Kiesbevoegdheid. mo. 39. jurie en in egentigste jaargang. WOENSDAG 1 APRIL. Officieel Gedeelte. Drankwet. Uitbreiding FEUILLETON. MIJN VRIEND PARELMAN. i»yi. der Novelle van P. F. BRUNINGS. ALkilAARSCIlE (III RAM. Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maandon voor Alkmaar j 0,8©franco door het geheele rijk 1, De 3 nummors O,©6. Arc. i a v Prijs der gewone Advertentiën Per regel O,ld. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de Uitgevers HERMs, COS- TER ZOON. Telefoonnummer S3. Burgemeester en Wethouders van A L k- maar brengen ter algemeene kennis, dat aan hen ver gunning is gevraagd door Cornelia Kaij, zonder beroep wonende te Alkmaar, tot het voortzetten van den verkoop van sterken drank in het klein in het perceel aan den Geestersingel, thans gemerkt wijk E, no. 19, met ingang van 1 Mei a s, welke vergunning ten name staaf; van Grietje Kaij, weduwe van Pieter Helder. Burgemeester en Wethouders voornoemd, Alkmaar, A. MACLAINE PONT. 28 Maart 1891. De Secretaris, NUHOUT VAN DKR VEEN. Het is voor ieder duidelijk dat de vraagtot hoever uitbreiding der kiesbevoegdheid door 'a lands belang wordt geboden bij het naderen van den tijd der ver kiezingen inzonderheid bij de liberale partijmeer en meer de gemoederen bezig houdt. Nu het ontwerp-rnani- fest van het Bestuur der Liberale Unie dit onderwerp onder de noodzakelijke hervormingen in de eerste plaats heeft genoemd honden de liberale kiesvereenigiugen zich met de behandeling daarvan bezig, en dagelijks melden ons de dagbladen den uitslag harer beraadslagin gen. Tot hoever eischt 's lands belaug uitbreiding der kiesbevoegdheid? Dat is thans de vraag; dat die uitbreiding noodig is wordt door allen als vaststaand aangenomen, en te recht. De regeling van het kiesrecht bij de Grondwetsher ziening van 1887 beeft niet anders kunnen zijn dan een voorloopige regeling; de blijvende is aan den gewonen wetgever overgelaten en wordt van hem verwachtzij kan alleen reeds hierom noodzakelijk worden genoemd omdat de kiezers op bet platteland 12 a 15 percent én die in de steden 6 a 8 percent der bevolking bedragen. Om zich te overtuigen hoe groot dit verschil inderdaad is neme men het kiesdistrict Alkmaar tot voorbeeld dat volgens de laatste opgave der Regeering op 31 De cember 1889 ruim 45.032 inwoners telde; het aantal kiezers bedraagt er 4749, aizoo l0'/2 percent, dat is meer dan in eenig ander kiesdistrict. De gemeente Alkmaar telt 15707 inwoners en 1346 kiezers, das ruim S'L percent; de overige gemeenten van het kiesdistrict tellen 29.325 inwoners en 3403 kiezers, dus ruim 111j2 percent. Dit verschil is echter onbeduidendwanneer men bet district Alkmaar vergelijkt met het district Amsterdamdat 432.964 inwoners telt met 22.025 kie zers, alzoo ruim 5 percent. In verhouding tot de bevolking telt bet district Alkmaar dan ruim tweemaal zooveel 23) Den volgenden morgen moest Baak een paar uren verder eene opneming doen, op de plaats waar een spoor weg-brug over de beek moest worden gelegd. Hij had een rijtuig besteld dat hem aan het bureau kwam af halen. Op het oogenblik dat hij gereed was om met zijn teeken-materiaal op te brekenverscheen Betjealles behalve verlegen en bracht «de complimenten van me vrouw en of meheer plezier had van middag te komen dineeren. Mevrouw had een brief van meheer ge kregen en meheer kwam tegen vier uren thuis." «Complimenten, met heel veel plezier, Betje," luidde het antwoord. Eu toen Betje wilde beengaan liet Baak er op volgen: Hebben de dames gisteren avond niets gehoord «Gehoord Nie's meheer, wat zouen de dames hebben gehoord Heeft Kaatje ook niets verteld Betje kreeg wel een kleur, maar ze hield zich toch goed. Nie's meheer, als dat er nog een meheer bij meheer op het Kantoor is geweesten daar weten de dames nie's van, want Kaatje heeft het niet verteld." «En gij weet er ook niets van, hè?" Nie's meheer." «Waar wonen je oudersBetje vroeg Baak. »lk heb geen onwers, meheer," antwoordde het meisje met iets in haar stem dat Baak trof «Mijn vader is al lang dood en mijn moeder is het vorig jaar gestorven. «Heb-je nog broers of zusters?" vroeg de ingenienr kiezers als het distriet Amsterdam. In het district Haarlem bedraagt het aantal kiezers nog geen 6 percent van de bevolking, in het district Leiden omstreeks 51/2in het district 's Graven hage iets meer dan 5 en in het district Rotterdam slechts ruim 31/1 zegge ruim drie en een half percent. Werd alzoo het aantal kiezers in het district Rotterdam in dezelfde verhouding tot de bevolking ge bracht als in het district Alkmaar bestaat, dan zou het van 8311 moeten klimmen tot ten minste 24312in dezelfde verhouding zou het te Amsterdam 45.460 in plaats van 22.025 moeten bedragen. Dit belangrijk ver schil maakt het reeds verklaarbaar, waarom in de groote steden de aandrang om uitbreiding der kiesbevoegdheid zooveel grooter is dan in de kleine steden en op het platteland. Zoo groote ongelijkheid mag niet blijven bestaan en uitbreiding van het kiesrecht in de steden, inzonderheid in de groote stedenmoet daartoe het middel zijn. Vraagt men, hoever de kiesbevoegdheid moet worden uitge breid dan loopen de meeningen uiteen en wordt het in vele gevallen ondoenlijk, de grenzen terstond duidelijk aan te wijzen. Gaat men zoover als het Bestuur der Liberale Unie zon wenschen sluit men behalve de be deelden alleen hen nitvan wie blijkt dat zij niet in hun onderhoud of in dat van hun gezin kannen voor zien wat naar onze meening van de uitsluiting der bedeelden alloen niet of niet noemenswaardig verschilt, en laat men verder tot de stembus allen toe, die m staat blijken hoe gebrekkig ook te kunnen schrijven dan is ontegenzeggelijk de grens duidelijk aangewezen maar dan heeft men ook feitelijk wat in verstandigen zin algemeen stemrecht wordt genoemd en het is de vraag of dit in 's lands belang zon wezen. Instemming met de algemeene strekking van het ont werp werd betuigd door de meeste kiesvereenigingen, die tot nog toe daarover beraadslaagden; maar ook dan werd er een motie aan toegevoegddie voor de uitbreiding van het kiesrecht eeu minder bepaalde grens aanwijst dan het ontwerp; uitbreiding namelijk zoover als «de meest onbekrompen opvatting" of «een eerlijke uitvoering der Grondwet gedoogt," of «als binuen de perken dor Grondwet te verkrijgen is." Het komt er nn maar op aan te weten wat daarbij de voorstellers en voor stemmers voor oogen stond want over de vraag hoe ver men met een eerlijke uitlegging der Grondwet in dit opzicht kan gaan, wordt alweder verschillend gedacht. Professor Oppenheim te Groningen beweerde dat zelfs het algemeen stemrecht met een eerlijke uitlegging der Grondwet bestaanbaar isen hij staat in die meening niet alleenmaar even zeker is het dat zij volstrekt niet algemeen gedeeld wordtdaarom blijft het, helaas, altijd twijfelachtig wat de meerderheid in de vergade ring der kiesvereeniging, die een motie van dezen aard aannamzich daarbij wel heeft voorgesteld. Alleen de liberale kiesvereeniging de Grondwet te 's Gravenhage keurde de uitvaardiging van een manifest afomdat men niet in bijzonderheden kon treden, en er, wanneer m zich tot hoofdpunten bepaalde, altijd gevaar bestond voor groot verschil van opvatting bij schijnbare eenstem- terwijl hij papieren bij elkaar zocht en op de schrijftafel van zijn chef ordende. ,We zijnen met ons vieren," zei Betje, «mijn oudste broer is serzant en moet het volgend jaar offecier wor den; die op hem volgt is wachtmeester bij de huzaren en wil ook offecier wordende derde ben ik en de vierdeda's Willemdie is nog in het weeshuis." Baak peinsde. Die kinderon moesten hun eigen weg zoeken en deze eene had den voet op den dwaalweg. Misschien was ze er reeds zoo ver op gevorderd dat terugkeer onmogelijk was. «Luister eens naar me, Betje," sprak hij op ernstigen toon. «Als je nog een vader of moeder hadt, zou ik hen waarschuwen. Ik kan ook mijuheer en mevrouw waar schuwen maar dit wil ik liever niet. Dat je dwaas ge noeg bent om briefjes van mijnheer Parelman aan de juffer over te brengen en voor je-zelf te gelooven dat dit niets beduidt, dat laat ik daar, maar dat hij 't op n gela den heeft, is al heel ongelukkig, meisje. Je znlt wel geen raad van me willen aannemen; anders zon ik je zeggen: ken mijnheer Parelman niet meer, want er zal een tijd komen, dat je hem verwenscht. Maar dit moet ik je zeggen ik zal scherp uitzien en als ik merk dat je dien mijn heer nog langs den tnin binnenlaatzal ik zorgen dat je de voordeur uitgaat. Je moet het nn maar weteu, Betje." De ingenieur nam zijn papieren en hoekmeter op en ging naar de deur. Betje wierp het hoofd achterover en keek hem uit dagend na, als wilde ze zeggen «Ik ben om geen dienst verlegen en dit was ze ook niet. Ze kon diensten ge noeg krijgen. De les van Baak viel als een verloren graankorrel tns- schen de biezen. Baak scheen het op te merken. Met de kruk van de deur in de hand keerde hij zich om. Hij zag den on verschilligen tartendon trek om Betje's mond en ziju wenkbrauwen trokken zich samen. «Ik geloof, sprak hij «dat mijn waarschuwing u vrij onverschillig is maar nn zal ik weten wat te doen. Ik heb alles gehooid migheid. De vrijzinnige kiesvereeniging te Leiden nam een motie aan tot aanbeveling van een manifest waarin, met herinnering aan vroeger geopenbaarde denkbeel den van de Unie omtrent belastingregelingsociale wetgeving, leerplicht en legerinrichting, de wensch wordt uitgesproken, dat vóór het einde van het vierjarig tijd vak, waarvoor de leden der Tweede Kamer worden ge kozen, het kiesrecht blijvend worde geregeld, en wel zóó, dat het, onafhankelijk van eenige bijdrage in de directe belastingen, ook toegankelijk worde gesteld voor den werkman, die door het onderwijs, dat hij genoot en het loon dat hij geniet, die mate van onafhankelijkheid blijkt te bezitten, welke van den kiezer mag gevorderd worden. Als wensch van de kiezers is dit duidelijk genoeg, en de opneming van werklieden, die aan deze oischen voldoen, onder de kiezers is ontegenzeggelijk wenschelijk. Niet zoo gemakkelijk zal het zeker wezen, ter voldoening aan het voorschrift der Grondwet, in de kieswet do kenteekenen te noemen waaraan deze werklieden te kennen zijn maar dat zal de moeielijke taak worden van den wetgever, die zal trachten aan dezen wensch te voldoen. De kies vereeniging Vooruitgang te Rotterdam bepaalde zich tot deu wensch, dat de candidaten der liberale partij zouden samenwerken tot herziening der kieswet, met uitbreiding der kiesbevoegdheid, zoo ruim mogelijk. Inderdaad moet worden erkend dat de belangen der werklieden zich bij do verkiezingen niet naar behooren en de belangen der andere klissen zich daarentegen te sterk kunnen doen gelden; dientengevolge kan de uitslag der verkiezingen door de belangen der andere klassen worden beheerscht en een vertegenwoordiging worden gekozen waarbij deze belangen te zwaar wegen of die althans verdacht wordt bij haren arbeid op deze belangen te sterk te letten. Het deel des volks, dat op de verkie zingen zelf geen invloed kan uitoefenen zal a.licht in de vertegenwoordiging, die aan zulse verkiezingen haar ontstaan te danken heeft, geen vertrouwen stollen. Zie daar een kwaad, dat bestaat on zoo mogelijk moet worden gekeerd. Wanneer men nu echter het algemeen stemrecht iuvoert, ontstaat er eene andere overheerscbing; de nieuwe kiezers zonden in sommige streken des lands de oude in aantal verre overtreffen en ten slotte zon het aantal kiezers zonder zelfstandig oordeel en zonder eenige finan- cieele onafhankelijkheid de meerderheid hebben en de audere overstemmen Die kiezers eindigen met werk tuigen te zijn in de handen van anderen, hetzij dan van den geestelijke of den een of anderen bespeler van het klavier der volksconscientie, van den volksmenner die hnn een gouden toekomst belooft of van deu kapitalist. Dit gevaar kan een ernstig man niet denkbeeldig noemen. In Noord-Amerika zijn de verkiezingen meer en mem- geworden een strijd tusschen de kapitalisten mot uit- eenloopende belangen die door de macht van het geld de kiezers in dienst hebben. Op dit gevaar wees on langs de heer van Houten in de Tweede Kamer, toen hij verklaarde dat hij zou si rijden «tegen te groote uit breiding van kiesrechtn 1. de uitbreiding daarvan tot die klassen, waar de financieële afhankelijkheid zoo groot wordt dat langs een achterdeur de macht van en gezien wat er gister-avond in deu tnin is voorgeval len anders zeg ik niets." Hij ging heen en Betje haalde wel de schouders op maar gevoelde zich toch niet gerust. Dat de ingenienr getuige was geweest van alles wat er tusschen haar en den jonker was voorge vallen vond ze alles behalve naar haar zin. Dit had ze niet verwacht. Baak kwam na zijn opmeting te hebben gedaan op het bureau terug en ging terstond weer aan het werk. Hij was een man van ordedie zonder noodzaak uooit het werk liet liggen. Geheel verdiept in zijn arbeid, had hij niet gehoord, dat er op de denr weid geklopt; toen het kloppen luider werd herhaald riep bij «binnen." Hij keek om; mevrouw trad het kantoor binnen en sloot de deur. Baak ontstelde een weinig. Mevrouw, die vroe ger heel vriendelijk voor hem was geweestwas sinds hun verblijf te Berkum merkbaar veranderd. Hij wist waaromen na begreep hij dat er iets op til was dat hem aan een proef zou onderwerpen. «Mijnheer Baak," begon mevrouw, zonder op den stoel te lettendien de ingenieur zich haastte haar aan te bieden, »n hebt gister-avond nog laat bezoek gehad van den baron van Parelman, geloof ik «Ja, movrouw". zei Baak met een lichte buiging. «Zoudt u me willen zeggen of dit bezoek alleen u gold vroeg ze. De houding en de uitdrukking van mevrouw's gelaat waren die van iemand, die een verhoor komt afnemen Er was iets hoogs in en mevrouw kon al was ze niet groottoch uit de hoogte op iemand neerzien. «Ja, mevrouw, het gold alleen mij antwoordde Baak zonder zich te bedenken. «Neem het me niet kwalijk, mijuheer," hernam me vrouw, «dat ik iets vreemds vind iü dit bezoek in mijn huis, vooral omdat ik reden heb te gelooven. dat uw ver houding tot mijnheer van Parelman niet van dien aard is, om hem hier 'savonds, zonder mijn medeweten, te out vangen. Ik zou gaarne, voordat mijnheer thuis komt, er iets meer van weten. Lk geloof toch, dat ik de eerste ben om hem mede te deelen wat er in zijne afwezigheid is voorgevallen.',

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1891 | | pagina 1