No. 33.
JJrie en IMegentigste Jaargang,
1891
WOENSDAG
18 MAART.
EERSTE BLAD.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Hen manifest van de
Liberale Unie.
FEUILLETON.
MIJN VRIEND PARELMAN.
Novelle van P. F. BRUNINGS.
ALklHAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Saterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden voor Alkmaar O,SO; franco door het
geheele rijk 1,
De 3 nummers 0,06.
Prijs der gewone Advertentlën:
Per regel 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Telefoonnummer: 23.
Zaterdag, den llden April a.s.. zal te Amsterdam een
algemeene vergadering worden gehouden van de Liberale
Uniewaarin de afgevaardigden zullen bijeenkomen
van alle kiesvereenigingen hier te lande die zich bij de
Unie hebben aangesloten om een manifest vast te stel
len aan de kiezers met het oog op de aanstaande ver
kiezingen voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal.
Van dat manifest hoeft het Bestuur der Unie reeds een
ontwerp opgemaakt en aan de besturen der kiesvereeni
gingen die tot de Unie behooren gezonden en de dag
bladen zijn natuurlijk niet in gebreke gebleven dit ont
werp openbaar te maken.
Dat de Liberale Unie tegen de aanstaande verkiezingen
een woord tot do kiezers wil richtenzullen allen toe
juichen die van een liberale staatkunde heil verwachten
voor het land en daarom willen ijveren voor de ver
kiezing van een liberale meerderheid in de Tweede Kamer.
Een ernstige opwekking tot vervulling van hun burger
plicht aan de liberale kiezers is nog altijd niet overbodig;
thans vooral nietnu niet alleen de erkende en bekende
tegenpartijen zich gereed maken om onder oude en nieuwe
lenzen tegen de liberale partij op te treden maar ook
de zoogenaamde radicalen die men iu hare voorhoede
had mogen verwachten zich tegen haar keeron en aan
allen die verbetering en hervorming in staatsbestuur en
wetgeving voorstaan geen beteren raad meenen te kun
nen geven dan zich af te scheiden van de liberale partij
die haren tijd heeft gehad en niet meer in staat is iets
van oenige beteekenis tot stand te brengen. Zoo kon bij
velen het vertrouwen geschokt worden dat noodig is
om bij de verkiezingen door inspanning van alle krachten
en medewerking van alle geestverwanten de overwinning
te behalen en het is de plicht der Unie dat geschokt
vertrouwen zoo mogelijk te herstellen. Dat in haar ma
nifest aan de kiezers een herinnering aan de beginselen der
partij, een aanwijzing van de richting waarin zij haar
invloed moet gebruiken een opsomming van de belang
rijkste hervormingen die zij moet trachten te bewerken,
niet mogen ontbreken is ééne van die zaken, waarover
naar onze meeniug nauwelijks verschillend kan worden
gedacht. Wij prijzen het daarom ook in het Bestuur dei-
Liberale Unie dat het de wenschelijkheid van zulk een
woord tot de kiezers heeft ingezien. Waar echter wel
verschillend over kan worden gedacht is de vraag of
17) o-
Gelukkig voor Baak, dat hij geen zwaarwichtigen ar
beid had te verrichten. Hij kon onder het werk zijn
gedachten den vrijen loop laten en als een gewoon mensch
zijn sigaar rooken. Hij dacht aan Louisezijn afgod.
Zoo'n prozaïscho man een ingenieur, die zich altijd
in de toegepaste wiskunde verdieptehoe kon hij zoo
omzwerven in het rijk der phantasie Of is liefde
geen phantasie Is het werkelijkheid Ja, werke
lijkheid maar alles behalve wiskunde.
Baak was een lichtbaak in de wetenschapmaar een
vuurbaak in de liefde. Voor Baak was er maar één vrouw
in het Heelalvoor wie hij oogen en een hart had en
dat was Louise. De jongen was radeloos verliefden
het was schoon in hem dat hij zijn hartstocht en zijn
smart bedwong, omdat hij zijn liefde voor hopeloos hield.
Zijn patroon was tegen den avond vertrokken. Hij zat
in het bureautoen het donker werdontstak hij de
lamphij nam een boek en ging zitten lezen. Het
was omstreeks acht uren en hij berekende den tijd om
naar bed te gaan. Hij had als naar gewoonte in »de
Kroon" gegeten en, trouw aan zijn consigne, had hij zijn
post betrokken, teneinde tegen elf uren de ronde te doen
van de voordeur naar de achterdeurin de keuken
door het geheele onderhuisom zich te overtuigen dat
sloten en grendels behoorlijk verzekerd waren. Hij zat
te lezente rooken en nu en dan zich te vervelen. Een
paar tikjes op de deur deden hem opzien. .Binnen" ant
woordde hij op het getiken Betjede tweede meid,
een coquet schepseltje met levendige oogen en mooie
tanden een gezonden blos op de wangen en een glim
lachje op de lippenkwam binnen met een blaadje
in de handdat ze voor Baak neerzette Op het blaadje
stonden een kop theeeen melkkannetjeeen suiker
potje en een lepeldoosje. Baak nam een deftige houding
aanals iemand die op receptie ishij schepte suiker
uit het kristallen suikerpotjeschonk melk uit het kris-
het Bestuur bij het ontwerpen van het manifest zich op
het juiste standpunt heeft geplaatst en niet te veel in
bijzonderheden is getreden omtrent punten waarover het
haar niet onbekend kan zijn, dat in de liberale partij
verschillend wordt geoordeeld.
Het ontwerp van het Bestuur der Liberale Unie moet
in de verschillende kiesvereenigingen die tot haar zijn
toegetreden worden besproken en beoordeeldhet kan
er worden goedgekeurd of afgekeurd, gewijzigd of onge
wijzigd voorwaardelijk of onvoorwaardelijk worden aan
genomen of verworpen en de afgevaardigden die dooi
de kiesvereenigingen benoemd zullen worden om haar
in de algemeene vergadering der Unie te vertegenwoor
digen zullen daar hare tolken zijn en uit haren naam
spreken en stemmen. Er zal een meerderheid en een
minderheid zijn in de kiesvereenigingen, een meerderheid en
een minderheid in de algemeene vergadering der Unie
en bij meerderheid van stemmen zalgelijk in elke ge
regelde vergadering een besluit worden genomen, waar
aan de minderheid zich zal behooren te onderwerpen.
Zal dat de geestdriftde eendracht, de algemeene mede
werking bij de verkiezingen bevorderen Wij meenen
het sterk te moeten betwijfelen.
Maar, hooren wij ons toeroepen de Liberale Unie of
liever de liberale partij uit wier naam zij spreekt, kan
zich toch niet tot eenige afgezaagde algemeenheden en
enkele groote woorden bepalen die zóó rekbaar zijn of
in zóó verschillenden zin kunnen worden opgevatdat
er eigenlijk niets mee gezegd wordt en men er later,
naar^ omstandigheden onder kan doen verstaan wat men
verkiest. De liberale partij moet weten wat zij wilen
dat duidelijk aan de natie verkondigendat wekt ver
trouwen ook de kiezers verlangen datzij moeten
weten wat zij van de verschillende staatkundige partijen
hebben te wachten. Geen dubbelzinnigheden meer! Laat
ons klaren wijn schenken
Uitmuntendlaat men zeggen wat de partij wil en
wenschtmaar dat zal men nooit kunnen doen, wanneer
men te veel in bijzonderheden treedtdan moet zich
altijd verschil van gevoelen openbaren zoolang de leden
eener staatkundige partij nog iets anders zijn dan een
troep soldaten die aan het bevel van een enkele gehoor
zamen. Omtrent hoofdpunten, omtrent de richting waarin
men zich beweegt, omtrent de beginselen waardoormen
geleid wordtkan en behoort men het in een staatkun
dige partij eens te zijn; wanneer het de uitwerking dei-
denkbeelden betreft, wanneer men in bijzonderheden
treedt en gaat regelen wat de partij wenschthoudt de
eenstemmigheid altijd en overal op maar dient de min
derheid zich naar de meerderheid te schikken. Onmogelijk
is het daarom bij kiezers en kiesvereenigingen eenstem
migheid te onderstellen of te verlangen omtrent een
manifestwaarin ten aanzien van noodzakelijke of wen-
tallen melkkannetje, en zei toen deftig .Dank-je, Betje."
Betje nam haar blaadje weer op, en zei op haar beurt,
met haar zachtst, vriendelijkst stemmetje »Ik zal met-
eanens terugkomen meheer."
.Goed, Betje, heel goed," zei Baak, en toen Betje
weer heendribbeldebedacht hij zich en hij riep haar
terug. Hij ging naar zijn schrijftafeltrok een lade open
eu haalde er een pak photographiön uit te voorschijn,
afbeeldingen, die hij op zijn reis door Zwitserland, Tyrol
en Italië had verzamelden met zijn aanteekeningen
en ophelderingen toegelicht. .Mijn complimenten aan de
dames, zei hij het meisje den bundel overreikonde,
»en dit dient om haar den tijd wat te korten nu
mijnheer er niet is. Ik zal verder voor alles zorgen
Betje voor de sluiting en het lichtde dames kun
nen gerust gaan slapen." Betje ging heen kwam na
verloop van een kwartier met haar blaadje terug om
.meheers leeg koppie" te halen en bracht de compli
menten van de damesdie meheer vriendelijk lieten
bedanken.
Baak dronk een tweede kop thee en vervolgde zijn
lectuur, die hem maar niet kon boeien. Het was den
ganschen dag drukkend geweest en er broeide onweer.
Omstreeks negen uren hoorde hij het rommelen van den
donderde ramen stonden open hij stak het hoofd naar
buiten en zag dat de lucht zwart was als inkt. Het was
nog benauwend zoelmaar de gordijnen begonnen zich
te bewegenals een monster dat zich opblaasttoch
kwam er geen zuchtje verfrisschende lucht binnen.
Baak wischte zich het voorhoofd af, schoof het raam
nog verder open en zette zich op de vensterbank neder.
Het weerlichtte aanhoudenden in de verte bromde
de donder met onheilspellend horten en stooten, als
vielen er zware kogels op een zoldervloer. Nog kwam
er geen droppel regen en de jonge ingenieur, die stalen
zenuwen hadscheen toch ook iets te gevoelen van dien
electrischen stroom in zijne aderen, wanneer het onweer
vóór zijne losbarsting menschon en dieren doortintelt.
Was het misschien omdat hij dacht aan de vrouwen onder
zijne hoedediezooals hij wistbang waren voor on
weer, dat hij zich-zelf op een zekere onrust, een gejaagd
heid betrapte die hij vroeger nooit had gekend Zorgvol
keek hij omhoog naar de zwarte lucht, die steeds sneller
het vurig licht weerkaatsteer hij luisterde opmerkzaam
naar de steeds luider dreunende donderslagen. Het
Werd boos weer, dit was zeker; en kwam eenige vlucht
schelijke hervormingen punten worden opgenomeD, waar
van de beslissing omtrent de hoofdzaak niet afhankelijk
behoort te zijn en waarin schier een volledige regeling
van het onderwerp wordt voorgeschreven. Kiezers en
kiesvereenigingen zijn niet geroepen zulk een regeling
vast te stellen en omtrent die punten uitspraak te doen.
In dit opzicht nu zondigt naar onze overtuiging het
ontwerp van het manifest aan de kiezers door het Be
stuur der Liberale Unie vastgesteld inzonderheid waar
het de hervorming bespreekt die het in het kiesrecht
zou willen tot stand brengen. Om de klip der niets zeg
gende algemeenheden te ontgaan is het op een andere,
niet minder gevaarlijke klip verzeild geraakt. Om duide
lijk te maken wat wij bedoelen, nemen wij tot. voorbeeld
hetgeen in het ontwerp voorkomt omtrent de regeling
van den krijgsdienst, waarbij het Bestuur der Unie in het
goede spoor is gebleven. Voor het geval dat de legerwet
niet vóór de verkiezingen mocht tot stand komen, wenscht
het op het liberale program te plaatsen .een legerin-
richting in hoofdzaak overeenkomende met het stelsel in
het ontwerp-Bergansius neergelegd een legerinrichting
die gegrond is op het beginsel van den persoonlijken
dienstplicht en welke getuigt dat Nederland vast besloten
is zijne onafhankelijkheid en zijne neutraliteit tot het
uiterste te verdedigen." Hier verklaart de liberale partij
zich alleen voor het beginsel van persoonlijken dienst
plicht zonder in verdere bijzonderheden te treden en
wenscht zij voorts een legerinrichting die het Neder-
landsche volk in staat zal stellen zijne onafhankelijkheid
en neutraliteit tot het uiterste te verdedigen alzoo geen
soort van politiewacht aan de grenzenmisschien vol
doende om te doen blijken van verzet en te voorkomen
dat men zou kunnen beweren dat wij den vijand zonder
slag of stoot binnen laten maar een legermacht geschikt
om ons ernstig met alle krachten .tot het uiterste"
te verdedigen. Hoe sterk dat leger zal moeten wezen
of het alle weer baremannen zal eischenof met een kleiner
getal zal kunnen volstaan of de oefening van alle man
schappen in de gelederen zal moeten geschieden of men
wenscht betrekkelijk kleine jaarlijksche lichtingen met
la,ngen dienstplichtof grooter lichtingen met korter
dienstplichtdat alles laat het manifest wijselijk in het
midden.
Hoe geheel anders luidt het manifest ten aanzien van
het kiesrecht Men oordeele
>De kiesbevoegdheid voor de Tweede Kamer der Staten-
Generaal worde door onbekrompen toepassing van het
voorschrift der Grondwet uitgebreid ook tot den kring
der werkliedendie reeds te lang daarvan verstoken
bleef. De wetgever ga aanstonds zoover als eene eerlijke
uitlegging der Grondwet hem veroorlooft. Onder vast
stelling van de noodige waarborgen tegen misbruik
geve hij het kiesrecht aan alle meerderjarige manno-
in de sombere donderwolken en toen vielen er droppels
op het venster-kozijndik en zwaar als lood. Een ver
blindend licht doorliep het uitspansel en werd eenige
seconden later door een zwaren donderslag opgevolgd, die
zijne echo's een halve minuut lang door de ruimte deed
daveren.
.Dit is het voorspelprevelde de ingenieurdie nog
met het rechterbeen over het linker gekruist in de raam
opening bleef zitten.
Ja het was het voorspel. Eensklaps werd de atmosfeer
bewogen als door een verwoeden geestdie met reuzen-
wieken door de lucht voer en het geboomte deed zwaaien
en suizen. De bladeren stoven door de lucht en de tak
ken kraakten hagel en regen kletterden naar beneden, en
toen kwam er oen verblindend bliksemlicht, gevolgd door
een ratelenden donderslag, die het huis deed schudden.
Er werd luid en driftig op de deur geklopt, en op
zijn .binnen" vertoonde zich Betje, ditmaal zonder glim
lach en zonder blosen ze zei met angstig gejaagde
stem.Mijnheer, de dames zijn zoo bang voor het
weer; zou mijnheer zoo vriendelijk willen zijn boven ter
komen
.Ja, ik kom, zei Baak; hij sloot het raam en ging
naar boven onder weg denkende dat onweer toch een
groote weldaad voor het menschdom is. Het zuivert de
luchten hij koesterde zelfs den wensch, dat het onweer
niet zoo heel spoedig mocht aftrekken, zooveel te zuiver
der werd de atmosfeer.
De dames waren vreeselijk ontstelden mevrouw
kreeg het op de zenuwen. Dit was eigenlijk de oorzaak
waarom Louise meer ontsteld was dan ze anders zou
zijn geweest. Juist op het oogenblik dat de jonge inge
nieur bij de dames de kamer binnen trad schoot een
blimsemstraal naar beneden, die het gele lamplicht scheen
uit te doven en alles in de kamer in blauwachtigen
gloed zette. Een slag als op een reusachtige metalen
plaat en een oorverdoovend geknetter volgden terstond
op het licht; toen ratelde en bulderde het door de lucht
en stroomde de regen, vermengd met dikke hagelsteenen,
naar benedenmot een geweld als moest de wereld ver
gaan. De ingenieur stond onbeweeglijk, terwijl de vrouw
des huizes sidderend in elkaar gedoken in een hoek
der ouderwetsche canapé zat en de handen voor de-
oogen hield om het lichtdat haar had verblind, niet
meer te zien. Louise stond bij haar met een glas water
in de hand. Wordt vervolgd.
