IJkkantoor.
HERTHA.
Feuilleton.
No. 95.
Twee en Negentigste «Jaargang.
1890
ZONDAG
10 AUGUSTUS.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
EERSTE BLAD.
Officieel Gedeelte.
Stedelijk Museum.
Eerste verslag over de leerhoeve
voor zuivelbereiding.
-
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden voor Alkmaar ©,§0; franco door het
geheele rijk ƒ1,
De 3 nummers O,O©.
Telefoonnummer 23-
Prijs der gewone Advertentiën:
Per regel 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Burgemeester en Wethouders van Alkmaar
brengen ter algemeene kennis, op grond van art. 54 dei-
gemeentewet, dat de gemeenteraad in zijne vergadering
van 6 dezer voor het jaar 1890 benoemd heeft tot lid
der vaste Commissie van financiën, in plaats van den heer
W. Helling, overleden, den heer J. DE LANGE C.Jz.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
Alkmaar, A. MACLAINE PONT.
7 Aug. 1890. De Secretaris
NUHOUT VAN DER VEEN.
Burgemeester en Wethouders van Alkmaar brengen
ter kennis van belanghebbendendatnu de herijk in
de buitengemeenten afgeloopen ishet ijkkantoo r
alhier, te beginnen met 18 Augustus e.k., weder ge
regeld geopend zal zijn eiken maandag, Woensdag,
Vrijdag en Zaterdag, van des voormiddags 9 tot
des namiddags 1 uur.
Burgemeester en wethouders voornoemd
Alkmaar, A. MACLAINE PONT.
8 Aug. 1890. De Secretaris,
NUHOUT VAN DER VEEN.
Bezichtiging tegen 1© ets. de persoon op Zondag
1© Aug.'s namiddags van 1—3 uren.
Kostelooze bezichtiging op Zondag 17 Aug.
van 14 uren waarvoor toegangskaarten te verkrijgen
zijn ter vergadering der Commissie op Donderdag 14 Aug.
1890,'s namiddags van '23 uren, ter gemeente-secretarie.
Verder is het museum te bezichtigen tegen betaling
van 25 ets de persoon op maandag en Vrijdag
van iedere week, van des namiddags 1 3 uren.
Aan kinderen beneden 13 jaren worden geene toegangs
kaarten afgegeven.
De volger de personen worden verzocht zich ter gemeente
secretarie (afd. bevolking) ten spoedigste aan te melden:
A. van Oosterbrugge laatste woonplaats Helder.
Marijtje van Dijk Barradeel.
Gunrtje Mooij Castricum.
Ontjer de Geus Zijpe.
Gerhard Heinrich Buers Amsterdam.
Christina Johanna Balster Valburg.
Arie Holtman Dijters Hoorn.
UIT HET HOOGDUITSCH VAN E. ECKSTEIN.
54)
Hoofdstuk XXV.
Den geheelen zomer bleef Hertha, in weerwil van de
vriendelijke uitnoodiging van Mariedie haar gaarne
eenige weken op Gollrode bij zich zou hebben gezien
rustig in de hoofdstadzelfs op den sterfdag van haar
echtgenoot want Roland wilde het zoo. Het scheen
weldat hij de nabijheid van den overledene in een of
ander opzicht gevaarlijk achtte. Waartoe het geluk van
heden te verstoren! Gravin Marie zorgde immers in ruime
mate voor bloemen op het grafDen vierden September
had zij er persoonlijk nog twee groote lauwerkransen
heengebracht. Haar brief, waarin dit feit vermeld was,
bevatte ook het berichtdat de treurwilg, dien Hertha
er in het vorige jaar geplant had, prachtig stond en dat
de hartroerende teederheid van tante Susette onbeschrij
felijk was. Niettegenstaande het buitengewoon sombere
en regenachtige wederhad freule von Halff kerke niet
opgezien tegen eene wandeling naar Göllrode en zelve
een kunstig vervaardigd kruis van rozenklimop en
maagdepalm op het graf gelegd. Daarna had zij den
geestelijke van het dorp honderd mark voor de Göllroder
armen overhandigd. Zij was toch een trouwe zieldie
tante Snsette, in weerwil van hare vele eigenaardigheden!
In het midden van November werd het huwelijk van
Roland en Hertha in alle stilte gesloten. Alleen de
Sleinmannsde Gasslers en Wladimir Orlowsky waren
er bij tegenwoordig.
Juffrouw Stadler, die nu reeds dertien maanden Hertha
Dat uit het kwade het goede kan voortkomen is een
waarheid reeds sinds eeuwen erkend en die de opmer
kende en nadenkende mensch nog dagelijks ziet be
vestigd. Zoo hebben ook de tegenspoeden, waarmede de
landbouw in ons vaderland gedurende verscheidene jaren
te worstelen heeft, de oogen geopend voor eigen fouten
en gebreken bij de uitoefening van dit schoone en veel
omvattende bedrijf, en met ernst de vraag doen overwegen,
wat tot verbetering zou kunnen worden beproefd. Het
viel niet langer te ontkennendat wij in de laatste
jaren op sommige punten voor den vreemdeling onder
deden. Vroeger waren wij hem vooruit, dank zij de
zaakkennis, den ijver en de nauwgezetheid van het voor
geslacht onze producten hadden overal een goeden naam,
en verdienden hem ook; gelijk het evenwel in jaren van
voorspoed gewoonlijk gaat, namen wij langzamerhand de
zaken wat gemakkelijker op, zondigden op onzen goeden
naam, werden minder zorgvuldig en minder nauwgezet,
en deden niet zoo ons best als voorheen. Hierbij bleef
het niet; sommigen begonnen daarenboven te knoeien, de
vreemdeling kocht immers onze boter en kaas op den
goeden naam af, en zou er weinig of niets van bemerken,
dat de waar niet meer zoo uitmuntte als vroeger
Aanvankelijk ging dat goedmaar langzamerhand be
merkte de vreemdeling het wel, en onze producten brach
ten op de bnitenlandsche markten de oude prijzen niet
meer op.
Tegen knoeierij en bedrog hebben onze bnren zich door
hunne bekende boterwetten trachten te beveiligen en voor
onze binnenlandsche markt hebben wij ten slotte een
gelijken maatregel genomen. Maar van meer gewicht
bleef de vraag, door welke middelen de opleiding onzer
landbouwers en zuivelbereiders verbeterd kon worden,
zoodat zij geheel op de hoogte van hun vak kwamen te
staan en van onzen bodem en onzen veestapel het meeste
zouden kunnen trekken. Een rijkslandbouwcommissie
werd beuoemd en verschillende maatregelen werden aan
bevolen, waarmede wij onze lezers indertijd hebben be
kend gemaakt. Voor enkele maatregelen is de noodige
hulp uit 's lands kas verkregen en in het Maandblad
der Hollandsche Maatschappij van Landbouw voor Au
gustus kunnen wij reeds het eerste jaarlijksche verslag
lezen van het onderwijs aan de leerhoeve voor zuivelbe
reiding te Oudshoorn.
De kosten van deze inrichting worden gevonden uit de jaar
lijksche toelagen van het Rijk en de provincie Zuidholland,
elk ten bedrage van 3000, en van de Hollandsche
Maatschappij van Landbouw, ten bedrage van 1500 en
uit de contributiën van de leden der Vereeniging de
Zuidhollandsche Leerhoeve voor Zuivelbereiding", die
voor het bestuur en de instandhouding dezer zaak is
opgericht. Veertig bunders weiland in de gemeente
Oudshoorn aan den Rijn met boerderij en verdere ge
bouwen voor het bedrijf en het onderwijs zijn het eigen
had gezelschap gehouden, nam gedurende de afwezigheid
van het jonge paar den kleinen Max onder hare bescher
ming. Zij zou hare betrekking behoudenRoland had
dit zelfs uitdrukkelijk gewenscht.
Na een veertiendaagsch verblijf in Zuid-Tirol keerden
de jonggehuwden, stralend van geluk en levenslust, naar
de hoofdstad terug, waar Roland, niet ver van de Gass
lers, eene bekoorlijke woning had gehuurd. Al wat kunst
en smaak vermochtwas te hulp geroepen, om Hertha's
nieuw tehuis zoo gezellig mogelijk in te richten. De villa
van kolonel von Anzendorff was met goedvinden van
Hertha en den voogd van het kind verkocht. Roland
had verklaard, dat hij er bepaald tegen was, om, zooals
misschien een man van zaken zon doen bij Hertha »in
te trekken" en Hertha zelve moest erkennen, dat een
jong en nieuw geluk heerlijker nog moest bloeien, wan
neer l»et zoo weinig mogelijk aan het oude werd herinnerd.
Inderdaad, het was een jong en nieuw geluk, dat hier
ontsproot, nieuw vooral voor een leeftijd, die de gloeiende,
echte alles verterende liefde bijna nimmer zou hebben
gekendEindelijk, eindelijk scheen de wereld te zijn ge
dompeld in den rozerooden gloed, waarin Hertha zich
als zestienjarige de toekomst had gedroomd
Eene maand verstreek en nog had Roland zijn arbeid
niet weder hervat. Hij schilderde wel maar 't was
nog niet het ware, 't was alleenomdat men toch niet
den geheelen dag kussen en kozen kan. Haar sierlijk
ezeltje stond naast den zijneen werkelijk zij han
teerden wel tien minuten ijverig het penseel. Dan echter
had zij zich op de eene of andere wijze vergist. Dan
moest hij er bij komen om het te herstellen, eene lijn
op te halen eene nuance te verbeterenEn dan
plotselingzonder dat zij het zelve wistenlagen de
penseelen en paletten op het kleine houten stoeltjede
schilderstokken vlogen rechts en links in den hoek en
Hertha had de armen om Roland heengeslagen. O, hoe
heerlijk waren die uurtjesDan bewonderde hij haar
prachtige haar en drukte de lippen op die verrukkelijke
krulletjes in den nek en dan lachte Hertha zóó helder
zóó vol, dat men meenen zou den kleinen Max te hooren.
dom dezer vereeniging, alles aangekocht en gebouwd met
opgenomen geldenwaarvan rentebetaling en aflossing
door hypothecaire inschrijving en persoonlijke borgstelling
behoorlijk zijn verzekerd. 24 Leerlingen, 1G jongens en
8 meisjes, hebben den eersten jaarlijkschen leergang ge
volgd die den eersten Mei van dit jaar is geëindigd
zij waren bij de ingezetenen der drie naburige gemeenten,
Alfen, Aarlanderveen en Oudshoorn gehuisvest; aan 14
leerlingen (9 jongens en 5 meisjes) kon een getuigschrift
worden uitgereikthet Bestuur verzekert onsdat er
zich daaronder bevinden, die met de beste zuivelbereiders
en zuivelbereidsters zoowel hier te lande als buiten 's lands
kunnen wedijveren. Dat aan 10 leerlingen geen getuig
schrift kon worden gegeven, is volgens het verslag vooral
hieraan te wijten, dat ook leerlingen zijn toegelaten, van
wie niet gezegd kon worden dat zij de lagere school met
vrucht hadden bezocht. Voor het tweede jaar zal daarom
een toelatingsexamen worden afgenomen.
»De morgenstond heeft goud in den mond" is een
spreekwoord dat vooral voor het landbouwbedrijf een
gulden waarheid bevat. Van vroeg in den morgen waren
de leerlingen bezig, met behoorlijke rusttijden tot zeven
uur in den avond. De lessen werden gegeven 's namid
dags van 14 uur. Een deel der lessen betrof de kennis
van planten, zaden en gewassen, de kennis van den grond
en van de bemesting, ook door kunstmeststoffen, vooral
met het oog op gras- en weiland. Een ander deel der
lessen gold /neer bepaald de veehouderij en de zuivelbe
reiding; daarin werden behandeld de kennis van het vee,
de voeding en verpleging en de veefokkerij. Veel zorg
werd besteed aan de kennis der boter- en kaasbereiding
ofschoon voor de laatste de noodige tijd ontbrak hier
werd gehandeld over de samenstelling en de eigenschap
pen vau de melk, de omstandigheden die op de melkaf
scheiding van invloed zijn, het onderzoeken van de melk,
het afroomen en de verdere bewerking tot boter of kaas
volgens de verschillende stelsels die tegenwoordig daarbij
gevolgd worden. Eindelijk worden behandeld de gereed
schappen de inrichting van het bedrijf, de verkoop der
producten en de aanvoer van grondstoffen waarbij ge
wezen werd op de gevolgen van vrijen handel en be
scherming, en ook de boekhouding, om de uitkomsten van
het bedrijf met juistheid te leeren kennen.
Maar op deu voorgrond stond de handenarbeid van de
leerlingen zeiven. Uitleggen, verklaren, begrijpelijk maken,
op voor- en nadeelen wijzen, aantoonen waarom het een
de voorkeur verdieDt boven het ander dat maakt het
theoretisch onderwijs nit; doch de praktijk eischt, dat de
aanstaande veehouder en boter- en kaasboer alles zelf
doet en goed loert doen wat tot zijn vak behoorthij
moet werkenmaar leeren werken met oordeelzich
rekenschap gevende van alles wat hij doeten daarbij
lettende op alle omstandigheden die invloed kunnen
hebben op gunstige of minder gunstige uitkomsten op
alle verschijnselen die zich tijdens den arbeid en gedu
rende de verschillende tijdperken van de bereiding der
producten voordoen. Hij moet leeren werken met verstand,
leeren denken bij al wat hij doet en uit alles zooveel
Hertha maakte zelve op zekeren dag die opmerking en
te gelijkertijd viel haar toen in, dat de knaap vroeger
de morgenuren hij haar, in het atelier, doorbracht.
Jadat was waarmaar thans kon men den knaap
daar niet gebruiken en bleef hij beneden bij juffrouw
Stadler, die immers zoo goed voor hem zorgde en zooveel
van hem hield. Maar aan tafel, waar de ouders zich wat
inhieldendaar kwam hij aan het woord en het was
aardig om te zien hoe Roland zich beijverde om den
knaap genoegen te doenhoeveel belang hij stelde in
alles wat hem aanging. Hertha's oog gleed dan vol tee
derheid en zalige verrukking van den vurig geliefden man
naar haar jongen, die zich zoo spoedig vertrouwd had
gemaakt met den nieuwen papa. Wanneer de ouders
des namiddags uitreden of gingen wandelenkon de
kleine weder niet meegaan. Dat was immers zoo natuur
lijk Men had elkander nog zoo duizenderlei dingen te
vragen en te vertellenwaarover men aan tafel het
zwijgen moest bewaren.
O hoe genoot Roland op die wandelingen door het
park of door de eenzame straten in de nieuwe wijken
Hoeveel herinneringen werden dan weder opgewektHet
onderwerp was onuitputtelijk de eerste ontmoetingde
strijdde twijfelhet verlangen dat beider hart had
vervuld Hertha was weinig spraakzaam op die punten;
zij had het doffe bewustzijn alsof zij trouwbreuk pleegde
tegenover haar overleden echtgenootindien zij thans
bekende dat reeds bij zijn leven de liefde voor Roland
haar geheele hart had ingenomen. In het geheim vond
zij in de herinnering aan den tijd, toen zij elkander niet
mochten toebehoorentelkens nieuw voedsel voor het
zalige heden. Bijzonder welsprekend toonde Roland zich
in de schildering van zijne onbeschrijfelijke jalouzie. Niet
alleen had hij haar misgund aan haar echtgenoot, neen,
op allen en alles, wat zij gekend had vóór hem, was hij
jaloersch, boos zelfs.
Hij kon het niet van zich afzetten, dat hare jeugd en
hare meisjesjaren waren voorbijgegaan zonder dat hij haar
gekend had terwijl zooveel anderendie dat geluk
niet begrependagelijks met haar hadden mogen om-