van ont
Een stoere Noorman.
Ieerste blad.
No. 10.
Vijf en UTegentigste Jaargang,
1893.
ZONDAG
22 JANUARI.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
FE UILLETON.
Buitenland.
AIRMAARSCHE CO! IAAT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden voor Alkmaar f 0,80franco door het
geheele rijk 1,
De 3 nummers O,©6.
Prijs der gewone Advertentlën
Per regel 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
De prikkelende toespraken van sociaal-democraten
de baldadigheidde lust om de politie tegen te werken
zijn toch alleen maar bijkomende omstandigheden. Wat
is de oorzaak van al de ontevredenheid Dat is de hoofd
vraag.
Dus eindigden wij ons vorig artikel.
De bijzondere op zich zeiven staande voorvallen die
in deze of gene gemeente aanleiding geven tot volks
vergaderingen betoogingen of ongeregeldheden zijn van
voorbijgaanden aard. Zij bewijzen alleen, dat de openbare
meening, veel meer dan vroeger, aanstonds gereed staat
haar oordeel uit te spreken enzoo dit hetzij dan
te recht of ten onrechte, ongunstig luidt, daarvan te
doen blijken. Van meer belang zijn de bestendige of
zich telkens herhalende openbaringen van ontevreden
heid de betoogingen der werkloozen in Friesland en de
ongeregeldheden in de provincie Groningen.
Gebrek aan werk is een verschijnsel dat zich geregeld
eiken winter voordoet. Dat het dezen winter erger is
dan in de laatste jaren wordt door velen ontkendhoe
dit zijhet is erg genoeg. Er wordt veel armoede en
gebrek geledener is gebrek aan werk er kan niet ver
diend worden en er is niet gespaard. Was het mogelijk,
in den zomer van het loon iets af te zonderen voor den
winterdag, wanneer er geen werk is Het mag niet
ontkend wordendat dit bij sommigen inderdaad moge
lijk is geweestmaar aan den anderen kant moet even
zeer worden erkenddat ook in den zomer voor velen
het loon zóó laag isdat de raad om daarvan voor den
winter te sparen iets heeft van wreeden spot. Het
groote verschil met vroegere jaren bestaat hierindat
de werkloozen, de armen en behoeftigen thans bijeenkomen,
optochten houden gezamenlijk naar het armbestuur of
den burgemeester trekken, en in meer of minder krasse taal
werk en brood vragen of eischen. Kunnen de armbesturen
al deze onderstand vragenden bedeelen De geldelijke
middelen van de meeste kerkelijke armbesturen en par
ticuliere instellingen van weldadigheid schieten daarvoor
te kort. Maar dan het burgerlijk armbestuur of het ge
meentebestuur, dat geroepen is om onderstand te ver-
leonen, wanneer de kerkelijke en bijzondere weldadigheid
in gebreke blijft? Ook hier is de kas gewoonlijk
spoedig uitgeput. Nu zou er geld opgenomen kunnen
worden, dat later weer zou kunnen worden terugbetaald.
Indien men te doen had met een buitengewone ramp
met zeldzame, zeer bijzondere omstandigheden, die de
oorzaak waren van een tijdelijken stilstand van zaken
en meer dan gewone armoede, dan zou er tegen buiten
gewone maatregelen geen bezwaar bestaan. Maar wij
hebben hier te doen met een gewoon, jaarlijks terug-
keerend verschijnsel. In het eene jaar kan er wat meer
gebrek aan werk zijn dan in het andere, maar bijzonder
groot is het verschil niet. De vraag is nu, of een ge-
Een roman naar het Engelsch van Edna Lyall.
25) o—
TWAALFDE HOOFDSTUK.
Een blik in een familieleven.
Toen hij Brixton bereikte, was het reeds donker. Roy
had hem nooit zijn adres nauwkeurig opgegevenhij
vroeg in een winkelmen gaf hem een adresboeken
toen hij daarin had gevonden wat hij noodig had, bereikte
hij spoedig den goed onderhouden rijweg, die naar Rowan
Tree house leidde. Hij was vermoeid door de wandeling
en door den langen dag van verloren arbeid en teleur
stelling. Toen hij het groote, solied gebouwde huis in het
duister voor zich zag, weuschte hij, dat hij er niet heen
was gegaan want hij dachtdat het precies zulk een
huis zou zijn als van de Morgans, dat overal deed denken
aan veel geld.
Tot zijne verbazing werd de deur eensklaps geopend
toen hij nabij kwam en een knaapje in een fluweelen
kieltje sprong den stoep af hem te gemoet.
»RoyRoy!" riep het ventje. »Ik kom n halen 1"
Maar toen hij zijne vergissing bemerkteliep hij hard
weer de deur in en verborg zijn gezicht in de rokken
van Cecil.
Daar stond zij met een kleiner kind op haren arm
en hare zachte, grijze oogen en de donkerblauwe kinder-
oogen staarden zoekend in de duisternis. Frithiof dacht,
dat de kleine groep geleek op eene schilderij van de
Heilige Familie. Hij schroomde niet langer het huis
binnen te treden. Voor het eerst sedert weken gevoelde
hij die rustdie verwant is aan geluk toen Cecil hem
herkende en met bekoorlijke vriendelijkheid hem te ge-
moet kwam, te veel verbaasd over zijne plotselinge ver
schijning om zich door beschroomdheid te laten weerhouden.
meentebestnnr er aan kan beginnenzoodra er gebrek
aan werk is werk te verschaffen of wel de werkloozen
eenvoudig te bedeelen?
Het ligt voor de hand, dat deze werkverschaffing of
bedeeling, wanneer er eenmaal mee begonnen werdont
zettend snel zou moeten toenemen en dat zij zich ook niet
tot de wintermaanden zon kunnen bepalen. Niet alleen
de losse werkmanmaar ieder ambachtsman die tijdelijk
geen werk had, zon zich tot het burgerlijk armbestuur
of gemeentebestuur wenden en werk vragen. En welk
werk zou er verschaft moeten worden? Er is toch niet
altijd grond te vergraven of sneeuw op te ruimenen
daarenboven is niet ieder voor dat werk geschikt. Het
gemeentebestuur zou dus timmer-, verf- en metselwerk
smidswerk, kastemakerswerk enz. moeten verschaffen en
ook moeten zorgen dat de kleermaker en de schoenmaker
iets te doen hadden. Onderstel dat er eens niet alleen 's win
ters, maar midden in den zomer, eenige schoenmakers-, kleer
makers- ol bakkersknechts een aantal smeden ververs
of behangers aan het stadhuis kwamen en om werk vroegen
Neem eens aan wat toch inderdaad niet onmogelijk is,
dat het bleek, dat alle patroons en bazen in de gemeente
van knechts voorzien waren dat niemand er een meer
kon plaatsen en dat het in de naburige gemeenten on
geveer even treurig gesteld was. Zon dan het gemeente
bestuur behooren te zorgen dat al die werkloozen werk
vonden Of waar staat geschreven dat het gemeente
bestuur alleen heeft te zorgen voor de sjouwerlui, de losse
werklui en allen die geen bepaald ambacht kennen, en niet
voor de timmerlui,de smeden, de meubelmakers, de schoen-
of kleermakers zo der werk Vanwaar zou het geld moe
ten komen om dit te betalen Uit de belastingen na
tuurlijk. Een ander middel bestaat er niet. Nu hebben
wij nooit ingestemd met de klaagliederen over de hooge
belastingen, die wij in Nederland te dragen hebben. Wij
zien waaraan het geld besteed wordten nu moge er
over de eene of andere uitgaaf soms verschil van gevoelen
bestaan over het algemeen zijn de werken waarvan
de kosten nit de belastingen betaald worden nuttig en
noodig en de ambtenaren worden in den regel eer te
laag dan te ruim bezoldigd. Maar als de gemeente een
maal aan het werk verschaffan begon ja dan zonden de
belastingen tot in het oneindige verhoogd moeten worden,
en al zeer spoedig zouden zij niet te dragen zijn.
Maar als armbestuur of gemeentebestuur onmogelijk
als algemeene werkverschaffer kan optreden wat moet
er dan gedaan worden om in den trenrigen toestand
verbetering te brengen Er dient toch op de eene of
andere wijze in den nood te worden voorzien en ver
betering ia mogelijk. Wil men nietdat de aandrang bij
rijks- en gemeentebestuur om onderstand te verleenen en
werk te verschaffen bij den dag sterker wordtwil
men niet dat de staat en de gemeente eindelijk voor dien
aandrang bezwijken en een taak aanvaarden die de aller-
bedenkelijkste gevolgen moet hebben, dan sla men zelf
de hand aan het werk. In het bijzonder voor Friesland
is die raad dringend noodig. Daar vooral wordt er
over geklaagd en naar het schijnt niet zonder grond
dat het land niet wordt behandeld zooals het behoort,
ofschoon een ruimere opbrengst de kosten van een
betere bewerking ongetwijfeld zón dekken. Werk zon
»Wij daehten, dat gij naar Noorwegen waart terugge
keerd riep zij nit. Ik ben blijdedat gij ons komt
opzoeken 1 De kinderen dachten dat het Roy was. Hij
zal dadelijk t'hnis zijn en hij zal ook blijde zijn, u te zien."
»Ik zon u reeds vroeger een bezoek hebben gebracht,"
zeide Frithiof, »maar ik heb het zeer drnk gehad en
dan wist ik ook niet precies uw adres."
Hij volgde haar in het helder verlichte portaal en sloot
met een gevoel van voldoening den vochtigen, donkeren
Novemberavond buiten.
»Wij hebben dikwijls over u en uwe zusters gespro
ken", zeide Cecil»maar toen Roy aan het Arundel
hötel was geweest en had gehoorddat gij waart ver
trokken, zonder een adres achter te laten, dachten wij,
dat gij naar Bergen waart teruggekeerd."
»Is hij nog aan het hötel geweest?" zeide Frithiof.
»Nu herinner ik mij, dat hij het had beloofd; ik had er
aan moeten denken, maar dien avond was ik van streek
en daarna ben ik ziek geweest."
»Het moet vreesolijk zijn geweest, alleen in een vreemd
land", zeide Cecil, terwijl de tranen haar in de oogen kwa
men. Maar ga binnen bij moeder; zij heeft dikwijls gehoord,
hoe goed gij allen voor ons in Noorwegen zijt geweest."
Zij opende een deur en liet hem in een van de ge
zelligste kamers, die hij ooit had gezien het zacht roode
vloerkleed, de ingelegde rozehouten meubelen, de boeken
kast met fraai ingebonden boekenhet scheen alles bij
elkander te hooren en een heerlijk gevoel van huiselijk
heid beving hem, toen hij bij het vuur zat en de vrien
delijke vragen van mevrouw Boniface beantwoordde
bijna had hij zich knunen verbeeldendat hij in zijns
vaders kamer te Bergen was de kamer, waar hij zoo
menigen langen winteravond had doorgebracht.
Zij zaten reeds meer dan een half nar te praten, toen
Roy en zijn rader binnen kwamen maar voor Frithiof
was die tijd in een oogenblik voorbij gegaan. Hij wist
nietwat hem zoo bekoorde het gesprek was alledaagsch
geweest, maar toch had het zijne belangstelling gewekt.
er genoeg zijn, wordt beweerd, indien er belangstelling
en kennis genoeg waren om de droogmaking van uitge-
veende plassen te ondernemen en schralen grond te ver
beteren. Nn laat men alles blijven zooals het is, en
vergenoegt zich met een onbeduidende opbrengst. Men
geeft zoo weinig mogelijk geld uit en laat zoo weinig
mogelijk werken, ofschoon bij onbekrompen uitgaven en
veel werk de uitkomst nog voordeeliger zou zijn. Ds
omstandigheid dat veie landeigenaars elders wonen, deele
buiten de provincie, wordt als de oorzaak genoemd dat
dit treurig verschijnsel zich in Friesland meer dan elders
voordoet. Waar zoo de toestand is, daar wordt het
verklaarbaar, dat de werk zoekende arbeider ontevreden
wordt en zich stemmen gaan verheffen dat aan dit wan
beheer een einde moet worden gemaakt. Aan den eige
naar, zegt men, dio aldus zijn land verwaarloost, ont-
neme men het land tegen eene schadevergoeding, naar
de tegenwoordige schrale opbrengst berekend, en geve
het in gebruik aan mannen, die er rijker oogsten van
weten te verkrijgen en veel handen werk geven.
In het Oldambt in Groningen heeft de ontvredenheid een
andere bron. Op dien rijken grond hebben de vette jaren van
1850 tot 70 en enkele volgende jaren de weelde op on
gekende wijze doen toenemen en de levenswijze veranderd.
De boer en de vronw werden te rijk, te voornaam om
met de knechts en de meiden op schier gelijken voet
te leven. Voor de zoons en de doehters werd dit geheel
onmogelijk. Men liet knechts en meiden en arbeiders
voor hetgeen ze waren, zag niet naar hen om en bekom
merde zich niet om hen. Zoo week de goede verstand
houding, zoo ontstond een onverschilligheid aan beide
kanten, die allengs in algeheele vervreemding overging
en gemakkelijk tot vijandschap wast. Ook hier wordt
het kwaad verergerd door, vooral nu de magere jaren
zijn gekomen, op den arbeid te besparen en de handen
arbeid door de stoommachine te vervangen, ofschoon,
naar men verzekert, bij goed overleg aan velen werk zon
kunnen worden gegeven met even gunstige geldelijke
uitkomst.
Is het aldus in Friesland en Groningen gesteld? dan
behoeft men er zich ook niet over te verwonderen, dat
de sociaal-democraat er een open oor vindt. Waar de
toestanden en de onderlinge verhoudingen gunstiger
zijn, daar moge men zich ernstig afvragen, of er de
oorzaken, die in het noorden des lands zulke treurige
gevolgen hebben, ook niet reeds aanwezig zijn, zij het.
dan ook gelukkig nog in mindere mate, zoodat dezelfde
gevolgen na korter of langer tijd er zich zullen vertoonen.
Op dit gebied is lands- of gemeentebestuur onmachtig.
Hier moeten inniger besef van verplichtingen tegenover
dienstboden en arbeiders, beter inzicht en levendiger
gevoel van de verplichtingen jegens den naaste, juistere
opvatting van het rentmeesterschap over eigen bezittingen
den weg banen tot verzoening, waar de tweespalt reeds
is uitgebroken, tot versterking van het wederzijdsch
vertrouwen, waar dit is gaan kwijnen, tot warme behar
tiging der gemeenschappelijke belangen, opdat in Neder
land zooveel mogelijk allen zich verhengen in hun be
scheiden deel, de klassenhaat versterve en voor niemand
de reden verflauwe om het gemeenschappelijke vaderland
lief te hebben.
Koning Milan heeft zich verzoend met
de Koningin Nathalie.
ESiGELAUfD. Op verzoek der fransche regeering
om uitlevering van Cornelius Herz is hij den 29 te mid
dernacht in zijn hotel te Bournemouth in hechtenis ge
nomen, onder beschuldiging van bedrog in de Panama
zaak. Hij was te ziek om het bed te verlaten en blijft
das voorloopig onder toezicht.
Mevrouw Boniface was een dier natuurlijke huiselijke
menschen, wier gewoonste opmerkingen eene eigenaardige
bekoorlijkheid hebben en Cecil bezat iets van dezelfde gaaf.
Zij legde het er nooit op toe, indruk te maken, maar
ging zoo bedaard haar gang dat dikwijls eerst als zij
was weggegaan, de menschen begrepen, wat zij aan haar
hadden gehad. Misschien was wat Frithiof's somberheid
verdreef en de uitdrukking van den Ismaëliet van zijn
gelaat deed verdwijnen, de overtuiging, dat deze menschen
werkelijk belang in hem stelden, dat hunne vriendelijkheid
niet voorgewend maar echt washij had nn zoolang
alleen geldmakers ontmoetdagelijks het schreenwend
contrast van armoede en rijkdom gezien zich gewend
aan het gezicht van ieder soort van kwaaddit was
juistwat hij uoodig had.
En zekerhet is vreemddat in onze dagen, terwijl
de menschen zooveel geld en moeite over hebben om goede
werken te doenslechts enkelen hun hnis maken tot de
toevlnchtshaven die het kon zijn. Het huiselijk verkeer
is soms_ een onverschillige omgang of wel men maakt
het er zich gemakkelijkzonder te denken aan hendie
alleen zijn in de wereld. Menigeen zon iemand, in Erithiof's
omstandighedeneen avondje hebben gevraagdmaar
slechts zeer weinigen zouden zoo iemand waarlijk als een
huisgenoot hebben behandeld. Zij spreken medelijdend
van de_ verzoekingen eener groote stad maar zij zullen
geen vinger uitsteken om haar tegen te gaan.
Wordt vervolgd.
vALC \T i r 'i lA^Aw
ffS—alARlA V
Telefoonnummer3
