Mr. W. v. a. Is&j
Mr. W. van der Kaay.
Stemfoasoitf fers.
Ao. 7-i.
Urie en Negentigste Jaargang.
1891.
ZATE R A 0
29 JE AL
Aan de kiezers
Mr. W. van der K.aay.
Feuilleton.
Westfriesen,
UkUUIISIII! (OIIIAVI
KXTKA-JTCiVIIEB
geredigeerd door het bestuur der Centrale
Liberale Kiesvereeniging ln het district
Alkmaar.
Dit nummer wordt gratis toegezonden
aan de kiezers in het kiesdistrict Alkmaar.
Overal wordt in den lande om hervorming geroepen
om vooruitgang op sociaal gebied reeds jaren lang was
dit het geval, en to recht; er was in langen tijd niets
groots in die richting tot stand gebracht. De klerikale
partijen in de Kamer hielden eiken vooruitgang van
liberale zijde voorgesteld togen, en de schuld van den
stilstand werd op de liberalen geworpen. Een klerikaal
ministerie zou. door eeno aaneengeslotene meerderheid ge
steund vooruitgang brengen 't werd beloofd in kies-
vergaderingen in programma's van actio, in de troon
rede: 't werd boloofd maar, kwam niet. Hoe konden
ook partijen, die wat hun oorsprong, organisatie en denk
beelden betreft in verloopen eeuwen tehuis behooren
voldoening geven aan rechtmatige eischen die uit het
begrip van den modernen staat, op vrijheid gegrond, hnn
oorsprong namen Dat was en dat blijft onmogelijk.
De laatste driejaren bewezen niet alleen die onmogelijkheid,
maar ook don onwil om in dit opzicht iets te doen
waar van liberale zijde voorstellen tot verbetering werden
gedaan (belasting-hervorming) werden zij door de tegen
partij afgewezen en wat nog tot stand kwam (de ar-
beiderswet) werd door do hulp der liberalen tot, stand
gebracht legen de oppositie van vele meerderheidsleden in.
En nu staan wij in ons distrikt, voor do vraag, wien
wij naar de Tweede Kamer moeten zenden als vertegen
woordiger. Dat moet een vooruitstrevend rnau
zijn, een man, die hervormingen in de hand wil werken
moet het dus de kandidaat van roomschen en antirevo
lutionairen zijn De eersten zijD tegen alle hervormingen,
zelfs tegèu afschaffing van de plaatsvervanging; delaatsten
lieten hun program van actie van voor 3 jaren links liggen,
maar komen daarentegen weer, (de Standaard bewijst
het ons dagelijks) met den schoolstrijd aandragen, die
jaren lang het raderwerk van de maatschappij tot stil
stand dwong. Of is soms de heer GOEDEzonder
dat iemand het weet, van het hout gemaakt, waaruit
hervormingsgezinden en vooruitstrevenden gesneden wor
den Zijne handelingen in den Alkmaarschen gemeenteraad
bewijzen het tegendeel. Wie daarentegen heeft nagegaan,
wait'de heer Mr. W. AAA D KR KA AY in de 3e
Kamer praesteorde en opmerkte hoe hij steeds zich
schaarde aan de zijde van hen. die vooruitgang willen
op den weg der sociale hervormingen, wie kennis nam
van hetgeen de heer VAN DER KAAY in Schageu ge
sproken beeft, zal met ons van moening zijn, dat in dit
geval de keuze niet inoeielijk is, maar dat het zijn plicht
is op Dinsdag a.s. zijne stem uit te brengen op
Afgevaardigden, die iets tot stand willen brengen, moe
ten bekend zijn met de praktijk der staatkunde, zij moeten
de wijze van werken in de Kamer kennen De heer
VAN DER KAA\ is daarin door jaren lange ondervin
ding doorkneed hij verkreeg in de Kamer een grooten
invloed door zijne werkkracht, zijne rechtschapenheid
zijne zich nooit verloochenende goede tronwIndien gij,
hervormingsgezinde kiezers op Dinsdag 23 Juni a.s.
uwe stemmen uitbrengt op
Hoe of men er toe komt?
Ja, hoe komt men er toe; de nedrigste mensch
schijnt te bezwijken voor die verzoeking
't Is een rustige avond en gij denkt aan uwe zaken
of aan den kouden zomer of ook aan niets; daar wordt
gescheld. Er zijn twee, drie heeren. De meid laat de
heeren in de voöïkamer. Gij gaat naar voren. Daar ziet
ge mr. Jansen dien gij heel goed kent. en Piétersen
met wien gij wel eens een standje gehad hebtmot nog
iemand dien ge wel eens meer gezien hebtmaar niet
goed kant thuis brengen.
Mr. Jansen en Pietersen zien er echter geheel anders
nit dan gewoonlijk. Gij ziet niet dadelijk waaraan het
ligtmaar er is iets stijfs iu Jansen, en iets vormelijks
in Pietersenen gij zietdat de derde man een beetje
verlegen is.
Mr. Jansen zegt, dat de heeren in qnaliteit komen
en gij geeft de bezoekers stoelenen wordt ook een
beetje verlegen omdat gij niet goed begrijptwaaraan
gij dat bezoek te danken hebt. Gij denkt aan eene lief
dadigheidsvoorstelling een duelof aan de oprichting
van de een of andere nuttige zaak, die geen rente geeft,
en wordt bang voor nwe beurs.
Jansen zegtwij komen als bestuur der kiesvereeni-
ging «Overbergen." Gij buigt en begrijpt niet, wat
gij er mede te maken hebt, omdat gij niet van de partij
zijtwaartoe mr. Jansen en Pietersen behooren en
waartoe waarschijnlijk ook de derde man dien gij niet
kunt tehuisbrengen behooren zal. Mr. Jansen stelt de
derde man voor: »onze secretaris!" Gij buigt en zegt:
«veel eer!" maar begrijpt nog niet, wat gij er mede
te maken hebt.
«Mijnheer!" zegt Jansen (anders noemt hij u bij uw
«Biïam; maar nu zegt hij: mijnheer) «hedenavond is
«onze kiesvereeniging vergaderd, en met het oog op de
«ernstige omstandigheden waarin wij verkeeren, en het
«voortwoekeren van hm alloh de liberalisteu, heb-
«ben wij met ernst, ik verzeker u met zeer grooten
«ernst, overwogen, wat onze partij in dit district te
doen staat
dan behoudt gij de diensten van een waardig staatsman
voor het land en voor uwe partij.
Ge zijt toch de mannon niet die voor een schotel moes
uw eerstgeboorterecht verkoopt «Van Alkmaar de
victorie!" was eens de geuzenleusdie uw landstreek
als bakermat van de burgerlijke vrijheid begroette. Mag
het thands worden: «De victorie van Alkmaar weg?"
Dat velen onder u een totaal onbekenden Gerritsen,
eenen uit het rumoerig Amsterdammer troepjen, 'tweik
nog nergens zijn sporen verdiende, dat, zeg ik, velen
onder u de voorkeur gaven aan zulk een man boven een
door jaren van trouwe dienst beproefd geblekenen volks
vertegenwoordiger als
och, vrienden, dat is, laat ons zachtjens spreken
eigenlijk al erg genoeg. Maar wat, nu uw eigen dis
trict niet van uwen candidaat wenscht gediend te zijn
o gij die u mannen noemt der Volks partij Is 't waai'
wat niet «gefluisterd" wordt in kringen die op de hoogte
zijn, maar rondweg uitgesproken is 't waar? dat
ge li tot de dupes zult laten maken van het plan aan
Dr. Abraham Kuypor toegeschreven, 't welk kortweg neder-
komt op 't uwer onwaardig spel: «de Volkspartij helpe
hot monsterverbond Rome-Dordt in Alkmaar; en dan
zullen de anti-revolutionairen te Zaandam de candidatuur
der radicalen steunen tegen die der liberalen
Gunt dat men betere dingen van u moge kunnen blij
ven gelooven! en opdat dit «mogelijk" zij, toont, -- voor
standers van den heer Gerritsen dat'ge flinke mannen
ziitte eerlijk voor zulk een stembnsgeknoei. Want die
zaak verdient geen beteren naam, en de uwe dient n te
dierbaar te zijn. Geen booze hoofden wijl ge uw eersten
inzet verloortmaar nog veel minder thands een o n-
waardigc wraak gezocht, door uw tegenpartij een
slappe troef iu handen te spelen, en een der besten van
uwe eigene te helpen wegwerpen
Daarvoor sta dit deel van West-Prie3land te hoog
I.
Harder strijd dan te voren is aan de liberale partij
in het kiesdistrict Alkmaar opgelegd sedert dat district
werd gesplitst en het uoorderlijk deel werd gevormd tot
het afzonderlijk kiesdistrict Helder.
Door die splitsing toch werd in het noorden een over
wegend liberaal district gevormd, en werd de verhouding
der partijen in het nieuw district zeer gewijzigd.
Hoedanig die wijziging was, bleek bij de stembus van
'88, toen de krachten dor partijen werden gemeten.
Er werd van beide kanten warm gestreden doch het
bewijs werd geleverd, dat de liberale partij de overhand
had behouden, mits zij eensgezind bleef.
De uitslag der stemming van 9 Juni was minder be-
moedigond. Do Standaard van 17 Juni ziet daarin
«levensteekenen van den naderenden val bij de liberale
«Westfriezen in Noordhollaud."
Toch vergist gij u, Dr. KUYPER
De liberale partij zal overwinnen.
Met de cijfers kan u worden bewezen, dat wij ons in
een flinke gezondheid verheugen.
Bij eerste stemming werden uitgebracht
in '88 4322 geldige stemmen.
'91 3405
Van die stemmen verkregen iu '88
Mr. J. A. Levy 954 of 22
Mr. W. van der Kaay 1490 341/2
procent.
En daar mr. Jansen schijnt te verwachten, dat gij
iets antwoorden zultzegt gij: «natuurlijk, natuurlijk'!
zeer ernstige omstandigheden, eene warme verkiezing!"
maar gij begrijpt nog altijd nietwat gij er mede° te
maken hebt.
Mr. Jansen zegt: «het is ons streven geweest met eene
goede candidatuur voor de kiezers te komen, met iemand,
«die in het district bekend is, die alloh populair is;
«wij kozen, om kort te zijneen bekwaam man een
«ernstig man die, al kan hij misschien niet beschikken
«over de gave des woords, toch met ons staat op den-
«zelfden historischen bodem
Nn gaat u een licht op, en gij zegt: «de heeren zoa-
«den zeker willen dut die candidatuur van onze zijde
«gesteund werd. Ja dat begrijp ik maar ik moet u op-
«merken, dat er in den laatston tijd nog al wat is
«gebeurd er zijn nog al scherpe woorden gevallen en
«ik ben geen invloedrijk man in mijne partij. Waarom
«wenden zich de heeren niet offieiëel tot het bestuur
«van onze kiesvereeniging «Standaard en Oranje"?"
«Neen", zegt mr. Jansen met een beschermenden glim
lach en de beide andere heeren glimlachen mede, «wij
xkomen om u persoonlijk, om u is het te doen alloh
«om kort te gaan, de kiesvereeniging «Overbergen" heeft
xu tot candidaat gesteld, en wij vertrouwen...."
Wat uwe bezoekers vertrouwenweet gij nog niet
maar gij vertrouwt uwe eigene oorenniet! Gij, candidaat
vooi de Tweede Kamer gij op denzelfden historischen
grondslag met de beeren van «Overbergen Dit laatste
is u toch al te krasen gij zogt het. »0!" zegt mr.
Jansen zoetsappig, «maar wij hebben de historie "veran-
«derd onze werkelijk wij staan met u op denzelf
den bodem van 't: geloof'. «Ja, maar ik geloof geheel iets
anders!"De secretaris wordt rood, en menkandnide-
delijk zien, dat hij meent, dat «iets anders gelooven".:
ongepermitteerd is. Mr. Jansen glijdt er handig over
heen. «Wij hebben 't zelfde belang, wij wenscben dit mi
nisterie te handhaven dat gijlieden 't «kostelijk" ministe
rie hebt gedoopt". «Ook Bergansins «Dien zullen
wij wel klein krijgen", meent Pietersendie voor zijn
ondoordachten uitval een bestraffenden blik van mr.
Jansen ontvangt.
«Maar^ heeren!" zegt gij, «dat is n geen ernst; ik
heb nooit gedacht over 't lidmaatschap van de Kamer,
ik heb er mij ra iet op voorbereid, ik weet er niets van
en..., «Zoo zijn er wel meer zegt de secretaris, «maar
mijn lieve mijnheer «in 't stemmen zit hot em in 't
Jhr. C. Hartsen
H. W. van Marle
W. F. -Stoel
1492
255
128
34 Vo
6
3
4319 of 100 procent.
Bij herstemming werden slechts 49 steramen meer uit
gebracht. Toen verkregen
Mr. W. van der Kaay 2407 of 56J/2 procent.
Jhr. C. Hartsen 1901 44^
Noemt men aan, dat bij de herstemming alle partijen
in dezelfde verhouding zijn opgekomen als bij de eerste
stemming, dan legt de gevolgtrekking voor de hand, dat
allo liberalen hebben gestemd op mr. W. VAN DER KAAY.
en dal, de stemmen, oorspronkelijk uitgebracht op de heeren
VAM MARLE en STOEL zijn gegaan naar Jhr. HARTSEN.
Wanneer het cijfer der stemmen, uitgebracht in '88,
het maximum stemmeu aantoont, dat in de praktijk kan
worden bereikt bij grooto krachtsinspanning dan moet
de uitslag der verkiezing op 9 Juni aldus worden beoordeeld:
Mr. W van der Kaay 1636 stemmen 38 procent.
A. Goede Dz. 1313 30 lL
C. V. Gerritsen 453 10\2
Weggebleven 920 21
Totaal 4322 stemmen 100 procent.
«stemmen niet in 't praten en in 't weten die weters
«en praters kunnen wij wel missen
Nu staat gij op; gij wordt er warm van, ja! daaraan
had gij nooit gedachtmaar 't zou toch wel aardig
staan: «lid van de Tweede Kamer" op uwe visite-kaa,rtjes,
en in den Haag wonen, Scheveningen, en dan., iedereen
behoeft in de Kamer geen eerste viool te zijn, maar
toch neen werkelijk het gaat niet. 't Is eene ge
wetenszaak, gij zoudt oen werkelijk bekwaam man, die
zijn leven aan de openbare zaak heeft gewijd, dwingen
om voor u plaats te maken, gij zoudt de candidatuur
aannemen van eene andere partij, dan de uwe, wat u
toch, al sloten zich ook later uwe eigene vrienden daarbij
aanzekere verplichtingen op zonde leggen't gaat
niet. Gij zijt de heeren erkentelijkmaar werkelijk 't
gaat diet.
MiJansen zegt, dat gij 't iu overweging behoort te
nemen alloh in ernstige overweging. Nooit een liberaal
is immers ook nwe leuze Mr. Jansen kan u verzekeren,
dat gij zeer vele stemmen zult krijgen; zijne kleur, die
u candidaat heeft gestéld zal u met kracht steunen, en
uwe eigene partij, en dan ook misschien de radicalen.
«De radicalen vraagt gij, want gij zijt zelf in 't ge
heel niet radicaal, en kunt niet begrijpen, hoe die zoo
dwaas zouden wezen. Mr. Jansen begrijpt het heèl goed
en expliceert het nde politiek is een ding van geven
en nemen, drie tegen een, allen 'tzélfde belang geen
liberaal; onderlinge verschillen bewaren tot later. In
de politiek moet men vragen naar het naaste doel.
x Ja" zegt Pietersen „een voorntje uitgooien om een snoek
tc vangen", en weer krijgt Pietersen een bestraffen-
dou blik.
En reeds half gewonnen en aangetrokken, vraagt gij,
of er geene voorwaarden aan verbonden zijn, of er geene
vetklariugen ^gevraagd worden, of er niets te teekenen
valt. «Neen zegt mr. Jansen, «dat hebben Wij vroeger
«wel eens gédaan, maar dat is ons slecht bevallen, u
«blijft geheél onafhankelijk, maar natuurlijk" «Wat
natuurlijk?' «Gij zijt een man van zaken. Politiek
alloh! is zaken doen; niets voor niets is de regel van
zaken doen. Wij zullen u er nooit aan herinneien, dat
«gij door ons in de Kamer zijt gekomen, maar wij zijn
«overtuigd, dat gij zelf 't niet vergeten zult. Gij zijt
een man van karakter
•Wij vertrouwen n", zegt Pietersen.
En bevelen n aan zogt de secretaris«en werken
voor u!"
