Binn en land.
341e Staatsloterij.
Stadsberichten.
5e klasse, 6e lijst, 18 Januari.
Ns. 1863, 4313, 4349, 5078 en 17180 1000Ns.
957, 2754, 7583, 14273 en 18300 400; Ns. 7430, 9776
11469 en 12165 200; Ns. Ï466, 3824, 3855, 3943
4107 5077, 7567, 8888, 15074 en 18551 f 100.
5e kl., 7o lijst19 Jan.
Nr. 4688 f 25,000; Ns. 4367, 5926, 14030 en 14572
f 1000; Ns. 84.27 en 17048 f 400; Nr. 12001 f 200;
Ns. 2639 2796 3195 32383422, 4123, 7506, 9648,
11874, 12263, 12490, 12558 en 17468 f 100.
SPANJE. Er is eene oommissie tot onderzoek der
alcohol-belasting benoemd.
VEREENIGDE STATEN. De gewezen president
Hayes is den 18 des nachts te één uur aan eene hart
ziekte overleden. Hij was president in 1877 en 1881.
Bij de behandeling der strafzaak tegen den meester
knecht Dempsey enz. wegens het vergeven van werklieden
der firma Carnegie te Homestead, heeft de kok Gullagher
bekend, van Dempsey een poeder voor hem en de andere
koks ontvangen te hebbendat gebruikt was om het
voedsel der werklieden te vergiftigen.
Bij kon. besluit van den 16 is aan den heer H.
J. van Ebbenhorst Tengbergen, op zijn verzoek, eervol
ontslag verleend als lid van het college van regenten
over de Rijkswerkinrichting en het huis van bewaring
te Hoorn, onder dankbetuiging voor de in die betrekking
bewezen diensten en benoemd tot lid van gemeld college
van regenten de heer C. A. Vriesendorp bewaarder der
hypotheken en van het kadaster aldaar.
Den 16 des avonds is te Bolsward de pottenbakkerij
van den heer R. F. Feenstra benevens eene aanzienlijke
voorraad turf afgebrand.
De gemeenteraad van 's Gravenhage heeft deu 17
de koers van gunning voor de uitgifte van de derde
reeks der geldleening van ten hoogste f 3.000.000, be
paald op 9917/32 pet. Op die leening was voor 4.254.000
ingeschreven, waarvan f 2.482.000 tegen 991/2 pet.
Den 18 is de heer mr. E. de Man Ez 75 jaren
oud en sedert 1870 burgemeester van Bredana lang
durig lijden overleden.
Deu 18 heeft de gemeenteraad van Haarlem met
21 tegen 7 stemmen de verordening op het heffen van
vergoeding voor diensten, door den dieust der gemeente
reiniging bewezen, overeenkomstig het voorstel van burg.
en weth. ingetrokken.
Het Noordzeekanaal is opengebleven; zeven stoom
schepen hebben den 18 zoo van als naar Amsterdam
daarvan gebruik kunnen maken.
De heer van Houten heeft zijn ontwerp tot wijziging
der onteigeningswet op nieuw bij de Tweede Kamer aan
hangig gemaaktnaar aanleiding van de in het voorloo-
pig verslag tegen het eerste ontwerp ingebrachte bezwa
ren, heeft hij in zijn voorstel eenige wijzigingen gebracht.
De minister van oorlog heelt bepaald, dat de pant
serforten te IJmulden en den Helder dit jaar ten
minste drie maanden zullen bezet worden tot oefening
van het personeel.
Beroepen bij de herv. gemeente van Oost-Zaan
dam de heer dr. D. G. Postma, predikant te Bierum.
Egmond aan Zee. Voordracht voor onderwijzer,
plaats ver v. hoofd: 1 J. van Ankum te Olst2 L van
Berkel te Amsterdam en 3 J. Kuiper te Jisp.
Den 17 kwamen te Amsterdam ongeveer 8 a
900 werkloozen bijeen om in optocht naar den burge
meester op het stadshuis te gaan, ter overhandiging eoner
den 16 des avonds aangenomen motie waarbij aange
drongen werd op het nemen van maatregelen om in de
bestaande werkloosheid te voorzien. Toen de stoot voor
het stadshuis gekomen wastelde zij omstreeks 1800
deelnemerswaarvan drie bij den burgemeester in zijne
kamer toegelaten werden. De burgemeester zeide dat
hij de motie aan het gemeentebestuur zou geven doch
dat hij voor het oogenblik niet zou weten, welke werken
de gemeente zou kunnen of moeten doen uitvoeren
waarom hij meende het comité te moeten aanraden
zich geene te hooge denkbeelden van hun verzoek te
maken. Verder merkte hij o. a. nog opdat werkloos
heid in het winterseizoen een jaarlijks terugkeerend ver
schijnsel was dat zich bij onderscheidene vakken voor
deed. In den zomertijd diende men zich daartegen te
wapenen. Toen de voorzitter van het comité hierop
antwoordde, dat de loonen zoo laag waren, zoodat van sparen
geen sprake wasbracht de burgemeester nog in het
midden, dat de gemeente niet bij machte is, iets tegen
de groote mededinging te doen dat in den laatsten tijd
de loonen over hel algemeen gestegen warenterwijl de
prijzen der eerste levensbehoeften dezelfde waren. Ten
slotte zeide hij dat hot antwoord op de motie den 19
tusschen 11 en 1 uur bij hem kon worden gehaald. Na
het besluit om den 18 wederom een tocht door de stad
te doen en den 19 gezamenlijk het antwoord des burge
meesters te gaan halen, ging men langzamerhand uiteen,
zonder dat er ongeregeldheden voorvielen. De gemeente
raad besloot den 18na langdurige besprekingenin
handen van burgemeester en wethouders om bericht en
raad te stellen eene door den heer Treub voorgestelde
motie om burgemeester en wethouders uit te noodigen
zich in betrekking te stellen met de kiesvereeniging Am
sterdam, Patrimonium, den R. K. Volksbond en den Soc.
Dem. Bond om maatregelen te beramen, ten einde een
juist statistisch overzicht van den omvang dor werkloos
heid te verkrijgen, terwijl op voorstel van den voorzitter
het adres van de vereeniging »do Unie" tot hetzelfde
doel in handen van burgemeester en wethouders werd gesteld.
Eene 3'/j pet. geldleening der gemeente 's-Hertogen-
bosch, groot f 50,000, waarop ingeschreven was voor
f 273,000, is gegund aan den heer A. Oppenheim te
"'s-Gravenhage tegen 100.155.
De gemeenteraad van Sneek heeft den 16 met op
•één na algemeene stemmen het verzoek van 52 werk
loozen om arbeid van gemeentewege van de hand ge
wezen, op grond dat de gemeente geen enkel werk heeft,
geschikt om ter hand genomen te worden.
Den 16 des ochtends is een brand in het goede
renstation te Utrecht, die zich in den aanvang vrij ernstig
liet aanzien na een uur gebluscht kunnen worden de
schade is nog al aanzienlijk.
Een visscher te Lommerdie den 14 des avonds
met het ijs afgedreven was is den 16 des morgens aan
•de kust van Gaasterland geredhij was redelijk wel.
De minister van binnenl. zaken heeft den 17 1°.
het vervoer van herkauwende dieren met ingang van den
19 verbodena. uit een kring in Amsterdam omvat
tende de terreinen der veemarkt (met veestallen) b. uit
«en kring in die gemeente omvattende de terreinen van
het slachthuisc. uit den kring in Diemenwaarvan
•de grenzen zijn de grensscheiding tusschen de gemeente
•Diemen en de gemeenten Amsterdam en Nieuwer-Amstel,
de Zeeburgerdijkde Zuiderzee en het Merwede-kanaal
2°. het houden van markten van herkauwende dieren,
met ingang van 19 Januari 1893, verbodèn a. in Am
sterdamb. in den sub lc omschreven kring van Diemen
c. in Purnierend3°. bepaald dat, wanneer bijzon
dere redenen eene afwijking van het verbod van vervoer
van herkauwende dieren uit de sub la. dezer beschikking
genoemde kringen noodzakelijk maken zoodanige afwij-
king kan worden toegestaan door den burgemeester
na advies van den districts-veearts.
Te Haarlem is een vierjarig kindterwijl de
bewoners afwezig waren, in bed gestikt door rook ten
gevolge van een in de kamer, waar het kind sliep,
ontstanen brand, dien zij bij hunne terugkomst ontdekten.
De gemeente Zaandijk viert in 1894 haar vier
honderdjarig bestaan.
Te Pnrinerend komt in drie stallen het mond
en klauwzeer voor; ook is die ziekte uitgebroken in den
stal van den veehouder P. Stapel te Hinnewijzeiid
gemeente Westwoud.
De gemeenteraad van Assen heeft besloten tot het
aanschaffen van een telescoop-gashouder van 1200 kub.
el voor f 18850 van den heer A. Neuman te Aken
Hoogwoud. Uit de rekening van den penning
meester is gebleken, dat het Onderling Begrafenisfonds
op 31 December 189'2 625 leden telde. In den loop van
dat jaar zijn 9 deelhebbers overleden. De ontvangsten
bedroegen in 1892 f 701,17 de uitgaven 592,09
zoodat op 1 Januari 1893 een batig saldo van f 109,08
aanwezig was.
Noord-Scherineer. Hoewel ijs en weder niet
zeer gunstig waren voor schaatsenrijders en wandelaars,
waren toch velen van verschillende zijden opgekomen,
om getuige te zijn van het aardige schouwspel, dat de
gecostumeerde optocht hun aanbood. Men zag toch
onder de rijders velerlei vreemde kleederdrachten, en in
de arren aardige groepjes. Het bal, des avonds ten
huize van den heer Schagen gegeven, werd druk bezocht
en gaf aanleiding tot een langdurig gezellig samenzijn.
Oterleek. Een 10 tal werkeloozen hebben ge-
ruimen tijd werk gevonden aan het afsnoeien van de
boomen aan de »Breelaan" onder Oudorp en ware het
ijs door het ongunstige weder van verleden week niet
bedorven, dan zouden de lieden ook daarop nog iets
kunnen verdienen. Door de ijs-commissie is eene collecte
gehouden om den behoeftigen van levensmiddelen te
kunnen voorzien. Het plan om eene hardrijderij te
houden heeft zij wegens het slechte ijs moeten opgeven.
- Purinerende. Bij de den 18 gehouden hard
rijderij op schaatsen, waaraan 20 personen deelnamen,
was de uitslagDekker, Zwolle, le pr. f 75 F. Bijlsma,
Medemblik, 2e pr. 40 A. Broesma, Amsterdam, 3e-
pr. 15. Bij den vlugsten rit werd in 15 seconden de
baan van 185 ellen afgelegd. Het weder was slecht,
waardoor het publiek ook slechts tamelijk was opge
komen.
De bevolking der gemeente Arnhem bedroeg op
31 Dec. 1892 51687 in 1892 ging zij slechts met 582.
vooruit.
In de week van 8 tot 15 Januari zijn in het
badhuis van het Witte Hjruis genomen 42 kuipbaden,
51 regenbaden le en 77 2e klasse, te zamen 170 baden.
TravaJileur.
In eene openbare vergadering van den Soc. Dem.
J ongelingsbond afd. Alkmaar, gehouden in den avond
van den 17 in het lokaal »de Zon", trad als spreker
op de bekende Travailleur (T. Luitjes) van Sap-
pemeer. Als onderwerp was aangekondigdDe honger-
opstootjes in het noorden des lands en de houding der
nederlandsche regeering om dien honger te stillen.
Spreker begint met te zeggen, dat er den laatsten tijd
te Sappemeer en andere plaatsen in het noorden des
lands ongeregeldheden zijn voorgevallendie door de
groote bladen vooral door de Rott. Ct., ten onrechte
breed zijn uitgemeten. De kleine bladen doen daaraan
mede, want zij spreken de groote na.
Deze gebruiken correspondenten voor hunne berichten,
maar op de redactie-bureaux der kleine couranten ge
bruikt men een schaarom die berichten netjes uit te
knippen en zonder of met eene kleine wijziging worden
ze afgedrukt en de leugens alzoo verder verspreid. Ze
doen dus als kinderendieals op school door den
meester wat leugens verteld zijn, deze onwaarheden bui
ten en tehuis als waarheden oververtellen.
Volgens de Nieuwe Rott. Cour. zouden er te Sappe
meer ernstige ongeregeldheden voorgekomen, een oproer
uitgebroken zijn, ja, de geheele oosthoek van de provincie
Groningen in opstand zijn gekomen en dat niet door
den honger des volksmaar tengevolge van de oprui
ingen van die verschrikkelijke socialisten.
De correspondenten van die bladen zijn geen lieden
die tot de kleine burgerij behooren maar die nog wat
in de melk te brokken hebben.
De dominé, de man, die christelijke liefde moet preé-
ken, zendt berichten, die kant noch wal raken, opdat er
ten spoedigste soldaten, maréchaussées gezonden worden.
Ze hebben hun doel bereikt, want Hoogezand, Sappemeer,
Zuidbroek en vele andere gemeenten verkeeren in staat
van beleg.
Dat is echter voor zulke plaatsen niet zoo heel erg.
Het verbod om met meer dan 3 of 5 personen op den
weg bijeen te zijn valt te dragen, maar wat erger is,
dat de hoofden der gemeenten te veel macht bezitten,
dat zij inbreuk maken op het recht van vergaderen,
zoodat te Hoogezand en Sappemeer het houden van eene
vergadering onmogelijk is geworden.
De oorzaak van 't voorgevallene te Sappemeer.
Een werkgever, Smit genaamd, gelast een jongen van
16 jaar zich, tot twee malen toe, geheel naakt te water
te begeven voor het doen van eenig werk. Dat water
was vuil door de uitloozingen der fabrieken en daarbij
ijskoud, 8° Celsius. De jongen kon natuurlijk niet wei
geren t was doen of heengaan. Hij wordt na dit werk
niet heel lekker en de vader maakt het geval bekend in
de plaatselijke bladen. De geheele burgerij is veront
waardigd over de handelwijze van Smit, die toch al niet
gunstig bekend staathoewel hij volstrekt niet tot de
onzen behoort of socialistisch gezind is.
Op een protest-meeting heb ik het woord gevoerd. Het
was er overvol. Na afloop der vergadering hielden wij
een wandeloptocht naar het huis van Smit. Voor de
woning waarin het licht was uitgedaan werd stil ge
houden, waarop een toespraak volgde.
Hiermede zou waarschijnlijk alles zijn afgelopen was
Smit niet zoo dwaas geweest om zjjn werkvolk te dwin
gen een stuk te teekenen, waarbjj zij verklaarden dat
alles wat omtrent hem en dien jongen was verteld en
geschreven, leugen en laster was. Teekendeu ze niet, dan
werden ze ontslagen en broodoloos gemaakt. Nu waren
de meeste werklieden socialisten of socialistisch gezind.
Wij moesten een tweede vergadering uitschrijven en
organiseerden daarna weder een wandeloptocht. Toen
werden bij Smit eenige ruiten verbrijzeld uit wraak door
zijn eigen werklieden. Dat was een laffe, kinderachtige
wraakneming. Een werkelijke socialist gooit liever wat
anders in dan glasruiten.
Toch heette hetdat die verschrikkelijke socialisten
weer aan het werk waren geweest, dat men niet meer
veilig was in zijn eigen huis. Over het hongerlijden in
omliggende gemeenten werd wel gezwegen.
Te Pekelawaar veel fabrieken zijnwas het de ge
woonte dat arbeiders 's zomers 1.25 en 's winters
1 per dag verdienden. Met die verlaging namen de
werklieden geen genoegen meer de patroons weigeren
alzoo oorzaak voor wrok. Men hoort van de opstootjes
te Sappemeer, en te Pekela ziet men hetzelfde gebeuren
het volk trekt langs de straten. Wij, socialisten, hebben
gebruik gemaakt van die verontwaardigingwant zij
was gegrond. De lieden werden verkort in hun levens
onderhoud en hadden gelijk dat zij die 25 centen eischten.
De plaats in aanmerking genomen, werd er een groote,
reusachtige vergadering gehouden van p. m. 600 per
sonen, waarin werd besloten niet aan het werk te gaan,
of de 25 ets. moesten worden uitbetaald.
Ze hebben eindelijk hun zin gekregen en wij het ge
noegen door ons optreden medegewerkt te hebben tot het
ontstaan van een beteren toestand.
Ook in de Pekela is alzoo 't socialisme levendig ge
worden.
Nu volgden de onlusten te Winschoten, een plaats van
8000 inwoners. Wat ellende daar geleden wordt bleek
op Nieuwjaarsdag, toen 2000 personen dus J/4 der ge
heele bevolking, bedeeld werd. Rekenen we daar nog bij
de kleine burgers, die thuis zitten en en niet aan denken
de hand uit t6 steken dan kan men aannemen dat 1U
van Winschoten rechtstreeks aan armoede ten prooi is.
Het vorige jaar heeft het gemeentebestuur gepoogd de
werkeloozen aan 't werk te stellen, maar hoe Ik, noem
ze schaamtelooze mannen, die zoo iets. durfden doen.
Blootgesteld aan kouden oostenwind, konden de-armen
werken aan het geboomte en verdienden dan per dag
36 cents 1 Was het wonder dat ook hier wrok ont
stond 36 centen van gemeentewege! Begint het bloed
niet te koken van hem, die er aan denkt
Ook hier wordt begrepen, dat men met zoete broodjes
bakken er niet komt en worden optochten georganiseerd.
Zoodoende kan er gezien worden, op straat hoeveel kin-
deren, hoeveel menschen hier in ellende verkeeren, met
den honger op 't gelaat en geen kleeren aan het lijf.
Het moet erkend, dat er bij, 3 personen ruiten werden
ingeworpen door kwajongens, wat dus niet op rekening
van de werkeloozen en de beweging gesteld kan worden.
Te Finsterwolde met 3000 inwoners vond men 100
hoofden van huisgezinnen zonder brood en zonder werk.
Daar krijgen we precies hetzelfdede vraag aan het ge
meentebestuur »Geef ons brood, anders moeten wij om
komen van honger".
Zoo stonden de zaken, toen de 2e Kamer afgevaardigde,
de boer Tijdensden minister interpelleerde over den
toestand in het Noorden. Maar laten we eerst vertellen
wie die man eigenlijk is. Een boer een boerenjongen,
bij niemand gezien, zelfs niet bij zijn eigen familie. Se
dert hij Kamerlid werd is dit laatste een weinig veran
derd, omdat ze nu met hem kunnen pronken. Hij deed
zich kennen als radicaal en zit dan ook krachtens die
beginselen in de 2e Kamer.
Den laatsten tijd deed hij het in woord en geschrift
voorkomenalsof hij de socialistische denkbeelden was
toegedaan. En wat doet de man nu in de 2e Kamer? Hij
richt een interpellatie, niet t®t den minister van binnenl.
zaken, maar tot die van justitie. Waarom Om te be
werken dat er soldaten zullen gezonden worden. Werke
lijk, hij kan de vloek, die op hem rust, niet meer van
zich afwisschen. Hij hseft de werklieden beleedifd.
Ofschoon er goed gehandeld was, werd toch geoordeeld
dat men te Finsterwolde tegenover den burgemeester wat
stout geweest was. Bij het houden van een propaganda-
optocht voor de beginselen, die ons lief zijn, kwam men
den burgemeester, een zeer jong persoon, op straat tegen.
Hem werden geschriften aangebodendoch hij weigerde
ze aan te nemen. Men vroeg of dan het volk zijn rechts
zaak niet mocht bepleiten en de arbeiders niet hunne
klachten inleveren om hem op de hoogte te stellen Hij
blijft weigeren.
Nu dachten we, dat de man niet goed bij zijn hoofd
was en daar zoo iemand niet op den weg kan loopen
zoo besloten we hem in den arm te nemen en naar huis
te brengen. (Applaus) Was dat nu strafwaardig
Laten ze altijd zulke menschen onder den arm nemen.
En toch in de 2e Kamer meende Tijdens te moeten
zorgen, dat er nu huzaren en infanteristen zouden komen.
Ja, er kwamen immers ook branden voor, waarvan men
niet wist hoe ze ontstonden, bij ongeluk of door moedwil.
In 't laatste geval zou de justitie wel gezorgd hebben
de daders in de gevangenis te stoppen. Niettemin kwam
't Tijdens verdacht voor. Maar boer Tijdens heeft zelf
brand gehad waarvan hij een aardig stuivertje op zak
stak. Dit kan even goed moedwil geweest zijn en door
hem zelf bewerkt. Men had hem wel kunnen zeggen
»steek in 't vervolg je eigen boel niet meer in brand."
