No. 53.
Urie en Wegentigste Jaargang.
1891.
j
ZON 1) A O
3 M EI.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
EERSTE BLAD
Binnenland.
Xiegerwet.
FEUILLETON.
MIJN VRIEND PARELMAN.
Novelle van P. F. BRUNINGS.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden voor Alkmaar ©,8©franco door het
geheele rijk 1,
De 3 nummers ©,©6.
Prijs der gewone Advertentlën
Per regel Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Teiefooiinuininer 33.
.\^«isaaiavxiixxiipntxia
TWEEDE HAMEB.
Vervolg van de zitting van den 29.
De heer Rutgers had met het oog op de corvee
van redevoeringen van gelijk gehalte, die wij hier moe
ten verdurengaarne gewild dat het reglement toeliet
redevoeringen te doen drukken, zonder ze nit te spreken.
De leer van den heer Sanders, die eerst eene legerorga-
nisatie wilde, stelde hij gelijk met den onzinnigen eisch om
een schip te bonwen zonder zekerheid dat men de noo-
dige matrozen kan krijgen. Van de bewering van den
heer van Houten, dat de officieren de wet verdedigen
om promotie te maken zeide sprekerf o e i De offi-
cieronzoo min als wijlaten op hun oordeel in
vloed uitoefenen door hun belang. Treurig is het
dat een man als Tindal die zelf officier is geweest
zoo iets beweert. Tegen eene zoo onwaardige onder
stelling teekende hij nit de burgermaatschappij protest
aan! (bravo! bravo I) De leerlingen der gymnasia
en burgerscholen zouden moeten geoefend worden. Goed,
maar moeten dan de andere kinderen ongeoefend blijven
Waar krijgt men de instructeurs en de schietbanen voor
de schoolbataljons Dat zou óók tonnen kosten. Wil
len kost nietsmaar zal de vijand versteend blijven
staan voor zooveel wilskracht? Zijn wij dan de israëlie-
ten vergeten, die, na in Jerusalem te zijn geweest, weer
door Vespasianus er uit zijn gehaald en 1800 jaren smach
ten naar hemdie ze er zal terugvoerenofschoon als
deze kwamze misschien geen zin zouden hebben om
mee te gaan Hij kwam daarna op tegen het van de zijde
der anti-militaristen gezegde.
De heer Lieftinck: Er is geen enkele in de Kamer.
De heer H a r t eIk weet niet wat anti-militaristeu zijn.
De heer Rutgers: Het is te bezien. Houd je maar stil
(Algemeen gelach.) Wie er niet toebehoort is de heer
Viruly. Deze komt echter in strijd met den strateeg
uit Arnhem over den aard van het veldleger. Welnu
laat de minister de beslissing maar overlaten aan den
commandant van het veldleger en des noods zien uit
welk timmerhout de beste commandant te halen is, hier
in de Kamer, van den afgevaardigde uit Rotterdam of
van dien uit Arnhem(Gelach.) De anti-militaristen
willen een klein leger, opdat do vijand ons niet bemerke
en ongemoeid late. Dat is de taktiek van den huisvader,
die de dekens over het hoofd haalt, als er 's nachts
dieven komen. Zij stellen het voor, alsof de voorstanders
der wet willen agressief, aanvallend te werk gaan. Dat
was de taktiek ook tegenover de bestrijders der Atjeh-
staatkunde. Er is geene kwestie van eene dergelijke
staatkunde. Hij voor zich bleef overtuigd, dat de regee
ring eena tamelijk goede regeling wil. Een goede,
34) o—
»Uw dienaar, meneer van Parelman," zei ik met een
lichte buiging en mijn hoed afnemende »u znlt me wel
niet kwalijk nemendat ik tl niet nitnoodig binnen te
komenmaar ik zal u uitlaten. Wees zoo goed en ga
me voorge weet hier, naar het schijntden wegik
zal u volgen."
De jonker ging en zei niets. Ik volgde hem en her
nam luid sprekende
»Ik wil geen misbruik maken, mijnheer van Parel
man van den moeieljken 'toestandwaarin ge u zelf
hebt gebrachtik zou u een pak slaag kunnen geven
en ik zon nog meer kunnen doenmaar ik wil mijn
handen niet aan u vuil maken
Parelman ontstak eensklaps in wilden toorn. Hij keerde
zich omik dacht dat hij me wilde aanvliegenen ik
ging een schrede terng, mijn stok opheffende, vast be-
slotea, dien desgevorderd op zijn hoofd te doen neerkomen.
«Ge maakt misbruik van do valsche positie, waarin
ik door een stom toevalof door de gemeene manier van
den ploert ben geraakt, die op uw kantoor voor klerk
en in nw huis voor spion speelt!" zei hij grimmig.
Het was opmerkelijk, dat de jonker nu vrij natuurlijk
Hollandsch sprak.
Misbruik?" herhaalde ik. »Dit kan u geen ernst zijn,
mijnheer van Parelman. Ge zijt nu opgewondenmaar
later zult gij mij, hoop ik, recht laten wedervaren. Maar
wellicht doet ge dit niet. In uw wereld is het misschien
heel fatsoenlijk een meisje, dat men de eer niet waardig
keurt zijn barons-titel te schenken op arglistige wijze
uit het huis harer ouders weg te voeren om haar aan
de schande prijs te geven en daarna aan haar lot over
zegt hij niet met het oog op den korten oefeningstjd.
Het is waar, de regeling van den minister is tamelijk
bezwarend, maar wij zijn met onze legerorganisatie een
halve eeuw ten achter en komen er aldus nog ai goed af;
hem is het meegevallen. Het ontwerp is beter koop dan
het voorstel-Reuter dan het hooggeroemde zwitsersche.
stelsel, en ook dan het huurlingenstelsel-van Vlijmen
De uitgaven zullen met 1 */2 millioen stijgenmaar ware
in de wet van 1861 een relatief cijfer van 34'/2 pet. der
minderjarigen vastgesteld, het contingent zou van 11.000
tot 13.800 zijn geklommen en wij zouden reeds lang 11/2
millioen meer betaald hebben. Maar goedkoop is het ont
werp door de wijze waarop het zal voorzien in de ka
der vormingnl. door invoering van den persoonlijken
dienstplicht. Welk katholiek dogma dat beginsel in den
weg staat, begreep hij niet. In den syllabus heeft hij geen
vervloeking gevonden tegen den dienstplicht. Wel heeft
de heer Travaglino gezegd, dat een vader zijn zoon liever
naar het kerkhof bracht dan naar de kazerne welnu
hij weet niet of de heer Travaglino zoons heeft en of
die zoons dienstplichtig waren zoo jadan zullen dezen
wel vrijgesteld zijn wegens de kleinte (algemeen gelach).
Wel heeft ook de heer üchaepman gewezen op de katho
lieken der vorige eeuw. Maar zóó rancuneus zijn toch de
katholieken nietDe heer Schaepman heeft ze te zwart
gemaakt (gelach). Ook wees de heer Schaepman op erger
lijkheden van de troepen in Limburg en Noord-Brabant.
Dat zou niet pleiten voor de schutterij (gelach). Maar
hij heeft ook wel het tegendeel gehoord nl. dat flinke
Noordsche jongens met geld op een ontvankelijk hart
een zeer goeden indruk maakten op de Brabamjonnes. Ook
zeide de heer Schaepman dat de officieren niet wisten
dat de katholieke jongelui niet naar de avondkerk kan
nen gaan. Hij heeft wel eens gehoord, dat dit geschiedde
in conniventie met den pastoor.
De heer Schaepman. Dat kan nietdat is abso
luut onwaar.
De heer Rutgers beweert vervolgeus, dat de dienst
opvoedend werkt. Hij heeft gewezen onderofficieren in
zijn dienst, die zoo opgevoed zijn door den dienst, dat,
als hg in den landstorm moest optredenhj er een eer
in zou stelleu onder hen te dienen.
De heer Schaepman. Dan zonden zg een lastig mi
licien in u hebben. (Algemeen gelach).
De heer Rutgers verklaarde weinig te hechten aan
het oordeel van de heereu De Roo en Stieltjes van vóór
18 jareu omtrent den persoonlijken dienstplicht. Maar
de heer de Geer wees op den slechten rechtstoestaud van
een soldaat, die zelfs wegeus morsen veroordeeld zou kun-
neu worden. Er zjn echter nieuwe militair-strafwetboeken in
voorbereiding, ja bjna gereed. Dat de studenten al hunne
geleerdheid in dienst zouden vergoten gelooft hj niet.
Er zjn jongeluidie juist na hun examen een halfjaar
niet studeoran om op hun verhaal to komen eu dan niet
schroomden een achttienurigan werkdag met overwerk
en die toch zijn klaar gekomen en het gebracht hebben
tot minister en dergelijke postjes. Zou dan een jaar va
cantia zooveel kwaad doen Een akkerdie 1 jaar braak
ligt, produceert later zooveel beter. Laten wj maar de
te laten en een dom schepseltje in dat verraad te be
trekken na haar eerst verleid te hebben met geld en
mooie beloften maar ik noem dat het werk van een
gewetenloozeu lichtmis. En nu genoeg, vervolg nw weg
en wees dankbaar, dat ik u eenvoudig mjn deur uitjaag."
De jonker ging weer voort met haastigen tred, eu ik
kon hooren dat hj op zijn tanden knarste.
Ik begrijp nog niet recht, dat ik toen zoo kalm bleef
maar ik heb er altijd voldoening van gehad. Nu is de
eenige psychologische verklaring, die ik er voor weet te
gevendezeik verplaatste me zoo goed mogeljk in
Lamberts toestand en die was ellendigdie boezemde
inderdaad modeljden in en ik zou misschien nog zach
ter zjn te werk gegaan als ik den sinjeur niet voor
immer den last had willen benemen mjn hnis nog aan
te zien. Ik moest hem zedeljk dooden.
We kwamen aan het achterdeurtje, en daar veranderde
het tooneel. Baak had alles vrij goed waargenomen en
ons luid gesprok had hj woord voor woord verstaan.
Hij stond voor de deur een flauw schjnsel van het lamp
licht boven viel uit de verte nog op zijn gelaat. Ik beken
eerlijk dat ik schrikte, toen ik Baak zag, zoo bleek
en woest zag hj er nit, en de jonker schrikte nog meer,
want, hij week terng.
«Ga de deur uit," zei ik haastig, en ik wilde Lambert
het poortje uitdringen maar Baak versperde den weg.
«Neen," zei de ingenieur, met een schorre stem, die
me zelf vrees aanjoeg «zoo niet. Mijnheer zal wel
eerst dienen te zeggenwien hij met spion eu ploert
beeft bedoeld."
Lambert zweeg.
«Daar staat ge nu," hernam Baak, de armen kruisende
en den indringer verachtelijk van het hoofd tot de voeten
metende. »Wio is de spion en de ploert?"
«Laat me door," zei Lambert, met een stem, zoo akelig
benauwd, dat het me pjn deed.
Maar Baak was minder teerhartig. Ik kan het best
begrijpende jongen was vijf-en-twiutig jareu jonger
dan ik, hj was verliefd, en jaloersch als een tjger. Als
Italiaan was hj gerechtigd geweest, Lambert op de plaats
proef nemen met den persoonljken dienstplicht. De be
hoefte aan kader staat of valt er mee. De minister geve
daarop niets toeopdat h j niet alles er b j inschiete.
Het tegenwoordige remplacantenleger moet beschikbaar
bij ven voor het indische leger en de indische brigade
het eenige middel om in Indië ons gezag te handhaven.
Do verdediging des vaderlands is plichtwaarin geen
handel mag worden gedreven evenmin als in eenig ker-
keljk sacrameut.
Ais dit ontwerp er door komtzal het niet zjn door
de sleepboot van den persoonljken dienstplichtwant
dat is een sleepbootdie achtoruitwerkt en de aanne
ming belemmeren zou met 1 stem meerderheid. Maar
als het ontwerp verworpen wordtzal de minister kun
nen zeggen in moeieljke ondernemingen kan men zich
reeds verantwoord achten door het goede te willen.
De heer Schepel vroeg nogmaals overlegging van
het advies van den Raad van State des noodig alleen
voor de leden.
De heer Schreinemacher bestreed op verschil
lende gronden het ontwerp als onduidelijk onstelmatig
en dus moeielijk in toepassing te brengen en waarin hj
regelen miste omtrent de verplichtingen van hendie
niet bj land- of zeemacht dienen. Hj had ook bezwaar
tegen de persoonljke en geldeljke lasten. Het ontwerp
wil eene omwenteling in de maatschappeljke toestanden.
Als Volksvertegenwoordiger uit plichtbesef eu voor zjn
eigen geweten stemt hij tegen.
De heer Roëll herinnerde den 30 bj zjue verdedi
ging van de wet o. a. aan den indruk dien het jaar
1870 op mannen als Thorbecke en Kappejne gemaakt
had, wat betreft de vraag, of de bestaande legerorgani
satie voldoende is. Het streven der regeering was schoon,
maar, lettende op de vele bezwaren, ook hacheljk. Hj
hoopte, dat de regeering op kleinigheden niet al te sterk
zou bijven staanmaar vastberadenheid toonen in de
handhaving der hoofdbeginselen opdat wij niet, quasi
een ontwerp vaststellende, toch tot weerloosheid gedoemd
zouden zjn. De heer Vermeulen stelde eene tweede
motie voor, omdat in de motie Domela Nieuwenhuis de
persooonljke dienstplicht als beginsel gehuldigd werd.
De heer van Kar nebeek, die een overwegend gun-
stigen indruk van het ontwerp verkregen had en rekenschap
van dat gevoelen gaf, waarschuwde de regeering ook
ernstig om op de hoofdpunten der wet niet toe te geven.
De steun, aan de eene zjde daardoor te verwerven, zou
aan de andere zjde verloren worden. Men moest ook
niet vergeten, dat de niet-verdedigbaarheid van het land
verlammend werkte op ons optreden als Staat. De heer
H u b e r richtte mede tot de regeering de waarschuwing,
niet aan te strenge eisehen vast te honden. De beillooze
gevolgen van het kazerneleven heeft hij niet ontdekt,
doch hj is tegen uitbreiding van het staaud leger wegens
de daaraan verbonden vermeerdering van lasten! In
verschillende artikelen van dit ontwerp straalde een des
potisch gezag door, waaromtrent de minister niets schijnt
te gevoelen. Verschillende voorbeelden wees hij daarvan
aan een en ander is echt militair. O. a. wenseht hj
intrekking van art. 350 (preventieve hechtenis.) Hj is
tegen de motie Vermeulen.
dood te stekenen als Hollander was het al heel wel
dat hj, die veel sterker was dan Lambert, hem niet op
staanden voet door midden brak.
«Ik zal n satisfactie geven mompelde Lambert, en
het klonk zoo dof en wanhopig, dat ik nog meer mede-
1 jden met hem kreeg. Ik wilde er een einde aan maken
en zei
«Genoeg Dat «satisfactie" komt hier niet te pas.
Gj komt als rustverstoorder, als een dief op mjn erf
en of gj nu baron van Parelmanof eenvoudig Jan
heet, doet niets ter zake. Wees dankbaar dat ik me de
satisfactie niet geef u hier op te sluiten en aan de politie
over te leveren."
Toen veroorloofde mijnheer Parelman junior zich een
geestigheid, die, in zjn gevalzeer misplaatst was.
«Zulk een «stupiditeit" zou u en uw dochter meer
compromitteeren dan mij," antwoordde hij met vrij wat
onbeschaamdheid.
Ik dacht dat ik een toeval kreeg van kwaadheid ik
hief mijn stok op, maar Baak kwam me voor, Hj opende
plotseling de deurgaf den jonker vrjen aftocht en
Lambert maakte er gretig gebruik van. Hj slipte naar
buitenmaar Baak volgde en trok de deur zoo krachtig
achter zich dicht, dat ze in het slot viel.
Daar stond ik, en ik had geen sleutelMjn hemel,
daar kon een moord geschiedenIk vertrouwde Baak
geen oogenblik, nu ik hem zoo vreeselijk boos had ge
zien. Ik jlde door den tuin naar de voordeur en bemerkte
onderweg dat het huis in opschudding was. Och-jaze
hadden boven alles gehoorden die rampzalige Betje
had in haar ontsteltenis het alarm vermeerderd. Ik liep
de voordeur en het hek uitden straatweg op en toen
het zijpad in. Een woedendhalf-waauzinnig mensch
bonsde tegen me aan en liep toen voort. Hij keerde zich
om hief dreigend zjn vuist omhoog en riep «Lafaard,
je zult me satisfactie geven
«Wat is er gebeurd vroeg ik verbijsterd.
De jonker was blootshoofds en het was niet zoo don
ker, of ik kon wel zien dat zjn das, boordje en vest
niet zoo netjes zaten als gtwoonljk. Hj zag er, voor
