HERTHA. Feuilleton. No. 104* Twee en Negentigste Jaargang 1890. ZONDAG 31 AUGUSTUS. TWEEDE BLAD. Officieel Gedeelte. Paardenmarkt. Amsterdamsche Brieven. xxir. Burgemeester en Wethouders van Alkmaar brengen ter kennis van belanghebbenden dat aan de gemeente- reiniging opgedragen is, op Maandag 1 September 1890°, des namiddags te vijf ureneen aanvang te maken met het schoonmaken van de straten, waar de paardenmarkt gehouden is opdat de straten zoo mogelijk dien dag nog schoon gemaakt kunnen worden. Burgemeester en Wethouders voornoemd, Alkmaar, A. MACLAINE PONT. 28 Ane. 1890. De Secretaris g NUHOUT VAN DER VEEN. LTJST VAN BRIEVEN waarvan de geadresseerden onbekend zijnverzonden gedurende de le helft der maand Augustus 1890 Vondelkerkstraat 271, Amsterdam; Mevr. Dr. Meusomdes, Baarn A. HoogvorstBarsingerhorn S. Strooper, Eeni- genburg Olie Haarlem. Briefkaarten: Feije 't Zand Duitschland: Zijdefabriek Crefeld V Kemmo- rich Mainz. Tot de inzenders, die een eereplaats bokleeden op de Veiligheidstentoonstelling in het Paleis voor Volksvlijt, behooren de heeren Fred. Stieltjes 8; Co. te Amsterdam. In niet minder dan zeven groepen vindt men hen ver tegenwoordigd eu men mag gerust zeggen, dat zij overal kranig voor den dag komen. Laat ons heden onze rond wandeling bcgiuneu met de bestudeering van hunne »Globe Compound Engine," die op deze expositie vol komen op haar plaats is. Het systeem daarvan werd het eerst aangegeven door den amerikaanschon ingenieur Georgo Westinghouse. Een groot voordeel der machine is, dat ze compound en zelfs triple compound is, waar door zij in het stoomverbruik oneindig veel voordeeliger uitkomt dan eene enkelvoudige. Van buiten zijn aan deze machinebehalve de vliegwielen en de transmissieschjjf, geen bewegende deelen te zien. Alle krukken, excentrie ken, zuigers en stangen, alsook de regulateur zijn vei borgen in een kast, die tot ongeveer de halve hoogte met olie is gevuld zoodat de bewegende deelen bij hunne rondgangen zichzelf smeren. Eene tweede eigenaardigheid is, dat de stoomtoelaat slechts aan één zijde van den zuiger geschiedtwaarom Westinghouse twee cylinders en zui gers naast elkaar plaatste. Bij de machine die zich op de tentoonstelling bevindt, wordt de stoom toegelaten boven aan een hoogen druk-cylinderde zuiger wordt naar beneden geperst en brengt daardoor de kruk in beweging. Bij den benedenwaartschen gang des zuigeis snijdt de schijf, door den regulateur bewogen den stoom toelaat af en oen gedeelte van den slag wordt met expan deerenden stoom gomaakt. Even voordat de hooge druk zuiger het einde van zijn slag heeft bereiktopent de schuif de gemeenschap tusschen hoogen en lagen druk- .cylinderen daar de krukken tegenover elkander staan, is de lage druk-zuiger aan het begin van zijn slag en wordt hij naar beneden gevoerd door den stoom, komende van den hoogen druk- in den lagen drnk-cylindeiWan neer de slag gedeeltelijk is volbracht sluit de schuif de gemeenschap tusschen de twee cylinders af en de over blijvende stoom in den hoogen druk-cylinder wordt samen geperst die daardoor het bewegingsmoment van dien zuiger tegengaat en dezen tot rust brengt op het einde van den slag. In dien tusschentijd volbrengt de lage druk-zuiger zijn benedenwaartschen slag met expandee renden stoom Even vóórdat deze het eind van zijn slag bereiktopent de schuif de gemeenschap met de buiten lucht of met den condensor. Daardoor gaat de zuiger naar boven en neemt de kruk met zich mede. Indien er nu geen voorzorgmaatregelen genomen waren zou de opwaartsche kracht van den zuiger een slag tegen het voordeksel der cylinders ten gevolge hebben. Omdat te voorkomenheeft de lage druk-zuiger den vorm van een paddestoelbestaande uit twee cylinders van onge- lijken diameter. Bij den bovenwaartschen slag zal dus eene ringvormige luchtledige ruimte ontstaandie den op- waartschen gang des zuigers remt en dezen tot rust brengt bij het einde van den slag. Daar de krukken ge lijk gezegd is precies tegenover elkander staan zullen de overeenkomstige zuigersstangen enz. met elkaar balanceeren en daardoor trillingen wegnemenzoodat het niet merkbaar is dat zulk eene machine wel 400 slagen in de minuut doet. Als wij op dezelfde wijze de Gardner's regulateurs om stoommachines snel te stoppen en de CrosslySight feed Lubricator of zelfwerkende smeerinrichting, die insgelijks door de heeren Stieltjes zijn ingezondengingen be schrijven zouden wij ons zeker het verwijt op don hals halen dat het meerendeel onzer lezers niet voldoende technisch ontwikkeld is om daarin belang te stellen. Yan de machinerieën dezer collectie zullen wij derhalve afstappen; alleen vragen wij nog enkele oogeublikken de aandacht voor de amerikaansche stalen toevouwbare hek ken en vensterblinden ter bescherming van eigendommen en personen het nieuwste op het gebied van afsluiting van deur- en vensteropeningen portalen keldergangen enz. Aan het prospectus dat deze nieuwigheid bij hare intrede in de wereld vergezelt, zij nog het volgende ontleend Zij bestaan uit een samenstel van stijlen van profielstaal (Kanaal of O. staal), welke naast elkaar geplaatst en door schuine geleidingen verbonden zijn die in haar gemeenschappelijk snijpunt draaien kunnen en met de uiteinden glijden in den bodem van het kanaal. Daardoor kunnen zij evenals bij een harmonicain- en uitgeschoven worden. Deze hekken zijn vóór elke opening te maken ook als inrijdeuren van buitenverblijven. Zij rollen van onderen met een wieltje over een rail en wor den van boven door een stalen staaf geleid. Zij kunnen enkel of dubbel worden geconstruëerd terwijl zij even goed de geheele opening als een gedeelte daarvan kun nen afsluiten. In het laatste geval wordt de bovenge- leiding draaibaar gemaakt in het bevestigingspunt aan den deurstijl. Na het dichtschuiven van het hek kan deze geleistaaf naar boven gedraaid en bevestigd worden, bij het sluiten moet de staaf worden neergelaten. In de onmiddelijke nabijheid van deze verzamelingen bevindt zich de collectieve inzending van de Veroenigiug tot voorkoming van fabrieksongelukken te Miihlhausen en van de Nederlandsche Vereeniging tot voorkoming van ongelukken in fabrieken en werkplaatsen te Amsterdam. Zonder aarzeling durf ik het hier tentoongestelde onder het beste en leerrijkste, dat de ganscho expositie aanbiedt, te rangschikken.' Daar hebt ge b.v. een slijpsteen, welke, als hij door stoom in beweging gebracht wordtzoo licht do hand zou kunnen meeslepen vnn den werkman die daarop zijn werktuigen scherpt, een eenvoudig steun punt wordt aan de hand gegeven, tevens wordt de richting voorgeschreven, waarin de man zijn beitel langs den steen moetjaten glijden, en alle gevaar is vermeden. Het afwerpen en opbrengen van drijfriemen wordt met behulp van riem- dragers en riemopleggers zóó gemakkelijk gemaakt, dat men zich moet verwonderen, dat nog niet in alle fabrieken deze methode toegepast wordt. Niet minder belangwekkend is het scherpzinnig uitgedachte stelsel om met behulp van de electriciteit het geheele drijfwerk te ontkoppelen zoodra er in eenig gedeelte van de fabriek iets voorvalt, dat niet in den haak ismen behoeft slechts op een knop te drukken om do geheele machine te doen stilstaan. Wat bij al deze veiligheidsmaatregelen in het bijzonder in het oog valt, is het verbazend prac- tische en tevens het doodeenvoudige der vei boteringen. »Het ei van Columbus" speelde mij onophoudelijk door het. hoofd toen mij van alles eene duidelijke uitlegging werd verstrekt. Daar hebt ge om nog eens een voor beeld te noemen, den toestel tot het zagen van ruw hout, waarvan de inrichting gebaseerd is op het principe, dat de u erkman zijne handen op do voorgeschreven plaatsou moet houden. Verzuimt hij dat, dan staat de machine terstond stil en is hij dus wel verplicht, zijn hand woder daar te leggen waar hij niet het minste gevaar^ loopt. Zoo moet zij bij deze cirkelzaag een hefboom oplichton, die bij dezen toestel uitsluitend en alleen is aangebracht, opdat de zager zijn eene hand, die eigenlijk best gemist kon wordenniet uit achteloosheid op een plek brenge waar de machine haar bedreigt. Zoo menig lichaamsdeel alle fabriekanten weten daarvan mee te spreken wordt beleedigd, omdat het geen werk te verrichten had en er om die reden ook geen zorg voor gedragen werd. Rekening houdende met de weinige medewerking, die de arbeider zelf meestal betoont bij het streven van zijn patroon om hem bij zijn werk te beschermen, waarop wij reeds herhaaldelijk wezen, schuilt niet de geringste ver dienste van sommige der hier aanwezige veiligheidstoestel len in de noodzakelijkheid om daarvan gebruik te maken. Bij de cirkelzaag konden wij dat reeds opmerken en even zeer is dat het geval bij sommige vliegwielen. Deze zijn geheel door oen houten kast omgeven, welke slechts ge opend kan worden door het verschuiven van den voor wand. Geschiedt dat echterdan wordt tegelijkertijd oen pennetje naar voren gebracht, dat de machine in weinige seconden doet stilstaan, zoodat terstond, als hot met bliksemsnelheid ronddraaiende rad den werkman zou kunnen bedreigenhet gevaar ook reeds is afgewend. Geen wonder dan ookdat door het Comité-Generaal ingevolge het rapport der jury, aan deze collectieve in zending een diploma van buitengewone waardeering is toegekend. Die hulde is ten volle verdiend De zaag-, schaaf-, boor-en steokbankou dor firma Wijn malen Hausmann van Rotterdam die het voorrecht hebben van in werking te zijn, verdienen ook ten volle, bezichtigd te worden. Met de vlakschaafmachine kan men »scheluwhout vlakken en bovendien ook voegen haaksschaven kanten enz." De voet der machine is van gegoten ijzer en van eene opening voorzien waarlangs de houtspanen zich een uitweg verschaffen. Do stalen as loopt in zware zelfsmerende metalen terwijl op de tafel een verstelbare liniaal en boven de mes-as oen scherm ter beveiliging van do handen is aangebracht. Bij een ander soort schaafmachine is insgelijks een scherm aan wezig dat de spanen zijdelings afvoertmaar daarbij zijn ook nog de kamraderen en walsen van kappen voor zien. Do beitel in de steekbank kan door middel van een vernuftig uitgedacht stangenstelsel met een pedaal in één enkel oogenblik tot rust gebracht worden het geen de machine op deze veiligheidstentoonstelling geheel op haar plaats doet zijn De aantrekkelijkheid van bewe ring hebben ook de gasmotoren van het technische bureau >de Voogt" te Amsterdam, die alle vau veiligheidsbeschut- tiniren voorzien zijn. Bij deze inzending verzuime men niet zich te laten onderrichten omtrent de werking van het Her culestoestel, waarbij men slechts opeen knop behoeft te druk ken om, van elk willekeurig punt der fabriek uit, den hoofd- UIT HET HOOGDUITSCH VAN E. ECKSTEIN. 62) Hoofdstuk XXXI. Veertien Januari. Niettegenstaande deu scherpen noord oostenwind had Roland onmiddellijk na tafel men gebruikte reeds om twee uur het middagmaal laten inspannen Er was eene sledevaart afgesproken naar de Glaubach-hoeve midden in de bosschen ten zuiden van de stad. Leopold Elders zou ditmaal, bij uitzondering, mede naam Hij was geen groot liefhebber van ijs ou sneeuw, maar de Glaubach-hoeve was uit het oogpunt van kunst geschiedenis eene merkwaardigheid. Een beroemd land schapschilder had daar sedert weken zijne tenten opgesla gen en schetsen verzameld, schetsen, voornamelijk sneeuw- en boscbgezichten een waar bijouteriekastje voor een kennerEigenlijk had Kessinger hom overge haald wijl hij het bij nader inzien doelmatig achtte den goeden professor uiet al te veel te veronachtzamen. De sluimerende leeuw, die wellicht achter de vredelie vende schapenhuid verborgen was, mocht eens ontwaken en al was die loeuw ook vrij tam, het was toch beter hem maar te laten snorken.... Terwijl Roland met zijne geliefde en den medelijden opwekkenden echtgenoot in het »uit het oogpunt van kunstgeschiedenis" beroemde hoekkamertje van de Glau bach-hoeve de koffie gebruikte zat Hertha, eenzaam en door verdriet terneergebogen in haar boudoir. Koel beleefd had Roland afscheid genomen. Hij wist immers, dat zij telkens weigerde deel te nemen aan dergelijke uitgangen evengoed als zij wistdat hij het haar voor den vorm aanbood met den angst in het hart, dat zij zijne uitnoodiging zou aannemen. Daarom had hij in de 'laatste dagen die comedie laten varen. Hertha leunde achterover in haar stoel. De knecht had de hanglamp aangestoken de gezelligheid van het mooie, elegante vertrek met zijne zachte kussens, zijne Sinyrna- sche tapijten en golvende draperieën vergrootte het con trast met hare troostelooze stemming... Ozij voelde zich zoo ongelukkig 1 Met het hoofd in de hand, peinsde zij, half droomend, over haar droevig lot. Reikhalzend dwaalden hare ge dachten terug naar het verleden toeD zij do zinsbegoo cheling van deu lateren tijd nog niet had gekend, maar in do plaats daarvan een genegenheid, die haar gelukkig had gomaakteen gevoel van veiligheid aan de borst van een mandie met vreugde zijn hartebloed had geofferd voor haar en haar geluk. Zij herinnerde zich het oogenblik, toen zij in haar wanhopeuden hartstocht voor hem, wien zij nimmer scheen te mogen toebehooren, zich de vraag had gesteld: »Als hij thans een stierf?" Even zoo, doch onder den indruk van het wreede ge voel der onmogelijkheid, dacht zij thans: »Als hij nog leefde Zij zou dan op hem toesnellenzich schreiend aan zijne borst werpen, hem raad vragen in deze onbeschrijfe lijke duisternis en kalmte vinden en bescherming tegen de afschuwelijke spookgestalten, die thans van alle kanten, grijnzend, op haar aandrongen. Meer eu meer verdiepte zij zich in haar droevig lot O, zij voelde het, zij ontving hare gestrenge, doch recht matige straf. Zij had haar woord geschonden jegens den man, wien zij voor God had beloofd, dat haar hart hem zou toebehooren tot in den doodNeen zij kon geene enkele verontschuldiging vinden. Zij was een slecht, bedorven schepselvan wie do engelen het aangezicht afkeerden; eene zondares, niet veel beter dan de eer en plicht vergetende IdunaWaarom had zij niet van het eerste oogenblik af moediger tegenstand geboden Waarom had zij de slechte gedachten niet met alle kracht onder drukt en hot verleidelijke beeld van dien andereu uit haar hart gerukt als eene vergiftigde pijl? Ja, zij ver diende te lijden En daarom leed zij dubbel Genadige God schenk mij vergiffenis steunde de arme vrouw onder deu druk harer zelfsbeschuldiging. Plotseling reeds zij overeind. Wat was dat Sprak daar niet iemand iu hare onmiddelijke nabijheid Zij meende duidelijk haar naam te hebben gehoord. Het was de stem geweest van Otto haar overleden gemaal Zij beefde van angst en zenuwachtigheid greep naar het zilveren schelletje en liet haar kind roopen. Nu Roland haar ook de liefde voor de kunst had vergald, was de knaap haar alles geworden. Zij had al lang ge weten dat zij geen groot talent voor het schilderen bezatmaar »belachelijk dilettantisme" bleef toch eene liefdelooze uitdrukking, die haar juist uit zijn mond zoo pijnlijk was en allen moed benam. Ach, hoe had Otto zich verblijd over de vorderingen die zij maakteEu Roland ook gedurende de eerste gelukkige weken Moest de liefde, wanneer zij verkoelde, dan onherroepelijk in haat overgaan Alles alles had Roland haar vernietigd: haar huiselijk geluk was voorbij; bare kunst noemde hij belachelijk den kleinen Max die meer en meer op zijn vader begon te lijkeu, wilde hij nauwelijks meer zien. Vreemde tegenstrijdigheid 1 Wat hinderde hem in die gelijkenis, wanneer de moeder van het kind hem onverschillig, ja zelfs tot last was geworden Zelfs den hond had zij moeten wegdoen, ómdat het dier met zijn ^afschuwelijk geblaf" den meester stoorde in zijn werk En zij had hem nog lief! Waarom schreit gij, mama?" vroeg het kind. Hertha sloot hem hartstochtelijk in de armen en kuste hem, waarna zij haar uiterste best deed om zich te beheerscheu. Het gebabbel van het kind klonk haar als eene ver verwijderde liefelijke muziek in de ooreu zoodat zij langzamerhand werkelijk kalmer werd. Zoo ging uur op uur voorbijhet sloeg zeven uur half achtacht uur en Roland keerde nog niet terug ofschoon hij bevolen had dat de haard in zijn studeer-

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1890 | | pagina 5