Telegrafische Berichten.
Stads-Berickten.
schoolde andere bij het met goed gevolg afgelegd
toelatingsexamen voor de Academie. Hij herhaalde nog
maals dat het hem niet te doen was om een beurzen
stelsel in te voerenmaar alleen om gelijkstelling te
verkrijgen voor hen, die gemoedsbezwaren hebben tegen
de neutrale cadettenschool.
De heer van der Kaay verklaarde voor het amende
ment Z a a y e r te zullen stemmen en kondigde een
amendement aan na art. 18, waarbij evenals bij de wet
op de officieren van gezondheid werd bepaald dat
zoolang de cadettenschool niet bestaataan personen
die eene verbintenis aangaan, eene toelage voor opleiding
kan worden verstrekt.
Een voorstel van den heer Heemskerk en drie
andere leden om de verdere behandeling tot nader te
bepalen dag uit te stellen werd na bestrijding door den
Voorzitter en de heeren Gleiehman en S ch a e p-
man verworpen met 52 tegen 28 stemmen.
En amendement Farncombe Sanders om de
opleiding aan de cadettenschool te beperken, zooveel
noodig tot opleiding van officieren voor den dienst in
Indië, werd ingetrokken.
Een voorstel Borgesius tot uitstel der stemming over
art. 2 tot na art. 19 werd verworpen met 46 tegen 35 stem
men. Na verwerping van het amendement Zaayer
c.s. met 49 tegen 32 stemmen werd art. 2 goedgekeurd
en op verzoek van den minister van oorlog de beraads-
slaging over het amendement vanLöben Seis, dat
hij bleef ontradenverdaagd tot na art. 18.
De beraadslaging over art. 3 ving aan.
Aan de in het voorjaar van 1890 gehouden exa
mens ter verkrijging der akte van bekwaamheid als
onderwijzer of onderwijzeres namen 605 mannen en 439
vr. deel. Daarvan trokken zich terug 3 mann. en 4 vr.;
werden toegelaten 343 mann. en 268 vr. en afgewezen
259 mann. en 167 vr. Totaal: opgekomen 1044, terug
getrokken 7, afgewezen 426 en toegelaten 61.
Den 20 en 21 zijn te Breda voor apothekersbediende
o. a. geslaagd de dames P. Groot en H. A. Voet te
Haarlem en Molijn te Amsterdam.
Bij kon. besluit van den 21 is aan den heer M.
Langeveld met ingang van 1 Juliop zijn verzoek eer
vol ontslag verleend als bewaarder van de hypotheken
het kadaster en de scheepsbewijzen te Nijmegenbehou
dens aanspraak op pensioen
Benoemd bij kon. besluit van den 22 tot opzich-
teres der wasch van het Rijkskrankzinnigengesticht te
Hedeniltlik mej R G. Balk aldaar voor den tijd van
één jaar.
De arr. rechtbank te Arnhem heeft den 23 J. F.
v. d. P., onderwijzer te Hatert, ter zake van mishande
ling waarvan de dood het gevolg is geweest veroor
deeld tot eene maand gevangenisstraf.
Den 23 des avonds is te 's Heerenberg een door
drie gezinnen bewoond huis afgebrand een voorbijganger
ontdekte des avonds te half elf den brand waardoor
de bewoners, die allen reeds sliepen, gered konden worden.
Den 23 is te Haarlem weder een glazenwasscher
bij het schoonmaken van de kap van het station van een
ladder gevallen en zwaar gekneusd naar het gasthuis
gebracht.
Den 23 was op het opengesteld eerste gedeelte
groot 50000 der 3.] pet. geldleening ten bate van de
gemeente 's-Hertogenbosch, ten behoeve van de uitbrei
ding der stad ingeschreven tot een bedrag van f213,700.
Gegund werden de inschrijvingen tegen 10027/IOO, 100'/ioj
en 9977/,oo -
In het hoofd kiesdistrict Meppol is den 24 herkozen
tot lid der Tweede Kamer de heer mr. H. Smeenge met
995 van de 1035 stemmen. De heer Noordtzij had 6 stem
men en blanco 19 biljetten.
Den 25 zijn te Schiedam eenige wagens van een
goederentrein ontspoorddie den weg versperden
Trein 24 uit Rotterdam ondervond daardoor een opont
houd van een half uur.
H. M. de Koningin en priuses Wilhelmina zullen
op 1 Juli, den dag, waarop de studenten te Leiden den
intocht van Karei V te Nijmegen in 1546 zullen her
halen die stad met een bezoek vereeren.
Op eene bijeenkomst der afd. Haarlem van de
Yereeniging ter bevordering van Zondagsrust is in over
leg mot eenige aanwezige sigarenhandelaars besloten
bij alle vakgenooten van deze rond te gaan, ter verkrij
ging dat men gezamenlijk er toe komt, des Zondags de
winkels te sluiten. Men beriep zich op de verklaring
van twee groothandelaars in sigaren te 's-Gravenhage
dat zij bij de sluiting op Zondag geene schade hadden
ondervonden.
Mej. Verkade te Hoog aan de zaan is benoemd
tot onderwijzeres te Oost-Knollendam.
In de vorige week zijn te Groningen tien personen
aan de mazelen overleden.
Ds. J. M. Snethlage te Haarlem heeft voor het
beroep naar Rotterdam bedankt.
Uit de woning van Jan Kater te Oostzaan zijn
tijdens het houden van den optocht van het Waterloo-
feest een effect van f 1000 en nog eenige andere papieren
van waarde gestolen.
Te Koedijk is met ingang van 1 Juli a.s. tot
brievengaarder benoemdC. Sander.
Bij de op den 25 gehouden verkiezing van een lid
van gemeenteraad te Egmond aan zee in plaats van
nu wijlen den heer Albert Wijkerzijn uitgebracht 45
stemmen. Eene herstemming zal nu plaats vinden over
de heeren K. Pluimgraaff en P de Graaff Cz.
De maskerade te Leiden op den 24 is zeer goed
geslaagd. Zij begon alleen een uur later den voorge
schreven was en de avondtocht ving eerst te half twaalf
aan. Het weder, dat des morgens regenachtig was,
klaarde later op en bleet toen goed. Het aantal vreem
delingen dat dien dag aanwezig was wordt op ruim
40000 begroot. Alleen de Hollandsehe Spoorweg voerde
ruim 20000 menschen aan.
Het 27e Christelijk Nationaal Zendingfeest zal den
2 Juli a. s. te Leyduin (nabij Vogelenzang) bij Haar
lem gehouden worden. Van Alkmaar vertrekt de trein
daarheen 's morgens 7.25terwijl de directie der Holl.
Spoorwegmaatschappij belangrijke vrachtvermindering
heeft, toegestaan.
Tot lid van het bestuur van de oningepolderde
landen onder Kgmondbinne* is benoemd de heer
Corns. Zonuueveld.
's-G RAVËNHAGE, 26 Juni.
Tweede Kamer.
De Koning heeft het voorstel van den heer Reekers
bekrachtigdde heer Smeenge werd toegelaten. Bij de
wet op het militair ouderwijs zijn in de wet bepaald
de zetels voor de krijgsschool 's-Gravenhagevoor de
academie Breda en voor de hoofdcursus Kampen. De
plaats der cadettenschool zal nader worden bepaaldde
bijdragen der cadetten zijn vastgesteld op een maximum
van 400 'sjaars.
Woensdag 25 Juni werd in 't lokaal »Diligentia"
de jaarlijksehe vergadering vaD alle onderw ijzers
in het arrondissement Alkmaar gehouden en bezocht door
ongeveer 120 personen.
Bij de opening der vergadering werden eenige zang
nummers ten beste gegeven door de hoogste klasse van
den heer W. S. P. Hoff, 2e tusschenschooldie nauw
keurig en netjes werden uitgevoerd en, gevolgd door een
barytonsolo van den heer v. A., een luid applaus uit
lokten. De voorzitter, de heer Nuhout van der Veen,
heette allen hartelijk welkom en verklaarde dat, wat de
wetsverandering ook mocht teweeg brengen, zij den geest
der onderwijzers niet kon veranderen. Zij blijven zich
beijveren op den tot heden gevolgden weg voort te gaan
en steeds voor oogen te houden, dat hunne schoone
taak isde jeugd op te leiden tot nuttige burgers voor
den Staat, die aan kennis, liefde voor orde en recht en
voor eensgezindheid en verdraagzaamheid paren. Hij deelde
mede, dat weder 75 ten bate voor de bibliotheek was
ontvangen en herinnerde, dat van die der Rijks hoogere
burgerschool door zijne bemiddeling op de gewone
wijze gebruik kan worden gemaakt. Hierna volgde
de lezing der notulen van de vorige 9e vergade
ring door den lieer v. d. Vijzeldie even als altijd,
boven op- of aanmerking verheven warenen waarvoor
hij bij monde van den voorzitter, den dank der aan
wezigen ontving.
De verkiezing van 2 bestuursleden zou met aller
goedvinden geschieden in de pauze.
Nu bekwam de heer C. Bakker 't woord om in te
leiden »De eerste oefeningen van het handteekeneu."
Spr. herinnerde dat op den 30 Augustus van 't vorige
jaar ten opzichte van de lagere school zeer gewichtige
besluiten genomen waren. Bij do beraadslaging over art.
2 was door een vijftal kamerleden een amendement voor
gesteld om bij de opsomming der verplichte leervakken
teekenen in de plaats van vormleer te stellen. Het amen
dement werd met 81 tegen 9 stemmen aangenomen en
zoo was teekeuen een verplicht leervak geworden. Of nu
sommige 't toejuichen en anderen 't bejammeren, er moet
op de lagere school teekenonderwijs gegeven worden. Enkelen
noemen 't teekenen meer aardig dan nuttigdus niet
noodigmen beschouwt het als 't aanleeren van eene
vaardigheid om 't een en ander af te beelden en ziet
niet op 't nut, dat velen er later in 't dagelij ksch leven
van kunnen hebben. Dit komt hoofdzakelijk door de
manier waarop men vroeger copiëerdemen is niet op
de hoogte hoe tegenwoordig teekenonderwijs gegeven
wordt of kan worden. Dit aan «Btoonen is zijn doel.
olgens de tegenwoordige methoomi is 't niet te doen
om de teekeningen zelf, maar om de oefeningen
welke zij inhouden. Bes zegt't teekenen wordt ver
heven van iets, dat men gewoonlijk te pronk hangt, tot
iets dat dienst doet in 't dagelijksch leven.
Het nut bestaatin de eerste plaats in de oefening
van oog en hand. De ondervinding bevestigt gedurig de
waarheid van goed zien is de grondslag van alle kennis
en Jan Vos zegt: de waarheid weet men eer door d'oogen
dan door d' ooren.
Er is geen vak, waarbij de leerling zoo scherp op den
vorm moet letten. Het teekenonderwijs zal dus 't onder
richt in andere vakken steunen in 't bijzonder dat in
handwerken en aardrijkskunde. Er is echter nog meer,
dat de verheffing- van teekenen tot leervak rechtvaardigt,
't Oefent ongetwijfeld een gunstigen invloed uit op de
ontwikkeling van den smaak. Er wordt kennis ge
maakt met schoone en regelmatige of symmetrische figu
ren. Sommigen meenen in de oefening van den smaak
direct eene herleving te zien van onze nationale nijver
heid en kunstnijverheid, maar daartoe behoort naar spr.
zienswijze meer oefening dan de lagere school kan geven.
Hij gaat in dit opzicht met Meerwaidt mee die zegt
»Als het teekenonderwijs niet op vakscholen voortgezet
wordt, zal het voor de nijverheid in 't algemeen zoowel
als voor de kunstnijverheid zeer schrale vruchten voort
brengen.'^ Hij wijst nog op één voordeel 't geeft n.l.
ontwikkeling en scherping der zelfwerkzaamheid en vinding.
(Later bij de behandeling der methoden bewijst hij dit).
Bes zegtteekenen behoort tot de meest ontwikkelende
en aangenaamste leervakken en Spencer, noemt het ver
heften van teekenen een bewijs, dat verstandiger inzichten
betreffende geestesvorming langzamerhand de overhand
krijgen. Eene belangrijke vraag is echtervan welken
omvang behoort het teekenonderwijs op de lagere
school te zijn Spr. is van meening, dat men 't, behalve
de vlakke figuren, zoover moet zien te brengen, dat men
nog iets aan natuurteekenen kan doendaar dit toch
t meest van nut kan zijn. Met alleen teekeuen van
vlakke figuren kan men Dimmer een of ander voorwerp,
dat men gezien heeft, weergeven. Dit bevestigt ook Schmal.
Het Datuurteekenen mag dus uiet achterwege blijven
het zal voorzien in eene algemeene behoefte. Molkenboer,
VersluysTempelmans Plat en Hinse en Meerwaidt
zeggen allen dat het natuurteekenen op de lagere school
zeer goed mogelijk is. Zeer eenvoudige voorwerpen
b.v. een drinkglas, flesch, doosje, enz. in hoofdzaak juist,
zonder doezelen of achtergrond, dit is voldoende.
Bes en, zooals nit 't debat blijkt, enkelen der aanwe
zigen, noemen echter de lagere school door geen goede
lokaliteit en gebrek aan de noodige hulpmiddelen daartoe
niet geschikt. Schmal had daaromtrent juist andere on
dervinding opgedaan en schitterende resultaten bekome n.
Daarna werd de vraag behandeld wat en hoe moet in
de verschillende klassen geteekend worden. Bruist en
Bakker willen reeds in het eerste jaar beginnen; spr.
liever later en dan kan men z. i. de bekende methoden
gerust volgen. Hij zou den gang zoo willen aangeven
rechte lijnenrechtlijnige figurenregelmatig gebogen
lijnenfiguren, samengesteld uit rechte en regelmatig
gebogen lijnenvrij gebogen lijnen figuren en versie
ringen uit de genoemde lijnen samengesteld. Omtrent
de middelen tot steuning b.vnetwerk, geeft hij nog
menige nuttige opmerking ton beste en beveelt daar
voor aan een matglas met geruit papier er achter zoo
dit niet te kostbaar is. De ondervindiug heeft geleerd,
dat het kind op 9 jarigen leeftijd (na 2 jaar u e t en
stipteekenen) voldoende in staat isuit de vrije
hand, dus zonder steun, te teekenen. Hij geeft dus dit
leerplan 2e en 3e schooljaar teekenen met lijnen en stip
pen 4e jaar zonder hulpmiddelen, 5e jaar voortzetting
daarvan en het 6e of laatste schooljaar teekenen naar
de natuur.
Na eene breede bespreking van de hulpmiddelen meent
hijdat eenvoudig met potlood op papier moet worden
geteekendals 't meest geschikt en praetischzonder
schaduwen of doezelen. Altijd worde naast 't groote
voorbeeld op 't bord begonnen en de figuur langzamer
hand voltooidzoodat de leerling die ziet ontstaan.
Daarna komt spr. tot de beoordeeling van de seriën
platen, die de wanden der vergaderzaal versieren en
waarvan altijd z. i. die de voorkeur verdienen die een
begin geven en 't voltooien aan den leerling overlaten.
De platen moeten modellen geven, die op 5 a 6 M. af
stand waarneembaar zijn. Ze moeten duidelijk zijn, zoo
dat de leerling volkomen ingelicht worde van datgene,
waartoe hij moet trachten te geraken.
Zij mogen niet te veel modellen bevatten, anders wordt
't oog te veel afgeleid. Zij moeten wat kleur van papier
betreft, aangenaam van indruk zijn en eindelijk nooit
perspectivische, maar enkel relief af beeldingen geven. De
platen van Molkenboer worden veel gebruikt en zien er
z. i. ook goed uit. Proeven, door hem genomen en ten
toongesteld bewijzen dat de leerlingen zelfs de laatste
zeer juist kunnen nateekenen. Echt practische oefeningen
vindt spr. in de Platen van Bes en die onlangs ver
schenen van Bakker en Bruist, die door half afgewerkte
figuren de zelfwerkzaamheid aankweeken. Het z"sde of
laatste jaar teekenen naar de natuur leverde
volgens veler meening tal van bezwaren vooral wat de
perspectief betreft. De handelwijze van Molkenboer, door
spr. teruggegeven voorziet hierin echter vrij gemakke
lijk en geeft genoegzaam een duidelijk inzicht, dat lijnen
boven het oog naar beneden, die beneden het
opwaarts loopen en evenwijdige zich verwijderende
lijnen samen komen in één punt.
Samengestelde vlakken of lichamen zijn niet noodig
het doel is goed te kunnen teekenen b.v. een kistje
stoof, tafeltje en op kegel of cylinder vorm berustend,
een hoedendoos, vat, emmer, aardenpot enz. Na de
bespreking hoeveel leeruren vereischt en door wie de
verschillende afdeelingen moeten onderwezen worden
laat hij eenige methoden de revue passeeren en geeft
daarover zijn oordeel te kennen. De teekenschriften
van Haarmans zijn niet te gebruikenzij geven niets
dan oefeningen met rechte lijnendie van het be
gin tot het einde in een netwerk van zeer kleine ruiten
worden geplaatst. Oog en hand van Bogaers verdient mede
afkeuring. De oefeningen volgen onregelmatigop de
rechtlijnige figuren volgen oefeningen met vrij gebogen
lijnen enz.
De practische teekencursus van Ferré Jako'us bewijst, dat
de samensteller toen niet op de hoogte was met de
methodiek. Hij gaf o. m. zelfs voorbeelden volkomen
in strijd met de regelen der perspectief. Op die van Bes
valt niets aan te merken, 't begin is echter voorkinderen
van 7 of 8 jaar wel wat raoeielijk, en de cahiers zijn voor de
meeste te groot. Als alle onderwijzers zuiver op 't bord kon
den teekenen, verviel dat bezwaar en dan zou er geen enkele
reden zijn tegen het invoeren van de methode Versluijs, of
de met zooveel zorg bewerkte teekencursus van Tem
pelmans Plat. Die van Molkenboer en Deelstra komen
hem vóór 't meest aan de eischen te voldoenevenals
die van Bakker en Bruist, als die wat minder omvang
rijk was, waardoor zij zeker een grooter debiet zou krij
gen. Hij eindigde met den wensch dat allen met ver
eende krachten zouden zorgen, dat aan de verwachtingen
omtrent 't teekenonderwijs niet den bodem wordt inge
slagen. 1 it de daarop gevolgde bespreking bleek nog 't
verlangen, uitgedrukt door den heer Jaspers van Schoorl-
damdat ook iets aan kleuren werd gedaanwaardoor
de goede smaak wat kleuren en tinten betreftzeker
zoo zou veredelendat men althans geene groene torens
of blauw geverfde boomen meer zag.
Na de pauze werd de vergadering voortgezet met een
veel grooter aantal belangstellenden dan te voren. De
ouders van een 40tal leerlingen van den heer A. van Dijk,
onderwijzer te Deemster, waren vrijwillig opgekomen om
hunne belangstelling te toonen en zeker om getuigen te zijn
van 't succes, dat hun onderwijzer zou hebben met zijne
klasse jongens en meisjes waarmede hij eenige vrije en
ordeoejeningen zou uitvoeren om te doen zien wat dat
nieuwe vak op de school moet en kan zijn.
Spreker begon met te zeggen, dat de overtuiging van
't nut van dit leervak zeker den afgevaardigde van Hoorn
en anderen had gedrongen op de invoering er van aan te
staan. Hij en velen met hem waren van hot nut daarvan
overtuigd of zouden 't weldra worden. De gymnastiek is
nuttig tot vorming van lichaam en geest. Bij het zien
van den bouw van enkelen der leerlingen zou men over
tuigd worden, dat borstkas, schouder of ander lichaams
deel door geschikte oefening beter ontwikkeld moest
worden en wanneer men daartoe de juiste bewegingen
wist te kiezen, zou men zeker tot zijn doel geraken. De
oefeningen moesten echter voor jongens en meisjes uit
den aard der zaak verschillend zijn. Hij zou met anderen
boven de oefenplaats der jongens het beeld van Hercules
boven die der meisjes dat der Gratiën willen plaatsen.
De bepaling, dat ouders vrij zijn hunne kinderen wel of
niet aan 't onderwijs te doen deelnemenzon hij gaarne
zien vervallen of veranderd in, artsen zijn vrij, enkele
kinderen aan dit onderwijs niet te doen deelnemen. Om
te bewijzen hoe ver men de kinderen brengen kan zou
hij eene reeks vrije- en ordeoefeningen houden wat ook
geschiedde. De uitslag dezer oefeningen bracht waarlijk
allen in bewondering; de juiste, regelmatige, goed gekozen
oefeningen voor de jongens en vooral voor de meisjes, die
er allerliefst uitzagenboeiden de aanwezigen en lokten
een aanhoudend en luid applaus uit. Dit alsmede de
dank der vergadering, hem door den voorzitter gebracht,
schonk den heer van Dijk de grootste voldooning van
zijn praetisch betoog over het aangename en nuttige der
gymnastiek. De voorzitter dankte de ouders voor de
