1
No. 64*.
Drie en Negentigste Jaargang,
1891.
ZONDAG
31 MEI.
TWEEDE BLAD.
Amsterdamsclie Brieven.
Binnenland.
AJ¥T.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Katerdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden voor Alkmaar/ 0,80franco door bet
geheele rijk 1,
De 3 nummors 0,06.
Prijs der gewone Advertentiën
Per regel 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HEEMsCOS-
TER ZOON.
Telefoonnummer
XLI.
Den uitslag van de herstemming voor den Amster
damschen gemeenteraad vond ik in de afgeloopen week
belangrijk genoeg om over te seinen. Eenige toelichting
tot deze verkiezing mag echter niet uitblijven. In de
eerste plaats moet dan gewaarschuwd worden voor do mee
ning, als zouden de radicalen aan hunne candidaten zulk
eene groote meerderheid hebben verschaft. Vooral de heer
F. Nolting de niet socialistische candidaat der werklie
den verkeerde bij deze verkiezing in een uniek gunstig
geval. Men zal zich namelijk nog wel herinneren dat
bij de voorlaatste verkiezing voor den gemeenteraad de so
cialistische letterzetter A. Rot tot candidaat was gepro
clameerd wiens aanhangers in «Burgerplicht" zelfs deze
kiesvereeniging wisten te overrompelen om den socialist
te steunen. Dat alles baatte echter niet veel, want on
der de leuze«liever roomsch dan rood" werd met be
hulp der liberalen de heer Waterschoot van der Gracht
in den gemeenteraad binnengeloodst. Bij de nieuwe ver
kiezing bood zich eene gunstige gelegenheid aan om het
volk te toonen dat de kiezers geen bezwaar hadden
aan een man uit hun midden een zetel onder de vroede
mannen in te ruimen mits deze slechts niet langs ge-
welddadigen weg de noodige hervormingen wilde aan
brengen. In dien zin was de candidatuur-Nolting in ze
kere mate een protest tegen het socialisme en een dui
delijke wenk aan de werklieden dat zij 't verste zullen
komen zoo zij zich niet onder het roode vaandel scha
ren. Als «Burgerplicht" de zaak ook eens van dezen kant
had willen bekijken zou 't ongetwijfeld den heer Nolting
insgelijks geproclameerd hebben wat zeker een verstan
dige politieke daad zou geweest zijn. Nu was haar keuze
al zeer ongelukkigwant al mogen de heeren mr. Mout-
haan en mr. van der Werk nog zulke sieraden van de
Amsterdamsche maatschappij zijntoch kon het der kies
vereeniging niet onbekend zijn, dat voor de leuze harer
tegenstanders: «Moet het groote getal advocaten in den
gemeenteraad nog weer vermeerderd worden of is 't niet
betereen werkman en een ervaren handelsman te ne
men veel te zeggen viel. Herhaaldelijk hoorde ik dan
ook in de laatste dagen, hoe kiezers, die gewoonlijk met
«Burgerplicht" méégaan, ditmaal daarop eene uitzonde
ring wildon maken niet omdat zij genoeg hadden van
het liberalisme en zich nu in de armen van hot radica
lisme wilden werpen maar omdat zij bij zoovele man
nen van het woord het getal van de mannen der praetijk
gaarne vertegenwoordigd zagen, 't Is te hopen dat
«Burgerplicht" en «Grondwet" zich deze les insgeljjks
ten nutte zullen maken en zij een volgende keer voor
den dag komen met candidatendie zich in de sym
pathie harer partijgangers mogen verheugen. Dan zullen
de ontrouwen weder tot één kudde verzameld worden en
zal het liberale leger in de hoofdstad zegevierend te velde
kunnen trekken tegen de radicalen en hunne aanhangsels.
Zoolang de verkiezing van werklieden in den
Raad kan dienen als veiligheidsklep voor onte
vredenheid en verlangen naar gemeentelijke hervor
mingen zou het onverstandig zijn om dit middel niet
te baat te nemen. Bovendien is daarvan al heel weinig
te vreezen. Hoe meer vertegenwoordigers het arbeidsele-
ment naar de Raadzaal zendt, des te meer zal de over
tuiging govestigd wordendat er een diepe klove is
tusschen spreken, zonder daarbij met de omstandigheden
te rade te gaanen handelen waarbij men aan alle
kanten gebonden is door vroegere bepalingen en onver
wachte zwarigheden. Waarlijk, men behoeft niet zoo ver
van huis te gaan om to weten dat 't geen voordeel is
voor een kleine partij om afgevaardigden in het Parle
ment te hebben. Zoolang do nimbus van het martelaar
schap eone politieke richting omzweeft zoolang men op
vergaderingen kan klagen over ten hemel schreiende ver-
ongelijkingen vermeerderen de aanhangers die daaren
tegen maar al te dikwijls verminderen zoodra de ver
vulling van gewenschte candidaturen toch geen verbete
ring aanbrengt. Wanneer was de socialistenpartij sterker:
toen Domela Nieuwenhuis tot een strenge straf werd
veroordeeld of nu hij in de Kamer zitting heeft Die
vraag mag men zich werkelijk ook wel eens stellen bij
de aanstaande Juni-verkiezingen en dan zal men moeten
erkennendat de vernieuwing van zijn mandaat het bloed
der partij kalm door de aderen zal doen stroomenmaar
«de uitwerping van den vriend des volks" het socialistische
gif slechts in meerdere harten zal strooien.
De aanhalingsteekenswaartusschen wij «de vriend des
volks" hebben geplaatstmogen wij gerust weglaten nu
wij de maatschappij tot nut van het algemeen
ter sprake willen brengendie in de afgeloopen week
hare jaarlijksche vergadering hier' ter stede hield. Zij
toch is het volk in den echten zin dos woords goed ge
zind want daden geeft zij ten beste, waar anderen niets
dan opruiende woorden hebben. Als wij eens wilden op
sommen wat de stichting van den Monnikendammer
Nieuwenhuis mocht de Haagsche zich maar eens aan
hem spiegelen heeft tot stand gebracht, dan zouden wij
vooreerst niet uitgepraat zijn. Getrouw aan het neder-
landscho beginseldat de boom der weldadigheid zonder
enten en zonder stutten groeien moet (Esquiras),
gaat deze Maatschappij voortmet jaar in jaar uit den
volke hare zegeningen te schenken. Ook in de jongste
vergadering heeft zij weder belangrijke beslissingen ge
nomen. Zoo is o. a. ter beschikking van het hoofdbestuur
eene som van 1000 gesteld waaruit het de middelen
zal trachten te vinden om het tot stand komen van
plaatselijke volkscredict-kanken bij voorkeur
op coöperatieven grondslag te helpen bevoi'deren. Zeer
terecht deed het hoofdbestuur naar aanleiding van dit
vraagstuk uitkomen dat naast de bestaande door ver
schillende departementen opgerichte hulpbanken voor werk
lieden venters enz. zich andere behoeften doen gevoelen.
De groothandel en do groot-industrie hebben hunne vol
ledig georganiseerde credietbanken maar de kleine in-
dustrieelen en de kleine neringdoenden die dikwijls in
handen van woekeraars vallen en eene rente van 10 a
12 °/0 moeten betalen hebben evenzeer behoefte aan
billijk crediet. Het is voor deze nu het tegenwoordig
de kleine industrie toch reeds moeielijk valt met de
groote nijverheid te concurreeren ondoenlijk te blijven
bestaan indien de credietverstrekking voor den kleinen
man de onkosten van het bedrijf evenredig hooger doet
worden. Dit geldt voor de steden maar ook voor het
plattelandwaar de kleine boeren voor aankoop van
mestzand werktuigen enz. telkens aan tijdelijke voor
schotten behoefte hebben. In Duitschland bestaan al meer
dan 2300 volkscredietbankendie op voortreffelijke re
sultaten kunnen wijzen.
Belangrijk belooft ook het onderzoek te worden, dat
namens de maatschappij in zake armverzorging zal
worden ingesteld. Daarbij zal gezocht worden naar de
beginselen, waarop een doelmatige armverzorging behoort
te rusten en naar de middelen, waarop deze beginselen
in grootere en kleinere stoden kunnen worden toegepast,
opdat het tweeledig doel der armverzorging: wering van
do armoede als zoodanig en verzorging van de bestaan
de armen worde bereikt. Allerwoge worden in stad en
land proeven genomen met oen verbeterde armverzorging,
nergens echter zijn de toestanden zoo erg, als in som
mige friescbe gemeenten waar de ingezetenen 10°/0 a
ll"/o aan den fiscus moeten opbrengen, waarvan 6°/0 of
7°/0 alleen voor armlasten.
De armen van de hoofdstad hebben goed gevaren bij
de komst der Koninginnen, want behalve, dat zij tijdens
het verblijf der Vorstinnen gemakkelijk wat konden
verdienen van de talrijk toegestroomde vreemdelingen
hebben zij of hunne kinderen zich nog in een extra uit-
deeling van levensmiddelen mogen verheugen een
waar buitenkansje in dit seizoen. Het eerste bezoek van
H. H. M. M. zal overigens bij alle ingezetenen de aan
genaamste herinneringen achterlaten. De minzaamheid
der Koningin-Regentes heeft evenals do natuurlijke een
voud der jeugdige Koningin aller harten gestolen. Aar
dig was het om te zien, hoe in de Nieuwe Kerk Koningin
Wilhelmina uit eigen beweging toetrad naar het wees
meisje, dat voor haar een gedicht had opgezegd, en de
kinderlijke nieuwsgierigheid openbaarde zich, toen zij van
een haar aangeboden bouquet eerst de linten ging be-
studeeren, waarop iets stond te lezen. De Regentes ziet
er heel gezond uit en hare gezetheid is wel het beste
bewijs, dat zij de hollandsche lucht goed verdragen kan.
Bij Haar vergeleken, was Willemientje bleek en mager
hetgeen natuurlijk al dadelijk aanleiding heeft gegeven
tot geruchten, dat Hare gezondheid wel eens te wenschen
overlaat. Nu, ik geloof, dat men zich daarover nog niet
ongerust behoeft te maken, want mo dunkt, een kind,
dat zoo uitmuntend weerstand weet te bieden aan de
vermoeienissen van gansche dagen van feesten, kan niet
zwak zijn. 't Is haast onbegrijpelijk, maar toch waar,
dat zij Haar kinderlijkheid nog in menig opzicht heeft
behouden. Vooral trof mij dat bij Haar aankomst, toen
Zij, langs het Damrak naar het Paleis rijdende, heel har
telijk de menigte zat toe te knikken, een alleraardigst
contrast met do gracieuse buigingen van Hare Konink
lijke Moeder. Aan mijne lezeressen zal het wel belang
stelling inboezemen, dat de Koningin-Regentes steeds in
zwaren rouw was gehuld en de jeugdige Koningin meest
al een crême-jurkje droeg met zwart ceintuur. Wegens
den dood van Z. M. den Koning waren ditmaal bijna
geen feestelijkheden verbonden aan het bezoek der Vorst
innen; naar men beweert, komen Zij na de voleindiging
van den rouwtijd terug en zullen er dan allerlei festivi
teiten plaats hebben en allerlei inrichtingen bezocht
worden.Wordt vervolgd.
De Staatscourant van den 27 bevat de gewijzigde
statuten der coöperatieve vereeniging «Akkerbouw" te
Andijk.
De Handelsvereniging te Amsterdam zal over
1890 8 pet. dividend uitkeeren.
Te Leeuwarden is de heer dr. Zaaijer met algemeene
stemmen candidaat gesteld voor lid der Tweede Kamer
door de liberale kiesvereeniging.
Te Akersloot is de heer Jn. Kaptein Jnz. door
den gemeenteraad benoemd tot lid van het burg. armbe
stuur.
Tot ontvanger te Ilpendam is benoemd de heer
W. Stolp, ambtenaar ter secretarie aldaar.
Den 27 is bij een zwaar onweder boven Beverwijk
de bliksem geslagen in de door D. Kuil bewoonde woning;
een jongen van 4 jaar werd aan het hoofd en langs het
geheele lichaam verwond.
De kerkeraad der doopsgezinde gemeente te Kijp,
willende voorzien in de vacature van leeraar bij die ge
meente, heeft oen drietal opgemaaktbestaande uit de
heeren J. S. Pekema te Irnsum (Fr.), J. F. Bakker te
Twisk en Abbekerk en B. Kager te Almeloo.
De heer mr. J. A. Sillem te Amsterdam heeft
de benoeming tot lid van Gedeputeerde Staten van Noord
holland aangenomen.
In het kiesdistrict Oosterhout is door de katholieke
kiesvereeniging de heer jhr. J. van den Berch van
Heemstede te 's-Gravenhage met 266 st. candidaat gesteld
voor lid der Tweede Kamer, in plaats van het aftredende
lid mr. Borret, die slechts 32 stemmen bekwam om zijne
houding bij de legerwet.
De gemeenteraad van Harderwijk heeftnaar aan
leiding van een verzoek van het comité der Middernacht
zending, met twee stemmen meerderheid besloten met
1 Januari 1892 de bordeeleu aldaar op te heffen.
Te Koog aan de Kaan heeft den 22 in eene
talrijke bijeenkomst ds. Bax candidaat der Volkspartij
voor de Tweede Kamerzijne staatkundige denkbeelden
uiteengezet. Ter bespreking gaf zich alleen aan de
heer Van Tienen, burgemeester van Wormorveer. Daar
deze echter als zijn voornemen te kennen gaf, niet te
willen spreken over den inhoud der gehoorde rede, maar
onafhankelijk daarvan de candidatuur Bax te willen bestrij
den, werd hem het woord door den voorzitter van het kies-
comité dat de vergadering had bijeengeroepen gewei
gerd. Het dientengevolge door den heer Van Tienen
aan den heer Bax gedane voorstel, om eerstdaags over
zijne candidatuur in het openbaar met hem te spreken
word door laatstgenoemde aangenomen.
Den 25 hebben de prov. Staten van Groningen tot
lid van Ged. Staten benoemd den heer J. Sijpkens, bur
gemeester van Bellingwolde.
De gemeenteraad van Kakhuizen heeft den 25
den reinigingsdienst verpacht aan J. van Veen Jrdie
jaarlijks f 563 aan de gemeente wil toebetalen.
De heer mr. F. J. M. A. Reekers is den 26 met
bijna alle stemmen door de r. k. kie3veroeniging voor
het hoofdkiesdistrict Haarlemmermeer voor lid van
de Tweede Kamer weder candidaat gesteld.
Den 27, des namiddags omstreeks drie uren, is de
bliksem geslagen in het station Veenenburg zonder ern
stige schade te veroorzaken. Na eerst een telegraafpaal
verbrijzeld te hebben, werden oenige ruiten in de wacht
kamer stuk geslagen en de electrische geleidingen van
de seintoestellen verbrand, waarna de bliksem zijnen weg
in den grond vond.
Den 28 is door het prov. bestuur te Haarlem
bij enkele inschrijving aanbesteed het bouwen eener schut
sluis met^ eenige bijbehoorende werken, deel uitmakende
van de uitbreiding der sluis- en havenwerken te IJmuiden,
geraamd op 1,670,000. Laagste inschrijver was van
zes inschrijvers de heer B. van Buuren te Amsterdam voor
1.634 964.
Voor eene flink bezochte vergadering trad den 27
te Uitgeest op de heer K. Cz. de Boer candidaat der
Centrale Kiesvereeniging te Beverwijk voor lid der 2e
Kamer. Hij gaf in zijne boeiende rede eene be
schouwing over de noodzakelijkheid van Algemeen Kies
recht en achtte het het eenige middel, waardoor men den
socialen storm kan bezweren. Van de liberale partij ver
wachtte hij geene hervormingenzoolang zij nog
bezit" als een eerste voorwaarde voor politieken invloed
beschouwt. Hij wilzooals de radicale partijdat
de belangen van het individu opgeofferd worden aan de
belangen van allen. Hij verwacht van deze partij veel
meer heil dan van de liberale, omdat de radicale partij
eene daad van rechtvaardigheid ziet, waar de liberale
partij een daad van politiek zelfbehoud beoogt. Hij gelooft,
dat de liberale partij niet kan blijven bestaan, als zij haar
program niet nauwkeuriger omschrijft. Hij achtte
leerplicht zeer noodig, terwijl hij een progressief belas
tingstelsel wilde, met vrijstelling van kleine vermogens.
Arbeidswetgeving, meende hij, was niet onder algemeene
regels te brengen; daarmede diende dan ook zeer voor
zichtig te worden gehandeld.
Uit de bespreking bleek, dat spreker de tegenwoordige
schoolwetuit een oogpunt van billijkheid kon goed
keuren. Hij was vóór persoonlijken dienstplicht, want hij
achtte dien recht en billijk. Toch meende hij, dat door
de aanneming van deze legerwet dit te duur gekocht
was en hij zou de aanneming dezer wet dan ook
een ramp voor het land durven noemen.
De afdeeling Winkel der centrale liberale kies
vereeniging in het district Enkhuizen heeft de volgende
motie aangenomen: «De afd. Winkel, het betreurende,
dat de heor J. Zijp Kz. noch aan het bestuur, noch aan
den afgevaardigde voldoende opheldering gegeven heeft
aangaande de vraag: in welk opzicht de heeren Kaan,
Waller en Breebaart hebben gehandeld in strijd met den
eerbied der Volksvertegenwoordiging verschuldigd, (zoo
als door hem op de vergadering van Holland's Noorder
kwartier gezegd was) gaat over tot de orde van den dag."
Ds. W. Beekhuis te Uitgeest heeft bedankt voor
het beroep naar Wieringerwaard.
