ROZ A.
No. 107.
Twee en Negentigste Jaargang,
1800
Z 0 N I) A (1
7 SEPTEMBER.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
EERSTE BLAD.
Bij de sluiting der tentoonstel
ling te Amsterdam.
FEUILLETON.
Buitenland.
v
ALKMAARSCHE 101 RAM.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Katerdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
8 maanden voor Alkmaar 0,80; franco door bet
geheele rijk ƒ1,
De 3 nummers O,O©.
Telefoonnummer 33.
Prijs der gewone Advertentiën
Per regel 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
In de hoofdstad des Rijks is gedurende dezen zomer
eene hoogst belangrijke tentoonstelling geopend geweest,
waarmede onze lezers door onze «Amsterdamsche Brieven"
uitvoerig zijn bekend gemaakt. Heden wordt zij gesloten,
nadat een congres voor nijverheids-hygiëne en reddings
wezen haar laatste dagen had opgeluisterd. De tentoon
stelling had ten doel een voorstelling te geven van hetgeen
in fabrieken en werkplaatsen kan worden aangewend tot
beveiliging van het leven en de gezondheid der werk
lieden welke maatregelen genomen kunnen worden tegen
ongevallen bij het bouwen, in de mijnenbij schietoefe
ningen, tegen spoorwegrampen, aanvaringen van schepen
en brandgevaar, en welke middelen ons ten dienste staan
tot redding bij schipbreuk en brand.
Het groote nut van zulk een tentoonstelling kan nauwe
lijks worden betwijfeld. Talrijk toch zijn de gevaren
waaraan de mijnwerker, de fabrieksarbeider, de zeemaD,
waaraan sommige spoorwegbeambten en in het algemeen
het reizend publiek blootstaan. De aanraking van een
vliegwieleen tandradeen spilkop en wat niet meer
kan den arbeider verminken het gemis van behoorlijke
omheining van een hijschopening kan een noodlottigen
val ten gevolge hebben; stof, rook en schadelijke dampen
benadeelen de gezondheid evenzeer als overmatige hitte
en bedorven luchtgebrekkige seinlichten of remtoestel-
len kunnen oorzaak zijn van groote zee- of spoorwegram
pen, slechte reddingbooten of schietwerktuigen de pogin
gen tot redding bij schipbreuk doen mislukken. Tot
vermindering van die gevaren zijn tal van voorzorgs
maatregelen veiligheidsmiddelen en reddingstoestellen
aan te wenden, die deze tentoonstelling ons te aanschou
wen gaf. Wij herinneren aan de omheiningen en afslui
tingen van gevaarlijke werktuigen en hijschopeningen
aan veilige bordessen en galerijenaan zelfsluitende
deuren, aan de inrichtingen om drijfwerk zoo snel moge
lijk te stoppen en zoo veilig mogelijk te reinigen en te
smeren aan de inrichtingen tot luchtververschingver
warming verkoeling en bevochtiging van den damp
kring, aan de stuur-inrichtingen, seinlichten, misthoorns,
remmen en signaaltoestellen aan de kustlichten, vuur
schepenbakens en boeien, reddingbooten, zwemgordels,
vuurpijlen enz. enz.
Maar hebben velen gevraagd en vragen nog altijd
sommigen meer bepaaldelijk ten aanzien van de beveili
ging der werklieden in fabrieken en werkplaatsen
zijn al die voorzorgsmaatregelen en veiligheidsmiddelen,
met hoe loffelijk doel ook genomen en aangebracht, in
derdaad wel zoo aanbevelenswaardig als het schijnt
Handelt men wel altijd in het wezenlijk belang van den
werkmandoor hem zooveel mogelijk te beschutten en
1
1)
Een diepe stilte heerschte ten huize van den heer
August van Hees. Aan den morgen van den vorigen dag
was daar gejuich geweest, omdat een kindje het levens
licht aanschouwde, het eerste pand eener innige liefde
maar de avond was gedaald het gejuich was ver
stomd, en de nacht bracht zorgen en angst, en toen
het morgenlicht weer door de vensters drongbescheen
het een droevig tooneel, te droeviger, omdat de blijdschap
zoo groot was geweest. Daar in die kamermet die
zware dichtgeschovene gordijnen, lag op het ledekant de
jonge moeder uitgestrektonbewust van alles wat om
haar voorviel, zelfs van het bestaan van het kindje, dat
daarnaast in het wiegje sluimerdeen jadie arme
kleine, ach zij zou de moederzorgen moeten missen, nog
eer ze de moederliefde had leeren kennen. Die gedachte
vervulde ook zeker de bakerwant zij boog zich over
het wiegje heen, schudde zacht het hoofd, en bleef eenigen
tijd meewarig voor zich starenterwijl zij een traan
afwischte, die haar langs de wangen gleed.
De deur der kamer werd behoedzaam geopend en een
nog jeugdig manmet een bleek gelaaten een wan
hopige uitdrukking in de donkere oogen trad binnen.
Hij knielde neder bij de sponde zijner jonge vrouw, greep
de hand, die machteloos op het dek lagen fluisterde
Eugénie." Geen antwoord klonk hem tegen slechts een
flauwe ongeregelde ademhaling bewees, dat het leven nog
niet gevloden was, en het gelaat met de handen bedek
kende, barstte hij in snikken los, en verliet het vertrek,
zonder ook maar een enkelen blik op het wiegje te werpen.
August van Hees was de eenige zoon van een rijk
grondbezitter. Hij had zijnen vader op zeer jeugdigen
leeftijd verloren en zijne moedereen vrouw van een
te beveiligen Staat niet tegenover dit voordeel het
grootere nadeeldat zijn voorzichtigheid die toch wel
altijd zijn grootste beschermengel zal zijnallengs zal
plaats maken voor zorgeloosheid en onachtzaamheid
De vraag verdient, dat wij er een oogenblik bij stilstaan;
want waarheid is en blijftdat waakzaamheid en voor
zichtigheid de beste veiligheidsmiddelen voor den werk
man zijn. Maar wie kan steeds op zijn hoede wezen
tegen enkele oogenblikken van achteloosheid Wie zal
niet wel eens in haast of in drift iets wagenwaarvan
hij zich in kalmer gemoedstoestand zou onthoudenof
iets nalaten dat hij gewoonlijk niet zou verzuimen De
dagelijksche gewoonte van zich tusschen machines te
bewegen en met machines om te gaandoet bij velen
de aanvankelijke bedachtzaamheid allengs afnemen en
voorzorgsmaatregelen veronachtzamen die in den beginne
met stiptheid werden in acht genomen. Die het gevaar
bemint, zal er in omkomen; die er dagelijks in verkeert,
bemerkt het niet meer raadzaam is het daaromwaar
het mogelijk ishet gevaar geheel weg te nemen of
althans te verminderen. Daarenboven zijn er gevaren
en nadeelige invloedenwaartegen de werkman geheel
machteloos istegen bedorven lucht schadelijke uitwa
semingen of prikkelende stofdeeltjes kan zijn voorzich
tigheid hem niet beveiligen.
Opmerkelijk is het feitwaarop één onzer inspecteurs
van den arbeid weesdat de arbeiders zeiven dikwijls
onwillig zijn om de voorgeschreven veiligheidsmaatregelen
in acht te nemen en zich te bedienen van hetgeen in
het belang hunner eigene veiligheid voorhanden is. Toch
kan de patroon in dien onwil niet berusten en zich door
den tegenzin zijner werklieden niet laten terughouden
van zijn plicht om hen voor ongelukken te beveiligen
ook tegen hunnen wil en ondanks hun tegenstreven. Hij
mag niet onverschillig zijn voor hetgeen er in zijn fabriek
of werkplaats gebeurthij moet zich voor de personen,
die hij in zijn dienst heeft, aansprakelijk gevoelen, voor
zoover hunne veiligheid van hem afhangt. Dat er patroons
zijn die in dit opzicht hunne verplichtingen niet gevoelen,
blijkt uit oen andere mededeeling van denzelfden inspec
teur. Wanneer een nederlandsch fabrikant bij iemand
buitenslands eene machine bestelt en naar den prijs
informeertkomt het voor dat hem door den bui-
tenlandschen leverancier wordt gevraagdof hier te
lande wettelijke voorschriften in het belang der veiligheid
bestaanhet antwoord is natuurlijk ontkennend maar
dan worden ook de veiligheidstoestellen eenvoudig weg
gelaten die in andere landen gebruikelijk zijn en door
de wet worden geëischt. Dat maakt de machine wat een
voudiger en wellicht ook den prijs wat lager.
Zou het geen tijd worden, dat de vraag van den vreem
deling, of bij ons wettelijke voorschriften in het belang
van de veiligheid en gezondheid in fabriek en werk
plaatsen bestaanniet langer ontkennend beantwoord
kan worden
Niet alleen de fabrikantdie de machineriëen in zijn
fabriek gebruikt, maar ook de bouwmeester, die de fabriek
bouwt en inrichten de machine-fabrikant, die de werk-
zwak karakter, die hem afgodisch liefhad, had steeds al
zijne wenschen ingewilligd en zooveel mogelijk alle be
zwaren voor hem uit den weg geruimd. Zijne opvoeding
had zij gedeeltelijk toevertrouwd aan den rentmeester der
goederen, en waar de kennis van dezen tekort schoot, had
zij dien door lessen van anderen laten aanvullen, wijl ze
niet kon besluiten den knaap van zich te zenden.
August, van nature gevoelig, ja bijna dweepachtig van
aard, kende dan ook als knaap reeds geen grooter genot
dan geheel alleen door de bosschen te zwerven en zich
aan zijne droomerijen over te gevenen zelfs toen hij
later tot jongeling opgegroeid eenigen tijd de akade-
demiscke lessen bijwoondeten einde een graad te ver
werven sloot hij zich ook niet bij vrienden aanmaar
bracht zooveel als zijne studie het toeliet zijne dagen bij
zijne moeder door en keerde zoo spoedig hij zijn doei
bereikt had voor goed naar zijn landgoed terug, ten einde
het bestuur zijner goederen dat tot hiertoe geheel aan
den rentmeester was toevertrouwd geweest, zelf in handen
te nemen. Er was echter nog iets anders dat hem naar
dat alles trok, dan alleen de zucht tot het stille buiten
leven. Juist terzelfder tijd dat hij zijn akademische loop
baan begonnen was, had zijne moeder tot haar gezelschap
een jonge weeze bij zich genomen, wier lieftallig uiterlijk
en zachte inborst den jongman verwonderlijk aantrokken
en op denzelfden dag, waarop de jonge August door zijne
pachters en onderhoorigen als hun wettige landheer
werd begroet, zag hij zijnen hoogsten wensch vervuld en
legde Eugénie zoo heette het jonge meisje hare hand
vol vertrouwen in de zijnemet de belofte zijne gade
te worden.
Na een korten tijd van zalig droomen en genieten
werd het huwelijk tusschen het jeugdige paar gesloten.
Mevrouw van Hees had reeds eenigen tijd te voren eene
kleinere villa in de nabijheid betrokkenin dien tijd
waren in het zoogenaamde kasteel allerlei veranderingen
en verfraaiingen gemaaktteneinde het tot een aange
naam verblijf voor de jongelui te maken, en August van
Hees voerde opgetogen en vol blijde verwachting voor
de toekomst zijne bevallige gade de smaakvol ingerichte
woning binnen. Het was een groot feest voor allen in
tuigen maakt en levertmoeten tot de verantwoordelijke
personen gerekend worden. Wien de bouw van een fabriek
is toevertrouwd behoort bij het geheele werk bedacht
te zijn op het welzijn en de veiligheid van hen die er
in zullen werken de geheele inrichting der fabriek
de plaatsing der werktuigen zijn daarbij van invloed;
en hij die de werktuigen maakt, mag zich niet ontslagen
achten van de verplichting om ze van de meest gepaste
veiligheidstoestellen te voorzien De fabrikant heeft
behoefte aan beider voorlichting. Te recht werd daaren
boven opgemerkt, dat tevens een deel der verantwoorde
lijkheid rust op hen, wien de opleiding van onze bouw
en werktuigkundigen is opgedragen op de leeraren aan
polytechnische, machinisten- en ambachtsscholenzij
behooren bij hunne leerlingen het besef levendig te
makendat bij de samenstelling van elk werktuig
bij den bouw en de inrichting van elke werkplaats
gedacht moet worden aan den man die het moet
behandelen, aan den werkman die er in moet arbei
den dat zij steeds hebben te letten op de gevaren
die werktuig en werkplaats kunnen opleveren, en geen
werktuig behooren af te leveren of te plaatsen zonder
de noodige beveiligingstoestellen voor den werkman.
Omtrent tal van onderwerpen die de verhouding tus
schen patroon en werkman en de lotsverbetering van
laatstgenoemde raken, bestaat groot verschil van gevoelen,
zoodra de vraag gesteld wordtof het staatsgezag op
dit gebied verplichtingen moet opleggen en de nalatigen
moet straffen. Waar liet de beveiliging der werklieden
betreft door vertrouwbare steigers, omheinde of afgesloten
machines, luchtverversching enz., wordt echter vrij een
stemmig zoowel de mogelijkheid als de wenschelijkheid
van wettelijke voorschriften erkend. Hier doen zich ge
lukkig noch de practische bezwarennoch de groote
kosten gelden, die in andere opzichten het optreden van
het staatsgezag bemoeilijkenen zijn evenmin nadeelige
gevolgen van anderen aard te vreezendie ten slotte
den wetgever zoo dikwijls terughouden. Na afloop van
het onderzoek der staatscommissiedie haar werk met
ijver voortzet, mag dan ook een wetsontwerp tot regeling
van dit onderwerp worden verwacht.
I. A VII. Aan het Zuiderstation te Mun-
chen is een goederentrein ontspoord wegens verkeerden
wisselstand. Een conducteur en twee veekoopers werden
vrij ernstig gewond. Zeven wagens werden vernield.
De Keizer heeft de herkiezing van den vrijzinnigen
heer Forckenbeck tot opperburgemeester van Berlijn
bekrachtigd, ofschoon van regeeringswege daartegen be
denkingen werden geopperd wegens zijnen ouderdom.
EAGEIiAlïD. Het congres der werkmansbonden te
Liverpool heeft een besluit aangenomen, waarbij de voor
deden eener internationale organisatie der werklieden
erkend worden en de uitnoodiging van de belgische werk
lieden aangenomen wordt om het volgende jaar een in
ternationaal congres te Brussel bij te wonen.
den omtrek, want de jonge landheer was door zijn inne
mend optreden en zijn welwillend bestuur bij allen
geacht en bemind.
Twee jaren waren voorbijgegaan jaren waarin niets
ontbrak aan het geluk der echtelieden; ja toch iets; het
bezit van een kind; doch ze bleven hopen, en ja eindelijk
was het oogenblik daarwaarop Eugénie het haar ega
kon toefluisteren, dat zij hoopte moeder te worden. Het
was een liefelijke avond toen het jonge paar zich naar
de villa van mama begaf om ook haar deelgenoote te
maken van de hoop die hen vervulde; weinig waren zij
voorbereid op hetgeen hun hier wachtte. Juist toen zij
de stoep betraden, werd de deur geopend om den plotseling
ontboden geneesheer uit te laten en vernamen zij dus
geheel onvoorbereid dat mevrouw douairière van Hees
door een hevige longontsteking was aangetast.
Hoezeer de tijding zelve August trof, verdrong de be
zorgdheid dat de schrik over die onverwachte ramp zijn
vrouwtje nadeel zou doen, voor een oogenblik de onrust
over zijne moeder, en na een zeer kort bezoek aan het
ziekbed, bracht hij Eugénie weer tehuis, om eerst nadat
hij zich overtuigd had dat hare zenuwen niet te zeer
geschokt warenzelf nog eens naar de geliefde kranke
terug te keeren.
De oude mevrouw van Hees bezweek na een kort
lijden innig betreurd door hare kinderen vooral door
August, voor wien dit de eerste groote smart was; immers,
toen zijn vader hem was ontvallen, was hij nog te jong
om daardoor diep geschokt te worden.
Doch hoe smartelijk hem de dood van zijne moeder
ook vielzijne Eugénie was daar om hem te troosten
en daarenbovende hoop die hem in de toekomst te
genlachte, was zoo schoon, zoo heerlijk, dat zij alle droeve
gedachten verdrong. En nu daar was zjj gekomen,
die blijde stonde; na uren van angstige spanning had de
jonge man in verrukking zijne eerstelinge een kus op
het mondje gedrukt, een juichtoon weerklonk in zijn
hart, om echter weldra in een smartkreet over te gaan
wijl de vrees zich van hem meester maakte, dat dé ge
boorte van het kindder moeder het leven zou kosten.
Wordt vervolgd.
