No. 146.
Een en Negentigste Jaargang.
1889.
7de VOLKSTELLING.
FEUILLETON.
Een Huwelijksleven,
Blijvende bezwaren.
ZONDAG
8 DECEMBER.
EERSTE BLAD.
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
(ÊDflUitcl (Scheelte»
Prijs der gewone Advertentiën:
JONAS LIE.
ALKMABSCIIE COURANT.
Deze Coarant wordt Dinsdag-, Donderdag-en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80 j franco door
het geheele rijk f 1,—.
De 3 nummers f 0,06.
Per regel f 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HEEM». COS-
TEE ZOON.
(Wet van 22 April 1879 Staatsblad No. 63)
(Koninklijk besluit van 21 Augustus 1889, Staatsblad No. 108.)
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van ALKMAAR
brengen ter algemeene kennis, dat dit jaar zal
gehouden worden de 7de algemeene tienjaarlijk-
sche volkstelling.
Deze heeft ten doel de aanwijzing van allen die te midder
nacht tusscken 31 December 1889 eu 1 Januari 1890 hunne
werkelijke woonplaats binnen Nederland hebben.
Deze allsn worden aangewezenonverschillig of zij op ge
noemd tijdstip in hunne woning al dan niet aanwezig zijn.
Ook worden aangewezen zij diezonder werkelijke woon
plaats binnen Nederland te hebben, op genoemd tijdstip aldaar
aanwezig zijn.
Omtrent deze allen moeten de opgaven verstrekt worden
die gevraagd worden op kaarten, die tusschen 26 December
1889 en 1 Januari 1890 zullen worden rondbezorgd, en dadelijk
na Nieuwjaar zullen worden teruggehaald.
Door of voor ieder moet aan zijne woning worden ingevuld
een witte kaart (voor een man of jongen)
of eene bruine kaart (voor eene vrouw of meisje.)
Bovendien moet door of voor ieder aan de woning waar Bij
tijdelijk aanwezig isingevuld worden
eene groene kaart (voor een tijdelijk aanwezigen
man of jongen)
of eene roode kaart (voor eene tijdelijk aanwezige
vrouw of meisje.)
Het hoofd van ieder gezin of de bestuurder van iedere in
stelling gebouwgesticht of schipwaar de kaarten worden
bezorgd, is verplicht voor de behoorlijke invulling zorg te dragen.
DEZE ZORGE ER DUS VOOR, DAT AAN DEN TELLER, WANNEER
HIJ DE KAARTEN BEZORGT, WORDE OPGEGEVEN HOEVEEL WITTE,
BBUINE, GROENE OE ROODE KAARTEN ER IN DE WONING
NOODIG ZIJN.
Overtreding van de voorschriften betreffende de volkstelling
wordt krachtens artikel 20 der wet van 15 April 1886 Staats
blad Ao. 64)gestraft met hechtenis van ten hoogste veertien
dagen of geldboete van ten hoogste honderd gulden.
De nauwkeurige door de volkstelling te verkrij
gen kennis der bevolking is eene zaak van alge
meen belang. Tot het verkrijgen dier kennis is
noodig, dat alle vragen op elke kaart met de
meest mogelijke nauwkeurigheid en volledigheid
werden beantwoord.
Op verzoek der Regeering noodigen Burgemeester
en Wethouders allen met aandrang uit, door nauw
keurige en volledige invulling der kaarten tot het
welslagen der volkstelling mede te werken.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Alkmaar, A. MACLAINE PONT.
5 Dec. 1889. De Secretaris,
NUHOUT VAN DER VEEN.
DOOR
33)
Het was een warme avond, bet raam stond open en
Jakob wandelde in de kantoorlokalen op en neer. Een
scheurkalender hing boven den lessenaar van Toliezen
Ieder blad, dat er werd afgescheurd, bracht hem nader
aan zijn maatschappelijk einde, bracht hem dichter bij
den termijn der afbetaling.
Hy was bleeker en magerder geworden en nu hij
alleen waszag hij er bijzonder gedrukt eu neerge
slagen uit; de wanhoop sprak uit zijn oog.
Hij hoorde een karjool aankomenHij hoorde
praten
Wie was het? Hij stond te lnisteren
Jahij had goed geboorddat was de stem van
Berven
„Hij heeft vandaag vijf mijhn in de zon gereden
Gudbrand I Als ge hem laat drinken, sla ik je dood...
en hoe gaat het hier?" klonk het iets meer gedempt.
„Ochmevrouw heeft plezierzij heeft haar twee
jongens thuis en zij rijden veel rond met de oudelui
uit de stad en Wat is het lang geledendat ge
hier waart, Berven.... Nu, de zwarte kent ons nog
wel, hij weet zijn stal al. Ja, er zijn menschen binnen
nit de pastorie geloof ik."
Jakob stak zijn hoofd door het raam. Hij groette
met de hand, maar zeide niets.
„Zijt gij alleen op 't kantoorJakob riep Jörgen
naar boven.
„Goed dat ge bomt, Jörgen", kwam Jakob hem
tegemoet; hij drukte hem veelbeteekenend de hand.
/.Vrije koffiecultuur is met behoud van de verplichte
levering van het product voor een bepaalden prijs aan
het Gouvernement onbestaanbaar", verklaart de heer
Wessels in het afzonderlijk advies waarin bij van het
gevoelen zijner medeleden iu de Staatscommissie af
wijkt. Die stelling is belangrijk genoeg om er nog
eenige oogenblikken bij stil te staan. Iu de laatste
jaren heeft de oorlog met Atjeh zoozeer alle groote
maatregelen in Indie teruggehouden en de aandacht
van andere belangrijke onderwerpen afgetrokken dat
ook omtrent de verplichte koffiecultuur een vrij al
gemeen stilzwijgen een berusting in den bestaanden
to stand de warme belangstelling heeft vervangen, die
vóór een twintigtal jaren bij velen bestond. De ach
teruitgang der Gouvernementskoffieteelt en het verslag
der Staatscommissie hebben de belangstelling thans
weder wat levendiger gemaakt, en het oogenblik om
een beslissing te nemen kan niet langer voor onbe-
paalden tijd worden uitgesteld.
In alle streken op Java en in de buitenbezittingen
waar het koffiecultuurstelsel is ingevoerd, is de inlander
wel vrij om ook voor eigen rekeniug koffie te telen, maar
hij mag ze aan niemand anders verkoopen dan aan het
Gouvernement voor den vastg stelden prijs, die tegen
woordig f 15 per picol bedraagt. Alleen daar waar
de gronden voor de koffieteelt bijzonder geschikt en
in de nabijheid van de woonplaatsen der inlanders
gelegen zijnis het denkbaar dat de Javaan uit
eigen vrije beweging zich daarop zal toeleggen en
kolfiebooinen zal gaan planten, waarvan hij in de eerste
drie of vier jaren zelfs geen enkele vrucht zal kunnen
plukken. Voor verreweg het grootste gedeelte van
Java kan de koffieteelt tegen eeu vergoeding van
f 15 per pikol geen winst opleveren; en ook al brengt
men den inkoopprijszooals de Staatscommissie voor
stelt, op f 20 per pikol, dan zal deze waarheid nog
voor de meeste residenties gelden. Maar dan kan ook
niet verwacht wordendat de koffiecultuur er een
volkscultuur zal worden. Zelfs op plaatsen in de
buitenbezittingen waar het koffiecultuurstelsel niet
is ingevoerd, schijnt de vrees voor zijn invoering de
bevolking van de vrije cultuur terug te houden. Als
het Gouvernement eens ontdekte, dat de koffieteelt er
goed slaagde mocht het eens besluiten er de ge
dwongen cultuur te brengen en daarnaast de verplichte
levering van alle vrijwillig geteelde koffie door den
Gouvernementsprijs 1 Waar de bevolking zich door
die vrees niet heeft laten terughouden, vond zij echter
vrij wat ruimer betaling, dan haar door het Gouver
nement zou zijn uitgekeerd. Zoo lezen wij van het
verbouwen van 4800 pikols te Benkoelen, die voor
aegga**ttCT*».l I» «BMH'li dl'Mil I llllll II IIWZMMBMMmMB—OW—I
„üet ziet er treurig me; me uit", zeide hij en zeg
hem aan.
„Ziet ge ik kom ik heb hier een aanbod
een schriftelijk aanbod van Tostie Co., voor het
heele Varaaswoud" Hij haalde zijn portefeuille
voor den dag.... „Wilt ge het aannemen, dan....
Ge hebt maar te kiezen. Een laag bod natuurlijk."
Jakob wist niet, wat hem gebeurde. Hij las werk
tuigelijk het aanbod van Tostie Co., beek naar de
ouderteekening en voelde zicb, terwijl zijn blik naar de
geschreven letters keek hoe langer zoo meer naar
boven zwevenlangzaam van de onderste lagen als
met een elevator door alle verdiepingen been stijgen
naar het zalige rijk der betalenden. Hij zocht naar een
steun, om zich in evenwicht te houden, werd doodsbleek,
totdat het bloed hem weder naar het hoofd steeg en
zijn ooren deed suizen.
„Dat wil zeggen dat ik geborgen ben Jörgen 1"
fluisterde hij byna met een diepen zucht„Ja, dat
wil zeggen, dat Jakob Mörk weer op de been is I Ik
zal je eeuwig dankbaar zijn, Jörgen
Hy liep de kamer heen en weder. Hij had moeite
zich goed te bonden.
„Wist ge, dat ik in gevaar was, Jörgen, of...."
„Och, toen Mathiesen fout g ng, begreep ik
Berven had den hoed opgehouden. „Ik kom over
een paar dagen terug Jakob Ge moet nu maar het
lage bod trachten te verduwen"klonk het zenuw
achtig vrooljjk, terwijl hij in haast heenging.
Jakob had Berven naar de karjool gebracht. Gered
geborgenklonk het in zijn binnensteterwijl
hij de trap opliep
„Is Berven al weg Met deze vraag kwam Alette
hem tegen.
Plotseling gevoelde Jakobdat hij haar zijn geluk
moest mededeelen, haar, zijne vronw, moest hij nu tot
zi h trekken en haar zijn gered 1 toejubelen Zij waren
allen gered, zij, het huis en alles....
Hij pakte haar vast en drukte haar iu zijne armen.
f 23 tot f 38 door de opkoop.rs zijn gekochtvan
30000 pikols te Palembang, die met f 22 tot f 30
werden betaald; van 50000 pikols op Bali en Lombok,
die 33 konden gelden.
In het vorige jaar is de prijs door het Gouverne
ment van f 14 op 15 per pikol gebracht; de
Staatscommissie stelt voor, hem op f 20 te stellen
maar wal zal daarvan het gevolg zijn Eeu zoo
onbeduidende verbetering dat er geen noemens
waardige verandering in den toestand vau verwacht
kan worden. Nemen wij de residentie Pasoeroean,
waar de toestand zoo buitengewoon gunstig is
dat elk gezin in de vier jarendie het ongeluk
kige jaar 1887 voorafgingen er met de koffie
teelt jaarlijks f 129 verdiende, en ook in dat
rampspoedige jaar bedroeg de ontvang nog on
geveer 40 per huisgezin. Had men er den prijs van
de geleverde koffie o. a met 4 per pikol verhoogd, dan
had elk gezin in de vette jaren ongeveer f 9's jaars,
en in het magere jaar omstreeks 3 meer ontvangen.
Stel daar nu tegenover da residentieswaar de aard
en de ligging der gronden voor de koffieteelt ongun
stig zijn. Zoo heeft bij voorbeeld in het slechte jaar
1887 de arbeid van 95000 gezinnen te Krawang
Bantam, Banjoemas, Cheribon en Bagelen ruim 7000
pikols koffie opgeleverd zoodat ieder gezin gemiddeld
ongeveer f 1 verdiende. Voor één gulden 's jaars
hadden deze gezinnen 31 millioen koffieboomen te
onderhouden en volgens de bestaande voorschriften
door bijplanting voltallig te houden. Werd de prijs
voor de aan da gouvernementspakhuizen te leveren
koffie met f 1 per pikol verhoogd dan hadden in
het j3ar 1887 die huisgezinnen 7 centen meer ont
vangen. In Krawang alleeu had de meardere ont
vangst per gezin niet meer dan één cent bedragen.
Hoe wil men nu dien toestand door eenige verhoo
ging van den Gouvernementsprijs verbetereu Zelfs
in de vier voorafgaande jaren had in de vijf genoemde
residenties elk gezin gemiddeld niet meer dan 6
's jaars ontvangen. Een verhooging van den prijs
met f 1 perpikol, had die f doen klimmen tot ƒ6,40.
Het is niet te ontkennen de betaling van de ge
leverde koffie met een vasten prijs werkt zoo onge
lijkmatig dat door eenvoudige verhooging van dien
prijs de koffieteelt niet tot een volkscultuur kan ge
maakt wordeu. Waar zij alleen nadeel kan opleveren,
is daarom opheffiug van den cultuurdwang de aan
gewezen weg. Waar zij voor de bevolking een redelijk
voordeel oplevert, is de voorloopige handhaving van
het bestaande stelsel mogelijkmaar daar zou ook
zijn vervanging door volkomen vrijheid te laten en
de bestaande koffietuinen aan de bevolking over te
geven tegen een vaste jaarlijksche betaling in geld of
Dat het toch zoo'n indruk op hem maakte, hem zoo
gelukkig stemdedat die vriend weer terug was ge
komen Dat stemde haar op hare beurt bitter en
jaloerach
„De predikant is hier met ziine doshters. Zij blijven
den avond doorbrengen"met deze woorden wees
zij hem koel af. Zij had al lang begrependat er iets
aan do hand was dat hen voor goed scheidde sedert
Berven nooit meer kwam.
XIX.
Een mooie Meidag, een dag zooals de Meidagen
meestal zijn ja, men kon bet heusch wel mooi
weer noemen, een beetje winderig en friscbeen
lichte bries waait over het water heen; heel wat
wolken, die heen en weder strijken, maar als de zon
eerst maar doorkwam, ban het nog warm genoeg worden.
Johan, Hendrik en Alf hielden onder 't kleeden
allerlei dergelijke weêrbespiegelingen, terwijl zij naar
buiten keken en Viking zagen, die met een ouden
overjas en vilten hoed de laatste hand mee hielp leggen
aan een hulpschuur, die opgezet was voor stalling der
paardeD.
De lang gewachte dubbele feestdag der familie was
heden aangebroken de huwelijksdag van Morten Einne
en Elizabeth en de zilveren bruiloft der ouders I
Het was in de laatste dagen een heel werk voor de
zoons geweest, om met hunne moeder alles voor 't feest
in orde te brengen, vooral nu vader zoo zuinig was
geworden na al wat hij verloren bad met het Varaas
woud; alles was versierd, er was een heele vrachtkar uit
de stad gekomen, met stoelen, meubelen, piano's en
draperiën en alle kamers waren nu in gebruik geno
men, ook voor het geval, dat het zou regenen en de
gasten in huis zouden moeten blijven.
Aan het ontbijt kwamen en gingen de verschillende
familieleden zeer ongeregeld. Elizabeth bleef boven en
