FEUILLETON, No. 21. T^joee en Negentigste Jaargang. 1890 Vrijstellingen, ontheffing en uitstel van dienst. Z O N I) A G 16 FEBSiUAÏli. DE LEUGEN Ill UtS LEVENS. Dit nummer beslaat uit twee bladen. EEHSÏË TlADT Roman van Alexander Hi nier. Deze Courant wordt Binsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden voor Alkmaar 0,80; franco door het geheele rijk 1, De 3 nummers o,oe. Prijs der gewone Advertentiën Per regel 0,15. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS- TER ZOON. Wanneer de plaatsvervanging afgeschaft en de per soonlijke dienstplicht ingevoerd wordt, worden de redenen van vrijstelling van deu dienstplicht nog belangrijker dan zij bij de vrijheid tot plaatsvervanging nu reeds zijn. Het aantal vrijgestelden is thans zeer groot en zou volgens de voorstellen der Staatscommissie vermoedelijk nog iets grooter worden. Indien de redenen tot vrij stelling die de commissie aanbeveelt worden aangenomen, zullen er wegens onvoldoende lengte, te zwakken lichaams bouw, lichaamsgebreken of ziekelijke gesteldheid, wegens broederdienst of vrijwilligen krijgsdienst of wel als eenige zoons zoovelen uitvallen dat er van de 40000die jaarlijks voor de militie worden ingeschreven, ten hoog ste ongeveer 16500 zullen overblijven. In hoofdzaak zijn deze vrijstellingen gelijk aan de bestaande. Een lid der commissiede heer Spruytkomt in een afzonderlijk advies tegen de vrijstelling der eenige zoons op. De commissie zegt te recht aldus redeneert hij dat bij de beoordeeling van den last, dien de dienstplicht op de natie legtvooral gelet moet worden op den druk dien de gezinnen daarvan ondervindenen nu is het zijne meening, dat de zorgen des levens de gezinnen van de eenige zoons niet het zwaarst drukken, maar dat de mingegoede huisvader, die vele zonen heeft, dikwijls moeielijker de helft dier zonen zal kunnen missen dan de welgestelde vader zijn eenigen zoon. Daarom zou hij er de voorkeur aan geven, in plaats van in elk geval de eenige zoons, de kostwinners vrij te stellen van ouders of grootouders of, is het gezin ouderloos, van jongere broeders of zusters, onverschillig of die kostwinners eenige zoons zijn of niot. Men zal antwoorden, dat tot verdediging van de vrij stelling der eenige zoons ongetwijfeld ook is gedacht aan het grootere gevaar, dat den eenigen vertegenwoordiger van het geslacht in oorlogstijd bedreigtindien hij tot de landmacht behoort die terstond tegenover den vijand geplaatst wordtdan indien hij in oorlogstijd alleen tot andere diensten in het belang van 's lands verdediging geroepen, of wel geoefend kan worden, om zoo noodig bij langen duur van den oorlog, tot aanvulling te dienen van leger landweer of reserve maar de heer Spruijt ziet in den verplichten dienstplicht niet, gelijk zoovelen, een last of een ramp, maar een weldaad voor hen die er toe geroepen worden omdat de ouders genoopt zullen worden bij de opvoeding hunner zonen meer dan tot dusverre te letten op de ontwikkeling van het karakter, de zelf beheerschingde lichaamskracht en de stevige gezondheiddie een goed soldaat behoort te hebben. Dien prikkel zouden vooral de meer gegoede ouders van eenige zoons missen, indien dezen onvoorwaardelijk wer den vrijgesteld en van hunne meer weekelijkeminder hardende en ontwikkelende en daarom minder deugdelijke 12) .Dom zijn zij toch de goede hertogin Ulrika de verstandige Doren en ieder die bij deze gewichtige ge beurtenis de hand in het spel heeft", fluisterde Excel lentie Riebersen mevrouw von Schlier toetoen het glanspunt van den avond de grieksche feestelijke op tocht voorbijtrok. Aphroditeprinses Marie werd op een troon in den vorm eener schelp onder een met rozen versierde baldakijn door grieksche jongelingen naar den voor haar bestemden tempel gedragen, de schaar jonkvrouwen naderde haar eerbiedig met nare offer schalen. tHoe kon men nu deze rol voor de prinses kiezen die alledaagsche figuur eene Aphroditehet schreeuwt ten hemel. Men zou niets onvoordeeligers voor haar hebben kunnen vindenzij ziet er immers uit als eene keukenmeiddie bij den haard is wegge haald." .Pstpstfluisterde mevrouw von Schlier angstig >om Gods wil, Uwe Excellentie, de wanden hebben hier ooren." »Pahik blaas eenvoudig niet mee op de algemeene leugenbazuin. Lieve Werthern", wendde zij zich tot de gravindie er in haar wit galacostuum, met behulp van alle beschikbare kunstmiddelen, zeer voornaam uitzag en naast de hertogin zat, .lieve Werthern, de kroon komt van avond aan uwe kleindochter toe. Potstausend wat ziet de kleine er uitZij is de eenige Griekin, de anderen zijn aangekleede poppen." De oude gravin knikte veelbeteekenend. .Zij is het kind mijner Stephanie" sprak zij lakoniek. Toen het tijd werd om aan het souper te gaan, trad opvoeding, zouden de eenige zoons zeiven de slachtoffers zijn. Het spreekt van zelf, dat iemand die zoo denkt over den verplichten krijgsdienst, over de vrijstellingen ook geheel anders oordeelt dan velenmisschien wel de meesten zijner landgenooten. Hoe men intusschen ook over de vrijstelling der eenige zoons moge denken, de gronden, die de heer Spruijt voor do vrijstelling der kostwinners van het gezin aanvoert, verdienen rijpe overweging, ook al blijft mCn de moeie- lijkheid erkennen om in vele gevallen nit te maken of iemand inderdaad de kostwinner mag genoemd worden. Op allen rust de plicht om tot de verdediging van het vaderland mede te werken daarvoor is het noodig, dat reeds in tijd van vrede duizenden hunne woonplaats en hunne gewone dagelijksche bezigheden verlaten om aanvankelijk gedurende 12, 14, 15 of 18 maanden, later nog twee of drie malen gedurende enkele weken ge oefend te worden Om bijzondere redenen zullen som migen, in het belang der gezinnen waartoe zij behooren, worden vrijgesteld goed, maar zal men dan hem ook niet moeten vrijstellen, door wiens vertrek het gezin tot armoede en gebrek zou vervallen, of anders dat gezin schadeloos moeten stellen voor dit gemis De commissie heeft dit punt niet geheel uit het oog verloren gelijk wij gezien hebben, zou namelijk volgens hare voorstellen een gedeelte der dienstplichtigen, ruim 3000 man, als bestemd voor de depots, in vredestijd slechts eenmaal en dan nog gedurende niet langer dan drie maanden onder de wapenen behoeven te komen. In de eerste plaats wil zij daarvoor in aanmerking laten komen de oudste zoons van weduwen, .omdat vermoedelijk onder hen een vrij aanzienlijk aantal kostwinners zal worden aangetroffen." Behalve de opmerking, die voor de hand ligt, dat er ook gegoede weduwen zijn, wier oudsto zoons dus op deze bevoorrechting als kostwinners niet de miuste aanspraak zouden kunnen maken, mag eenter de vraag gesteld worden, of niet de omstandigheid van kostwinner te zijn meer in het algemeen als reden van vrijstelling zou moeten gelden. Ka de vrij stollingen komt in aanmerking de ontheffing van den werkelijken dienst op aanvrage, telkens voor een jaar; de commissie noemt: 1°. de geestelijken en bedienaren van den godsdienst bij de erkende Kerkgenootschappen en die daartoe aan erkende inrichtingen worden opgeleid; aan de Roomsch- Katholieke ordebroeders, ofschoon geen geestelijken, maar toch een geestelijk karakter dragende, omdat zij de zoo genaamde kleine gelofte hebben afgelegd zou dezelfde ontheffing worden verleend 2°. die buiten Europa of in den vreemde buiten een vast te stellen kring in Europa hun gewoon verblijf houden; 3°. de zoon, die na zijns vaders dood aan het hoofd staat van diens landbouw-, nijverheid- of handelszaak, of het bedrijf van den vader voortzetten einde in de behoeften van het gezin te voorzien. Eindelijk kan volgens het plan der Staatscommissie ook nog uitstel van den werkelijken dienst worden gegeven. De dienstplichtigen zouden namelijk in hetjaar waarin zij hun 20e levensjaar volbrengen onder de wa de prins op Felix toe en drukte hem heimelijk de hand. .Felix", sprak hij treurig .mijn uur heeft geslagen. Oogen toe en vooruitEr moet van avond een eind aan de zaak komen. Geef mij je zegen mee, oude, trouwe vriend." Felix werd bleek en beantwoordde den handdruk. »De hooge geestelijken zullen de wereldlijke verbintenis ze genen de vriend zegent slechts die des harten." .Dus moet ik zonder die heengaan? Felix, gij zijt onverbiddelijk en waar. Maar volg mijn voorbeeld niet, mij dwingt men tot deze leugen." Bij den ingang van het blauwe kabinet dat aan de eetzaal grensdestonden na het souper de erfprins en prinses Marie. Hoe zij daar kwamen en gelegenheid gevonden hadden eenige minuten alleen te zijn was moeielijk uit te maken. De hertog en zijne gemalin toonden zich zeer verwonderd, toen zij hen na eenigen tijd daar verrasten. De prins had terstond de prinses haar hand gevraagd. Hij wilde ten minste van haar zelve het jawoord hooren en keek haar scherp aan om te ontdekken of het hem ook gedwongen gegeven werd. Maar zij had zulk eene voortreffelijke school doorloopendat er van hare ware gevoelens niets te bemerken was. Haar gelaat stond onbewegelijkhaar bewegingen waren bijna als die van een automaatzij bloosde sloeg de oogen neêr en sloeg ze te gelegener tijd weder op, met schuchteren blik waarin niets te lezen stond en zij gaf hem het jawoord in onberispelijken vorm. De hertog en zijne gemalin wisten nauwkeurig wat er voorgevallen was. De prins verzochtdeu volgenden morgen zijne opwachting bij den hertog te mogen maken, wat hem vriendelijk werd toegestaan; de hertogin kuste hare dochter op het voorhoofd met een zeker vertoon, dat ieder begreep; dat den volgenden dag de verloving openlijk zou worden bekend gemaakt, was buiten twijfel. Beate stond, aan den arm van Felix Borkfeldt, die haren heer aan tafel geweest wasop eenigen afsfand van het jonge paar. Het viel haar op, hoe verstoord hij naar hen keek. De prins zag er ernstig uit en de prinses penen komenmaar op verzoek zou driemaaltelkens voor een jaaruitstel kunnen gegeven worden van den werkelijken dienst; de diensttijd bij het leger of de actieve zeemacht zou echter, ofschoon later beginnende, op acht jaren, en eveuzoo bij de land- of do zeeweer op vijf jaren bepaald blijvenalleen bij de reserve zou de diensttijd zooveel korter duren als hij later begonnen was Evenzoo zou aan jongelingen van voldoenden lichaamsbouw op verzoek kunnen worden toegestaan hun dienstplicht een jaar, zelfs twee jaren vroeger te beginnen. Deze meerdere vrijheid in de keuze van den tijd waarop men zijn verplichten diensttijd wil aanvangen, kan, zoo de plaatsvervanging wordt afgeschaft, den persoonlijken dienst plicht gemakkelijker makenwat ongetwijfeld voor studenten en andere jongelieden die zich bekwamen voor een vak, dat langdurige voorbereiding vordert, van veel belang is. Een uitstel van werkelijken dienst van bijzon deren aard zou voorts verleend worden aan aanstaande artsen, apothekers en veeartsen en wel van ten hoogste acht jaren indien zij zich verbinden om najvolbrachte studie en na aan de overige eisehen van geschiktheid te hebben voldaanhet Rijk in tijd van oorlog te zullen dienen gedurende acht jaren als reserve-officier van gezond heid of gedurende tien jaren als "reserve-apotheker of reserve-paardenarts. Ook aan de leerlingen der Polytechnische school te Delftonze aanstaande ingenieurszou voor ten hoogste vijf jaren uitstel van werkelijken dienst verleend worden, omdat zij wanneer zij in het bezit zijn gekomen van een diploma als civiel-werktuigkundig of bouwkundig ingenieur of als technoloog, na een eersten oefeningstijd, van ten minste zes maanden benoemd zullen kunnen worden tot reserve-genieofficierreserve-opzichter of militair technoloog. Ofschoon later in dienst tredende blijven ook zij echter acht jaren bij het leger en v ij f jaren bij de land- of de zeeweer dienstplichtig. Ten slotte zij nog opgemerkt dat de commissieook met het oog op hen die in vredestijd niet geoefend maar niettemin in oorlogstijd opgeroepen kunnen worden, in overweging geeft, de beoefening der gymnastiek en het onderwijs in de behandeling der wapenen te bevor deren en de gelegenheden voor schietoefeningen te ver menigvuldigen ten einde het geheele volk zooveel mo gelijk krachtig en weerbaar te maken. In hoeverre zullen de voorstellen tot regeling van den militairen dienstplichtdie wij van de Regeering te gemoet zien, de hoofdlijnen van het verslag der Staats commissie volgen of daarvan afwijken? Op die vraag moet het antwoord nog altijd uitblijven. Waarschijnlijk zullen nog maanden verloopen voordat de Regeerings- ontwerpen bij de Staten-Generaal worden ingediendhet Nederlandsche volk verwacht die met levendige belang stelling, en blijft intusschen niet in gebreke, zijn aandacht wijden aan de groote nationale, maatschappelijke en bijzondere belangen, die bij deze zaak betrokken zijn. werd eensklaps zeer bleek. Zij geleek nu niet op de keukenmeiddie men bij den haard weggehaald had maar zij geleek ook niet op vrouw Yenus, die Cupido, de schalk, de pijl in het hart gedrukt had. Zij zag er uit als iemanddie onder den last eener zware kroon ineenzinkt. .Een bruidspaar", sprak Felix op beteekenisvollen toon. .Zij kennen elkander slechts weinige dagenzij hebben niets met elkaar gemeen en worden voor hun geheele leven aan elkaar verbonden .Verbonden voor het geheele leven", herhaalde Beate dof. Snel zag Felix haar scherp aan. Op haar jong ge zichtje lag een diepe lijdenstrek. Zij staarde onbestemd voor zich uit. De rimpels op Felix' voorhoofd trokken zich nog meer te zamen. Mevrouw von Schlier was eigenlijk wanhopig. Zij kon maar geen vasten grond onder de voeten krijgen. Haar jong pleegkindmet wie zij zoo weinig moeite meende te zullen hebben, bleef steeds op denzelfden afstand van haar. Zij was na den eersten dag nauwelijks eene enkele schrede gevorderd. Noch vleierijen, noch mokken, noch al die kleine middelen die zij aanwendde om iets uit Beate te krijgen, brachten haar nader tot haar doel. En zij had een geheim, de kleine waarom bewaarde zij anders zoo zorgvuldig den sleutel van haar schrijftafel en bracht zij hare brieven eigenhandig naar de post. Zij hield geene uitgebreide briefwisseling, er kwamen nooit rechtstreeksche berichten tot haar, het weinige, dat zij kreeg ging door de handen van den graaf en welk meisje heeft geen school- of kostschoolvriendinnen of andere kennissen waar was zij dan toch geweest tot haar achttiende jaar .Dat komt er volstrekt nies op aanmevrouw", had de graaf haar eens op haar aanhoudend vragen geantwoord. En toen was zijn toon zoo scherp geweest en zijn lach zoo spottend dat zij begreep het verder maar te moeten opgeven. .Beate's opvoeding is eigenlijk voltooid", had hij er bij gevoegd, »en gij zult een tamelijk rijp karakter bij

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1890 | | pagina 1