No. 110.
Twee en Negentigste Jaargang.
1890.
Z 0 N 1) A (I
14 SEPTEMBER.
Bit nummer bestaat uit 2 bladen
EERSTE BLAD.
Een kanaal door Westfriesland.
FEUILLETON.
Buitenland.
UkHAAHSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Binsdng-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden voor Alkmaar 0,80; franco door het
geheele rijk t,
De 3 nummers ©,0©.
Prijs der gewone Advertentiën
Per regel 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
tRÏA v]
Telefoonnummer S3.
Van hoe groot belang de waterwegen in ons land zijn
.gebleven., ook na de voltooiing van ons spoorwegnet
gelijk het thans bestaatis opnieuw gebleken bij de be
handeling der wetsontwerpen tot goedkeuring van de
overeenkomsten mest de drie groote spoorwegmaatschap
pijen. Verreweg het grootste gedeelte van het goederen
vervoer heeft nog altijd te water plaats. Een spoorweg
kan het gemis van een goed vaarwater bijna nergens
vergoedenen daarom kan het niemand bevreemden
dat niet alleen vóór den aanleg van den spoorweg door
Noordholland maar ook na dien tijd in Westfriesland
de wensch is blijven loven naar een bruikbaar kanaal
dat dit gedeelte der provincie in verbinding brengt met
de buitenwateren.
Westfriesland lig^ namelijkzooals bekend is geheel
ingesloten binnen «en omringdijk. Voor het grootste ge
deelte is het een zeedijk die zich bij Lutje Schardam
aansluit aan den Noorder IJ- en Zeedijk en vandaar
door de steden Hoorn Enkhuizen eu Medemblik langs
de Zuiderzee loopt tot aan de zeewering van den Waard
en Groetpolder. In vroeger eeuw bleef deze dijk ook
verder west- eu zuidwaarts zeewering tot aan het gehucht
Krabbendam, doch na de bedijking van de Zijpe den
Wieringerwaard en den Waai'd- en Groetpolder is hij
een slaper- of groene dijk geworden die van Krabben
dam steeds zuidwaarts laugs het. Noordhollandsch kanaal
tot Alkmaar loopt., en van daar oostwaarts gaat be
noorden Schermer en Beemstertot aan de Zuiderzee te
Lutje-Schardam. In den geheolen Omringdijk liggen slechts
twee schutsluizenaan de zoogenaamde Zes AVielen bij
Alkmaar en te Schoorldamdaarenboven zijn er zes
overtoomen, waarmede vaartuigen uit Westfriesland in
de buitenwateren kannen worden gebracht.
Meermalen is de wenschelijkheid betoogd om aan dezen
staat van afzondering een einde te maken; het gewone
plan was de aanleg van een kanaal, van Schagen laugs
Schagerbrug naar het Noordhollandsch Kanaal; maar de
kosten, waarvan de doorgraving van den Westfriesehen
Omringdijk met de noodige sluiswerken een belangrijk
onderdeel uitmaaktebleken voor dit werk, dat inzon
derheid in het belang der gemeente Schagen ontworpen
scheen, te hoog. In den laatsten tijd is echter een ander
plan op ruimer schaal, ter sprake gekomen meer in
het belang van geheel Westfriesland, dat wel veel meer
zou moeten kosten dan het Schagerkanaal, maar ook op
den steun van een veel grooter aantal belanghebbenden
zou kunnen rekenen. Den 23sten Maart 1.1. werd dit
nieuwe plan besproken in een openbare vergadering te
Schagen. Daarin werd de aanleg aanbevolen van een
kanaal dwars door het midden van Westfriesland, van
het oosten naar het westen, dat alzoo een groot aantal
kleinere vaarten zoo snijden en oostwaarts zou uitmonden
&W9
Het kind opende de oogjes en stamelde: »Is paatje
niet boos op Roza »Neen, lieveling, pa houdt veel,
heel veel van Roza", klonk het met warmte, »maar
wat deedt ge hier, lieve?'". »Ik won mamatje mijne
bloemen gevenmaar nn wou ik graag naar huis"
Zeker we gaan naar huis lieve naar juf eu de
anderen, die allen zoo ongerust over u zijn." »Maar ik
ben zoo moe, ik kan niet loopen ik geloof, dat ik
ziek ben", zei het kind huiverende. »Pa zal je dragen,
liefste, maar ziek moet ge niet worden, hoor, want dan
zou pa erg bedroefd zijn." Het kind liet het hoofdje op
zijn schouder zinken en sloot de oogjes weder; en August
van Hees spoedde zich met zijn lichten last in de armen
naar huis terug, waar hij door allen met dankbare blijd
schap ontvangen werd. Claradie zich zelf reeds da
bitterste verwijten had gedaan dat zij het meisje aan
haar toezicht had laten ontsnappen stortte tranen van
vreugde, toen zij het kind uit haars vaders armen over
nam de heer Reinhartdie belangstellend was komen
vernemen of men reeds iets van do kleine wistdrukte
aangedaan de hand van den heer van Hees en wenschte
hem geluk met den afloop, en toen de grijze tuinman
van zijn vruchteloozen tocht terugkwam en het gebeurde
vernam, ontblootte hij het hoofd en preveldo een dank
gebed. Doch, de vreugde was niet onvermengd; Roza
kreeg dien nacht eene hevige koortszooals de dokter
zeide tengevolge van overspannen zenuwenen dagen
zelfs verkeerde het lieve meisje in levensgevaar. Nu
eerst gevoelde August van Hees hoe lief hem zijn kind
toch was; hij week bijna niet uit de ziekenkamer en 1
nijdde soms de gouvernante, omdat zij zooveel beter voor
in de Zuiderzee-haven te Enkhuizen, westwaarts in het
Noordhollandsch Kanaal bij de Stolpen.
Dat zulk een kanaal geen kleinigheid is, begrijpt ieder
die de kaart voor zich neemt en eenig begrip heeft van
de gesteldheid van onzen bodem. Hij ziet, dat het kanaal
een aantal polders zal doorsnijden, waarin het water op
verschillend peil wordt gehouden. Wil men het kanaal
toegankelijk maken langs alle vaarten en slootendie
het zal snijden dan dient de waterstand in het kanaal
gelijk te zijn aan dien van de vaarten en slooten die er
in uitkomenen zal het alzoo door sluizen in eenige
panden met verschillenden waterstand moeten worden
gesplitst. Volgens het oorspronkelijk ontwerp zal het
de spoorwegen tusschen Alkmaar en Schagen tusschen
Hoorn en Medemblik en tusschen Hoorn en Enkhuizen
doorsnijdendrie belangrijke spoorwegbruggen alzoo
behalve al de bruggen tot verbinding van de talrijke
wegen die het kanaal zal kruisenzijn onvermijdelijk.
Wil men langs het kanaal een jaagpad hebbendan is
over elke vaart of sloot die er in uitloopteen brug
evenzeer onmisbaar. Van allo polderbesturen, wier gebied
het kanaal zal doorsnijdenzal vergunning verkregen
moeten wordenen de grond die te onteigenen zal zijn,
is van de beste en das ook van de duurste soort.
Doch genoeg om te doeu zien dat hier sprake is van
een groot eu duur werk. Daartegenover staat echter het
belang, dat geheel Westfriesland heeft bij goede water
wegen zoowel tot aanvoer van brandstoffen bouwma
terialen mestspeciën enz. als tot afvoer van landbouw
producten inzonderheid van de veldvruchtendie in
sommige streken geteeld worden. Of de bewoners van
dat belang doordrongen zijn en het hoog genoeg
schatten om er zich eenigs offers voor te getroos
ten zal weldra blijken Te recht toch hebben de
voorstanders van het kanaalplan begrependat een
onderzoek naar de beste wijze waarop het beoogde doel
bereikt zou kunnen worden, noodzakelijk is. Hoe het
kanaal zou ingericht en hoe de richting bepaald zou
moeten worden, zoowel om er het meeste nut van te
trekken als om de meeste bezwaren te vermijden zijn
vragen waarover eerst na een grondig onderzoek van
deskundigen eenig oordeel geveld kau worden. Evenmin
kan vóór zoodanig onderzoek over de kosten geoordeeld
worden. Wijselijk hebben de ontwerpers van het kanaal-
plan dan ook besloten over deze vragen geen beslissingen
uit te lokken, maar is overeenkomstig hun voorstel op
een vergadering, die den 11 den September 11. te Schagen
gehouden is, besloten tot de oprichting eener vereeniging,
die in het algemeen de bevordering der scheepvaart biu-
nen den Westfriesehen Omringdijk beoogt, en een volledig
en grondig onderzoek wil doen instellen (zoowel technisch
als finaneiëel) naar de wijze waarop en de middelen
waardoor de vaarten binnen dien Omringdijk op vol
doende wijze in gemeenschap gebracht kunnen worden
met de Zuiderzee en het Noordhollandsch Kanaal wat
het laatste betreft op beter en doelmatigor wijze dan
door het kleine sluisje aan de Zes Wielen en het nog
kleinere te Schoorldam.
Voorloopig alzoo wil men niet anders dan een ernstig
de taak der oppassing berekend was dan hij. Eindelijk
kwam er eene gunstige verandering inden toestand dei-
kleine patiente en kon de dokter constateeren dat het
gevaar geweken was en het er nu maar op aau kwam
het meisje te versterken en zooveel mogelijk afleiding te
bezorgen. Doch in de lange nachten, die August van
Hees wakende aan de sponde van zijn dochtertje had
doorgebracht, was er veel, zeer veel in zijn hart omgegaan.
Hij had ingezien, hoe onvergeefelijk dwaas hij gehandeld
had met altijd in het verledene dat toch niet te her
roepen was, te stareu en niet alleen het oog te sluiten
voor het goede dat hij bezat, maar ook zijn heiligsten
plicht te verwaarloozen en zijn kind de nalatenschap
zijner Eugéniede liefde en de vreugde te onthouden
waarop het aanspraak had. Dit alles zou voortaan anders
worden. Ja, hij zon opstaan uit zijne laakbare onver
schilligheid en een nieuw leven beginnen waarin het
zijn streven zou zijn, om de jeugd van zijn kleine Roza
zonnig te maken eu in alles haar geluk te bevorderen.
Maar om dat te doengevoelde hij behoefte aan eene
hand die hem steunde en hem den weg wees om dat
voornemen waarlijk te volvoerenen welke hand dat
zijn moest Ook daaraan bestond bij hem geen twijfel.
In de moeielijke dagen die achter hem lagen had hij
de kalmte en zelfboheersching, het liefderijke hart, den
vromen zin leeren waardeeren van haardie nn reeds
vier jaren eene moeder voor zijn kind geweest was, eu
hij geloofde zijn Roza goen betere vergoeding te kunnen
geven voor haar gemis, dan door die trouwe verzorgster,
aan welke de kleine zich zoo innig gehecht toonde, in
waarheid tot hare moeder te maken. Toch kostte dit
besluit hem veel strijd en scheen het hem soms toe,
dat hij door dien stap ontrouw pleegde tegenover de
gade dien hij verloren had. Toen echter de gouvernante
met het herstellende meisje op aanraden van den dokter
voor eenige dagen elders was gaan logeeren en het huis
hem zoo ledig en somber toescheenbegon een innig
verlangen naar een gezelliger leven in hem te ontwaken
en besloot hij, onder voorwendsel zijne lieveling te wil
len bezoeken een onderhoud met Clara te hebben en
onderzoek. Verbetering van de gemeenschap te water
binnen Westfriesland zelf staat daarbij op den voorgrond
en in verband daarmee staat betere gemeenschap met de
wateren buiten den Omringdijk. Ook dat onderzoek
zal het volledig en grondig zijnzal geld kostenen
dat geld moet iu de eerste plaats bijeengebracht worden.
In de vergadering van 11 September is daarom besloten
tot do Qprichting eener vereeniging om liet onderzoek te
doen plaats hebben, waarvan zoowel bijzondere personen
als gemeenten en waterschappen lid kunnen zijn. Van
bijzondere personen zijn slechts bij uitzondering hoogere
bijdragen dan de jaarlijksche contributie van één gulden
te wachten de gemeenten en waterschappen kunnen
echter door ruime toelagen van hunne belangstelling
doen blijken. Reeds is de opmerking gemaaktdat een
kanaal van deze grootte niet zonder krachtige hulp van
staat of provincieof wel van beide, tot stand gebracht
kan wordenvermoedelijk zal wel niemand die stelling
bestrijden; maar wanneer er gesproken wordt van krach
tige hulp dan volgt daaruit reeds onmiddellijk dat de
belanghebbende gemeenten en waterschappen moeten
voorgaan en hunne uiterste krachten moeten inspannen.
Daardoor alleen kan de werkelijke belangstelling bewezen
worden daaruit kan blijkendat er inderdaad behoefte
aan zulk een kanaal gevoeld wordt en dat de landbou
wende bevolking er niet alleen voordeelen van verwacht,
maar zóó groote voordeelen, dat het werk de millioenen
waard is die het vermoedelijk zou kosten.
De vraag echter hoeveel het werk zou kosten en hoe
men de noodige gelden zou vinden, kan eerst behoorlijk
behandeld worden, wanneer het bedoelde onderzoek heeft
plaats gehad. Voorloopig hebben de gemeente- en polder
besturen in Westfrieslandongetwijfeld de meest be
voegden om de voordeelen van zulk een kauaal voor den
landbouw te schatten gelegenheid om althans eeniger-
mate huu belangstelling te toouen door ruime bijdragen
in de kosten van het onderzoek.
BUITSCMÏiASTB. De Keizer stelde den 11 aau een
maaltijd een dronk in op Silezië. Het was lang zijn
wensch geweest Silezië terug te zien, waar hij eene ge
lukkige jeugd had doorgebracht. Silezië had ook in den
tijd van de diepste vernedering en tot nu toe steeds een
schitterend voorbeeld van trouw eu dapperheid gegeven.
Hij hield zich overtuigd, dat deze gezindheid zou voort
leven van geslacht tot geslacht en steeds het schoonste
sieraad zou blijven van de Kroon dor provincie.
De vergadering van oud-katholieken is den 12 t.e Keu
len gehouden. Zij werd bezocht door 200 afgevaardig
den uit gemeenten iu Duitschland, Zwitserland, Nederland,
Italië, Frankrijk, en door vele anderen. Besloten werd
om de twee jaar een internationaal congres van oud-Ka
tholieken uit Duitschland, Zwitserland en Nederland te
beleggen. Het eerstvolgend congres zal in 1892 in Zwit
serland gehouden worden, Den 13 komen de afgevaar
digden iu eene nieuwe zitting bijeen en zal een feest-
hare hand te vragenen Clara Jazij moest het
erkennen zij had den mandien ze vroeger wel eens
had veroordeeld, lief gekregen sinds zij zijn berouw had
opgemerkt, zijn zorg en angst gedeeld eu hem woordeu
van troost en bemoediging had toegesproken, en, mochten
ook nog enkele bedenkingen bij haar oprijzenhare
gehechtheid aan Roza deed haar die bezwaren licht
achten en de schaal ten gunste van August van Hees
overslaan. Nog diezelfde week werd de verloving pu
bliek en reeds een paar maanden later het huwelijk
voltrokken en plechtig in het kerkgebouw ingezegend.
Alle onderhoorlgen en niet het minst de heer Rein
hart en zijne gade. verheugden zich van harte over den
door hunnen landheer gedanen stap. Maar het blijdste
van allen was Rozadie haar in kinderlijke onschuld
uitgesproken wensch alzoo vervuld zag. Al werden er
dan ook op den huwelijksdag geene schitterende feesten
gegeven, maar kenmerkte die zich alleen door eene uit-
deeling aan de armen, toch behoefde Clara niet te vra
gen, of zij als landvrouw welkom was.
Twaalf jaren zijn er verloopen. Het is Roza's acht
tiende geboortedag. De dienstboden op het kasteel zijn
reeds zeer vroeg opgestaan en hebben, onder leiding van
den ruim tachtigjarigen tuinman de ontbijtkamer met
groen en bloemen getooid en thans staan zij daar buiten
op eene rij geschaard, om de bij allen zoo geliefde dochter
van hun heer, zoodra zij beneden komt, hunne gelak-
wenschen aan te bieden. Roza, die tot een bevallig jong
meisje is opgegroeid, dankt met een blijden glimlach en
hartelijken handdruk voor de bewijzen van genegenheid,
haar gegeven. Lang kan zij zich echter met het dienst
personeel niet onderhouden daar zij zich als bestormd
ziet door twee flinke, levendige knapen van omstreeks
tien en acht jaar, die hunne zuster komen omhelzen en
haar jubelend mede naar binnen tronenwaar ze door
papa, mama en een allerliefst blond zusje (op verlangen
van Clara, Eugénie genaamd) met hartelijkheid begroet
