Slaat eD Kerk in Pruisen. „KAMT." No. 14. Vier en Negentigste Jaargang, 1892. ZONDAG 31 JAN IJ AKI. Dit nummer bestaat uit 2 bladen. EERSTE BLAD. FEUILLETON. Roman uit het Berlijnsche leven, ALkMAARSCUB COURANT. Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en Katerdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden voor Alkmaar 0,8®franco door het gebeelo rijk j 1, De 3 nummers f O,MO. SAR iaTNI Telefoonnummer: 3. Prijs der gewone Ad verten tlën Per regel J O,IA. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS- TER ZOON. Deu 27sten Januari 1.1., heeft de machtige Dnitsche Keizer, op vier na de jongste monarch vau Europa, zijn 33sten verjaardag gevierd. Van die jeugd heeft reeds menige sterk gekleurde uitdrukking, menig stout woord getuigenis gegeven. Die jeugd kon zich niet onderwerpen aan de leiding van den ouden rijkskanselier, in wiens ijzeren vuist het bestuur door den grijzen Keizer Wil helm I met onbeperkt vertrouwen was nedergelegd en ook onder de kortstondige regeering van den reeds door den dood goteekenden Keizer Frederik uo idwendig moest blijven berusten. Spoedig kwam de breuk Bismarck ver liet den Keizer en Berlijn, door Caprivi vervangen. Be langrijke wijzigingen in den algemeenen gang van zaken bewezen weldradat met de politiek on de bekende praktijken van den vroegeren rijkskanselier was gebroken. Aan de Kartell" politiek, de afspraken en overeenkom sten tnsschen verschillende partijen om elkander te steu nen en over en weder volgens een vooraf bepaald plan elkanders candidaten te kiezen, kwam een einde. Juist in deze combinatiën was Bismarck een meester, en daarin wilde hij vooral de vrije hand hebben zonder zich om 's Keizers goedkenring te moeten bekreunen. De bescher ming der producten van eigen landbouw en nijverheid door uitvoerpremiën en hooge invoerrechten op vreemde productendie in de laatste jaren steeds sterker was geworden, werd gematigd; de nieuwe Kanselier verklaarde, dat men op dien weg niet verder kon gaan, maar terug moest. Op uitdrukkelijk verlangen des Keizers werd de lotsverbetering der arbeiders tot een voorwerp van recht- streeksclie staatszorg verklaard. De zoogenaamde Cidtur- lcampj werd niet langer voortgezet. Bismarck had trou wens reeds voor de zegevierende Katholieke Centrum partij de vlag gestreken. Een nieuwe, hoogst belangrijke verandering in het staatsbeleid heeft zich thans aange kondigd door het wetsvoorstel tot wijziging van de re geling van het ondorwijs in Pruisen, dat eensklaps alle politieke partijen, ja het geheele land in beweging brengt. Ofschoon reeds sedert den tijd van »den ouden Frits" de Pruisische Regeering het aan ieder harer onderdanen vrij liet »op zijne manier zalig te worden" achtte zij zich toch steeds verplicht de opleiding der jeugd tot godsdienst en goede zeden in de scholen rechtsstreeks tot oen voorwerp van hare zorg te maken. Zij meende wat de openbare scholen betreft, niet te kunnen volstaan, met het onderwijs in den godsdienst toe te vertrouwen aan de kerkgenootschappen en in de school de vrueht van den godsdienst, opleiding tot christelijke en maat schappelijke deugden, bij alle onderwijs zooveel mogelijk te bevorderen, gelijk in onze wet op het lager onderwijs 21) DOOR PAUJL I.IVDAI. HOOFDSTUK VII. Weinige minuten vóór middernacht had het rijtuig voor de huizinge Iseneck stilgehouden. Johann had het portier geopend, gevraagd of de gravin nog iets te be velen had en nadat hij een ontkennend antwoord op deze vraag had ontvangen zich verwijderd. Bertha, die in de vestibule had gewachtvolgde hare meesteres naar de parkkamer. Nero sprong blaffend en kwispel staartend Juliane tegemoet, en kwam eerst tot bedaren toen zij hem op den breeden kop had geklopt. De kamenier was dezen avond merkwaardig onhandig, terwijl zij de gravin bij het ontkleeden behulpzaam was! Haar gezicht was hoogrood gekleurd, zoodat bij Juliane een oogenblik het vermoeden reesdat zij van hare afwezigheid gebruik had gemaakt om een glas wijn te veel te drinken. Over het algemeen was zij den laatsten tijd over Bertha lang zoo tevreden niet meer, als in den beginne. Indien Juliane eenen achterdochtigen aard had gehad en het de moeite waard had gevonden het karakter harer kamenier wat nauwkeuriger te bestudee- rendan zou zij eenen belangrijken ommekeer sinds eenen zekeren dag in haar gedrag hebben waargeno men ofschoon Bertha in de kunst van veinzen zeer er varen was eu schijnbaar even gedienstig en onderdanig als te voren leek. Toch had Juliane wel eenige veran- dering bespeurd en zij vond het volstrekt niet onaan genaam dat Bertha haar tegen April den dienst had opgezegd, om met den kamerdienaar te trouwen. is voorgeschreven, maar zij schreef dat onderwijs en die opleiding als vak van onderwijs gebipdend voor, eu riep daartoe de voorlichting en de medewerking der kerkge nootschappen in. Thans is een wetsontwerp ingediend dat in die richting verder gaat, en wel, blijkens de be weging die daardoor is opgewekt, volgens het gevoelen van een groot deel van het Pruisische volk en zijn ver tegenwoordigers, op hoogst bodenkeliike wijze. Niet meer als deskundige raadgevers en voorlichters zullen volgens dat ontwerp de geestelijken en godsdienst leeraars het burgerlijk bestaarwaaraan de beslissing in zaken van onderwijs was opgedragen, ter zijde staan maar die beslissing zal voortaan van hen afhangen. De schoolopziener zal voorzitter wezen van het plaatselijk schoolbestuurdie schoolopziener is meestal zelf geeste lijke of godsdienstleeraarzoo niet.dan hebben in het bestuur de geestelijken of godsdienstleeraars zitting met een onderwijzorden burgemeester en drie bijzondere personen. Wordt de school door kinderen van verschillende godsdienstige gezindten bezocht, dan zal zooveel mogelijk voor elke gezindte godsdienstonderwijs worden gegeven dat met hare leer overeenkomt; dat onderwijs zal wor den geleid door de kerkelijke overheid, en de geestelijke of godsdienstleeraar zal het recht hebben om de lessen bij te wonen vragen aan de kinderen te doen en den onderwijzer te recht te wijzen en voor te lichten. Ook kinderen van ouders die tot geenerlei erkende godsdien stige gezindte behooren, zullen van het godsdienstonder wijs gebraik moeten makentenzij de gouverneur der provincie hen daarvan vrijstelt. Op de kweekscholen voor onderwijzers zal het godsdienstonderwijs ongeveer op dezelfde wijze worden gegeven. Vooral bij de aanstelling der onderwijzers aan de openbare scholen zal volgens dit wetsvoorstel aan de kerkgenootschappen niet slechts een groote invloedmaar inderdaad de beslissing wor den gegeven. Van alle onderwijzers die met het godsdienstonderwijs worden belast, zullen de namen aan de kerkelijke overheid worden opgegeven. Aan de aanstelling van onderwijzers en onderwijzeressen aan de openbare scholen zal een examen voorafgaan, waarbij een gemachtigde der kerkelijke hestr n tegenwoordig is; heeft hij bezwaar tegen een candidaatwat het gods dienstig onderwijs aangaat, dan kan deze niet worden benoemd. En waarom deze wijziging van het oude stelsel De rijkskanselier Caprivi heeft het in den Prnisischen Land dag onomwonden gezegd in de eerste plaats om vrede te sluiten met het katholieke deel der bevolking, door de scholen zóó in te richtjn, dat de Katholieke Kerk er genoegen mee kan nemen. Zoo eindigt dan die treurige strijd tegen de Katholieke Kerk, die met de verbanning der Jesniten en andere geestelijke orden, de afzetting van bisschoppen en het onbezet laten van opengevallen plaatsen van geestelijken begon. Die strijd kon op den duur niet worden voortgezet. Zelfs Bismarek moest hem opgeven. De Staat had de natuurlijke grenzen zijner be moeiingen overschreden en moest terug; in plaats van zich nu te onttrekken aan een onderwijs eu een oplei ding waartoe hij niet geroepen is, zoekt hij de oplossing Nadat Juliane eenen peignoir aangetrokken en heur haren had losgemaakt, die nu in prachtige zwarte krul len haar tot aan de knieën over de schouders golfden gat zij Bertha bevelde kant van de japon te tornen en op te vouwenen dan met de Lamoraal" en de paarlen haar te volgen. Zij zelve sloot de kostbaarheden in de ijzeren kast en stak den sleutel bij zich. Nero week niet van hare zijde Daarna liet zij Bertha heen gaan, die boog, en toen met eenen nachtgroet do kamer verliet. Bertha beefde geweldig, toen zij in den duisteren cor ridor stond. Met onstuimig kloppend hart en stokken- den adem voelde zij op deu tast naar de deur rechts, die tot de kleedkamer toegang gaf, drukte den knop zachtkens open en liet de deur op eenen kier staan zoodat zij nu zonder eenig gedruisch geopend kon worden. Nero merkte zeker, dat niet alles in orde was. Hij bleef eensklaps staan spitste de ooren en sprong toen naar de bekleede deur. Toen echter alles rustig bleef, keerde hij naar zijne meesteres terug en drong zich vleiend tegen haar aan. Bertha had hare schoenen uitge trokken en was op hare kousen over den dikken looper van de trap oene verdieping hooger geklommen. Bij het breede venster, dat op het park uitzag, wachtte Johann reeds op haar. Het was volslagen duister. Het breede venster teekende zich slechts door eene matgrijze tint tegen het nachtelijk donker af. Daarbuiten woedde de sneeuwstorm, somwijlen steunde en kreunde de wind, en met eenen doffen smak tuimelden somwijlen klompen sneeuw op den grondwier wicht de stam men der oude boomen niet langer konden torsenol die waren losgegaan en nu van het hellende dak gleden. Zij hadden elkander de hand gegeven. Met kloppend hart stonden zij voor het venster en spraken geen woord. Bertha was bijna krankzinnig van angst. Zij wilde vluchtendoch haar knieën knikten. Johann weerhield haar. Ook hem was de vrees om het hart geslagen. Hij wilde niet alleen blijven. In dezen verlammenden doodsangst overmeesterde Ber in de tegenovergestelde richting en stelt de kerk aan tot keurmeesteres van zijn eigen onderwijs. Waarom Caprivi deelde het even openhartig mede omdat er zich krach ten in don Staat ontwikkelen, zeide hij, waartegen wij al onze verdedigingsmiddelen moeten aanwenden. Een der belangrijkste verdedigingsmiddelen is de school, maar daarbij kan de godsdienst niet gemist worden. Het is buiten twijfel, dat de meeste scholen den Christelijken godsdienst noodig hebbenmaar de school kan geen godsdienst bezitten zonder belijdenis, en daarom moet zij in verbinding gebracht worden met de kerkgenootschap pen die de belijdenis vaststellen Ziedaar het oude stelselde godsdienst moet dienst doen als politiemacht ten behoeve van den Staatde Staat heeft den godsdienst noodig, omdat hrj de geesten wil leiden, omdat hij wil kenren wat goed is te gelooven en wat niet, omdat hij do vrije godsdienstige ontwikke ling niet wil, niet durft overlaten aan den eigen drang en de eigen behoefte van den menschelijken geest en aan de vereenigingen en genootschappen van gelijkgezinden om naar eigen overtuiging in die behoefte te voorzien. Orde verstorende eu ontbindende krachten bedreigen staat en maatschappij de Slaat, die in alles moet voorzien, moet zorgou dat het ware geloof worde gehandhaafd waar het wankelthersteld waar het verloren ging daarom moet het op de openbare school worden onder wezen en wordt de kerk aangesteld als keurmeesteres. De Keizer zelf schijnt inzonderheid op deze regeling te hebben aangedrongen, en de Minister van onderwijs en eeredienst. graaf Zedlitz, verdedigt haar met warmte; maar niet alle Ministers zijn voorstanders van het ont werp. De Minister van Financiën. Dr. Miqnel, heeft het krachig bestreden en vraagt zijn ontslag; nog twee of drie andere Ministers worden als tegenstanders genoemd, maar van hnn tegenstand is nog niet openlijk gebleken. De Keizer zou zijn bekwamen Minister van Financiën on gaarne missendaarom weigert hij hem zijn ontslag te geven en driugt er op aan, dat hij zal aanblijven en af wachten welke wijzigingen het wetsontwerp nog zal ondergaan. In den Rijksdag zijn reeds te midden van de beraadslaging over bet handelsverdrag met Zwitserland belangrijke verklaringen omtrent de nieuwe schoolwet afgelegd. Vrijzinnigen en nationaal-liberalen zullen tegen over het ontwerp hnnne oude veeten en nieuwe twisten vergeten, en het eendrachtig bestrijden toch schijnt de aanneming reeds zeker, want de conservatieven zijn be reid met de leden van het Katholieke Centrum en de Polen er voor te stemmen, wanneer wordt te gemoet ge komen aan enkele bezwaren die de hoofdbeginselen niet raken. De tegenstanders bonwen hun hoop nog op den invloed hunner geestverwanten in het Ministerie en op den Keizer zeiven, van wien zij gelooven, dat hij ten slotte in Pruisen geen schoolregeling zal willen invoe ren, waarmede alleen katholieken en orthodox-protestant- sche conservatieven instemmen, maar die door alle libe ralen, in weerwil van alle verschil van gevoelen omtrent andere punten van staatsbeleid, wordt veroordeeld. Of dat vertrouwen op iets anders dan een zandgrond rust zal spoedig moeten blijken. tha een gevoel van diepe minachting voor dezen lafaard, die blijkbaar tot volbrenging der daad den steun eener zwakke vrouw noodig had. Dan was Wildicke toch een ander manWat kon zij hier nu nog uitrichten Zij had zich eenvoudig, volgens de opdracht van Wildicke, willen overtuigen ot Johann zich nu ook op zijnen post bevond. Nu werd hare tegenwoordigheid toch verder niet vereischtHij had even goede oogen als zijen trots het duister moest hij kannen zien of er zich iets in het besneeuwde park bewoog. En Nero zon wel een teeken geven. Zij werd er boos om, dat hij haar terughield. Zij beefde over haar gau- sche lichaam. Doch Johann hield haar vast met sidde rende hand. De beslissende daad zou hij wol alleen vol brengen. Maar nu moest zij bij hem blijven Eu zoo stonden daar die twee te wachten Nu eens met haastige, dan weer met sluipend lang- zame_ schreden ging Juliane in hare kamer op en neer. Zij liep langs en om de verschillende meubelendie* overal in het vertrek verstrooid stonden en wier on gedwongen rangschikking aan de groote ruimte haar eigenaardig karakter gaf. Op de groote tafel in het mid den en op een klein tafeltje in eenen hoek stonden brandende lampen, die met haar zacht schijnsel het groote vertrek slechts flauw verlichtten. Nero volgde haar op den voet, eu drukte van tijd tot tijd zachtjes zijnen snoet tegen haar aan, alsof hij haar wilde laten merken, dat hij er nog was. »Ja, goed beest, jij bent trouw zeide zij, met de oogen vol tranen, terwijl zij don hond'streelde, wiens gansche lichaam trilde van blijdschap bij die aanraking. Jij bent trouw eu sterk Het zou mij maar één enkel woordéén enkel geluidééneu enkelen wenk hebben te kosten en ge zoudt den trouwlooze naar de keel vliegen en hem worgen Gij zoudt mijn wreker kunnen zijn. Had ik maar den moed om het u te makenen mijzelve dan met eenen kogel te dooden Maar ik ben laf 1 ontzettend laf I" Zij liefkoosde den honddrukte hem teeder tegen zich aan en legde hare wang tegen zijnen breeden kop.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1892 | | pagina 1