stoere Noorman.
i
No. 52. Ëerste blad.
Vijf en Xiegentigste jaargang
1893.
ZONDAG
30 APRIL.
Wat vermag de Staat tegen de
werkeloosheid
FEUILLETON.
Buitenland.
Deze Courant wordt lSlnsdag-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden voor Alkmaar ©,8©; franco door het»
gekeele rijk 1,
De 3 nummers f
Prys der gewone Advertentlën:
Per regel 16. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Telefoonnummer: 3.
Die vraag is Donderdag 1.1. in de Tweede Kamer be
handeld naar aanleiding van twee interpellation
1°. die van den heer Pijttersen, waarin aan de Re-
geering werd gevraagd, of van haar voorstellen te wach
ten zijn om onteigening van gronden door de gemeentebe
sturen mogelijk te maken en door geldelijken steun van
staatswege te bevorderen, waardoor, voornamelijk ten
plattelande aan de arbeidende klasse gelegenheid, zou
worden gegeven om haren toestand te verbeteren
2°. van den heer Tydens, die, na gewezen te hebben
op hetgeen iu Groningon door den Bond van Orde door
Hervorming wordt ondernomentot de Regeoring de
vragen richtte, of zij middelen beraamt om den omvang
der werkeloosheid te leeren kennen, en wat zij tegen de
werkeloosheid denkt te doen
Het antwoord der regeering op die vragen heeft in-
tusschen weinig licht gegeven en evenmin de gedachten-
wisseling tnssohen verschillende leden, die van deze ge
legenheid gebrnik maakten om van hunne inzichten te
doen blijken.
Opmerkelijk is het, dat van de beide leden die hunne
vragen tot de Regeering richtten, de een in Friesland,
de ander uit het oostelijk doel van Groningen, hot Old
ambt, is afgevaardigd. In beide streken zijn de toestanden
van buitengewonen aard in een deel van Friesland wordt
geklaagd over groot gebrek aan werk, in hot oos'.en van
Groningen over de slechte verhouding tussohen den boer
en zijn knechts en arbeiders. Al hebben zich ook op
andere plaatsen verschijnselen vaD tijdelijke buitengewone
werkeloosheid voorgedaan, gelijk trouwons 's winters in
den regel hot geval isen al laat in vele streken de
verhouding tussehen patroon on werkman veel te wenschen
over, het is duidelijk, dat niet de algemeene toestand
van ons land, maar de bijzondere toestanden in Friesland
en in het Groninger Oldambt de aanleiding waren tot
deze interpellation.
Het verdient zeer de aandachtdat de heer Tydens
overtuigd bleek te zijn, dat niet iu de eerste plaats van
de Regeering verbetering te wachten is Is do slechte
verhouding tussehen de boeren en hun knechts en arbei
ders de oorzaak van het kwaaddan dienen de boeren
zeiven te zorgen, dat men met elkander op eeu boteren
voet komt. te staan. Dat mon dit iu het Oldambt inziet,
blijkt uit de oprichting van den Boud, waarvan de heer
Tydens veel goeds verwacht. Dat de Regeering bekend
tracht te worden met den omvang van het gebrek aan
werkis prijselijk de Minister van binnenl. zaken
verklaarde dan ook daarmede bezig te zijn maar tegen
den aanstaanden winter zal dat zeker niet veel baten.
Do vraag, wat zal de Regeering tegen de werkeloosheid
doen is gemakkelijk gesteldmaar die dergelijke
vragen tot de regeering richtdient zijnerzijds zelf een
of ander bruikbaar middel aan de hand te geven; en
dat heeft de heer Tijdens niet gedaan. De Minister had
dan ook volle rechttoen hij aan goede plannen van
Een roman, naar het Engeiseh, van Edna Lyall.
65) o
Frithiof's somber gelaat helderde dadelijk op en de
oude glans keerde een oogenblik terug in zijne eerlijke,
blauwe oogenvergetendedat hij niet in Noorwegen
en dat Donati de vergode zanger was, greep hij de hand
van den Italiaan met die overstroomende dankbaarheid,
die welsprekender is dan woorden.
«Ik dank u," zeide hij eenvoudig.
«Is het misschien mogelijk voor iemand, die er niet in
is betrokkenhet raadsel te vinden zeide Donati.
»Want als iemand zooals gij van zoo iets wordt beschul
digd veronderstel ik dat er een raadsel is."
«Niemand kan het oplossen," zeide Frithiof en de som
bere trek kwam weder op zijn gelaat. «Ik kan in het
geheol niet zeggen hoe hot is gebeurd maar do schijn
was geheel en al tegen mij. Het is onbegrijpelijkmaar
God weetdat ik onschuldig ben."
«Ik verlang alles te hooreu", zeide Donati met de in-
nemonde manier en de warme belangstelling, die hom de
liefde van duizenden had doen verwerven. «Morgen ver
laat ik Engeland kuut gij met mij medegaan en mij al
les vertellen zooals het is gebeurd
Ook als Frithiof had willen weigeren had hij het
moeielijk kannen doen maar hij voelde zich zoo rampza
lig, dat hij ook veel minder hartelijke sympathie gretig zou
hebben aangenomen. Zij wandelden samen naar Sackville
Street en waren bijna bij het rijtuig, toen zij achter zich
hoorden spreken.
«Zjj maken zooveel ophef van dien Donatizeide
iemand; «maar ik weet toevallig, dat hij een gemeen sujet
is. Ik heb het onlangs van iemand gehoorddie hem
van nabij heeft gekend. Men zegt
Regeeringswege steun beloofde maar tevens verzocht
dat men mot zulke plannen voor den dag kwam. Tot
nog toe was er geen voorstel van dien aard en geen
vraag om ondersteuning bij hem ingekomen.
Eén zaak werd door den heer Tijdens genoemd ver
zekering van den werkman tegen den ouden dag. Daarop
kon de Minister antwoorden, wat trouwens ook den hosr
Tijdons wel even goed als anderen bekend kou zijn, dat
tot dat doel een wet iu bewerking is Evenals in Duitsch-
land zeide de heer Tijdens. Inderdaad, dat is iets maar
met een wekelijksche bijdrage van ƒ1,40 op zijn 65e of
70e levensjaar is de arbeider slechts matig geholpen.
Zulk eeu maatregel werkt daarenboven eerst voor de
toekomst, en gebrek aan work wordt er niet door ver
holpen
De heer Pyttersen verwachtte veel goeds van onteige
ning van grond door de gemeentebesturenten einde
woeste gronden te ontginnen voor houtteelt en den aanleg
van wei- of bouwland, met geldelijken steun of voorschot
van staatswege, eu kleine perceelen aan behooftigon te
verpachten tegen geriugeu prijs. Enkele gemeenten, o. a.
de gemeente Sehotorland, hebben reeds dien weg inge
slagen, en niet zonder grond verwacht men daarvan goede
vruchten niet alle gemeenten echter zijn iu 'b bezit van
woeste gronden. Waar dit niet het geval is, zon ont
eigening kannen helpen maar niet overal zijn heide
velden of woeste gronden te vinden, en waar ze uiet
zijn, valt er ook niet te onteigenen, zoodat ook deze
maatregel slechts in enkele streken iets zou kunnen baten.
Daarmede is natuurlijk niet gezegd, dat een dergelijk
middel tot onteigening geen overweging verdient, maar
wei springt het aanstonds in het oog, dat ook hier geen
sprake is van een algemeeuen maatregel ten behoeve van
het geheele land, maar van maatregelen tot verbetering
vau plaatselijke toestanden in enkele streken. Daartoe
behoort evenzeer wat de heer Gerritsen aanbeval het
besteden van de sinds jaren in Friesland bijeengebrachte
slikgeldfoudseu tot inpoldering en drooglegging van grond.
Trouwens ook dit was geen niouws, en de Commissaris
dor Koningin in Groningen heeft reeds do gemeentebe
sturen aangespoord om voor zoover dit op hun weg ligt
nuttig werk te doen uitvoeren en te bevorderen.
Met den heer Borgesius zijn wij van meening dat in
de pachteontracten tussehen landeigenaars en huurboeren
verbetering te brongen is, en aan den huurder in geval van
misgewas en andere buitengewono omstandigheden geheele
of gedeeltelijke kwijtschelding van huur kan gewaarborgd
worden maar kan men inderdaad meeneu, dat daarin een
middel tegen werkeloosheid te vinden is. De packtcom-
missiën in Friesland schijnen een gnnstigen invloed te
hebben op het maken van goede huurcontracten waar
bij voor de belangen van beide partijen wordt gewaakt,
en gezorgd wordt dat den huurder de vruchten niet ont
gaan van deu arbeid dien hij verricht en van het geld dat
hij besteedt tot verbetering van het land. Iu sommigo
streken zou dat voorbeeld kunnen worden nagevolgd.
Alles wat tot verbetering van toestanden kan leiden, be
hoort overwogen en, als hot maar eenigermate van dienst
Het verdere werd onhoorbaar door den afstand en wat
de vloek der moderne maatschappij de almachtige
«Men" over Donati's particuliere aangelegenheden had
gezegd kwam hij niet te weten.
Frithiof zag op naar het gelaat van den zanger. Blijk
baar had hij uiet de verheven hoogte bereiktwaar be-
leedigingen en laster niet treffen. Hij was nog jong en
had de nadeelen zoowel als de groote voordeelen van een
kunstenaars temperament. Een glimp van heftigen toorn
vloog over zijn gelaat, snel opgevolgd door een pijnlijken
trek, die Frithiof's bloed aan het koken bracht. Zwijgend
deed de Italiaan het portier van het rijtuig open, wenkte
Frithiof in te stappen en zij reden samen weg.
«Het doet er niet toe!" zeide Donati na een poos, in
gedachten alsof hij alleen was. «Ik zing niot voor een
kwaadsprekend publiek. Ik zing voor Christus."
«Hoe durven zij zoo iets van u zeggen!" riep
Frithiof uitwieus verontwaardiging toeuam naarmate
de ander zijne bedaardheid herkreeg.
«Voor mij zelf," zeide Donati, »is het niet heel erg;
maar om den wil van mijne naaste betrekkingen is het
zeker onaangenaam. Maar ieder, die het publiek in eene
openbare qualiteit dientis er aan blootgesteld. Staats
lieden artistenschrijverstooneelspelers moeten allen
kwaadsprekendheid verdragen. Eu eigenlijk schaadt het
alleen iemands reputatie en niet zijn karakter. Het maakt
iemand niet onzedelijk, als hij voor onzodelijk wordt gehou
den eu het maakt u niet tot een dief, dat gij oneerlijk wordt
genoemd. Maar nu moet ik alles hooren van die beschul
diging van den heer Horner. Wanneer is het gebeurd
In het flauwe licht vertelde Frithiof zijne geschiedenis
het was hem eene verlichting haar aan eeu sympathieken
hoorder te vertellen. Donati's vertrouwen in hem scheen
hem met een nieuw leven te vervallen en ofschoon de
vreemde gebeurtenissen van dien ongelukkigen Maandag
niet door het vertellen werden opgehelderdbegon hij
toch te hopen.
«Het is zeker zeer onverklaarbaar", zeide Donati, toen
het rijtuig stil hield voor de nette villa. Hij hiold even
op om den koetsier iets te zeggen. «Wij zullen het rijtuig
morgen vroeg noodig hebben om met den trein van 9-40
kan zijn beproefd te worden maar ook in dit opzicht
zal men verstandig doen met van regeeringsmaatregelen
niet te veel te verwachten.
Algemeene beschouwingen over treurige toestanden in
deze of getie streekover werkeloosheid en armoede
blijken alzoo niet veel te baten. Men mag werkelijk wel
aannemendat er bereidwilligheid bestaat om tot goede
maatregelen tot verbetering mede te werken. Op goede
voorstellen komt het aan. De Regeering heeft in dit op
zicht evenmin als op eenig ander gebied het monopolie
van wijsheid en doorzicht. Tal van maatschappijen, ver-
oenigingen en particulieren zijn in 't bezit van voldoende
kennis on ervaring otn plannen te ontwerpen en te ont
wikkelen. Een algemeen donkbeeld is van weinig nut
Om beoordeeld te kunnen worden, moet het, althans wat'
de hoofdpuuten betreft, nader worden uitgewerkt, en toe
gelicht. De Rogeering verklaart zich bereid elk plan
ernstig te overwegen en blijkt het in 't algemeen belang
te zijn te steunen. Bij alles wat tegenwoordig op wet-
geven d gebied in behandeling of in voorbereiding is, kan
zij, on zes inziens met dit antwoord volstaan.
FDABfStDWM., De kamerleden Basl y en Lamerdin
hebben een manifest uitgevaardigd aan de mijnwerkers
van het Noorderdepartement, waarin zij den Senaat be
schuldigen alle maatschappelijke hervormingen tegen te
houden en het bijeenroepen eener Constituante eischen
tot afschaffing vau den Senaat. Tevens nood.igen zij daarin
de mijnwerkers uit, deel te nemen aan de manifestatie van
l Mei.
Verschillende werkliedenvereenigingen te Carmaux heb
ben besloten den 1 Mei eene betooging te honden, maai
er geen feestdag van te maken.
Te Nantos is werkstaking uitgebroken. Het aantal
werkstakers bedroog 7500. Daar zij dreigden de spoor
weg op te breken en de leiding van gas en electriciteit
af te snijden werden troepen ontboden.
Senaat. Den 26 is art, 1 van het hoofdstak «onderwijs",
waaromtrent verschil van meening bestond mot de Kamer,
aangenomen, evenals het wetsontwerp op de beursbelas-
ting. Verder werd besloten, de herziening der drankbe
lasting af te scheiden van de begrootiug voor 1893.
Den 25 vroeg de heer Magnier inlichtingen over
de aan Turpin verleende kwijtschelding van straf. Iu het
belang van het land en het leger vroeg hij volkomen
lichtdo regeering moest reageeren tegen de droevige
gevolgen der beschuldigingen. De minister vau jnstitie
verklaarde, dat do kwijtscholding van straf aan Turpin
eene daad vau goedertierenheid was, die geenszins zijne
veroordeeling verzwakte. De minister van oorlog verde
digde zijn personeel welks betrekkingen met Turpin
steeds in orde waren geweest. Hij bestreed de tegen het
personeel ingebrachte beschuldigingen. De oud minister
van oorlog de Freycinet zeide, dat hij het recht, om aan
Turpin kwijtschelding van straf te verleenen niet zou
betwisten. Hij dankte den minister van oorlog voor de
te Charing Cross te vertrekken, Wilson; goeden nacht."
«Maar als gij zoo vroeg vertrekt", zeide Frithiof, «mag
ik u niet langer ophouden."
«Gij houdt mij volstrekt niet opgij hebt mijne be
langstelling opgewekt. Gij moet het avondeten met mij
gebruiken en daarna moet ik er meer van hooren. Hoe
ongelukkigdat Sardoni juist dien dag een banknoot
moest wisselen."
Op dit oogenblik werd de deur geopend Frithiof zag
eene slanke gestalte in een licht rose gewaad en het be
koorlijkst gelaat, dat hij ooit had gezien, werd opgeheven
om Donatitoen hij binnen gingte kussen.
«Dat is lief van u, dat gij zoo vroeg komt", zeide
een frisscho vroolijke stem. Toen een vx-eemde ziende,
bloosde zij en zeide «Ik dachtdat gij Jack en Domi
nica hadt, meegebracht."
«Laat- mij u voorstellen aan mijne vrouwmijnheer
Falck", zeide Donati. en Frithiof had na de verklaring van
het zuivere Engelsch van den Italiaan want in weerwil
van haren uitheemschen naam was het onmogelijk een
oogenblik aan Francesca Donati's nationaliteit te twijfelen.
Het huis was keurig, maar eenvoudig gemeubeld en
het wekte het onbeschrijfelijke gevoel van huiselijkheid dat
Frithiof zoo dikwijls in Rowan Tree House had opgemerkt.
«Gij moet een zeer eenvoudig avondmaal voor lief
nemeu zeide Francesca, terwijl zij zelve nog eene plaats
aan tafel gereed maakte; «ik heb de dienstboden naar bed
gezonden omdat zij morgen vroeg op moeten en het reizen
hen erg vermoeit."
«Veel moer dan u en mij," zeide Donati. «Wij zijn
er tegen gehard geworden."
«Dit is dus niet uwe vaste woning", vroeg Frithiof.
«Het is onze engelsche woning. Gewoonlijk zijn wij
vijf maanden hier en vijf te Napels en de rest van den
tijd te Parijs, to Woeuen of to Berlijn. Een zwervend
leven is zoo onaangenaam nietals gij alles, wat u lief
is kunt meenemen."
«En onze kleine is de beste reizigster ter wereld,"
zeide Donati, «en in ieder opzicht een modelkind. Ik ge
loof," voegde hij er bij zijne vrouw aanziende, «dat zij;
niet minder van een zigeuner heeftdan Gigi
