No. 3*.
Vijf en Negentigste Jaargang.
1893.
i
TWEEDE BLAD.
Vrijdag Januari 1893.
Buitenland.
Binnenland.
BEUHIIS. Den 2 zijn de voorstellen voor de grond
wetsherziening aan de Kamer van afgevaardigden rond
gezonden. Art. 1 laat 9 provinciën bestaanaan de wet
wordt overgelaten andere grenzen aan te wijzen. Art. 4
lnidt: De koloniën zullen volgens een bijzondere wet be
heerd worden; art. 37: De leden der beide Kamers, door
de regeering voor een andere bezoldigde betrekking dan
minister benoemd, zullen aan herkiezing worden onder
worpen art. 48De afgevaardigden zullen onmiddellijk,
door de burgers gekozen worden die 25 jaar zijn en ten
minste 1 jaar lang in eene zelfde gemeente wonen aan
wie de wet het stemrecht toekent. De stemming is ver
plicht en heeft plaats in de gemeente. Art. 49 komt in
plaats van het onde art. 47. Kiezer zullen zijn 1° eige
naars van woningen van een waarde van ten minste 2000
frcs.; 2° zij, die sedert minstens een jaar als voornaamste
bewoner in een huis of in een gedeelte van een huis wonen
van eene waardete bepalen door de wet en van min
stens 2400 en hoogsten 4800 frcs. in steden van meer
dan 20000 zielen; van minstens 1800 en hoogstens 3600 frcs.
in plaatsen van 300020000 inwoners en van minstens
1200 en hoogstens 2400 in andere plaatsen.
Kiezers zijn ook zijdie een diploma van hooger on
derwijs of een getuigschrift van middelbaar onderwijs
bezitten en zij, die na hunne meerderjarigheid met goed
gevolg een examen afleggen, dat door de wet moet wor
den vastgesteld en betrekking zal hebben op lezen, schrij
ven en de eerste beginselen van rekenen.
Art. 50 bepaalt, dat verkiezingen zullen plaats heb
ben in afdeelingen, door de wet te bepalen; art. 54, dat
de leden der Kamers een jaarlijksche schadeloosstelling
ontvangen van 4000 frcs. Afgevaardigden, te Brussel of
in de voorsteden wonende, zullen de helft van dat be
drag genieten.
Volgens art. 55 wordt de Senaat gekozen door dezelfde
kiezers als de Kamers maar zij moeten hnn 35 jaar
hebben doorleefd. Bij art. 54 wordt het aantal senaats
leden, bij art. 5658 de verkiesbaarheid voor senaatslid
vastgesteldmen moet belgisch onderdaan, in België ge
vestigd, ten minste 35 jaar oud zijn, volledige staatkun
dige en burgerlijke rechten genieten, zekere hooge amb
ten bij de wet te bepalen, bekleed hebben, of eigenaar
zijn van onroerende goederen in België ter waarde van
ten minste 500,000 francs. Bovendien zijn verkiesbaar
de hoogstaangeslagenen in elke provincie bij eene ver
houding van 1 op 4000 inwoners. In de bepaling betref
fende de koninklijke prinsen wordt o. a. vastgesteld, dat
een prinsdie zonder toestemming van den vader en
het hoofd der koninklijke familie huwt, zijn recht op de
kroon verliet.
Aan het ontwerp gaat eene breedvoerige uiteenzetting
vooraf, waarin de minister Beeruaert zich middellijk tegen
algemeen stemrecht verklaart, maar de meening uitspreekt,
dat men van de kiezers een minimum van waarborgen
moet vragen.
Te Leeuwarden is het na den 29 des avonds rustig
gebleven. De straatjongens vertoonen zich niet meer op
straat en hoewel de socialistische lezingen aanhoudon
zoo gingen de aanwezigen na afloop der vergadering rustig
uiteen.
Bij kon. besluit van den 29 is aan den heer mr. W.
A. baron van Yerschuer raad-adviseur bij het departe
ment van waterstaat, op zijn verzoek eervol ontslag ver
leend als Rijkscommissaris bij de Maatschappij tot exploi
tatie van Staatsspoorwegen en bij de Holl. IJzeren Spoor
wegmaatschappij
Den 30 hielden de werkloozen te Zutphen een op
tocht. De socialisten trokken dadelijk hiervan partij en
ontboden van Emmones uit Arnhem die overkwam
en voor eene stampvolle zaal des avonds eene rede van
anderhalf uur uitsprakwaarin hij aanspoorde vol te
houden in het om werk vragen en ten sterkste het plegen
van wanordelijkheden ontried. Na afloop werd o. a. van
Emmenes, die in optocht onder het zingen van socialis
tische liederen afgehaald was, door eene talrijke menigte
uitgeleide gedaan. Den 31 des avonds begaven zich een
veertigtal werkloozen naar het stadshuis, waarvan vier
bij den burgemeester toegelaten werden, die dezen weder
om werk verzochten. De burgemeester antwoordde dat
hij hen gaarne te gemoet wilde komendoch dat niet
alleen kon doen. Hij zou van zijnen kant alles in het
werk stellen, en hnn verzoek in de raadsvergadering van
den 2 ter sprake brengen verder kon hij voorloopig niets
beloven.
Den 2 heeft de gemeenteraad een krediet verleend aan
burgemeester en wethouders tot het laten verrichten van
werkzaamheden aan plantsoenen en landerijen.
Den 31 begonnen een vijftigtal personen te Zwart
sluis, na de herberg bezocht te hebben, bij rustige inge
zetenen de glazen in te gooien. Toen tweo maréchaussees
met den rijksveldwachter en de gemeente-politie hieraan
een einde wilde maken, vielen een zestal hunner
de politie aan, wierpen met steenen en werd een maré
chaussee tegen den grond geslingerd, terwijl de sjouwer
man Blij de karabijn aan den rijksveldwachter ontrukte.
Toen deze met den karabijn op een der maréchaussees
aanlegde en wilde vuren, werd dit voorkomen door den
anderen maréchaussee, die op Blij schoot en hem doodde.
Verschillende personen werden bij het verzet gewond
de tegen den grond geworpen maréchaussee bekwam
lichte kwetsuren. De politie is versterkt.
Te Ter Aar moet in den nacht van den 1 een
moord gepleegd zijn.
In 1892 zijn te Eldam gewogen 603.583 P. kaas.
Gedurende 1892 zijn te Amsterdam aangekomen
154 zeil- en 1399 stoomschepen, samen 1553, tegen 158
zeil- en 1498 stoomschepen, samen 1656 in 1891.
De meeste stoomschepen kwamen van Londen 184, Ham
burg 115, Huil 106, Leith 93, Newcastle 78, Java 63,
Nieuw-York 42, Stettin 41, Bilbao 41, Midd. Zee 38,
Bremen 36, Frederikstad 35, Riga 31, Middlesbro 30,
Bordeaux 27, Sundswall 25, Liverpool 25, Danzig 24,
Benisaf 22, Baltimore 21, Kroonstad 21, Suriname 17;
de meeste zeilschepen van Mobile 11, Drammen 8, Sho-
reham 8, Frederikstad 8, Hernösand 6, Laurvig 5,
Gefle 5, Pensacola 5, Bremen 4, Brunswijk 4, Sundswall 4,
Londen 3, Liverpool 3, Suriname 3, Hamburg 3, Ar
changel 3.
Te Nieuwediep zijn in 1892 aangekomen 184 en
vertrokken 209 zeil- en stoomschepen.
Gedurende November is bij de Rijkspostspaarbank
ingelegd f 1.410 303.99, terugbetaald f 1.040.316.075,
zoodat het gezamenlijk tegoed op 30 November bedroeg
f 26.735.975.485. In den loop dier maand werden 5529
nieuwe spaarbankboekjes afgegeven en 1791 geheel afbe
taald, zoodat aan het einde dier maand nog 355.508 in
omloop waren.
Te Batavia heeft den 26 November een zware
brand geheerscht in een der drie potroleum-pakhuizen
op Pekoelitan in de Benedenstad toebehoorende aan den
chineeschen handelaar Lim Liang Boewaarin zich eene
hoeveelheid van ongeveer 800000 kisten petroleum
bevond. Niettegenstaande de brandweer spoedig aanwe
zig was kon men den brand niet stuiten. Over de ge-
heele stad, tot zelfs te Meester Cornells, kon men de vlam
men uit de zware rookwolken zien slaan. De pakhuizen
waren verzekerd voor f 30000 en de petroleum voor
f 324597. Het zorgeloos omgaan met vuur bij het sol
deren der blikken wordt als de oorzaak beschouwd.
De aanstaande jaarlijksche vergadoring van het
NederL Onderwijzersgezelschap zal op Zaterdag vóór
Pinksteren te lonkhuizen gehouden worden.
De heer Cordes, die 32 jaren lid en 12 jaren voor
zitter der Kamer van koophandel en fabrieken te Am
sterdam is geweest, is thans als zoodanig afgetreden.
Te Eist is een woonhuis en te Oudewater een ma-
nufacturen-zaak afgebrand.
De arr.-rechtbank te Groningen heeft den student
aldaar, die een politie-agent mishandeld hadveroor
deeld tot de geëischte acht dagen gevangenisstraf.
De heer jhr. mr. van Panhuijs, commissaris der
Koningin in Groningen, zal, in plaats van 1 Januari, 1
Februari als zoodanig in de provincie Overijsel optreden,
in verband met den onrustigen toestand in enkele deelen
der provincie Groningen.
Hot gemeentebestuur van Beverwijk zal aan den
minister van financiën het verzoek richten, aldaar een kan
toor der registratie te vestigen of de gemeente onder het kan
toor te Haarlem te rangschikkenthans behoort die ge
meente ouder het kantoor te Zaandam.
De heer Bieruma Oosting, lid van den Raad der
gemeente Schoterland, aangeslagen voor ongeveer f 7000
per jaar zijnde 1/8 deel van den geheelen hoofdelijken
omslag, is met 1 Januari naar Leeuwarden vertrokken,
De verveeners in Friesland hebben het turfmakers-
loon over 1892 op hetzelfde bedrag bepaald als in 1882.
Te Franeker worden thans van gemeentewege de
riolen schoon gemaaktvan de 200 werkloozen waren
60 daarvan werkzaam,
Het hoofdbestuur van het Nederl. Onderwijzersge
nootschap heeft aan de deelhebbers in de spaarbank be
kend gemaakt, dat, in afwachting van de rechterlijke uit
spraak in de aanhangige gedingen ten gevolge van de
geld verduistering door den notaris Bonnerman, het geheele
bedrag der in 1892 gemaakte rente onverdeeld geboekt
zal worden ten name van de gezamenlijke deelhebbersin
de spaarbank over 1892 en dat bedrag, vermeerderd met
de te betalen rente, eerst dan zal worden verdeeld over
de afzonderlijke deelnemingen dor deelhebbers, wanneer
gebleken zal zijn, of er al dan niet eenig verlies te dek
ken valt. Dientengevolge wordt in de maand Januari geen
rente in de boekjes bijgeschreven. Het hoofdbestuur deelt
ten slotte nog mede dat de zaken thans zoo geregeld
zijn, dat de spaarbank, ha Januari 1893, weder geheel
los is van de gevolgen der zaak Bonnerman, en dat geen
verlies, uit die zaak voortvloeiende, voor de in 1893 en
volgende jaren te betalen rente te vreezen is, terwijl
maatregelen genomen zijn om eene herhaling van het
gebeurde onmogelijk te maken.
De Hooge Raad heeft ontkennend beantwoord de
vraag, of de bepaling in de politie-verordening van Hel
mond, dat afgekeurd vleesch en visch, zonder vergoeding,
op kosten van den eigenaar moet worden begraven, in
strijd met de wet ishet vonnis der rechtbank te Roer
mond en het daarbij bevestigde vonnis van den kanton
rechter te Helmond, houdende bevestigende beantwoording
dier vraag, werd verniettigd,
Bedankt naar Opperdoes door E. Sijperda te
Hindeloopen.
Den 1 is te Steenwijkerwold eenen boerderij afge
brand, waarbij zes koeien, 2 pinken en 2 schapen in de
vlammen omkwamen. De kinderen werden ter nauwer-
nood gered. Alleen het paard wist men te redden.
De Talmudjood heeft met 1 Januari opgehouden tc
verschijnenin de plaats daarvan verschijnt het anti
semitisch weekblad Waarheid en Recht.
In 1892 zijn op de kaasmarkt te Haarlem aan
gevoerd 2079 stapels kaas, uitmakende 253.986 stuks
waarvan verkocht werden 2054 stapelsuitmakende
251.324 stuks, wegende 482.336 P. De middenpiijs beliep
29.155.
Te Rultcrdam is een uit Amsterdam afkomstige
kwartjesvinder aangehouden die met twee anderen, die
het ontlieponeen duitschen schipper in een bierhuis
met kaartspel f 600 afhandig maakte.
De heer dr. Zaaijer heeft zijn ontslag als lid der
Tweede Kamer genomen.
Drie kinderen te Venloo aten al spelende eenige in
het wild groeiende kruiden welke bleken vergift te zijn.
Een hunner stierf eenige uren na het gebruik de twee
anderen die door het toevallig gebruik van melk aan
het braken geraakten hoopt men te behouden.
Den 1 is te Langezwaag een jong mensch van 16
jaar door de onvoorzichtigheid van een ander, bij gelegen
heid van het Nieuwjaarschieten, met een pistool doodeljjk
aan het hoofd gewond.
Den 1 des avond3 is op de galerij in de ronde
Luthersche Kerk op het Singel bij de Stroomarkt te
Amsterdam brand ontdekt, welke door de brandweer
spoedig kon worden gebluscbt. Gedurende de afgeloopen
week had men in de kerk steeds brandlucht geroken
zonder dat men de oorzaak daarvan kon ontdekken.
Waarschijnlijk is de kachel de oorzaak geweest.
Te Amsterdam hebben vele winkeliers besloten,
hunne winkels dageljjksuitgezonderd Zaterdagdes
avonds om 9 uren te sluitenop Zaterdag blijven zjj
tot middernacht open. Den 2 is die sluiting voor het
eerst toegepast.
Den 2 is met eene toespraak van da. Loman in
een der zalen van het Rijksmuseum te Amsterdam de
beeltenis onthuld van den heer L. J. Veltman, welke
namens de Veltman-commissie aan de stad Amsterdam
ten geschenke is gegeven.
Den 2, des namiddags te kwart over zessen toen
de hulp der brandweer te Amsterdam reeds bij drie
kleine binnenbranden ingeroepen was, brak een vrij he
vige brand uit in een kleedingmagazijn in de Vijzelstraat.
Met een stoomspuit en vier Vechtkranen werd do brand
gebluscht. Het geheele huis is echter uitgebrand. De
bewoners werden met moeite gered. Twee brandwacht#
werden licht gekwetst bij het omvallen eener spuit door
de gladheid op weg naar den brand bjj het afgaan eener
brug.
De benoeming op den 31 van een gemeente-ontvanger
te Wageningen, buiten de aanbeveling van burgemeester en
wethouders om, heeft aanleiding gegeven, dat de burge
meester aan den Raad medegedeeld heeft zijn ontslag te
zullen vragen dat de wethouders en twee leden van den
raad hun ontslag hebben genomen. Op eene den 2 door
500 a 600 ingezetenen bijgewoonde vergadering werd een
adres aan burg. en weth. vastgesteld, waarin kennis
wordt gegeven, dat 1°, zij verontwaardigd zijn over de
wijze, waarop door sommige raadsleden de werkzaamheid
van burgemeester en wethouders reeds langen tjjd werd
verlamd en ook nu weder de met zorg opgemaakte aan
beveling voor een gemeente-ontvanger geheel in den wind
werd geslagen 2°. zij het zeer betreuren dat burg. en
weth. hun ontslag ingediend hadden en dat zij waardeer
den de wijze waarop zij in die aangelegenheid hunne
waardigheid en goeden naam gehandhaafd hadden.
De heer mr. G. W. baron van Dedemraadslid en
lid van de Tweede Kamer, wiens zoon met 6 stemmen
tot gemeente-ontvanger benoemd was, verklaarde op die
vergadering dat met zijn wil zijn zoon niet gemeente
ontvanger zon worden. Acht en twintig leden der So
ciëteit »de Harmonie" verzochten aan het bestuur eene
HEaballotage van het lid genoemden heer v. Dedem.
Gelijktijdig hebben de socialisten getracht ongeregeld
heden te verwekkenmet de blanke sabel werden zjj
door de politie uiteengejaagd na herhaalde vruchtelooze
aanmaning om uiteen te gaan.
In 1892 werden te Leiden op de veemarkt aange
voerd 95 paarden, 26209 runderen, 5168 kalveren, 54010
schapen, 42430 lammeren, 7003 varkens en 10687 biggen,
samen 156616 stuks tegen 153205 stuks in 1891, tegen
eene vermoedelijke waardo in 1892 van 6.638,696.23 en
in 1891 van 7.434.923.83.
Gedurende het vierde kwartaal 1892 zijn door de
Amsterdamsche Omnibus Maatschappij vervoerd 4.565.072
reizigers tegen 4.366.790 in gelijk tijdvak van 1891 en
gedurende het geheele jaar 1892 18.625.436 reizigers
tegen 17.448.826 in 1891.
Mr. H. Smeenge te Blnnenwyzend.
Daartoe uitgenoodigd door de Centrale Liberale Kies
vereniging in het hoofdkiesdistrict Enkhuizen zal het
lid der Tweede Kamer, de heer mr. H. Smeengeeene
staatkundige rede houden op Woensdag, den 11 Januari
e.k., 's middags 12 uur, te Binnenwijzendgemeente
Westwoud, ten huize van P. Kok. De toegang is geheel vrij.
Kgmonden. Te Egmond aan Zee werden
gedurende 1892 57 processen-verbaal opgemaaktdron
kenschap 9 mishandeling 11 politie-overtreding 19
vorzet 5; burengerucht 3; diverse 10 te Egmond-
b i n n en 253 dronkenschap 5 politie overtreding 9
art. 461 Strafwetb. 16; stroopenj 98; jachtwet-overtre
ding 114; diverse 11.
De loop der bevolking in het afgeloopen jaar was in
de gemeente Egmondbinnen als volgtingekomen
32 m., 25 vr.; geboren 22 m. 25 vr.; vermeerdering 54
m., 50 vr.; vertrokken 37 m., 21 vr.; overleden 12 m.,
9 vr.; vermindering 49 m., 30 vr.; totale vermeerdering
5 m.; 20 vr., waardoor de bevolking op 31 December
1892 bestond uit 731 m. en 713 vr., totaal 1444 aan
giften van levenloos geborenen hadden niet plaatser
werden 10 huwelijken gesloten het aantal overledenen
bedroeg op 1000 zielen 14 in de gemeente Egmond
aan Zee: ingekomen 23 m., 20 vr., geboren 43 m., 35
vr., vermeerdering 66 m., 55 vr., vertrokken 32 m., 35
vr., overleden 24 in., 15 vr., vermindering 56 m., 50 vr.,
totale vermeerdering 10 m., 5 vr., waardoor de bevolking
op 31 Dec. 1892 bestond uit 1242 m., en 1076 vr., totaal
2318; levenloos aangegeven 4; huwelijken: 20 het aan
tal overledenen op 1000 zielen bedroeg 16.
Uitgeest. De inrichting van het nieuwe ziekenhuis
zal f 1200 kosten de aankoop van het gebouw f 2800 bedra
gen. Het aangaan van eene geldleening tot dekking der kos
ten is door Ged. Staten goedgekeurd. Op last van dat
college zal evenwel f 1000, in plaats van f 500 's jaarg
afgelost wordente beginnen met 1896.
