FEUILLETON.
No. 31.
Twee en Negentigste Jaargang.
1890.
Het christelijk karakter onzer
natie in Indië.
12 MAAKT.
DE LEUGEN HAAKS LEVENS.
Roman van Alexander Köruer.
iLKHAARSCHE COURANT
Beze Courant wordt Dinsdag*, lRenderfias- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
-3 maanden voor Alkmaar 0,80; franco door het
geheele rijk 1,
De 3 nummers O,OR.
Prijs der gewone Advertentiën
Per regel 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Officieel «Gedeelte.
Burgemeester en Wethouders v&a A1 k-
mair brengen ter algemeene kennis
dat heden op de gemeente-secretarie ter visie is gelegd
het aan hen ingediend verzoek, met de bijlagen, van IZA AK
•KEEZIE, koopman wonende alhier, om vergunning tot
het oprichten van eene bergplaats van lompen in het
perceel aan het Grootnieuwland wijk D No. 2, en dat
op Dinsdag, 25 Maart 1890, 's middags te twaalf uren,
ten raadhuize gelegenheid wordt gegeven om tegen het
oprichten van die inrichting bezwaren in te dienen.
Burgemeester en wethouders voornoemd
Alkmaar A. MACLAINE PONT.
11 Maart 1890. De Secretaris
NUHOUT VAN DER VEEN.
Dit onderwerp is in den laatsten tijd voortdurend aan
de orde. Geen wonderheeft niet de Standaard het
.Christenvolk" te wapen geroepen tegen de liberalen, die
do vermetelheid hadden gehad in Indië de Halve Maan
in bescherming te nemen tegen het Kruis Van dat
oogenblik af aan honden de dagbladen van alle rich
tingen zich met de groote vraag bezighandhaaft of
verloochent de Nederlandsche Natie in Indië haar chris
telijk karakter, en betracht in dit opzicht de Regeeriug
haar plicht?
Met groote ingenomenheid wijst de antirevolutionaire
partij op hetgeen haar .program" omtrent onze staat
kunde in Indië leert. .Voor zooveel het koloniale vraag
stuk aanbelangt" aldus luidt art. 18 .belijdt zij
(de antirevolutionaire partij), dat de baatzuchtige neiging
van onze staatkunde om de koloniën voor de kas van
den staat of van den particulier te exploiteeren dient
plaats te maken voor oen staatkunde van zedelijke ver
plichting, en diensvolgens in de lijn, herhaaldelijk door
antirevolutionaire staatslieden, wier inzicht op bestudee
ring der quaestie gegrond was, aangegeven." Niet ei
genbelang, roept de Standaard, maar liefde tot den naaste
moet de drijfveer onzer daden wezen jegens den bruinen
broeder; zijn geluk te bevorderen moet ons streven zijn.
Wie zal het tegenspreken Zeker niet de liberale partij.
Maar daarom ook heeft de antirevolutionaire partij
geen rechtdeze beginselen en dit streven voor te
stellen als iets kenmerkends van hare staatkunde als
oen. monopolie van hare staatslieden als de vlag waar-
ouder zij zich van alle andere staatkundige partijen
heeft onderscheiden. Reeds is de Tijd tegen deze voor
stelling van de Standaard in verzet gekomen; het katho
lieke orgaan kan er niet in berusten dat de antirevo
lutionaire bondgenooten voor zich beslag leggen op alle
edele christelijke beginselen, die zich bij ons volk jegens
Indie hebben geopenbaard en met rechtwat er goeds
en christelijks in Indië is gedaanis niet bij uitsluiting
het werk van de antirevolutionairenzij hebben niet
het recht zieh daarop te beroemen als op de vruchten
21)
Met een bezwaard hart verliet Felix het hotel. Hij
was daar zonder zijne schuld in een alleronaangenaamsten
toestand geraakt. Zou het mogelijk zijn dat de prins
aan hem twijfelde dan woog diens vriendschap lichter
dan hij gedacht had. Trots en bittere smart vervulden
Felix' gemoed. Zonder te zien waar hij liep stond hij
eensklaps bij het omslaan van een hoek voor Beate. Zij
uitte een zwakken kreet en zag hem verschrikt aan.
.Beate", klonk het zacht. Zijn hart was zoo vol wat
hielp hem zijn strijd tegen het nuchtere verstand. Hij
wist, dat zijn vader een ander huwelijk voor hem ge
hoopt had hij had eerst nit Beate's eigen mond eene
openhartige verklaring gewenscht van haar vroeger leven,
alvorens hij zijn lot aan het hare verbondhoezeer hij
haar ook beminde, zoo vurig als slechts een door harts
tocht verblind man beminnen kan.
En toen zij nu ademloos, met gloeiende wangen en
betraande oogen voor bem stond vergat hij alles wat
hij had willen vragen en weten en kon slechts dat eene
woord uitbrengen .Beate."
En zij besefte nauwelijks wat er gebeurde. Zijne
stem klonk zoo liefelijk zijn blik vervulde haar hart
met ongekende zaligheid dat was het waarvan zij
altijd gelezen had dat onbestemde, ontastbare, onbe
grijpelijke. Alles om baar heen verzonk in het niet
zij dacht noch aan het verledene noch aan de toekomst,
zij wist alleen dat hij haar in de armen sloot en
haar gelaat met vurige kussen bedekte zij hadden
geen woord gesprokenmaar zij wist dat zij een van
ziel waren. Eén kort zalig oogenblik en Beate schrikte
op en zag verward om zich heen.
van hunne bijzondere bemoeiingenen als zij in hun
program de richting huldigen .door antirevolutionaire
staatslieden aangegeven", dan doen zij aan de historische
waarheid te kort, indien zij daardoor de meening ingang
willen doen vindendat die antirevolutionaire staats
lieden in den strijd voor de goede beginselen de eenige
of de hoofdleiders zijn geweest. De katholieke bondge
nooten oischen hun deel in die eer.
Allerminst echter behoeven de liberalen te zwijgen of
zich met beschaamde kaken op den achtergrond te houden;
hunno tekortkomingen hun gebrek aan ijveraan moed
vooral om door te tastentoen zij daartoe de macht en
de gelegenheid hadden, willen zij erkennenofschoon
hunne aarzelingen begrepen zullen worden door allen
die do groote moeilijkheden beseffen om belangrijke her
vormingen te brengen ia een Aziatische maatschappij
van 27 millioen Mohammedanen maar daarom behoeft
de liberale partij voor hare staatkundige tegenstanders
de oogen niet neer te slaan zegevierend kan zij de ver
gelijking doorstaan; zij heelt niet in de achterhoede gestaan,
en hare stem tegen de baatzuchtige neigingen onzer kolo
niale politiek haar beroep op onze zedelijke verplich
tingen jegens Indië klonken althans niet het minst luide
of het minst ernstig in het kleine koor van mannen, die
het Nederlandsche volk do oogen trachtten te openen
voor zijn roeping tegenover den Javaan. In dit opzicht
kunnen wij zeker op geen treffender getuigenis wijzen
dan dat van den heer Schaepman in de vergadering der
Tweede Kamer van 27 November 11.. bij de behandeling
der begrooting voor Nederlandsch-Indië. Toen sprak deze
katholieke afgevaardigde het volgende
.In welken toestand bevinden wij ons ten opzichte van
Indië Te dezen opzichte wil ik volkomen oprecht zijn
Wij hebben in Indië, ik zal niet zeggen veel gezondigd,
maar ten aanzien van Indië zeer veel verwaarloosd
vooral in den voorlaatsten tijd hebben wij ons aan zonden
van verzuimenis in vrij groote mate schuldig gemaakt.
Het is waarik erken dit met groote vreugdemet
fierheiden ik durf het met eenige fierheid erkennen
omdat ik van mijn optreden in deze Kamer af steeds
die richting met mijne zwakke kracht heb helpen ver
dedigen het is waar dat er eenigen tijd geleden eene
andere richting in Nederland is gekomen, dat er tot mijn
groot genoegen van beide zijden der Kamer een beginsel
verkondigd wordthet beginsel dat het eerste belang
voor Indië isde inlander zelf. Toen de welsprekende
stem van den heer van Hoëvell in deze Kamer werd
gehoordis de beweging in Nederland begonnendie
Nederland ten aanzien van Indië een anderen weg heeft
doen inslaan.
»Er is groot verzet tegen deze beweging geweest; men
beeft gesproken van sentimentaliteit, van Javanenliefde
enz. Maar niettegenstaande dit alles heeft die beweging
veld gewonnenheeft dat juiste begiusel zich baan ge
broken. Voorzeker, iu de uitvoering van dat beginsel
zijn gebreken geweest, men heeft gezondigd door te veel
en door te grooten ijver. Maar kan dit anders waar elk
werk ook het beste door menschen moot worden ver
richt Wellicht heeft men te veel het oog gehad op
europeesche toestanden en begrippen en te weinig rekening
De teerling is geworpenBeategij zijt de mijne
wat er ook moge gebeuren heden nog schrijf ik aan
je vader
.Niet heden, Felix", stamelde Beate doodsbleek, »ik
heb je vóór dien tijd nog zooveel te zeggen maar
ik heb je lief eeuwig onuitsprekelijk en al zou
de hemel boven mij instorten, ik zou niet anders kunnen."
Zij sloeg de armen om zijn hals en vleide zich nog
eoamaal aan zijn borstwat was ze schoon
Haastige schreden kraakten op het zandeen lakei
naderde en groette Felix eerbiedig. .Zijne Hoogheid
de erfprins laat mijnheer den gezantschaps-secretaris ver
zoeken bij Zijne Hoogheid te komon. Zijne Hoogheid
verwacht u aan het strand."
Met een weisprekenden blik nam Felix afscheid van
Beatedie zich in de richting der villa verwijderde
terwijl Felix met kloppend hart den lakei volgde.
Beate bleef in een wonderlijke stemming achter. Als
in een droom had zij gehandeld zonder besef van het
geen zij deed. Zich aan een anderen man te verbinden,
zij die niet vrij was. Maar slechts zwak deed zich de
stem van haar geweten hoorenzij leunde tegen een
boomsloot de oogen en de zaligheid zijner liefde deed
haar alles vergeten. O, mijn God, zij was toch ook nog
jong en had recht op gelukop een. geluk waarvan
zij vroeger het bestaan niet vermoedde en Jobst gaf
haar immers zelf hare vrijheid terug hij wist dat
het zijne plicht was.
.Wel, wel daar is waarlijk Beate of gravin, of
mevrouw Boldt, het is moeielijk, een gepasten naam
te vinden voor mevrouw
Deze zoo welbekende vreeselijke stem kwam plotse
ling Beate in hare overpeinzingen storen.
De ingenieur Frits Kordes stond voor haar en zag
haar boosaardig glimlachend aan.
.Wat wilt gij Ga heenriep zij in doodsangst.
»Ga heen ellendige, of ik roep om hulp."
.Bedaar, bedaar, schoone Beate jaren geleden be
reikten zulke woorden haar doelmen sprong uit het
venster en maakte een schandaal alsof er eene aanran-
gehouden met de eigenaardigheden van de indische
maatschappij. Een bewijs te meer hoe moeilijk het is
om als hervormer in Indië op te treden.
.Toch is dio hervorming van Indië begonnen. En niet
ik zal zeggen dat de liberale partij in dat opzicht ge
zondigd heeftik heb de historische waarheid te lief
dan dat ik niet de eerste zonde zijn om eere te geven
wien eere toekomt."
En de heer van Höevellwiens welsprekende stem de
geesten wakker riep en de beweging in de goede richting
leiddewas een liberaal. Eere den heer Schaepman
die het aan de rechterzijde herinnerde
Niet de liberalen zijn in gebreke gebleven hunne stem
te verheffen tegen misbruiken in Indië en den eisch te
stellen dat recht en gerechtigheid zouden geschieden.
Als de Standaard op de opiumpacht wijstdan hebben
de liberalen alleen maar den naam van het lid der
Tweede Kamer, den heer mr. W. K. van Dedem, te noemen,
om zich tegen elke beschuldiging van onverschilligheid
omtrent dit punt te vrijwaren. Maar de antirevolutio
nairen hebben don moed om het Kruis te stellen tegenover
de Halve Maanzij willen den Javaan bekeeren tot het
Christendom dat willen of dat durven de liberalen niet,
en daarin staan zij bij de antirevolutionairen achter
tegenover den Islam verloochenen zij het Christendom.
Zoo luidt het verwijt, dat in de laatste weken schier
dagelijks den liberalen in het aangezicht wordt geslin
gerd. Wat is daarvan
Al wederom moeten wij herhalen wat wij reeds vroeger
hebben opgemerktdat men verwart en dagelijks voort
gaat te verwarren wij hopen niet opzettelijk de
bevoegdheden en de verplichtingen van de natie met
de bevoegdheden en de verplichtingen van de Regeering.
Het is noodzakelijk dit telkens te herhalen, want ook
de Tijd maakte zich onlangs weder aan dezelfde verwar
ring schuldig, toen dit blad de roeping van een Christen
natie besprak en alsof het precies hotzelfde was aan
het slot van zijn artikel eensklaps in plaats van .Christen-
natie" schreef .Christen-regeering." Toch is het verschil
zoo duidelijk dat een kind het kan vatten. De Regee
ring mag in Indië geen partij kiezen voor het Christen
dom tegen den Islamzij mag het Mohammedanisme
niet bestrijden en zelve het Evangelie niet prediken of
doen prediken dat is het werk der kerkgenootschappen
en der zendelingen maar ook die zendelingen mag zij
niet voortrekken boven den Mohammedaanschen inlander,
en den bekeerden Javaan geen voordeelen toekennen
boven zijn broeder die aan den Islam tronw bleef. Niet
door zulke middelenniet door de Regeering moet het
Christendom in Indië worden uitgebreid. Weegt de ijver
van do Christenen in Nederland voor de verkondiging
van hun geloof niet op tegen dien der Mohammedanen
voor de verkondiging der leer van den profeet van
Mekkawinnen de Mohammedaansche zendelingen meer
veld dan de Christen-zendelingenworden er meer hei
denen tot den Islam bekeerd dan tot het Christendom
wij mogen het betreurenhet mag den Christenen in
Nederland aansporen tot meer krachtsinspanning, grooter
offers warmer ijver maar van de Regeering mag niet
gevorderd worden dat zij een handje meehelptde Re
ding had plaats gehad. En die mijnheer daar, door wien
het nuffige ding zich zoo gewillig liet omhelzen denkt
zeker dat hij iemand krijgt, die nog vrij is he Zou
het niet aardig zijn, als ik hem eens een beetje inlichtte?
Dat gravin Teschy eigenlijk geen gravin Teschy heet
maar eenvoudig juffrouw Boldt en dat zij nog de vrouw
is van den domorganist van Rohrburg Wat zou mevrouw
daarvan zeggen hahaFrits Kordes keek haar
met zijne onbeschaamde oogen aan en versperde haar
den weg.
Zij beefde van het hoofd tot de voetener kwam
een waas voor hare oogen »o God, wees mij genadig
en bescherm mij voor dien booswicht."
»Ha ha nu zijn wij bang en kijken iemand ver
schrikt aannaar dit oogenblik heb ik lang uitgezien
Beate jade tijden veranderen en de zaken ook."
.Laat mij door, wat wat wilt gij bracht Beate
met moeite uit.
»Nu de weg zal voor ons beiden wel breed genoeg
zijn en als mevrouw nu niet zoo trotsch is geworden
dat zij oude kennissen verloochentdan ben ik toch in
den grond zoo'n slechte kerel niet Dus, wanneer ik nu
hier mijn mond eens wilde opendoen, zou dit mevrouw
zeer onaangenaam zijnniet waar Het kon leelijke
gevolgen hebben, ook voor den graaf! Misschien zouden
wij eene schikking kunnen maken, gij ziet, ik ben han
delbaar ik heb nu juist geld noodig een groote
som voor nieuwe ondernemingen gij hebt belang bij
mijne stilzwijgendheidtotdat zekere dingen in orde
zijn o ik begrijp allesde oude Boldt, die domkop,
laat zich wel op zijde schuiven men laat zich in alle
stilte scheidenen de nieuwe minnaar brengt goedge-
loovig - zijne bruid naar huis ha haeene prach
tige geschiedenis maar zooals ik zeg, ik wil de grap
niet bederven, wanneer de eene hand de andere wascht."
Beate wandelde eenige schreden naast hem voort.
Zijne woorden troffen haar als hamerslageneen vree
selijke afkeer maakte zich van haar meester alles
liever dan in handen van dien man te vallen zij
stond stil en richtte trotsch het hoofd op.