat zal er gebeurenals zij
dien plicht verzuimen Omtrent de opvatting der
Regeering kan geen twijfel bestaan. Aan den Minister
werd onmiddellijk na de wijziging gevraagd.kan
de gemeenteraad met f '2,40 per jaar volstaan of
„Vor Liebe und Liebesweh", declameerde de jonge
rechter.
„Hij speelt liever voor getrouwd man dan voor
den blinde 1"
„Hij heeft zeker beloofd thuis te komen
„Hij heeft er natuurlijk een eed op gedaan."
„Hij zit onder de pantoffel" klonk het onder
geiach en handgeklap van verschillende kanten.
„Hebt ge zulk een zonderling meer gezien zei
men toen Mörk de deur uit was.
„Hij moet een goed hoofd hebben, zegt men."
„Dan zal hij zich ook wel doeu gelden."
„Maar hebt gij wel opgemerktheer schout", fluis
terde de advocaat Brink„hoe kwalijk de kassier en
Engelschön het namen, dat hij zoo vroeg wegging?
Ge weet weldat die allebei bedsermoenen krijgen
omdat zij hier na afloop van den landdag blijven zitten."
Mörk reed zoo harddat de modder van den weg
hem tot over de ooren spatte.
„Hort, hortpaard 1"
Het oude, grijze huurpaard voor de kariool had dien
weg al meer gemaakthij keek goed uit naar de ver
schillende bewegingendie de ongeduldige voerman
trachtte te maken met de ellendige zweep, die hij aan
de pleisterplaats had meegekregen en zijn rood en
tranend oog berekende met de noodige ervaring het
gewicht en de waarde van iedere handbeweging. Hij
was zeer fijngevoelig voor een weldoordachte, ernstig
gemeende bestraffing, maar nam niets geen notitie van
de luchtknallen die de zweep Doven zijn mageren rug
deed hooreu, evenmin als van minder eerbiedige uit
drukkingen.
De eerste vaart verminderde langzamerhand tot iets,
dat nauwelijks meer den naam van sukkeldraf verdiende.
Er was een tijdelijke wapenstilstand ingetreden. De
voerman toch leunde achterover in de kariool; het oude
dekleer, dat dien naam niet meer verdiende, lag scheef
over zijn knieën, terwijl de portefeuille met stukkeu
begrijpt de Regeering dat zijdit als minimum be
schouwende, een hooger bedrag kan eischen, op straffe
van onthouding van goedkeuring De Minister
antwoordde: »De goedkeuring van den Koning zal
altijd voor deze verordeningen gevorderd worden en
het recht van den Minister om den Koning in deze
van advies te dienen blijft ongerept. Natuurlijk zal
de verordening niet strijden tegen da wet wanneer
het schoolgeld op f 2,40 bepaald is maar het recht
des Kouings om de verordeningen niet goed te keuren
is niet gebonden aan den enkelen grond van strijd
met de weter kunnen omstandigheden zijn dat de
Minister geroepen wordt den Koning te adviseeren
ook om andere redenen zijn goedkeuring te weigeren
en dit zal ook voor deze verordening gelden. Daarin
wordt geen verandering gebracht."
Dit antwoord laat aan duidelijkheid niets te wen-
schen over en ofschoon sommigen er anders over
denkenwij achten het juist ook. De gemeenteraden
zijn verplicht bij het vaststellen der schoolgelden op
allerlei omstandigheden te letten daarbij vermijdende
meer te eischen dan den kostenden prijs of minder
dan 20 centen 's maands. Kwijten zij zich van die
taak naar het oordeel des Ministers niet naar behoo
ren dan kan hij den Koning niet voorstellen de
verordeningen tot het heffen van schoolgelden goed
te keuren.
Maar heeft men opgemerkt ook volgens de
tegenwoordige wet zijn de verordeningen tot heffing
van schoolgelden reeds aan 's Konings goedkeuring
onderworpen. Volkomen juist; maar vermits de ge
meentebesturen volkomen vrij zijn al of niet school
geld te heffen kon de goedkeuring aan een verorde
ning tot heffing nooit geweigerd worden op grond
dat het schoolgeld te laag waswel omdat het te
hoog was of om andere gebreken 'oij de regeling. Het
spreekt toch wel van zelf, indien het aan een ge
meente vrij staat het openbaar ouderwijs kosteloos te
geven en zij gaat dan uit eigen beweging er toe over
eenig schoolgeld te heffen de Regeering nooit kan
zeggenik weiger die verordening goed te keuren
omdat gij het schoolgeld nog te laag hebt gesteld.
Eu indien al de Regeeriug tot zulk een onverdedig-
baren stap overging zou natuurlijk bij gebreke van
een geldige verordening het onderwijs kosteloos blijven.
Thans worden de verplichtingen der gemeentebesturen
geheel anders. Zij moeten, behoudens uitdrukkelijke
vrijstelling, schoolgeld heffen tusschen een minimum
en een maximum binnen die grenzen kunnen zij het
naar het oordeel der Regeeriug te hoog of te laag
stellen; ia beide gevallen moet de goedkeuring uit
blijven.
Maar dan komt er geen verordening tot stand. Zal
langzamerhand door heen en weder stooten zich trachtte
vrij te maken van de afgesleten riem.
Het is toch beel iets anders om thuis te komen
bij zijn vrouw dan op een jongebeerenkamer. Dan moet
men omzien naar gezelschap of naar een restauratie
gaan. Eerst eenige uren billard spelen of domino. En
dan grogjes en sigaren en de gaslucht. Ik geloof ook.
dat men veel goedkooper leeft als men getrouwd is
Zij zal wel in deu gang staan als ik thuis kom,
ze zal me plagen en blij zijn, dat ze mij weer heelhuids
bij haar heeft. Die vrouwtjes zijn toch aardige zieltjes
„Hort, paard wil je wel wat voortloopen I" viel hij
zichzelf in de rede en greep naar de zweep, „denk je,
dat je bier zoo midden op den weg een slaapje kunt doen.'
Het paard nam weder een aanloopje.
Daar begon het weder te slabakken.
„Hort, beesthortIk zal dien dierenbeul dien
paardenverbuurder eens leeren om mij te dwingen, dat
arme beest er zoo van langs te geven
„Vooruit!" en hij pakte het plotseling zoo flink aan-
dat het paard verschrikt een vaart nam en met ge
strekte tengels een eind weegs doordraafde.
Maar het dier was oogenschijnlijk niet geschikt voor
den vluggen draf op het pad der liefde en voelde zich
gekreukt, dat men zoo den baas over hem wilde spelen.
Het stond weldra geheel stil en het kostte heel wat
moeite om het eindelijk weer aan den gang te krijgen.
Het landschap zag er recht vochtig en mistig uit.
De avondbon werd door alle plassen weerkaatst en in
de verte glansde het eene meertje na het andere door
de pijnboomen heen als srnalie streepjesafgebroken
door heide- en veengronden.
Ik zie haar al aan den weg staan met een zijden
doekje om het hoofd geknoopt. Zóó moet zij ook eens
op de kariool zitten zij moet dan de teugels vast
houden met de fijne witte bandjes en ik zit er achterop
Het is merkwaardig hoe weinig de menschen het
in den grond verstaan wat het zeggen wil getrouwd
te zijn het is een geheel ander leven... de natuur
