No. 55.
Drie en Negentigste Jaargang.
1891.
ZONDAG
10 MEI.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
EERSTE BLAD
De voorgestelde legerwet.
FEUILLETON.
MIJN VRIEND PARELMAN.
Binnenland.
Novelle van P. F. BfiUNINGS.
VIMIWHSMII COURAAT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden voor Alkmaar j 0,8©franco door het
geheele rijk 1,
De 3 nummers 0,06.
lAR ia
Telefoonnummer 83.
Prijs der gewone Advertentlën
Per regel ©,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.'
Wanneer vóór de laatste wijziging der Grondwet de
vraag werd gedaan hoe 'het ons mogelijk zou wezen een
leger te verkrijgen van voldoende getalsterkte en voldoende
oefening, zonder de lasten en kosten' al te drukkend te
makendan werd in de eerste plaats gewezen op de
wenscbelijkheid om den diensttijd die in de Grondwet
op vijf jaren was bepaaldte verlengen. Is het niet on
zinnig, werd gevraagd, onze behoorlijk geoefende soldaten
na vijfjaar te ontslaad en bij de schutterijen in te lijven,
die grootendeels uit ongeoefenden bestaan, en daarom in
oorlogstijd geen bruikbare troepen opleveren Zoo iets
bestaat in geen enkel land ter wereld. In andere staten
is de diensttijd althans 8 jaren in sommige zelfs 12, 16,
19 of 20 jaren. Wil men een goed geoefend leger voor
de minste kosten hebben dan make men de jaarlij ksche
lichtingen niet te groot, maar men late tevens de verplich
ting om in oorlogstijd dienst te doen wat langer duren.
De Grondwet is gewijzigdde bepaling dat de dienst
tijd niet. langer mag duren dan vijf jaren is vervallen
en do Regeering heeft het vroeger aangeprezen middel
om een leger van voldoende sterkte te verkrijgen voor
niet te hooge kosten, in haar wetsontwerp in toepassing
gebracht. De diensttijd is daarom voor de zeemacht be
paald op 6 voor de landmacht op 8 en voor zee- en
landweer op 5 jaren zoodat de verplichting om in tijd
van oorlog de wapens te voeren voor iemand die bij de
zeemacht is ingelijfd, in 't geheel 11 voor den ingelijf
de bij de landmacht 13 jaren zal duren. Die nu de op
merking zou willen makendat het verschil tusschen
de than3 voorgestelde regeling en de bestaande dus al
zeer groot isverliest uit het oogdat tegenwoordig op
den vijfjarigen diensttijd bij de militie 10 jaren bij de
schutterij volgen waarvan vijf jaren bij de reserve, zoo
dat de dienstplicht bij militie en schutterij te zamen
thans 15 jaren bedraagt; in oorlogstijd wordt, gelijk
bekend is, de schutterij evenzeer opgeroepen als de mili
tie. Gedurende 8 jaren zal volgens de nieuwe regeling de
dienstplichtige beschikbaar blijven om in geval van oorlog
onmiddellijk tegen den vijand te worden aangevoerd, en
daarna zal hij nog gedurende 5 jaren als oudgediende bij de
landweer, als een krachtige reserve kunnen opgeroepen
worden naast of tot versterking van het actieve leger.
In waarheid zal dus de verplichte krijgsdienst bij de
landmacht 2 jaren korter duren dan thans.
De jaarlijksche lichting zal om het noodige aantal sol
daten te verkrijgen, iets grooter moeten zijn dan tegen
woordig. Voor land- en zeemacht te zamen zal zij 1er
volledige oefening 13800 man bedragentegenwoordig
bedraagt zij 11825 man. Voor de korte oefening van drie
maanden zullen er jaarlijks nog 2500 man bijkomen, maar de
lasten, die aan deze manschappen worden opgelegd, zijn
dan ook heel wat geringer dan die van den tegen woor-
36) o
Ik zat naast mijn vrouw, en terwijl ik haar den hoed
van binnen liet zien, zei ik effen: Vind-je dat niet een
aardig hoedje?"
Cateau stiet den hoed van zich af, en toen las ik over
luid .Baron Van Parelman heeft zijn hoed verloren;
kan dien terugbekomen, ten huize van den ondorgeteekende,
tegen schriftelijke verklaring, dat hij nooit ofte nimmer
meer een voet op diens erf zet. Deze advertentie te
plaatsen in alle dagbladen van Nederland."
Gij zult toch geen schandaal maken 1" riep mijn
vrouw ajgstig.
Louise zat met het hoofd diep voorover op haar bordje
gebogen, en haar wangen waren rooder dan de roode
kersen, waarmee haar lieve vingertjes speelden.
Wie denkt er aan schandaal?' lachte ik. .Alleen
onhebbelijke kwajongens maken schandaaljongens
die geen hoofd hebben en dus ook hun hoed vergeten.
We deponeeren dezen hoed ter griffie."
Nu nam Baak het woord, en ik moet erkennen dat
de jongen in zijn recht was, toen hij zijn hooge gevoelig
heid zoo onbewimpeld aan den dag legde.
.Mevrouw," sprak hij, met een ietwat bewogen stem,
en over de tafel heen mijne vrouw flink in de oogen
ziende, »ik geloof te bespeuren, dat ik de schuld moet
drageu voor een ander, om de eenvoudige reden, dat ik
u niet welkom ben. Dit doet me diep leed, meer dan
ik u zeggen kanmaar ik moet me onderwerpen. Ik
behoef me niet te verdedigen mevrouw, want ik heb
niets gedaan wat ik niet kan verantwoorden. Het eenige
wat ik misschien anders had kunnen doen, ten minste
in mijn belang, zal ik maar verzwijgenomdat ik
dige milicien met de daarop volgende schuttel-plichten.
Wanneer men er evenwel op wijst, dat de jaarlijksche
lichting voor volledige oefening 'dan toch van 11825 op
13800 gebracht, en dus met 2000 man verhoogd zal wor
den, dan vergete men echter niet, dat sedert het jaar 1861,
toen het cijfer der jaarlijksche lichting werd vastgesteld,
onze bevolking juist zooveel is toegenomen, dat volgens
de nieuwe regeling in verhouding tot het cijfer der be
volking het jaarlijksche contingent bijna precies even
sterk zal zijn als destijds werd 'bepaald.
Wat het aantal troepen betreft, komen de eischen van
het wetsontwerp vrij wel overeen met hetgeen in de
laatste jaren, na 1871, door verschillende Regeeringen
noodig werd geacht. Het getal manschappen van ons
tegenwoordig leger en onze schutterijen te zamen is zelfs
aanmerkelijk grooter dan dat van leger en landweer vol
gens het tegenwoordige ontwerp. Op de honderd jonge
lingen. die jaarlijks den dienstplichtigen leeftijd bereiken,
zullen er ruim 40 ingelijfd worden. In Duitschland
bedraagt dii. cijfer jaarlijks ruim 37, in Frankrijk tegen
woordig ruim 62, in Italië 40, in Zwitserland ruim 48.
Wanneer er nu zoo dikwijls over dat Zwitsersche leger
gesproken wordt, alsof het geheele volk er weerbaar is,
dan blijkt toch inderdaad dat hot verschil zoo bijzonder
groot niet is; bij ons 40, daar 48 van de honderd.
De kosten van leger en landweer zullen volgens het
Regeeringsvoorstel jaarlijks ruim 2 millioen meer bedra
gen dan onze tegenwoordige uitgaven voor leger en schut
terijen. Twee millioen is geen onbeduidende som
maar als nu daarvoor het aantal bruikbare manschap
pen dat wij thans bezittenongeveer verdubbeld kan
worden, dan moet men toch erkennen, dat het cijfer niet
hoog is. Hun die sinds jaren oen belangrijke uitbreiding
en verbetering onzer strijdkrachten noodig geoordeeld en
verlangd hebben, kan het niet zijn tegengevallen. Daaren
boven zal echter nog voor uitgaven in eens noodig zijn
een som van 6 millioen, die over 12 jaren zal kunnen
wol-den verdeeld.
Wanneer men over dergelijke uitgaven zich een oor
deel wil vormen dient men ze te vergelijken met die
van de andere stelsels van legervorming die door som
migen worden aanbevolen. In dit opzicht kan een leger
uitsluitend uit vrijwilligers bestaande zelfs niet ernstig
in aanmerking komen dat zou inderdaad al te duur
wordenen daarenboven zouden wij dan ook wel voor
goed van de mogelijkheid moeten afzien om nog vrijwil
ligers te krijgen voor ons Indisch leger. Een leger met
korter diensttijd maar grooter jaarlijksche lichtingen
zooals tegenwoordig door deu heer Seyffurdt wordt voor
gestaan en dat meer zweemt naar algemeenen dienst
plicht zou jaarlijks l1/.', millioen meer en voor eens 9 a
10 millioen meer kosten dan het Regeeringsvoorstel. Ook
voor een inrichting als door wijlen den generaal Reuther
werd voorgesteld met behoorlijke oefening der schutterijen,
die overigens volgens de eigen erkentenis van den voor
steller in de meeste gemeenten onmogelijk zou zijn, zou
den c'e kosten, met inbegrip van uitgaven voor schietbanen
in de bezoldiging dor instructeurs, eenige millioenen meer
b,drageu dan voor het voorstel der Regeering wordt
gevorderd.
het niet eerlijk vindeen ander te beschuldigen om
daardoor mijn eigen belangen te bevorderen. Dat stuitte
me tegen de borst, mevrouw, en ik wil het vol vertrou
wen aan mijnheer Kareis overlaten indien hij het voor
mijn eer noodig achthoewel ik hoop dat het niet
noodig zal zijn mij in uw oogen te rechtvaardigen."
Baak stond op; maar ik greep zijn arm en noodzaakte
hem weer te gaan zitten.
.Zoo scheiden we van-avond niet," zei ik een weinig
driftig, en vast besloten voor mijn vriend Baak in de
bres te springen. .Ik heb u niet te rechtvaardigen, Baak;
een eerlijk braaf man bewijst door zijn daden dat hij
eerlijk en braaf is en ik zou u onrecht doen als ik
door gewone praatjes ging bewijzen, dat ge als een rech#-
schapen man uw plicht hebt gedaan. En nuvooreerst
uit met de Parelmannen, oud en jong geen woord meer
van hen
Ik bad me toch warm gemaakt, te warm misschien,
want ik begon luid te spreken. Mijn vrouw stond op en
Louise wilde haar voorbeeld volgen. Toen stond Baak
ook op. Hij nam zijn hoed, die naast hem in een hoek
lag, boog stug voor mijn vrouw en Louise drukte me
haastig de hand en ging heen zonder een woord te
spreken.
Ik wilde hem naijlenmaar mijn vrouw .kreeg het op
de zenuwen", en Louise snelde haar mama te hulp. Zulke
onverwachte huiselijke tooueeltjes beletten den man, het
tooneel te verlaten. Ik moest het dus aan de hoffelijk
heid van Kaatje overlaten, Baak fatsoenlijk de deur uit
te geleiden.
De voordeur was nauwelijks gesloten, of Cateau's ze
nuwen kwamen tot bedaren. Ik ging met trage schreden
de kamer op en neer, nu en dan een blik werpende op
het blozend gelaat mijner vrouw, en ik'dacht: .Arme
ziel, kon ik nu maar een millioen bij elkaar too veren
om u te troosten over het onherroepelijk verlies van deu
jongen Parelman; dan konden we Baak misschien nog
wel jonkheer maken," want een zijner voorouders
moet indertijd als grafelijk schildknaap mee naar het Hei
lige Land zijn getrokken. Hij zal vermoedelijk Baldewijn,
Tegenwoordig bedragen de uitgaven voor onze levende
strijdkrachten te land per inwoner 4,40 volgens het.
Regeeringsvoorstel zouden zij bedragen 4,87. In België
bedragen zij minder namelijk 3,72 per inwoner
maar ook daar is een nieuwe regeling aan de orde van
den dag. In Zwitserland bedragen zij 5,29 iu Enge
land f 5,55, in Duitschland 7,78 in Frankrijk 9,34
per inwoneralzoo bijna het dubbele. Daarenboven mag
niet uit het oog worden verloren dat in ouze Neder-
landsche begrooting van oorlog ook de uitgaven voor de
marechaussée en de militaire pensioenen zijn opgenomen,
wat b v. in België niet het geval is met de kosten der
marechausséeen slechts voor een klein gedeelte met
de militaire pensioenen. Ook o.p de Zwitsersche oor-
logsbegrooting zijn geen militaire pensioenen uitgetrokken.
De afschaffing der plaatsvervanging maakt een belang
rijk deel uit van de verbeteringen die het Regeerings
voorstel bevat. Sommig n spreken daarover tegenwoor
dig echteralsof die afschaffing het eenige is waarom
het te doen is. Schaf de plaatsvervanging af zeggen
zij maar daarvoor behoeft gij de legerwet niet aan te
nemen; dat kunt gij veel eenvoudiger doen en zonder
onze oorlogslasten te verzwaren. Dat is zeker volkomen
waar men kan de plaatsvervanging afschaffen en verder
alles laten zooals het ismaar dat is nu eenmaal het
doel niet vau hen die verbetering wenschen van onze
weerbaarheid. De afschaffing der plaatsvervanging is één
der middelen om daartoe te komen maar volstrekt niet
het eenige. Zij maakt oen bestanddeel uit van een betere
regeling de persoonlijke dienstplicht moet ons militie-
kader en militie-officieren bezorgen; maar daarenboven
moet er heel wat meer verbeterd worden. Onze schutte
rijen kunnen niet meer voldoen; bruikbare soldaten moeten
iu het leger zelf gevormd worden en daarna onze land
weer uitmaken. Zonder verhooging van kosten is dat
nu eenmaal niet te bereikenen wil men langs een
andereu weg den toestand verbeteren dan worden de
kosten nog hooger.
De kiesvereeniging .Burgerplicht" en de kiesver-
eeniging »de Grondwet" te Amsterdam hebben den
heer H. F. Groen van Waarder candidaut gesteld voor
lid der Prov. Staten van Noordholland en de heeren
mr. W. H. K. Mouthaan en mr. R. van de Werk tot,
candidaten voor 2 leden vau den gemeenteraad.
Te Drachten leefde eene vrouw op jaren in nauwe
betrekking met een 29jarig jonkman, die deze betrekking
met ontrouw beantwoordde; althans hij wilde gaan hu
wen met eene jonge dochter uit een naburig dorp. Dit
kwam de oude vrouw ter oore, die den jonkman meedeelde,
dat zij de middelen bezat en deze zou aanwenden om
zijn huwelijk te verijdelen. Een paar dagen daarna werd
de oude vrouw dood, in zittende houding, onder een ladder
gevonden met een strop om den hals. De justitie heeft
last gegeven het lijk op te graven en te schouwen, waar
van het gevolg is geweest, dat do vermoedelijke dader
van den moord gevankelijk te Drachten is binnengebracht.
of zooiets, hebben geheeten, en in den loop der tijden is
die na&m veranderd in Baak. De twee eerste letters van
beide namen stemmen immers met elkander overeen, en
voor een heraldicus zou het niet onmogelijk zijn, de af
stamming te vinden. Ook kon hij een nazaat» zijn van
Banner, den Zweedschen krijgsoverste, wiens naam ook
met B en a begint. Maar dit was een quaestie van la
tere zorg.
Ik dacht aan al die hoogernstige dingen, en toen ging
Louise die nu ook volkomen gerust was omtrent ma
ma's toestand naar haar kamer, na me eerst op haar
gewone hartelijke en aanminnige wijze goeden nacht te
hebben gekust. Ik drukte haar ter sluiks de hand en
fluisterde: .Slaap gerustmijn kind je krijgt een
mooi cadeau van me op je verjaardag."
Nauwelijks was Louise de kamer uit, of mijn vrouw
stond open maakte blijkbaar aanstalten om me alleen
te latenmaar haar toebereidselen tot de afreis waren
niet ernstig gemeend, dat was duidelijk. Toen zei ze
eensklaps
»We zullen de fabel van dorp en stad worden, als we
het niet reeds zijn."
.Dit heb-je, geloof ik, al meergezegd, Cateau," antwoordde
ik .maar nu zou ik gaarne willen weten, beste vrouw, wat
je er eigenlijk mee bedoelt."
»Ei zoo Zoudt ge misschien meenendat het een
geheim blijftwat hier van avond is. gebeurd
.Volstrekt niet," antwoordde ik. »lk reken er bepaald
op, dat iedereen het morgen weet en mocht dit het
geval niet zijn welnu dan zal ik wel zorgen, dat
het bekend wordt reken er op."
Mijn vrouw zag me met groote oogen aan.
5 Ja-wel," hernam ik »dat zal ik doen Cateau."
Ze ging weer zitten. Ik wistdat ze dit doen 'zou
want de lieve vrouw was nog ver van uitgepraat. Het
moest eerst beginnen.
Dus", begon ze zul-je-zelf gaan vertellen dat je den
jongen baron van Parelman op een slinksche manier in
je tuin hebt gelokthem met je beiden hebt overvallen
en als een vagebond hebt behandeld