FEUILLETON. No. 33. Twee en Negentigste Jaargang. 1890. De I erschmvmg in het Ministerie. UK leugen haaks levens. ZONDAG 16 MAAKT. Dit nummer bestaat uit twee bladen. GEKSTE BLAD Roman van Alexander Rürner. ALKMAAftSCHE COURANT. Deze Courant wordt Biasldag-, Donderdag- en Katerdagavonffl uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden voor Alkmaar ƒ.0,8®franco door het geheele rijk 1, De 3 nummers 0,0ft. Prijs der gewone Advertentii'n Per regel 0,15. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS- TER ZOON. Twee dagen lang heeft de Tweede Kamer beraadslaagd over de inlichtingen die de Ecgeering haar heeft gegeven omtrent de veranderingen die in het Ministerie hebben plaats gehad, de vervanging namelijk van den heer Keu- chenius als Minister van Koloniën door den beer Mackay en van den heer Mackay als Minister van Binnenlandsche Zaken door den heer de Savornin Lohman. Van twee zijden waren inlichtingen verlangdvan de zijde der Ministerieels meerderheid en van die der liberalen de Regeeringspartij was de liberalen vóór geweest met daar toe verlof te vragen, misschien wel in de vaste overtui ging die trouwens door de uitkomst is bevestigd dat de liberale partij in elk geval inlichtingen zou vragen en daarom oordeelende dat het wel zoo goed zou staan indien het verzoek daartoe uitging van de geestverwan ten van het Ministerie zeiven. Ons althans komt het voor, dat het nu juist niet in het belang der Eegeerings partij was dat er veel over de veranderingen in het Ministerie werd gesprokenen nu de inlichtingen zijn bevraagd en gegeven en naar aanleiding daarvan het een en ander is opgemerkt meenen wij als vrij zeker te kunnen aannemen, dat de Regeeringspartij meer dan ooit mocht wenschen dat er geen woord over was gerept. Der regeeringspartij was het er vooral om te doen, van de Regeering een uitdrukkelijke verklaring te vernemen, dat zij haar" Christelijk karakter handhaaft _eu van oordeel is dat de Regeering van Nederland, als Christennatie, ook in Indie, binnen den kring harer bevoegdheid, de uitbrei ding van het Christendom behoort te bevorderenDe heer Mackay, ofschoon van Binnenlandsche Zaken verhuisd naar Koloniën, volgens zijn eigen verzekering nog altijd hoofd van het Kabinet, heeft natuurlijk die vraag bevestigend beantwoord, en daartegen zal dan ook wel niemand bezwaar hebbenmaar binnen den kring harer bevoegdheid. Dat is juist de kwestie; en uu ligt deze zaak ongelukkig ge heel buiten den kring harer bevoegdheid. Gelukkig be paalde do regeering zich niet tot dergeljjk woordenspel of tot een nevelachtige, dubbelzinnige verklaring, waarin elke partij met eenige welwillendheid kan lezen wat zij verkiestmaar die dan ook de bron kan worden van eindeloos krakeel. Bij monde van den heer Mackay ver klaarde zij zich niet alleen tegen eiken dwang, maar ook tegen elke inmenging van den Staat in zaken van gods dienst, en getuigde dat het niet op den weg der Re geering ligt het Christendom tot den Javaan te brengen, een en ander geheel in den geest van het bestaande Regeeringsreglement voor Nederlandseh-Indië. Zoo komen wij weder in het rechte spoor. En nu moge de heer Mackay tevens verklaren dat ook de heer Keuchenius door geen enkele daad van dat rechte spoor was afge weken, maar alleen in woorden had gezondigd, van een 23) »Wat zoekt gij hier, mijnheer?" sprak Pelix tot den onbekendedie nu de straat was overgestoken ten einde beter in het venster te kunnen zien. Hij had reeds een paar maal gekucht en maakte zich gereed een steentje tegen de gesloten ruiten te werpen, toen het geluid van Felix' stem hem zich deed omwenden. Hij keerde Felix het lompe gelaat toe dat tot diens verwondering niet de minste verbazing verried. De man grinnikte integen deel vergenoegd en nam zijn hoed af met zulk een bru tale uitdrukking op het gezicht, dat Felix een gevoel van afkeer niet kon onderdrukken. »Ah, zijt gij het, mijnheer de gezantschaps-secretaris misschien zijn wij hier wel met hetzelfde doel ha ha." »Wat moét dat beteekenen, kent gij mij »Nu ja ik ken u en ik heet Kordesingenieur Kordes." Felix deed, alsof hij de voorstelling niet begreep. »En wat zoekt gij hier?" .Hetzelfde wat mijnheer de gezantschaps-secretaris hier zoekteen teeken van leven van de jonge dame daar boven, ik moet haar spreken." .GijFelix was sprakeloos van ontzetting. Zijn bloed stond stil. .Bedoelt gij gravin Teschy Ja, juist, gravin Teschy, zooals zij hier ten minste genoemd wordt." .Zooals zij hier genoemd wordt »Numijnheer ik begrijp uwe verwondering gij weet natuurlijk niet alles van de jonge damewat ik weetvan morgen had ik reeds de eer haar te spreken, nadat gij haar bij den grooten eikenboom gesproken hadt en nu had ik nog vergeten, haar iets te zeggen, wat zij van avond nog weten moet -»•" Minister mag geëischt worden dat hij ook in woorden de grenzen zijner bevoegdheid en den aard van zijn ambt blijkt te kennen; zoo niet, dan is de vrees gerechtvaar digd, dat het van woorden tot daden zal komen, en mag de Minister met recht .staatsgevaarlijk" genoemd worden. Verschillende redenen hebben medegewerkt, verklaarde het hoofd van het Kabinettot de verwerping van de begrooting van Koloniën door de Eerste Kamer en daarom kan niet gezegd worden, dat de politieke richting van het Kabinet door die verwerping is getroffen; daarom kon de Regeering dan ook den heer Keuchenius loslaten en zijne plaats door een ander doen vervullen. Onjuist is dus volgens de Regeering de voorstelling die de anti revolutionaire pers aan .het Christenvolk" heelt gegeven van de beteekenis der beslissing van de Eerste Kamer; maar daarbij bleef het niet; er volgde van de Ministers tafel nog een andere verklaring de Regeering had de oplossing van de ministeriëele crisis ook kunnen uitlok ken door ontbinding van de Eerste Kamermaar zij heeft dat niet gedaan en ééne van de redenen, die haar daarvan terughielden bestond hierin, dat de daarop gevolgde verkiezing zou hebben plaats gehad onder de leus »het Kruis tegen de Halve Maan", en dat wilde zij niet. Dat kan ik begrijpen, antwoordde van liberale zijde de heer de Beaufort, want het zou een v a 1 s c h e leus zijn geweesten de Regeering sprak het niet tegen Het hoofd van het Kabinet stemde door te zwij gen met die verklaring in en de heer Lohman kwam als nieuw lid van datzelfde Kabinet niet tegen dat stil zwijgen op. Maar waarom heeft dan toch de voormalige .Minister van Binnenlandsche Zaken dat departement verlaten en is hij opgetreden als Minister van Koloniën vroeg de heer Tak van Poortvlietwaartoe die verschuiving in het Ministerie De beslissing der Eerste Kamer maakte wel de aftreding van den heer Keuchenius als Minister van Koloniën en zijn vervanging noodzakelijkmaar die beslissing behoefde niet te leiden tot de aftreding van den heer Mackay als Minister van Binnenlandsche Zaken; die Minister had de belangrijke wijziging van de wet op het Lager Onderwijs verdedigd, die de Eerste Kamer niet zonder groote aarzeling had aangenomenwaarbij niet zonder invloed waren gebleven de zeer bevredigende verklaringen van dien bewindsman omtrent den zin en de beteekenis van enkele harer belangrijkste bepalingen en de wijze waarop de wet door hem in werking gebracht zou worden. De aftreding van dezen Minister kon dus allerminst door de Eerste Kamerbedoeldofgewenschtzijn; waarom had hij dan net departement van Binnenlandsche Zaken ver laten en zich daardoor onttrokken aan de taak om de gewijzigde wet op het lager onderwijs in toepassing te brengen, die hij op zich genomen, waartoe hij zich ver bonden had? Waarom werd tot de opengevallen plaats van Minister van Koloniën niet een ander geroepen Waarom moest de heer Mackay geplaatst worden aan het hoofd van dit departement, dat hem toch volkomen onbekend is En waarom moest zijne plaats aan Bin nenlandsche Zaken worden ingenomen door den heer Lohman, die ontegenzeggelijk veel minder algemeen ver- Gijgij zijt krankzinnig!" Felix was doodsbleek geworden wilde gedachten stormden door zijn hoofd. De brutale en zekere manier, waarop die kerel sprak zijne toespelingen wat beteekende dat alles .Gij ziet er slecht uit, mijnheer de gezantschapssecre taris en wanneer een van ons beiden op het oogenblik niet best in orde isvrees ik dat gij het zijt. Als gij een kwartiertje tijd hebt, dan zal ik u voldoende inlich tingen geven, misschien kunt gij er uw voordeel mee doen." Met moeite herkreeg Felix zijne zelfbeheersching. »Ik zal u aanhooren, al was het alleen om aan deze brutale aantijgingen een eind te maken", sprak hij tandeknarsend. .Goedluister dan Zij wandelden langzaam de straat af. »Ik ken namelijk mevrouw Beate al een poosje langer dan gij mijnheer", begon Frits Kordes. .Mevrouw Beate?" »Ja, ja, mevrouw Beate, heb maar een beetje geduld. Ik weet niet, of het u bekend is, dat graaf Teschy zijne dochter (de moeder moet bij hare geboorte gestorven zijn) bij den tuinman op het landgoed zijns vadersheeft laten opvoeden. Daar is Beate opgegroeid zonder met hare hooge afkomst bekend te zijn en ook ik, een bloed verwant harer pleegouderswist daarvan niets. Ik maakte haar het hof en hare pleegouders gaven daartoe hunne toestemming." Felix kromp ineen, een kermende zucht ontsnapte zijn lippen hij moest evenwel alles weten. »Nu", ging de verteller langzaam voort, om langer het genot te hebben zijn slachtoffer te kwellen, .Beate was toen reeds eene gevaarlijke Circeik was dol op haar en het kostte mij wat moeite om van haar af te zien maar op zekeren dag liep zij weg naar den organist van de domkerk te RohrburgJobst Boldt. Zij bleef eerst een paar dagen bij hem, vóór hij besloot haar te trouwen gij begrijpt, dat ik toen den aftocht blies het heeft mij echter moeite genoeg gekosthaar te vergeten Felix sloeg zich voor het hoofd. Jobst Boldt, dom- organist te Rohrburg dat was immers de naam van den man aan wiens adres Beate den vleugel gezonden had Maar het was niet mogelijk trouwen geniet, die zich heeft doen kennen als een heftig tegenstander van de openbare school? Ziedaar voorzeker allergewichtigste vragen, waarbij de belangen van onze koloniën en van ons onderwijs beide zijn betrokken, en waaromtrent dus wel eenig licht ver spreid had mogen worden. Dat licht is evenwel uitge bleven. Alleen zijn door den afgetreden Minister van Binnenlandsche Zaken geruststellende verklaringen af gelegd die door zijn opvolger zijn beaamd de verwis seling van personen zou van geen invloed zijn op de zaken; tusschen hen bestond geen verschil van zienswijze omtrent den zin en de beteekenis van de gewijzigde schoolwet, geen verschil van zienswijze omtrent hare toepassing. De heer Lohman verklaarde daarenboven, dat hij als bewindsman zich verplich trekende de wet toe te passen in den geest waarin zij was aangenomen en zich niet gebonden rekende door vroegere verklaringen in de Kamer of daarbuiten gegeven. Wat bet Hooger Onderwijs betreftbleef hij wel bij zijne meening dat het hoogst wenschelijk zou wezenindien ook het bijzonder Hooger Onderwijs zich meer kon ontwikkelen en de Staat daaraan rechten verleende, maar hij wist zeer goed, en had dat vroeger ook reeds verklaarddat een rege ling, waarbij die wensch werd vervuld, niet gemakkelijk is en de medewerking van de Staten-Generaal daartoe vereischt werd. Dat klonk alles zeer schoonmaar daarmede was nog niet aangetoondwaarom de heer Mackay niet op zijn plaats was gebleven en men niet naar een geschikt Minister van Koloniën had omgezien. Omtrent dat, punt werd geen licht verspreid het hoofd van het Kabinet stemde in met een opmerking van één der liberale sprekers dat zich bij de oplossing van elke ministeriëele crisis sommige beweegredenen doen gelden, die niet in het openbaar kunnen worden medegedeeld. Dat is zoo men kan niet zeggen waarom nu juist A is genomen en niet B of Cmaar de optreding van A dient toch op zich zelve gerechtvaardigd te worden vooral wanneer hij een ander moet vervangen, met wien ieder tevreden was en die nu moet verhuizen naar een hem onbekend departement. Met het oog op de gewich tige belangen, bij de departementen van Koloniën en van Binnenlandsche Zaken betrokken, had men in plaats van den heer Keuchenius naar een geschikt Minister van Koloniën moeten zoeken en den heer Mackay aan Bin nenlandsche Zaken moeten laten waar hij op zijn plaats was dit heeft men niet gedaan ter wille van de alge- meene politiekvan het bondgenootschap waarop dit Ministerie steuntheeft men den anti-revolutionair van den linkervleugel Keuchenius, die moest aftreden, moeten vervangen door zijn geestverwant Lohman en toen deze nieuwe ambtgenoot alleen voor Binnenlandsche Zaken beschikbaar bleek moest de heer Mackay voor hem plaats maken en verhuizen naar Koloniën. De heer Mackay verklaardedat dit van hem geen .vrijwillige" daad was geweest. «En gij wilt dus bewerendat de gewezen pleeg dochter van dien tuinman en de vrouw van mijnheer Boldt dezelfde persoon zou zijn als gravin Teschy", zeide Felixdie tevergeefs een spottenden toon trachtte aan te slaan. .Zekerik beweer dat niet alleenik kan het ook bewijzen. Mevrouw Beate is op dit oogenblik nog de echtgenoote van den domorganist te Rohrburg, men kan het haar evenwel zoo kwalijk niet nemendat zij haar man verlietnadat zij door haar vader was opgeëischt. Ik vernam dit zelf pas voor eenige dagen en natuurlijk was ik er ten hoogste verbaasd over, evenals over hare tegenwoordigheid hier." .Gij liegt! Gij gij zijt een ellendeling. Gij voert iets in het schild -riep Felix woedend. De ingenieur haalde verachtelijk de schouders op. »Ik zal uwe woorden op het oogenblik maar niet kwalijk nemenmijnheersprak hij op een toon van gewicht »ik weetdat gij na in de zaak betrokken zijt en mocht gij wat ik wel vermoedvan mijn stilzwijgend heid in deze gebruik willen maken, dan kunnen wij het misschien daarover nog wel eens worden." Felix haalde diep adem een flauwe lichtstraal sche merde in zijn ziel. »Ha dat zal het zijn", sprak hij met heesche stem.een middel om geld af te persen ellendige schurk." .Mijnheer", riep de ingenieurrood van toorn .gij beleedigt mij gij zult mij leeren kennenvraag uw liefjede schoone gravin Teschy of zij tegenover u de leugen durft volhouden." Felix wendde zich huiverend af. Met moeite weer hield hij zichden man bij de keel te grijpen en toch vreeselijke gedachte hij moest het Beate zelve vragen. Eindelijk moest hot geheim aan het licht worden gebracht. Hij keerde zich om en snelde als een waanzinnige naar de villa terug. Alle vormen en etiquette vergetend, ging hij regelrecht naar Beate's vertrekken. Beate had hem geschreven een, twee, drie brieven, maar ze alle weer verscheurd. Hoe zou zij de leugen kunnen inkleeden Zij was wanhopig. Misschien, wanneer zij voor

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1890 | | pagina 1