No. m
BOULANGISME.
FEUILLETON.
Een Huwelijksleven,
Een en Negentigste Jaargang.
1889.
ZONDAG
20 OCTOBER.
Dit nummer bestaat uit twee bladen,
EERSTE BLAD.
Prijs der gewone Advertentiën:
JONAS XjUES.
ALKIAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag-en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80franco door
het geheele rijk f 1,
De 3 nummers f 0,06.
Per regel f 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HEEM». COS-
TEE ZOON.
Reeds meermalen hebben wij de aandacht gevestigd
op het wonderlijk verschijnsel, dat een man als gene
raal Boulanger zich in Frankrijk een aanhang van
een'ge beteekeuis heeft kunnen verwerven. Een man
als generaal Boulanger, van wien toch eigenlijk niets
anders kan gezegd worden dan dat hij indertijd als
Minister van Oorlog op zijn mooi zwart paard een
kranig figuur maakte later op hoogen toon de Re
geering den Senaat en de Kamer veroordeeldeen
zich de middelen wist te verschaffen om op een grooteu
voet te leven en duizenden te besteden om bij de
verkiezingen voor zich en zijn aanhangers de over
winning te verwerven. Hij is thans wel niet naar
wensch geslaagd, maar dat er nog 47 Boulan-
gisten zijn gekozen in weerwil van het veroordeelend
vonnis en de vlucht van den man naar wien zij ge
noemd wordenis inderdaad meer dan genoeg om
ons te doen vragen: hoe is het mogelijk? Want wat
Boulanger eigenlijk wilheelt niemand ook hij zelf
niet, ooit gezegd. Misschien is het hem evenmin
duidelijk als een ander. Maar al had hij voor zich
zeiven op die vraag een volkomen bevredigend ant
woord gevondenen al kon hij haar ook voor ieder
ander duidelijk en klaar beantwoorden zeker is het
dat hij zich wel zou wachten het te doenhij zou
er ten minste de helft van zijn aanhang door ver
spelen. Juist omdat hij niet zegt wat hij eigenlijk
beoogt, verwacht ieder kiezer van hem wat hij wenscht,
en kan hij menschen van verschillende inzichten en
de meest uiteenloopende begeerten voor zich en zijn
volgelingen naar de stembus doen gaan.
In geen land is zoo iets misschien gemakkelijker
te doen dan in Frankrijk; maar toch ook in andere
landen en bij volken van kalmer aard zijn gevaren
van deze soort verre van denkbeeldig. In het soci
aal-weekblad van 12 October 11. wordt er de aandacht
op gevestigd en ook wij achten het niet overbodig
naar aanleiding van hetgeen wij in Frankrijk hebben
zien gebeuren, een waarschuwend woord te doen hooren.
Algemeen stemrecht hebben wij nieten niet wei
nigen vinden ons kiesrecht veel te beperkt. Toch is
het bij de Grondwetsherziening aanmerkelijk uitge
breid, en het aantal kiezers, wien tijd en gelegenheid
ontbreken om onze politieke geschillen geregeld te
volgen is daardoor nog veel grooter geworden dan
rooB
14)
Maar de kleine jongen zorgde daarentegen dat hij
hen beiden het grootste deel van den nacht wakker
hield. Hij scheen juist den nacht te hebben uitge
kozen om eens duchtig te schreeuwen en op zijn poot
te spelen. Den geheelen dag was hij zoet en stil
precies alsof hij had opgemerktdat er dan toch te
weinig notitie van zou worden geDomen. En bij wilde
juist de groote mensehen eens flink lastig vallen dat
kleine kereltjeEen wijsgeer in den dop was het
zei Jakob „kijk dat breede voorhoofd en die den
kende oogen en hij weet zoo goedhoe hij zijn ouders
moet inpakken, en begrijpt nu al, hoe bij zijn moeders
hart moet vers-veren. Van zijn vader wil hij niets weten
maar altijd strekt hij zijne armen naar het moedertje
uitdie bengel 1"
En de jongen bleef 's naebts wakker en maakte het
Alette zoo lastig dat zij hem soms alleen door heen
en weer wandelen tot bedaren kon brengen.
Hij had nooit geweten dat Letta zooveel wiege- en
slaapdeuntjes kon zingen. Zij volgde elkander in bonte
afwisseling op en zij wist ze op zoo'n slaapwekkenden
droomerigen toon te zingen dat de kleine wel onwil
lekeurig moest gapen en Jakob moest meêgapen
of hij wilde of niet
Alette werd bleek en moe van al dat nachtwaken.
Als zij net op 't punt was van in te slapen deed
het jonge mensch zich weer booren en dan moest zij
al weer opstaan.
„Men zou bijna een baat krijgen aan dien jongen
die zulk een vroege neiging tot moedermoord toonde
het vroeger reeds was. Alleen wanneer de verkiezingen
naderen en de kiezers worden opgeroepen om hunne
stembriefjes in te vullenwordt de belangstelling
levendig. Groote en kleine couranten van verschillende
richting bevelen de candidaten aanstrooibilletteu
regenen op de kiezers neer openbare vergaderingen
worden belegdwaarop zij worden aangemaand hun
plicht te vervullen en hunne stem uit te brengen op
den candidaat van deze of gene partij en waarbij de
tekortkomingen van de tegenpartij in het licht worden
gesteld naast de loffelijke daden, juiste inzichten en
goede voornemens der mannen van de partij waartoe
de candidaat behoort, üat kan nu eenmaal niet anders,
en het is goed ook dat de kiezers behoorlijk worden
ingelicht en tot stemmen opgewekt; maar er schuilt een
groot gevaar in die tijdelijke opwinding. Er kunnen
verwijten en beschuldigingen worden ingebracht, voor
welker wederlegging de tijd ontbreekt of geen ge
schikte gelegenheid gevonden kan worden. Er kunnen
beloften worden gedaan, waarvoor niemand aansprake
lijk is en waaromtrent niet onderzocht kan worden
of er eenige waarschijnlijkheid bestaat dat zij ooit
vervuid zullen worden. Er kan van de staatkundige
geschiedenis der laatste jaren en den tegenwoordi-
geu toestand een volkomen valsche voorstelling
worden gegeven. Vooral het gesproken woord is
een gevaarlijk wapen. Wat gedrukt is en gelezen
wordt, kan althans nog eens rustig worden overgelezen
en met kalmte overwogen. Men kan er met een ander
overspreken en inlichtingen vragen en de tegenpartij
heeft somtijds geFgenheid om er tegen op te komen.
Maar wanneer daar een redenaar in een groote ver
gadering een uur staat te pratenis het heel iets
anders. Zijn woord vliegt over de hoofden heen men
kan hem onmogelijk narekenen wat hij zegt laat een
a^gemeenen indruk nadie misschien alleen kan
worden uitgewischt door een anderen spreker bij een
volgende gelegenheid. Die het best bespraakt is
behaalt allicht de overwinning. Treffende uitspraken,
sterk gekleurde uitdrukkingenscherpe teekeningen
van toestandenklinkende leuzen en schoone beloften
slepen de hoorders meede volgende dag roept hen
weer tot den gewonen arbeid en er is geen tijd om
te onderzoeken of die uitspraken gerechtvaardigd
die uitdrukkingen juist, die teekeningen getrouw,die
leuzen toepasselijk, die beloften houdbaar waren. Of
lievervan dat alles hebben velen nauwelijks eenige
herinneringbun is alleen een algemeene indruk
bijgebleven die over hunne stem beslist.
Tot zekere hoogte is deze manier van spreken niet
geheel te vermijden. Er is geen tijd om alle onder
werpen die aangeroerd moeten wordenook met
gepaste nauwkeurigheid te behandeleu; er moet indruk
Wel probeerde zj dikwijls het kindje weer in slaap
te wiegen maar daarmee was hij niet tevreden hij
wilde er uit en in de handen zijn En Alette liep
half slapend met hem heen en weer en zong met tranen
in haar stem. Het wbb eens voor den vierden keer op
één nacht en toen werd het Jakob al te bar
„Ges! mij den jongenAletteEn ga in bed en ga
slapen ik zal het eens met hem probeeren wees maar
gerustik zal hem wei in slaap maken
Het was waarlijk of de jongen onder den indruk
kwam van zijn nieuwe rustplaats; bij zweeg onmidde-
lijk en deed alsof hij sliep. Maar toen hij hem in de
wieg wilde leggen was het mis en zette hij opnieuw
een keel op.
„Het helpt niet, Jakob" en Alette wilde weer op-
Btaan.
„Blijf nn slapen Letta ik zal het wel gedaan krij
gen" en Jakob ging ook aan 't neuriën en aan 't
zingen.
Muzikaal was bij volstrekt niet, maar toch wist hij
den rechten toon van een slaapdeuntje te vatten zoo
goed zelfs dat Alette insliep
De kleine scheen met een nieuwe schreeuwbui te
wachtentotdat zijn vader goed genoeg van vertrouwen
zon zijn, om met zijn gezang op te houden, maar
Jakob had hem leeren kennen en zong zijn lied
steeds voortal rachter en zactiter een aur lang met
zijn jongen in de armen tot de klok drie uur sloeg.
Toen sliep hij en zij sliepen ongestoord alle drie, totdat
's morgens de kindermeid het kind kwam halen.
„Nu Letta-lief, had ik geen gelijk, heb ik hem niet
in slaap gemaakt
Het gevolg van zijn meesterstuk wasdat er van
zijn muzikaal-bypnotisch talent telkens als uiterst red
middel gebruik werd gemaakt, wanneer de jongen
's nachts onrustig was. Als hij over dag druk bezig
was geweest, was het hem dikwijls, als hij zijn liedje
zongalsof hij in zijn droomen heen en weer zweefde;
Lij was dan wel eens te moedeom in te slapen
gemaakt worden. Dr, Schaepman heeft het ten vorigen
jare in de Tweede Kamer openlijk erkend. »Wij
allen zeide hij voorzoover wij aan den verkie
zingsstrijd deelnemen weten dat bij dien strijd de
zaken op eenigszins andere wijze moeten uitgesproken
wordendan dat hier pleegt te geschieden. Men
behoort dan te spreken met woordendie treffen, met
woordendie teekenachtig zijn die oogenblikkelijk
indruk maken. Wanneer van deze zijde dan soms
gesproken wordt van liberale tyranniedan aarzelt
men niet van de andere zijde te spreken van priester
heerschappij. Ik geloof, dat het een tegen het ander
opweegtmaar ik meen ookdat wij wel doen met
deze dingen in deze Kamer niet te zeer ter sprake
te brengen."
Het is zeer verklaarbaar dat de heer Schaepman
toen de vereenigde anti-liberalen in de Tweede Kamer
ter verantwoording werden geroepen over hetgeen zij
bij de verkiezingen zoo vrij waren geweest te schrijven
en te spreken, zich daarover zoo vergoelijkend uitliet.
Zijn geestverwanten en politieke bondgenooten hadden
er groot belang bij dat deze dingen in de Kamer
niet te zeer ter sprake werden gebracht. Toch zal
hij het gevaar niet ontkennen dat in deze treffende,
teekenachtige indrukmakende wijze van spreken ge
legen is. Zou het geen aanbeveling verdienen zon
het niet van heilzameu invloed kunnen z:jn en in het
onbetwistbaar belang van het geheele Nederlandsche
volk wanneer de woordvoerders van alle partijen die
prijs stellen op een goeden naam bij voor- en tegen
standers bij die gelegenheden het voorbeeld gaven
van bescheidenheid en soberheid en zich van over
drijving en partijdige voorstellingen onthielden? Zij
althans die zeiven in de Kamer aan den politieken
strijd deelnemen en moeten medewerken om tot
stand te brengen wat hunne partij in haar program
heeft geschreven moeten er niet tegen opzien dat
zij later nog eens aan hunne woorden worden herin
nerd. Wordt dat goede voorbeeld niet gegeven dan
loopen wij gevaar dat de onbeschaamdste grootspreker
in onze kiezersvergaderingen den boventoon krijgt. Men
vergete het niet, de kwakzalver heeft, als hij zijn
waar aanbeveelteen groot voordeel boven den kun-
digeu geneesheer. Hij weet voor alles raadzijn
geneesmiddelen helpen tegen alle kwalen en zijn on
feilbaar. De geneesheer weet beter en zou zich
schamen aldus te spreken. Welnu, laat dan ieder,
die zijn land lief heeftonverschillig tot welke partij
hij behoortdoor woord en daad en vooral door eigen
voorbeeld er toe medewerken, dat met de kwakzalvers
bij ons goede volk het hoogste woord krijgen.
Maar tcch stelde hij er een eer in, dat de jongen niet
rustig kon inslapen zonder in zijn armen te hebben
gelegendaar was bij trotech opdat kleine ventje
met die aardige vingertjes had een machtigen invloed
op hemhet was een krachtige magneetdie hem
steeds naar buis trok.
Terwijl Jakob met bedaardheid en overleg de moei
lijke vraagstukkendie op 't èantoor voorkwamen
oploste, had zich binnenskamers een lastige vraag voor
gedaan die heel wat hoofdbrekens kostte en op een
echten Gordiaanscben knoop scheen te zullen uitdraaien.
Het kind moest gedoopt worden en het zon Johan
Hendrik heeten, Johan naar Jacobs vader en Hendrik
naar den ouden heer Vosgrafl. Maar de vraag was
welke peter zou het kind ten doop houden, zou Alet
te's moeder of tante Vosgrafl het doen? Het was
en bleef een moeilijk dilemna. Mevrouw Vosgrafl
scheen zich zelve de aangewezen persoon te vinden
zij had een mooi doopjurkje gezonden en de komst
van haar en van den heer Vosgraff bij de doopplech
tigheid aangekondigd En moeder konden zij toch ook
niet voorbij gaan
Het was een moeilijk ding om de brieven zóó in
te richten dat men niemand beleedigde
VII.
Het was een drukke dag geweest en de kopiëerpers
had het met vele belangrijke stukken zwaar te verant
woorden gehad, waarvoor Jacob zich erg had moeten
inspannen om ze in elkaar te zetten.
Hij was tot lang na kantoortijd bezig geweest met
het opmaken van een ingewikkeld huishuur-contract
dat onderteekend moest worden door den militairen dok
ter en den ontvanger, die er beiden geduldig op zaten
te wachten, de eerste, de huurder, af en toe moppe
rende, daar hij den huurprijs te boog vond, en de ander
de eigenaar, die in stille vergenoegdheid zat te knik
ken en te glimlachen, leunende op den knop van zijn