No. 127*
Twee en Negentigste Jaargang,
1800.
VRIJDAG
24 OCTOBER.
TWEEDE BLAD.
Amsterdamsche Brieven.
Buitenland.
vitsciii. courant.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden voor Alkmaar 0,80; franco door het
geheele rijk 1,
De 3 nummers 0,0U.
Prijs der gewone AdvertentiPn
Per regel 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Telefoonnummer 83.
XXVI.
Wie de beperkte ruimte der meeste amsterdamsche
huizen kentzal zich kunnen voorstellen, dat menigeen
de tentoonstelling van verwarmingstoestellen in het Paleis
voor Volksvlijt gaat bezoeken om eens uit te vorschen
of de vindingrijkheid het nog niet zóó ver gebracht
heeft, dat men een kamertje zonder schoorsteen met de
minst mogelijke nadoelen voor de gezondheid kan ver
warmen. Wat toch is hot geval bij degenen, wierfiuan-
cieele draagkracht slechts opgewassen is togen het huren
van óéne étage De voor- en achterkamer hobbeu beide
schoorsteenenwaardoor ook de tusschenliggeude alcoof
op de gewenschte temperatuur kan worden gebracht
maar het kleine zijkamertje de amsterdammers noemen
dat meestalhet kabinetje beeft geen afvoerbuis voor
de kachels. Ieder in zijn kring past de een of andere
methode toe om aan dat bezwaar te gemoet te koinen
maar gewoonlijk zijn do resultaten al heel treurig. De
verbranding d. i de vereoniging der brandbare stoffen
met de zuurstof der omgeving doet het zuurstofgehalte
der kamerlucht natuurlijk steeds verminderen en altijd
wreekt zich dat in den vorm van hoofdpijn of benauwd
heid. Heeft men dan nog bovendien te worstelen met
kolendamp van calorifères of met gas- en petroleumstank
van kacheltjeswaarbij deze brandstoffen worden aange
wend dan blijkt het ten slotte het verstandigst te zijn
om den geheelen verwarmingstoestel maar zoo spoedig
mogelijk naar den zolder te doen verhuizen.
Wandelt men op de hierboven genoemde expositie rond,
dan kan men van alle kanten de verklaring hooren
dat men slechts met gas de gewenschte uitkomsten kan
verkrijgen. Daar evenwel vele of groote gaspitten de
lucht sterk verontreinigen heeft men er naar gestreefd
om met een paar kleine vlammetjes niet grooter dan
van een gewonen gasbrander een zoo krachtig moge
lijk effect te krijgen. Sommige hebben zich daartoe van
zoogenoemde reflecteurs bediend, zooals die b.v. geëtaleerd
worden door den heer Lion J. Engers. Het licht, terug
gekaatst door een gebogen roodkoperen plaatdoet het
oog zeer aangenaam aan maar personen die er onder
vinding van hadden verzekerden mij dat de warmte
slechts zeer gering is. Bij de uitgebreide étalage der
lieeren Becht Dyserinck informeerde ik ook naar net
bewuste soort kacheltjeswaarop ik van den vertegen
woordiger ten antwoord ontving dat degenedie tot
hiertoe in den handel waren zonder uitzondering den
naam van prullen verdienden. Hij had daarentegen een
gaskacheltje zonder afvoerbuisdat aan alle billijke ei-
schen voldeed en dat van do Parijsche tentoonstelling
afkomstig was. Op mijn verzoek liet hij mij dat in wer
king zien. Van ouderen zijn slechts twee gaspitten
waarboven op gelijke afstanden eenige geperforeerde
steenen zijn geplaatstdie de warmte absorbeeren om
daarna des te krachtiger uit te stralen. Op welke natuur
kundige v et dit systeem berustzou ik niet kunnen
zeggenmaar een feit is hetdat die twee kleine pitten
bij deze kacheltjes een vrij aanzienlijke warmte voort-
Brengen ruimschoots voldoende om een .kabinetje" van
gewone afmetingen te verwarmen. Voor het oogenblik
zal het dus het verstandigst zijn om daartoe zijn toe
vlucht te nemen want werkelijk schijnt deze methode
veel boven de oudere vóór te hebben De Imperial Con
tinental Gaz Association heeft blijk gegevendat zij
zich reeds vertrouwd heeft gemaakt met de Hollandsche
geaardheidwaartoe ook de vrees voor nieuwigheden
behoort. Daarom wil zij geheel hetzelfde kacheltje als
van Becht Dyserinck voor den prijs van 3 in het
halfjaar verhureniedereen kan daarmee dus een proef
nemen en bevalt deze dan wordt een gedeelte der kuur
van de koopsom (20 gulden) afgetrokken. Bij do zeer
interessante collectie van de Imperial werd mij ook mode-
gedeeld dat een dergelijk kacheltje per nar voor niet
meer dan 1.8 ct. aan gas verbrandt; laat dit cijfer des
noods tweemaal to laag zijn opgegeven dan kan toch
niemand nog over eene dure brandstof klagen.
Het hinderlijke kachelpokendo voortdurende zorg
voor nieuwe brandstoffen en het niet te vermijden ge
mors met asch of sintels heeft ook de gashaarden in het
aanzijn geroepen. Vooral de heeren William Sugg Co
te Westminster, S. W., hebben dat systeem tot groote
volmaaktheid weten te brengen zooals men op de ten
toonstelling kan zien. De constructie dier gepatenteerde
kachels is geheel verschillend van die van alle andere
welke tot hiertoe in den handel zijn gebracht. De bran
ders daarvan werken namelijk geheel onafhankelijk van
elkaarieder heeft zijn eigen regulateur en zijn eigen
kraan. De inrichting is zoo gemaaktdat do vlam vrije
speling heeft tusschen asbeststukken die als de kolen
in onze gewone haarden liggen opgestapeld. Op die wijze
verbrandt het gas volkomen en wordt de hoogste graad
van hitte mot gas onder gewone drukking te verkrijgen,
bereikt. Aan een prospectus dor heeren Sugg Co. zij
het volgende ontleendHet gasvuur is altijd klaar, kan
spoedig worden aangestoken zonder vrees voor ontplof
fing zelfs door den meest vreesachtige en is in eenige
minuten in vollen gloed. Nadat de kamer op de ver-
eischte warmte gebracht iskunnen één of meer branders
worden uitgedraaid en het gebruik van 170 kan voor
eiken brander wordt nu ook verminderd zonder hinder
voor de nog brandende pitten die haar volle warmte
blijven geven. Dit laatste is een groot voordeel, omdat
in gewone kachels waar alle branders door één kraan
worden gecontroleerd de plotselinge vermindering van
gas een meer of minder onznivere vermenging van gas
eu lucht teweeg brengthetgeen eene onvolkomen ver
branding eu ontwikkeling van warmte veroorzaaktdie
meestal nog van een onaangeaamen reuk vergezeld gaan.
Wordt een slaapkamer van 6 X 5 X "1 °P een kouden
avond tot 60" Fahr verwarmddan kan zijals twee
pitten brandenden geheelen nacht op deze temperatuur
worden gehouden. De kosten per uur hiervan zijn nog
minder dan 3 cent. Men kan derhalve gemakkelijk na
gaan dat volgens den liiorboven genoemden prijs een
kamer door ga3 goedkooper verwarmd wordt dau door
steenkolen. Het asbest is zeer duurzaam en geeft een
goede warmte Wordt de kachel in een gewonen schoor
steen geplaatstdan moet voor een afvoerpijp gezorgd
worden om alle overblijvende bestanddeelen dor verbran
ding weg te nemen. In geval van rookende schoorsteenen,
waar het onmogelijk is een kolenvuur te hebben zoo
eindigen de heeren Sugg k Co., kunnen wij aan den
schoorsteen een windschut bevestigen dat de tocht naar
beuedon verhindert en het gebruik van een gaskachel
tot een genot maakt. Het vuur is zeer helder en vroolijk,
en daar wij het gedurende drie jaar bij alle weer en
wind bobben nagegaan kunnen wij voor de deugdelijk
heid daarvan garandeeren.
Hoe gaarne wij onze lezers ook nog zouden willen
rondleiden bij de verschillende badkachels de vrees om
te veel van hunne belangstelling te vergen houdt ons
daarvan terug. Toch moeten wij nog enkele oogen-
blikken stilstaan bij de prachtige gasbranders van Wil
liam Sugg Co. Van de »Christiania" werd ons mede
gedeeld dat hij een enorme besparing van gasverbruik
oplevert en het licht daarbij bovendien veel beter is dan
bij eenigen platte-vlams-brander Zeer mooi zijn ook de
hierbij behoorende ballons van albatrine een doorschij
nend soort glas, veel witter en zachter dan iedere andere in
den handel voorkomende kwaliteit. Wie zijn salon eens heel
fraai versieren wil, zal zich zeker een albatrine-ballou met
toekeningen aanschaffen voor do vervaardiging waarvan
de heeren Sugg Co. speciale kunstenaars in hun dienst
hebben. Ook de Argand-branders derzelfde firma worden
zeer geroemd; deze hebben zich trouwens een zeergun-
stigen naam weten te verwerven.
Zooals men ziet, biedt do tentoonstelling in het Paleis
werkelijk veel bezienswaardigs en ik geloof dan ook, dat
zij zich wel in succes verheugen mag. Behalve op een
tweetal dagen der week wordt geen toegangsprijs geheven;
de inzenders zullen echter de onkosten waarschijnlijk ruim
schoots vergoed krijgen door hunne vorkoopen. Daarop
is namolijk de geheele tentoonstelling ingerichtmen zou
haar gerust als markt van verwarmingstoestellen kunnen be
titelen. Als ook in andere vakkon pogingon werden
gedaan om op deze wijze koopers en verkoopers op ge
makkelijke wijze tot elkaar te brengen zou dat zeker
aanbeveling verdienen te meer daar dan tevens het
ras der knoeiers wier producten op zulk eene tentoon
stelling den toets der vergelijking niet zouden kunnen
doorstaan, zou worden uitgeroeid, wat niet alleen aan de af
nemers maar ook aau de andere, degelijke fabrikanten
ten goede zou komen.
Toen wij in oen onzer vorige brieven melding maakten
van het voorstel Van Hall in zake kindervoeding op de
scholen, hadden wij niet durven vermoeden, dat ons ge
acht Raadslid uit de Vondelstraat zoo onberaden was
te werk gegaan. Wat toch hooft hij gedaan gelijk
later is gebleken. Pleitende voor de verceniging »Kinder-
voeding" heeft hij zich bij het Bestuur daarvan niet
vooraf overtuigd of dit van zijn pleidooi gediend was
hetgeen tot een voor don heer Van Hall zeer onaauge-
naam misverstand heeft geleid. De hoofden der open
bare scholen hebben namelijk wol verklaarddat de
genoemde vereeniging niet steeds in staat was om aan
alle aanvragen te voldoen doch achter de hand blijkt
dat, gelijk het Bestuur dor Vereeniging uitdrukkelijk
opmerkt, het geenszins gebrek aan geldolijken steun
van particulieren is geweest, die hen iu de noodzakelijk
heid bracht zich in de uitvoering hunner taak te be
perken. Veeleer is het feit, dat niet meerdere kinderen
in de gelegenheid waren om van de kostelooze voeding
gebruik te maken, eensdeels veroorzaakt door het gemis
aan een voldoend aantal beschikbare kosthuizen en ander
deels door het gevoel van eigenwaarde van vele ouders,
diezoodra zij er wederom toe in staat zijn hunne
kinderen aau eigen disch en met zelfverdiend geld willen
voeden. Daarom vraagt do Vereeniging vooralsnog
geen ondersteuning van gemeentewegemaar zou zij
zich er zeer in verheugen, indien burg. en weth eenige
geschikto gebouwen ter harer beschikkiug wilden stellen,
ten einde de kindervoeding op meer uitgebreiden grond
slag te organiseeren. Door een gemeente-subsidie zou
de Vereeniging allicht evenveel particuliere gelden kunnen
verliezen, maar bovendien gaat het niet aau om sommen
te nemen uit de gemeentekas, waar de liefdadigheid der
Amsterdammers alleen voldoende blijkt te zijn. De heer
Van Hall zou daarom het verstandigst doen zijn voor
stel kalmpjes in te trekken en een betere gelegenheid
af te wachten om te toonen dat ook hij met het lot
zijner minder bedeelde natnurgenooten is begaan. Sur-
tout pas trop de zèlemogen de spotters hem toeroepen
naar aanleiding van zijn optreden voor kindervoeding
verreweg het meerendeel zijner stadgenooten zal hem
dankbaar zijn, dat hij zich aan de zorg voor de kinderen
onzer behoeftigen laat gelegen liggen.
In den gemeenteraad hebben bnrg. en weth. een
klein échec geleden bij de behandeling van de quaestie
der schoolbaden. Zij hadden zich, naar aanleiding van
een voorstel van het raadslid mr. M. W. F. Treub om
daarmee een proef te nemenin beginsel tegen alle
schoolbaden verklaardomdat zij de meening waren
toegedaan dat het onderwijs daardoor werd benadeeld
maar hun betoog mocht niet baten en het voorstel
Treub is met 21 tegen 12 stemmen aangenomen. Nu
nog het vooroordeel van vele ouders tegen het baden uit
den weg geruimd eu woldra zal de groezeligheid van
vele Amsterdamsche jongensgezichten plaats maken voor
een frisschen blos. Dat zij zoo
Omstreeks de helft van November mogen wij eene
tentoonstelling van de Amsterdamsche afdeeling der
Nederlandsche Maatschappij voor Tuinbouw en Plant
kunde verwachten, die zeer belangrijk belooft te worden. Op
de tentoonstelling mogen namolijk uitsluitend chrysanthe
mums worden ingezonden, welker bloeiwijzen voor talrjjke
vormverwisselingen vatbaar zijn waardoor zij zich hoe
langer hoe meer in oene groote populariteit mogen ver
heugen. Het houten schilderijengebouwtje op het Damrak
zal hiervoor worden gebruikt en door de liggiug daarvau
in het centrum der stad verwacht men een talrijk be
zoek. Ook wij stellen ous voor, ons aan deze schoone
kinderen van Flora te gaan verkwikken en komen dus
waarschijnlijk nog wel op de tentoonstelling terug.
Op tooneelgebied wordt eigenlijk alles verduisterd
door het licht, dat van Po3sart uitstraalt, den man, van
wien men getuigen mag, dat niet velen over zulk een
zeggingskracht beschikken of beschikt hebben gelijk hij.
Avond aau avond is het Grand Theatre gevuld en telkens
weer hangt hot publiek aan de lippen van den zeldzaam
begaafden tooneelspeler. Dinsdag trad hij op in het
meesterwerk van den Spaanschen dichter Calderou het
tooueelstuk dat onder den naam van De rechter van
Zalamea" in hot Hollandsch is vertaald. Zoo iets te
zien is een wellust voor de oogen, een tooneel, gespeeld
als door Possart en juffrouw Deman, zal nimmer uit de
herinnering worden gewischt.
Eeuwen zijn er verloopen sinds Calderou dit kunst
werk voorLbracht, maar nog voor don huidigen dag ligt
daarovor eene frischheid gespreiddie het hart goed
doet en hot gemoed verkwikt. Zou die .ook nog te
vinden zijn in de oud Hollandsche tooneelliteratuur, ge
lijk sommigen zoo gaarne beweren o dan wordt het
tijd, dat de stukken van Hooft en Coster, van Vondel
en B rederode worden opgedolven uit het stof, waaronder
zij voor de meesten begraven liggen. »De rechter van
Zalamea" moet die gedachte bij menigeen hebben doen
ontwaken en misschien zal ook naar aanleiding van dat
stuk bij een of andere tooneeldirectie het voornemen
zijn gerijpt om nog eens iets van die Oud-Hollandsche
school voor het voetlicht te brengen.
Het buitengewone feestconcert, waarmede het concert
gebouw zijne solisten-uitvoeringen heeft geopend en waar
op wij aan het einde van onzen vorigon brief de aan
dacht vestigdenheeft zeer goed voldaan. Al beschikt
mej. Trebelli ook nog niet over de stemmiddelen van
hare moeder, die in vroegere jaren als een ster aan den
muzikalen hemel blonk toch heeft haar orgaan alle
eigenschappon om bij voortgezette oefening mejuffrouw
naast mevrouw Trebelli een eervolle plaats te doen
innemen. Bijna nog grooter succeszouden wij haast
zeggen, had de violist Albertini, die aan zijn instrument
zulke zoetvloeiende tonen wist te ontlokken dat het
publiek bij de uitvoering van oen tweetal stukken van
Ferdinand Ries in ware verrukking geraakte en niet
tevreden was voordat hij ook nog de eerste nocturne
van Chopin ten beste had gegeven. De eerste kennis
making met deze beide virtuozen is het Amsterdamsche
kunstminnende publiek zoo goed bevallen dat velen
naar voortzetting daarvan verlangen. Mijn schrijven
over dit concert zou niet volledig zijn indien ik ook
nog niet een woord van hulde bracht aan het orkest
dat ouder de welbeproefde leiding van den genialen
Kes eenige stukken op zulk eene voortreffelijke wijze
ten uitvoer brachtdat hot den toehoorders opnieuw
duidelijk werd dat men hier met een keurcorps van
Nederlandsche musici heeft te doen.
HEIiGIB. De uitslag voor de verkiezingen voor de
gemeenteraden in de kleine gemeenten isdat de libe
ralen iu 11 en de katholieken in 46 gemeenten winnen.
Zestien herstemmingen waaronder die te Namen, staan
gunstig voor de katholieken, 11 voor de liberalen.
Pruisen. Do Landdag is bijeengeroepen tegen 12
November a.s.
EViJEI.AXI» De regeering heeft aan de buiten-
landsche gezanten medegedeeld dat zij de braziliaan-
sche republiek erkent en aan de marine bevel gegeven
heeft de vlag der republiek te begroeten.