HER TH A.
Hondsdolheid.
FEUILLETON.
In Memoriara.
No. 49.
Twee en Negentigste
1890.
WO KNS D AG
23 A PHIL.
a
Olliciëel Gedeelte.
BEVELSCHRIFT.
ALKMAABSCHE C01IBANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Katerdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
o maanden voor Alkmaar 0,§0; franco door het
geheele rijk 1,
De 3 nummers ©,06.
Prijs der gewone Advertentiën
Per regel 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Dë "DIRECTEUR van het POSTKANTOOR te ALK-
MAAR brengt ter kennis van het algemeen dat met
ingang van l Mei a.s de buslichting aan het Kantoor
voor «ie navolgende plaatsen is gewijzigd als volgtvoor
i Petten en B u r g e r b r n g als voor Schagen;
23. Oudkarspel, Noordscharwoude,Zuid-
scharwoude en Broek op Langedjk 10,
's m.; 5,45 's av. en 10.30'sav.;
3°. Egmoud aan Zee eu Eg mond aan den
Hoef te 6,40 's m. en 4,45 's av.;
4°. Bergen en Koedijk 8,30 's m. eu 5,45
s av.
5°. Schoorldam en
's m. en 5,45 's av.
Warmenhuizen 10,
De Directeur voornoemd,
GOUWE.
De Burgemeester van Alkmaar;
Overwegendedat in deze gemeente een geval van
hondsdolheid is voorgekomen
Gelet op de artikelen 2 en 3 der wet van 5 Juni 1875
(Staatsblad No. 110);
BEVEELT:
dat gedurende vier maanden, te rekenen van beden
alle homteiidis zich buiten woningen of vaartuigen
(geene openbare middelen van vervoer zijnde) in deze
gemeente bevinden en niet binnen een afgesloten erf aan
een ketting liggen, moeten voorzien zijn van een muilkorf,
volgens het door den Minister van Binnenlandsehc Za
ken vastgestelde model, dat ter gemeente-secretarie ter
bezichtiging ligt.
Alkmaar, De Burgemeester voornoemd
19 April 1890. A. MACLAINE PONT.
Burgemeester en Wethouders van Alkmaar brengen
ter algemeene kennis
dat heden op de gemeente-secretarie ter visie is gelegd
het aan hen ingediend verzoekmet de bijlagenvan
de. beercn J. C. en F. WITTE voor de firma C. M.
WITTE alhier om vergunning tot het oprichten van
eene stoommachine in liet perceel aan de Bierkade, wijk
C, No. 13, en dat op Maandag, 5 Mei 1890, 's middags
te twaalf uren ton raadhuize gelegenheid wordt gege
ven om tegen het oprichten van die inrichting bezwaren
in te dienen. Burgemeester en Wethouders voornoemd,
A. MACLAINE PONT.
Alkmaar, De Secretaris
21 April 1890. NITHOUT van der VEEN.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Aan het Commissariaat van Politie zijn voor de
rechthebbenden terug te bekomen: eenige sleutels; een
wandelstok een hamer; een hertenkop van een paarden
tuig een koperen armband een slachtersstaaleen
handmofeen vergulde armbandeen brninlederen
halsband een boleenbriefje een pakje lint; een fantasie
oorbelletje een gordijnenfranje een halster; eene porte
monnaie, inhoudende 0,15; een gouden ring.
UIT HET HOOGDUITSCH VAN E. ECKSTEIN.
9)
De wind stak hoe langer hoe meer op en de golven
sloegen bruisend tegen en over het zwakke vaartuig, dat
volgens alle regelen van de kunst werd bestuurd. Nu eens
stond de achtersteven dan de voorsteven in de hoogte
zoodat de professor die op handen en voeten naar de
stuurplaats gekropen was op en neder danste als een
Karthesiaanseh duikertje. Den strooien hoed met het
lichtblauwe lint had Iduna in bewaring gekregen. Het
sluike haar fladderde wanhopend om de ingevallen slapen.
Krampachtig hield hij het roer vast en hij luisterde naar
elk woord van den luitenant als naar eene goddelijke
openbaring.
De vast opeengeknepen lippen, de wijd geopende oogen
en de trillende neusvleugels verrieden den doodsangst
waarin hij verkeerde.
Inderdaad het was geen kleinigheid op zulk een broos
vaartuig illi robur et aes triplex circum pectus erat
door de woedende baren te sturen, welke wel niet op die
van de Thyrrheensche zee geleken maar toch honderd
dergelijke notesehalen met hun inhoud gemakkelijk konden
verzwelgen De jonge meisjes die nog nauwelijks den
kinderschoenen waren ontwassen bleven alleen daarom
zoo kalm en gelaten, wijl zij in hunne onervarenheid den
geheelen omvang van het gevaar niet beseften Gnstaaf
en de overmoedige luitenant wilden zich in de oogen van
de dames voordoen als holden Id una keek meer uit aan
geboren weerspannigheid zoo onverschillig in de schuimende
golvenHare wereldbeschouwing was bovendien reeds
eigenaardig genoeg. Hoe dikwijls reeds had zij tegen hem
gezegd«Zie wanneer thans de spoortrein derailleerde
en in den afgrond stortte of wanneer de lenuing thans
Onderstaand geven wij gaarne eene eereplaats aan het
hoofd van ons blad
Onverwachts ontviel der gemeente Alkmaar verleden
week een harer verdienstelijkste burgers: Dr. Jan
Jacob «Se Gelderin leven rector der latijnsche
scholen aldaar Ofschoon wij ons vele jaren in zijn bezit
mochten verhengen, toch heeft mij zijn heengaan in hooge
mate getroffen en 't is mij een behoefte in dit blad
eenige regelen aan zijn nagedachtenis te wijden. De
Gelder werd geboren to 's-Gravenhagedon 12 October
1802 en was het eenige kind van den heer Jacob de
Gelder die zijn veel bewogenmerkwaardig leven ein
digde als emeritus-hoogleeraar in de wiskunde aan de
leidsche hoogeschool. Toen zijn zoon den leeftijd van
13 jaar bereikt had, was de vader leeraar in de mathesis
en cosmographie aan de kadettenschool te Delft, en be
zocht onze knaap de latijnsche school dier aloude stad
waar hij zich spoedig door zijn gelukkigen aanleg en
ijver onderscheidde. Meent echter nietdat hj een
zoetsappig ventje wasnooit grappen uithaalde of het
zijn leermeesters nooit lastig maakte. Dat zj verre hj was
een druk en bewegeljk scholier en gaf èn ouders èn
ondervvjzers veel moeite, maar nooit ontaardden zjn jon
gensstreken in laagheden. Dat hij op lateren leettjd
zijn leerlingen ontzag en genegenheid wist in to boe
zemen, laat zich grootendeels uit dit verschjnsel verklaren.
Hij wist wat een jongen toekwam wat wel en wat niet
door de vingers kan en moet gezien worden.
Zijn bevordering tot de academische lessen viel nage
noeg samen met de benoeming van den ouden de Gelder
tot hoogleeraar to Leiden. Dientengevolge trok de familie
metterwoon naar de sleutelstad en daar begon onze student
zijn studiën aanvankeljk in wiskunde en aanverwante
vakken. Toen reeds trok hem de physica meer bjzonder
aan en zjn voorliefde voor deze wetenschap is hem tot
het laatste toe bjgebleven. Gaarne zon zijn vader ge
zien hebben, dat Jan in de philosofie promoveerde en bj
zonder de wiskunde ter harte namdoch hoewel den
zoon noch aanleg noch lust ontbraktoch liet h j die
studie varen en wijdde zich aan de oude talen en letteren.
De weinige vooruitzichten in die dagen voor een phil.
doetor zullen daartoe wel meegewerkt hebben. Hoe het
zijhij legde zich met de borst op grieksch en lat jn toe
en stond weldra b j leermeesters en medestudenten gunstig
aangeschreven. In 't laatst van zjn studietjd verloofde
de Gelder zich met mej M. E van Es uit Rotterdam
en na zjn promotie trad hj al zeer spoedig op (1827)
als leeraar voor oude talen aan het destjds beroemde
instituut Noorthey van dr. P. de Raadt. Gedurende
zjn driejarigen werkkring aldaargeraakte hj met de
practjk van het onderwijs bekend en leerde hj de kunst
zjn discipelen te boeien en te sturen. Noorthey werd
de oefenschool waar hj zjn krachten leerde kennen en
gebruiken.
Inmiddels was onze jonge docter gehuwd en daar hem
het solliciteeren naar een praeceptoraat verdroot, kwam
het denkbeeld bij hem tot rjpheid evenals de Itaadt
een particuliere inrichting voor hooger onderwjs op te
brak 't zou mj niets kunnen schelen Zj verachtte
het leven niettegenstaande haar levenslust alleen om
anderen omaangenaam to zijn en verdriet te doen!
Er kwam in dit oogenblik een gevoel van haat in hem
op tegen die koel voor zich uitstarende vrouw, die zelfs
niet met de oogen knipte wanneer een bliksemstraal
vlak voor haar nederschoot. Mooi was zj ja mooi
en begeerlijk, maar bj al hare bekoorljkheid wreed,
eene duivelin En nu kwam de gedachte in hem op
»Wj zouden eens zien hoe de overmoedige vrouw zich
zou aanstellen indien deze notendop omsloeg en z j met
haar blank meerminnengezicht in het water lag te spar
telen!" In het volgende oogenblik ging hem eene huive
ring door de leden van het hoofd tot de voeten. H j trok
de knieën in de hoogte als iemand die op het punt
is te bevriezen. Het was boven allen twjfel verheven
zj zon het leven er afbrengenmaar bj de mandie
dit vergankeljk bestaan op de juiste waarde schatte, hij
zon ellendig verdrinkenkrachtens dezelfde wetdie
Patrocles deed sterven en Thersites veilig liet terug-
keeren
«Rechts houden!" riep de luitenant, zoo luid hj kon,
want de regen viel nu in zulke stroomen neder, dat het
geluid van de menscheljke stem als het ware werd ge
smoord. «Rechts, professor! Nog meer! Nog meer!"
Professor Ehlers deed bjna het onmogeljke. Hij was
den luitenant dankbaar, dat hij zoo energiek optrad. Die
vastberadenheidhem zeiven zoo vreemd gaf hem nu
een zekeren zedeljken steun. Hertha von Weijlburg had,
terwijl zij krachtig en regelmatig roeide, het oog gericht
gehouden op het beklagenswaardig voorkomen van den
geïmproviseerden stuurman. Die man was haar een
raadsel. Hoe was het taogel jkdat Iduna hem kon
liefhebbenals zj hem slechts eenmaal half zoo goed
had gadegeslagen als zij nu Was dat een maneen
beschermer van de vrouw zijner keuze? Hij, die zelf een
leiband noodig had als een schreiend kind! Zj dacht aan
haar overleden vader en aan de innige vereering, waar
mede hare moeder steeds over hem gesproken had. Een
zonderling gevoel overviel haar. Haar blik wendde zich
richten. Wat Noorthey op groote schaal voor de aan-
zienl jke familien in den lande was dat werd het Pae-
dagogium van dr. -J. J. de Gelder te Leiden voor allen,
die hun kinderen een geletterde opvoeding wenschten
te geven. De school werd geopend in 1830 met een
klein getal discipelen, waaronder twee kostleerlingen.
Allengs echter klom 't getal en het Paedagogium telde
in zijn grootst eh. bloei een zestig leerlingen waaronder
veertien internes. Aan de school was een voorbereidende
klasse verbonden, 't Sprak van zelf, dat de directeur
van het Paedagogium het jus promovendi miste en zijne
leerlingen dus geen student konden wordenzonder
examen te doen, doch hierin lag een groote prikkel voor
de studie en toen het beruchte staats-examen in 1845
verscheen en alle adspiranten door een staats-commissie
ondervraagd werden maakten zijn leerlingen een goed
figuur eu slaagden verreweg de meesten Er werd in die
dagen veel gewerkt: de lessen op het Paedagogium be
gonnen om acht en duurden tot drie nnr met één uur
pauze. Van 57 kregen de nieuwe talen een benrt en
eiken avond nam het huiswerk nog een uur in beslag.
Het groote geheim van den bloei zijner inrichting zat
in zjn persoonlijkheid hij zelf doceerde veel en goed
hij zélf was de voornaamste onderwijskracht zijner school.
Bovendien heerschte aan het instituut de vereisehte een
heid. Al liet hij zijn medehelpers vrij in hun methode
de geest eu richting van het onderwjs moest de zjne
wezen en wat niet bruikbaar was, werd verwijderd.
Na de afschaffing van het staats-examen door Thor-
becke, die van de leer uitging, dat de deuren van het
hooger onderwjs voor ieder moeten openstaan en een
admissie-examen ouders of voogden wel raad mag geven
maar nooit den toegang tot de academie sluitenbegon
het Paedagogium te kwjnen. Andere omstandigheden
werkten daartoe mede, en ten laatste begreep de Gelder
dat hj naar een vaste betrekking moest uitzien. Hij
slaagde en werd rector der Lat. scholen van Alkmaar
(1856). Wat hj voor deze stad gedaan heeft en geweest
is, heeft de courant van 18 April op uitstekende wijze
medegedeeld en behoeft dus niet herhaald.
Onder de werken door hem voor de pers geschreven
staan boven aan zjn Wetenschappelijke Grondbeginselen,
der Theoretische en Historische Paedagogieeen boek dat
om de degelijkheid van zijn inhoud grootero bekendheid
verdient, dan het ton deel gevallen is. Meer bekend in
de onderwjzers wereld is zjn Methode en Tucht, een hand
leiding voor aankomende ondervvjzers. liet boekje be
hoefde twee of drie drukken. Gaarne snuffelde onze rector
in archieven, vooral met het doel meer licht te erlangen
omtrent alles wat den vroegeren toestand van het onder
wjs betrof en hieraan danken we enkele belangrijke
bijdragen voor de. geschiedenis van het onderwjs binnen
Leiden en. Alkmaaralsmede zjn Brieven en andere be
scheiden rakende het beleg van Alkmaar
God schonk de Gelder een lang leven en spaarde zijn
krachten naar lichaam en geest, doch 't moet van hem
gezegd dat hj er mee gewoekerd, dat hj niet tevergeefs
geleefd heeft. Een breede rj van bekwame en hoogge
plaatste mannen danken den man hunne opleiding en
spreken steeds met achting eu waaTdeering over hem.
En de steller dezer regelen, die jaren lang met hem in
van den angstigen professor naar de bossehen van Lass-
bergdie hoewel nog in het donker gehuldaL nader
en nader kwamen.
De regen had na vijf minuten reeds opgehoudentoch
had hij lang genoeg geduurd om het geheele gezelschap,
niettegenstaande de opgestoken parasols en de uitgespreide
shawls, overjassen en plaids doornat te doen worden.
«Morgen zijn wj allen verkouden", meende professor
Ehlers.
«Gj misschien", antwoordde de luitenant. «Wij zjn
gehard. Niet waar, freule von Wejlburg."
«Ik hoop het."
De toon, waarop von Höffert dit zeide, was vriendeijker,
warmer, levendiger nog dan zoo strakstoen h j Hertha
een compliment maakte over haar roeitalent.
«Kijk, kijk", dacht Marie, «hij legt het er toch op
aan, om haar hart te veroveren. Zoo'n Don Jnan Ik
had mij verbeeld, dat ik hem genoeg zou zijn! Nu wij
zijn Goddank, in staatom zoo onverschillig mogelijk de
schouders op te halen. Veel genoegen, mijnheer de lui
tenant Afgunst op mijne beste vriendin «afgezaagde
minnenjd", zooals papa het noemtdat zon niet edol
dat zou belachelijk zijn 't Is oen knap paar; waarlijk
en voor mj staat hij ver onder nul
Niettegenstaande deze bekentenis aan zich zelve was
zj toch een weinig boos op den luitenant. Dat kwam
niet te pas Aan eene jonge dame van naam aan eene
baronnesse von Gruthenau, znlk eene allerliefste blondine,
drie weken achtereen het hof te maken en dan bj de
eerste gelegenheid de beste te deserteeren dat was
wat kras gezegd maar dan toch oogen te hebben
voor eene andere O o
Nog v jf minuten flink doorgeroeid en de boot legdo
bj het dorp Lassberg aan. Terwijl de luitenant de dames
bj het uitstjgen hielp, maakte Gustaaf de boot vast en
ondersteunde daarna den druipenden professor, die zuch
tend èn steunend over de natte planken klauterde.
«Ik wensch n geluk met de behouden aankomst na
het doorgestane gevaarzei Gnstaaf vroolijk lachend.
«Dat moogt gj wel doen antwoordde Ehlers met een