No. 131.
Een en Negentigste Jaargang.
1889.
ZONDAG
3 NOVEMBER.
Een belang van Noord-Uollands
Noorderkwartier.
FEUILLETON.
Een Huwelijksleven,
Deze Courant wordt Din8dag-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80franco door
het geheele rijk f 1,—.
De 3 nummers f 0,06.
Prijs der gewone Advertentiën:
Per regel f 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HEEM». COS'
TEE ZOON.
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
EERSTE BLAD.
Kanalen en spoorwegen zijn de aderen van het
verkeer. Daarlangs beweegt zich de handel, trekt de
nijverheid hare grondstoffen en verzendt zij hare pro
ducten. Zij verspreiden welvaart in de streek die zij
doorsnijden, en voeden de plaatsen die zij verbinden,
gelijk de aderen het bloed verspreiden en het lichaam
voeden. Geen land kan ze ontberen, geen gewest kan
ze missen zonder af te sterven, zonder allengs, lang
zaam maar zeker, te worden een ontvolkte streek met
enkele doode steden.
Wat wij daar nederschreven wordt door niemand
meer betwist. Maar als dat waar is, dan zal ook de
richting van de kanalen en de spoorwegen aanwijzen,
waarheen zich de welvaart kan ontwikkelen en
wegvloeien. Als dat waar isdan is het niet alleen
de vraaghebben wij kanalen en spoorwegen maar
ookin welke richting loopen zij wat verbinden
wat scheiden zij
Wat scheiden zij? want een goed, ruim en recht
kanaal en een goede spoorweg trekken alle verkeer
tot zich, ten koste van de gebrekkige, smalle, ondiepe
vaart met zijn belemmeringen van dammen en sluizen,
ten koste niet alleen van den muilen zandweg en den
zwaren kleiwegmaar ook van den straatweg. Hoe
doodsch en verlaten zijn vroolijke en levendige straat
wegen geworden sinds de spoorweg hun mededinger
werd I Alle verkeer beweegt zich langs de nieuwe
banen, volgt de nieuwe richting; streken die niet door
de nieuwe banen zijn verbonden, laten elkander los,
kiezen nieuwe aanknoopingspuntenzoeken nieuwe
handelsbetrekkingen, nieuwe markten, nieuwe plaatsen
van inkoop en van ontspanningvervreemden van
elkander en zijn ten slotte meer gescheiden en verder
van elkander verwijderd dan ooit te voren want in
den tijd der trekschuiten en diligences rekende men
bij uren en halfuren, in den tijd der stoombooten en
spoortreinen rekent men bij minuten.
En er is een neiging om alle leven en alle ver
keer te leiden naar enkele centraalpuntennaar
wereldsteden en hoofdsteden, naar wereldmarkten en
zetels van groote ondernemingen van nijverheid, naar
zoogenaamde brandpunten van beschaving. Tot zekere
hoogte is dit altijd het geval geweest en ligt het in
den aard der zaakis het de natuurlijke loop der
dingenwaartegen het dwaasheid zou zijn zich te
verzetten. Toch is in de laatste jaren die trek naar
JONAS XjIjES,
20)
„Als er een partijtje is, Jakob, en ik gevraagd word,
om er den avond door te brengen kan je mjj dan
kernen halen?"
„Denkt ge dandat er een spelletje gemaakt zal
worden Nu, zend iu ieder geval de slede terug, dau
kunnen wij eens zien."
Dit was de gewone regelen het gebeurde ook wel
eens, dat bij dan later kwam. Maar hij vond altijd een
speeltafeltje in het hóteldat was dicht bij de hand
en met de vele handelsreizigers was het hótel nu bijna
een beurs gewordeD.
De zaken liepen nu, met zijn kantoorpersoneel, goed
van stapel en hij had het niet zoo volhandig meer. Het
ging nu als eeu goede zelfwerkende machine, die alleen
maar toezicht behoefde. Wat eens hoofdbrekens kostte
was na routine geworden.
Neen, nu had hij tijd genoeg over; hjj begon breed
en zwaar te worden. De oude energie was grooten-
deels verdwenen en er lag iets triestigs en sombers in
zijn uiterlijk, dat alleen nog in den omgang met vreem
den of met zijn cliënten nog iets van zijn vroegere,
levendige opgewektheid terugkreeg. Alette vond hem
dikwijls erg lastig, en was voorzichtig in haren omgang
met bem, want de minste kleinigheid, die hem in huis
hinderde, kon aanleiding geven tot onaangenaamheden.
„Jörgen Berven komt vandaag nog eens hier,
Alette!" kwam Jakob in de slaapkamer zeggen met een
brief in de hand.
„Hij blijft een paar dagen. Wilt ge de meid de
logeerkamer in orde laten maken." Zijn toon was
de groote steden buitengewoon sterk en teekenen
de schadnwzijden van deze richting zich scherper af
dan vroeger. Meer dan één kalm en opmerkzaam
toeschouwer van de hedendaagsche toestanden meer
dan één onbevooroordeeld staathuishoudkundige spreekt
met bezorgdheid over de verarming van geheele land
streken de ontvolking van het plattelanddie zich
hier en daar vertoont tegenover de opeenhooping der
bevolking en de samentrekking van handel en bedrijf,
kunst en wetenschap in enkele groote steden. En
inderdaad schuilt hier een gevaarde beweging is in
sommige landen te sterken de snelle uitbreiding
van enkele steden, de samentrekking van het verkeer
binnen hare grenzen kunnen niet anders geschieden
dan ten koste van de kleinere steden en het platte
land in den omtrek. Een dik en bloedrijk hoofd op
een schraal en bloedarm lichaam is geen kenmerk van
een gezond gestel.
In ons land schijnt het gevaar vooralsnog minder
dreigend dan in sommige andere landen maar dat
is allerminst een reden om er het oog voor te slui
ten. Waar het reeds te laat is om de schadelijke
gevolgen te keerenkan men niet veel anders doen
dan er in berusten, en er zich naar schikken maar
waar het nog niet zoover is gekomen, spant een wak
ker volk alle krachten in om den stilstand den
achteruitgang of het verval af te wendenwaarvan
het de nadering meent te bespeuren.
In Noord Holland benoorden het IJ zooals de
oude uitdrukking luidde; nu het IJ grootendeels niet
meer bestaat, begint zij vreemd te klinken, maar men
weet wat er mee bedoeld wordt in Noord-Holland
benoorden het IJ loopen twee spoorwegen van het
noorden zuidwaarts naar Amsterdam, na zich even
véér de hoofdstad, te Zaandam te hebben vereenigd
de westelijke lijn HelderAlkmaarUitgeestZaan
dam—Amsterdam en de oostelijke lijn Enkhuizen
Hoorn—ZaandamAmsterdam. Aan de oostelijke lijn
zijn daarenboven aangesloten Medembiikmet een
lokaal-spoorweg naar Hoorn, en Edam en Monniken
dam, met een stoomtram naar Amsterdam. Maar de
westelijke en de oostelijke lijn blijven op zich zeiven;
tusschen haar bestaat geen verbindingbeide lijnen
voeren naar Amsterdam. Uitmuntende stoombooten
verbinden Enkhuizen met Stavoren en daardoor Gro
ningen en Friesland met de oostelijke lijn en Am
sterdam maar ook deze verbinding blijft buiten
aanraking met de westelijke lijn, die van Helder over
Alkmaar en Uitgeest naar Amsterdam loopt en eerst
onder den rook van de hoofdstad de oostelijke lijn
ontmoet. En evenmin als een spoorweg bestaat er een
bruikbare waterweg tusschen het oostelijk en het
westelijk deel.
verdrietig. Door de huiskamer gaande, had hij allerlei
speelgoed zien slingeren. Alette zat half gekleed voor
den spiegel, bezig haar krullen, met een gloeiende tang
te branden, terwijl een paar van de kinderen om haar
heen speelden.
...„Vandaag, zegt ge?" Zij draaide zich plotseling
zoo ver zij kon naar hem toe. „Hij komt toch altijd
ongelegen net dat wg van avond op een partijtje
by de Böliings moeten gaan."
Zij ging door met ziob te kappen.
„Er is nu niets aan te veranderen!" zei hij eindelijk,
zijn schouders ophalend.
„Wij moeten zeker thuis blijven Zij keek hem aan.
„Och, manlief, ga niet op dien stoel zitten, daar ligt
mijn japon Het treft wel ongelukkig, zij hebben ons
zoo uitdrukkelijk voor van avond gevraagdhet zal
wel gek staan. Als zij het maar niet kwalijk nemen."
„Neen zeker niet, ga jij maar gerust! Jörgen en
ik zullen het ons hier met ons beiden recht gezellig
maken." Er lag iets bitters en weemoedigs in zijn stem.
„Ik alleen gaanJakob Neendat kan nietje
bent dadelijk zoo gevoelig als ik iets van dien kostbaren
Berven zeg."
...„Hm, hm",... hij kwam wat dichter bij en zag
haar aan „wat heb je toch een mooie krullen" en
hy streek haar liefkozend over het hoofd.
„Och toe, raak er niet aan en zy trok zich onge
duldig terug.
„Nu, ik zal je niet plagen."
...„Maar zou hy niet met ons mee kunnen gaan?"
mopperde zij. „Het lastige is, dat hij natuurlyk weer
geen gekleede jas bij zich heeft."
„Hij kan nu wel uit iedereu zak vyf duizend kronen
te voorschijn haleD, en dat maakt altijd, dat men zelfs
een grijze pantalon veel meer ontziet. Maar de zaak
is, dat gy hem in den grond van je hart, in geen
enkele jas kunt dulden."
„Ik verzeker je, Jacob, dat het my altijd genoegen
doet, als ge iemand hebt, waarmee ge zoo gezellig kunt
Die toestand deugt nieten wat er aan ontbreekt
is voor ieder duidelijk. Er moet een einde komen
aan de eeuwenheugende afscheiding tusschen het ooste
lijk en het westelijk deel van het Noord-Hollandsch
schiereiland, er moet een verbindingslijn worden aan
gelegd tusschen de oostelijke en de westelijke lijn.
Waar zij moet komen, tusschen welke puuten, springt
in 't oog; een blik op de kaart is voldoende om ieder
te doen zien dat het tusschen Alkmaar en Hoorn
moet zijn. Voor een stoomtram zijn de bestaande
wegen ongeschikt. Zal er een onmiddellijke verbin
ding met de bestaande spoorwegen tot stand kunnen
komen en de nieuwe weg gemakkelijk geëxploiteerd
kunnen worden door de Hollandsche IJzeren Spoor
wegmaatschappij die zich daartoe bereid heeft ver
klaard dan moet de weg met gewoon spoorwegmate-
riëel bereden kunnen worden. Daarom moet hij
degelijk en goed, met kleinere bochten en met zwaar
dere kunstwerken worden aangelegddan voor een
gewonen lokaal-spoorweg voldoende is.
Voor zulk een spoorweg vragen de heeren Bosman
en de Lange steun. Kan een jaarlijksche opbrengst
van 81.000 verzekerd wordendan is het geld
voor den aanleg gevondenen zal de weg gemaakt
en dagelijks met zes treinen in elke richting bereden
worden. Van die 81.000 nemen de ondernemers
al aanstonds 45.000 voor hunne rekening en voor
de overblijvende f 36.000 vragen zij garantie van de
provincie.
Is die vraag te stout Als de lijn jaarlijks/ 3686
per kilometer opbrengtzal de provincie nooit iets
hebben bij te passen. De baanvakken HelderAlk
maar, AlkmaarUitgeest en Zaandam - Hoorn bren
gen heel wat meer opin 1888 was de opbrengst
dezer drie baanvakken ruim 4800, 8500 en
f 6800. Alleen het baanvak HoornEnkhuizen
evenwijdig loopende met den straatweg door de streek,
waarover een paardentram veel van het lokaal ver
keer tot zich trektbracht in 1886 en 1888 iets
minder op, namelijk ruim f 3115 en f 3525. In
1887 bedroeg echter de opbrengst ruim f 3700 en
overtrof dus ook het bedrag dat voor den begeerden
weg tusschen Alkmaar en Hoorn voldoende zou zijn.
Neemt men dit in aanmerking, dan zou de provincie
Noord-Holland waarlijk niet te veel wagen met de
garantie toe te staan.
Wij hopen, en wij vertrouwen tevens dat de Staten
van Noord-Holland van dezelfde meening zullen zijn,
waar het een zoo belangrijk provinciaal belang geldt*
De groote steden hebben behoefte aan groote en vele
spoorwegen aan breedediepe en rechte kanalen
aan voor groote schepen bevaarbare rivierenaan
ruime havensen de staat brengt er millioenen voor
praten, dan weet ik, dat ge plezier hebt. Maar ga
nu heen, man-lief, anders kom ik niet klaar", zeide zij
ontwijkend„de logeerkamer zal in orde gemaakt
worden."
Hij liep haastig de huiskamer biuneD, eu bleef voor
het raam staan
...Daar zit zij nu, mijn vrouwtje, en denkt er niet
aan boe gelukkig zij mij kon maken met een vriendelijk
woord, eeu hartelyke omhelzing. Maar dat zya wij nu
natuurlijk ta bovenzij is kennelijk te veel van
andere dingen vervuldom veel tijd en gedachten aan
mij te wijden. De kinderen vrienden uitgaan
menschen en al wat daarby behoortdat is het
voornaamste in het leven, wij zeiven zijn te gewooD,
te alledaagsch Daarvoor behoeft men zich niet in te
spannen. En daartegen valt niet veel in te brengen.
„Karen riep bij heftig aan de keukendeur
„radder eens gauw dat kinderspeelgoed op."
Het was Jakob nog steeds een genot hoe dikwijls
het hem ook bitter stemde Alette getooid te zien
voor een feast. Zjj was gewoonlijk zoo smaakvol gekleed
en haar bonding en uitdrukking waren zgo levendig en
opgewektalsof zij al vooruit genoot van de vreugde,
die haar wachtte het wond hem meer op en
ergerde bem dikwijls meer, dan zjj zich kon voorstellen.
Hedenavond toen zij in 't kantoor hem en Jörgen
Berven kwam zeggendat zy gereed was om in te
stappen, ze zouden alle drie naar de Boilings gaan,
was zij nog opgewekter dan anders.
Berven stelde er veel belang in haar onder vreemden
gade te slaanZij toonde zich dan vau haar beste
zijde en was zoo heel anders dan in huis, waar zjj zich
zoo vervelend en onverschillig voordeed.
Zy hadhij zou het haast een pikante houding
noemen en haar ranke gestalte gaf haar daarbij iets
eigenaardigs, dat men niet licht vergat.
Wordt vervolgd
ALK1AARSCHE COURANT
DOOK
