m m m
Binnenland.
Correspondentie-Schaakpartij,
WikÉ>. jiÉÉÉ MwÊ>.
mm p
abc
Stadsbericliten.
mzm ie
füi
ÉH i
le zet
2e
3e
4e
5e
6e
7e
8e
9e
10e
lie
12e
13e
14e
15e
16e
17e
degelijke wijze, 'waarop deze de beschuldiging tegen de
ambtenaren van het departement van oorlog had weer
legd. Vervolgens verhaalde hij (onder z ij n ministerschap
viel de zaak Turpin voor), hoe de regeering Turpin's ont
dekkingen gekocht had en hoe deze 250.000 francs ont
ving voor 10 maanden. Turpin werd alleen veroordeeld
wegens het uitgeven van zijn boek Comment on a vendu
la mélinite. (Hoe men het melaniet verkocht heeft). Tur
pin bewees als geleerde belangrijke diensten aan de we
tenschap en dit rechtvaardigde de hem verleende genade,
maar het onvoorzichtig optreden zijner vrienden zou ma
ken, dat de regeering hare toegevendheid ging betreu
ren. Er moest een einde aan komen aan de legende,
die van Turpin een soort van veroordeelde om redenen van
Staat maakte. (Levendige toejuichingen). Hiormede liep
de zaak af.
Kamer. Den 28 is (met 360 tegen 175 stemmen het
voorstel der begrootingscommissie over de hervorming
der patenten verworpen en met het opsteken der handen
het stelsel van den Senaat aangenomen.
BBIitHE. De Senaat heeft den 27 met 52 stemmen
tegen 1 en 14 onthoudingen het algemeen stemrecht met
meervoudige stemming (stelsel Nyssens) aangenomen.
Tweede Kamer.
De heer Pyttersen stelde den 27 de volgendo vraag:
Zijn van de zijde der regeering maatregelen te verwachten,
om door middel van onteigening van gronden door ge
meentebesturen zoo noodig met financieëlen steun van
het Hijk, mede te werken tot verlichting van den toestand
der arbeidersklasse, voornamelijk ten plattelands In zijne
toelichting deed hij vooral uitkomen dat onderscheid
moest worden gemaakt tusschen werkloozeu door eigen
schuld en door de omstandigheden tusschen den eerlijken
arbeider en den leegloopsr. Daarom deed hij een ernstig
beroep op de clementie der Kroon, ter verzachting van
de straffen, door het strenge recht uitgesproken, althans
voor zoover het misleiding betreft. Mocht zij, die als
Regentes en moeder zoozeer wordt gewaardeerd, toonen,
wat vrouwelijke teederheid en zachtheid vermogen De
toestand in het noorden des lands eischte dringend ver
betering en die verbetering was mogelijk, als men den
arbeider de gelegenheid verschafte het onvoldoend loon
aan te vullen met de opbrengst van de door hem zeiven
verbouwde vruchten en als de toegang tot grond geopend
werd voor on- en minvermogenden. Hij wenschte kleine
perceelen grond aan on- en minvermogenden te verpach
ten woeste of waardelooze gronden te ontginnen tot
bonw- en weiland en aan de gemeenten, die zulks deden,
geldelijken steun uit 's Rijks kas te verleenen. Aanvul
ling der onteigeningswet was in verband daarmede zeer
noodig. Hij meende dat, als de regeering wilde, ook zon
der do kieswet te verschuiven, er tijd en gelegenheid zou
zijn te vinden tot behandeling van den door hem bedoel
den maatregel.
De minister van binnen 1. zaken erkende
dat voor werkverschaffing, door ontginning en verbetering
van gronden, groot nut kan worden gesticht, vooral ten
platte lande de regeering had reeds vroeger hare inge
nomenheid daarmede betuigd. De onteigeningswet is in
vele opzichten verouderd en herziening dier wet is het
onderwerp geweest van overleg bij de verschillende de
partementen. De regeering wenschte echter af te wach
ten de behandeling van het inmiddels ingediende
voorstel van Houten en een tijdstip, dat de Kamer niet
zoo mot werk overladen is en zelfs al kwam die herzie
ning spoedig tot stand, dan zou zij toch voor den aan
staanden winter niet reeds kunnen werken.
De heer Pyttersen was teleurgesteld door het ant
woord Buiten de herziening der onteigeningswet kon een
afzonderlijke wet ingediend worden. Hij beveelt den minis
ter aan een eventueel verzoek van het gemeentebestuur
van Sehoterland, om aan zijn voorgenomen plan tot ver
betering van den toestand uitvoering te kunnen geven.
Do heer de Beaufort (Wijk bij Duurstede), den heer
Pijttersen hulde brengende voor zijne belangstelling in
het lot der arbeiders, wijst er op, dat zijn wensch om
eene bijzondere wet in het leven te roepen moet afstuiten
op de stellige bepaling der grondwet, geen onteige
ning zonder voorafgaande schadever
goeding. De geldelijke steun aan de gemeenten voor
dit doel zou zeer groot kunnen worden en hij meent, dat
dit zou kunnen geschieden door wijziging der armenwet
in den zin van staats-ondersteuning van gemeentebesturen,
die door werkverschaffing het lot der werkloozon wen-
sehen te verbeteren. De heer (lócman Borgesius
betoogt, dat de denkbeelden van den heer Pijttersen het
kwaad niet zullen wegnemen. De hoofdfout van den
veranderden toestand in Friesland is het toenemend ont
breken van grondeigenaars en dientengevolge de ver
keerde verhouding tusschen grondeigenaars en pachters.
De geldelijke krachten der bevolking verminderende
bevolking daarentegen neemt toe: de gegoeden vertrekken
en de bevolking vindt geen werk. Van daar dat eene
plaats als Bergnm in korten tijd van eene bloeiende
plaats een arm dorp geworden is. Hij wacht alleen
heil van wijziging der vierde afdeeling van het burger
lijk wetboek ten aanzien van de regeling van huren en
pachten. Als de pachter goed beheert, maar onmachtig
is de volle pacht te betalen, moet de grondeigenaar zich
met een deel der pacht tevreden stellen. Aanstelling van
officieële pacht-commissiën om de kwestiën te beslissen
acht hij dringend noodig. Ook hij dringt op spoed aan
en ziet niet in, waarom die behandeling verdaagd zou
moeten worden tot nh de herziening van het kiesrecht,
te minder, omdat de regeering bij haar optreden sociale
»Arme Gigi Hij is zoo bedroefd, dat hij niet medo
mag gaan Hadt gij vóór het concert nog den tijd hem
naar school te brengen of is hij alleen gegaan
»Ik had juist nog tijd hem te brengen," zeide Donati,
die, terwijl hij sprak, Frithiof bediende. »Hij was erg
treurig, de arme jongen maar het vroolijkte hem een
weinig op, dat ik hem vertelde, dat hij de zomervacantie
te Merlebank zou doorbrengen en met kerstmis bij ons
te Napels zou komen. Het is een neefje van ons, over
wien wij spreken," zeide hij tot Frithiof, »en zijne op
voeding mag natuurlijk niet worden verzuimd. Gij maakt
veel werk van de opvoeding in Noorwegen, hoor ik
Wordt vervolgd.
hervormingen beloofd had. De heer van der F e 11 z
acht directe staatsbemoeiing een gevaarlijk stelsel. Men
wachte zich voor overdrijving. Dat er van tijd tot tijd
werkloosheid heerscht, is een verschijnsel, dat zich altijd
voorgedaan heeft en zich altijd zal blijven voordoen. Het
middel van den heer Borgesius acht hij volstrekt niet
boven bedenking en wijziging der armenwet evenmin.
De heer Tydens gaf uitvoerige inlichtingen omtrent
den toestand in Oldambt en vroeg aan den minister, of
deze vóór den volgenden winter voldoende gegevens dacht
te bezitten om volledig over de werkloosheid te kunnen
oordeelen Of hij voornemens is, werkloosheid te voor
komen en of hij wil medewerken tot pensioneering van
oude mannen en vrouwen en zoo spoedig mogelijk een
pensioenwet in dien zin zal voordragen De minister
van binnen 1. zaken zon niet in gedachtenwisseling
treden over de armenwet en de wijziging van het bur
gerlijk wetboek en zou Schoterland's plannen met belang
stelling nauwkeurig onderzoeken werden zij hem voor
gelegd. De sociale kwestiën kunnen op de belangstelling
der regeering rekenen. De uitbreiding der fabriekswet is
bij den Raad van State in overweging. Sedert geruimen
tijd verzamelt de regeering gegevens over werkloosheid, doch
hij kan niet voorzien in den toestand vóór den volgenden
winter. Wel zijner verschijnselen, dat de toestand dan beter
zal zijn. Een pensioenwet voor oude werklieden is ter
hand genomen en reeds een eind gevorderd. Do heer
Heemskerk achtte het denkbeeld Pyttersen tot ont
eigening niet mogelijk, doch sloot zich aan bij het denk
beeld Borgesius. Van christelijke ontwikkeling der
mensehen verwacht hij veel beter verhoudingen. Hij be
treurt, dat de minister het meest schijnt te hechten aan
Staatsondersteuning in gemeenten. De heer Gerritsen
wenscht te handelen met voor de hand liggende middelen,
zooals in de aanschrijving van den Commissaris der Ko
ningin in Groningen aan de burgemeesters aangegeven zijn.
Verder zon hij in de veendistricten in Friesland de slik-
geldfondsen meer aan het doel dienstbaar willen maken.
Bij de verdere beraadslaging verklaarde de heer van
Houten gemeentelijke werkverschaffing bedenkelijk te
achten. Verder voorde hij aan, dat de ontevredenheid in
Friesland als middel gebruikt wordt tot staatkundige
beroering en om de staatskas voor de gemeenten be
schikbaar te stellen. Het denkbeeld Borgesius zou niets
helpen. Ten slotte werd geen voorstel gedaau.
St. S'ankras. Dat ook in kleine plaatsen de uit
gaven voor de gemeente-huishouding in den loop der
laatste jaren belangrijk gestegen zijn, kan blijken uit de
volgende cijfers getrokken uit het verslag van den toe
stand dezer gemeente over 1892opgemaakt ingevolge
art. 182 der gemeentewet.
Van 1852 61 bedroegen de uitgaven 15781,94 of
gemiddeld 1578.19 per jaar.
Van 186271 stegen de gewone uitgaven tot ƒ24236,595
of gemiddeld 's jaars f 2423.66 met de buitengewone
klommen deze cijfers tot 46925,29 en 4692.53.
In het volgende tienjarig tijdvak, 187281 waren de
gewone uitgaven gestegen tot 37812,25, d. i. gemiddeld
3781,22sterwijl die cijfers, met de buitengewone uit
gaven er bij, verhoogd werden tot ƒ53694,77 en 5369.47s.
In het laatst afgesloten tienjarig tijdvak 1882 91 waren
de gewone uitgaven 46053,76s, met de buitengewone
er bij f 47218,73 of gemiddeld 's jaarlijks 4605,375 of
f 4721.87.
De buitengewone uitgaven vallen bijna alle tusschen
de jaren 1862 en 1881. Iu dien tijd zijn gebouwd school,
onderwijzerswoning, raadhuis, voldwachterswoning, lijken
huis en brandspuithuis met annexe gevangencel. Ook
werd in dien tijd een nieuwe brandspuit aangekocht en
werden school, onderwijzerswoning en raadkamer belang
rijk gerestaureerd. Voor omkading van lage gemeente
gronden werden gelden besteed en de heharding van twee
zandwegen kwam tot stand. In het laatste tienjarig tijd
vak werd de gemeente o.a. met een nieuw toren-uurwerk
verrijkt. In 1852 was het bevolkingscijfer der gemeente
400 en in 1891 bedroeg het 521.
«Excelsior", te Noordschermer (wit.)
^Excelsior", te 's Gravenhage (zwart).
a-S 4KSS* y/M.
'/////yfy. v/////////t
VA W/////4V/A
Mm W//////A
M////M/.
ymM. W/MM
Wit:
d 2—d 4.
c 2c 4.
e 2—e 3.
c 4 d 5.
R. f 1—d
P. b 1 c
P. g 1-e 2.
Z wart:
d 7—d 5.
e 7 e 6.
P. g 8f 6.
e 6 d 5.
3.
3.
R. c
h 2-
P. c
D. d
1-d
-h 3.
3a 4.
1-c 2.
d 4 c 5
e 2—d 4.
d 3—e 2.
P. a 4c 3.
P. c 3—d 1.
D. c 2 d 2.
R. f
R. c
P. b
a 7-
3—d 6.
8e 6.
8—d 7.
■a 6.
h 7—h 6.
b 7—b 6.
c 7—c 5
P. d 7 c 5.
o o
f 6e 4.
D. d 8—h 4.
P. e 4 d 2.
De heer mr. W. van der Vliet, directeur der Leidsche
Duinwaterleiding-Maatschappij heeft den 27 voor de arr.
rechtbank te 's-Gravenhage terecht gestaan, dat hij in
de filters en zinkputten, bestemd voor opneming van het
water uit de Katwijksehe duinen, sedert 1882 ook water
had laten vloeien uit duingrond, die in bouwland om
gezet was en als zoodanig bemest werd. Daardoor had
hij onzuiver water geleverd, volgens het Openbaar Mini
sterie een feit, strafbaar gesteld bij artikel 473 van het
wetboek van strafrecht. De als getuigen gehoorde deskun
digen waren niet eenstemmig in hun oordeel over het
al dan niet schadelijke van het water. De verdediger,
mr. W. Th. C. van Doorn, vroeg vrijspraak. Uitspraak
den 4.
Een belg is in de Oudezijds Armsteeg te Amster
dam door eene der daar wonende dames binnen gelokt
on van alles berooidden 27 werd zijn lijk gevonden in
het IJ aan de Oostelijke Handelskade.
Koedijk. Voor de betrekking van onderwijzeres
hebben zich 10 sollicitanten aangemeld.
Den 27 is te A.msterdmii in den ouderdom van
70 jaren overleden do heer F. J. W. H. Schmitz, indus-
trieël (de oude likeurstokerij Wijnand Fockink), lid der
Prov. Staten van Noordholland, oud-lid van den gemeente
raad en oud-directeur en president-commissaris der Am-
sterdamsche Omnibusmaatschappij.
Den 28 heeft te Rotterdam een felle brand gewoed
in het lompenpakhuis van de firma S. E. Cohen en Co.,
aan de Kipstraat. Het perceel brandde geheel uit. Dooi
de smeulende lompen heerschte er tot ver in den omtrek
een walgelijke lucht.
Den 28 des avonds te 6 uren is te Ëdam brand
ontstaan in de schuur, behoorende bij de bakkerij van
de wed. van Baar, welke afgebrand is. De daarnaast
gelegen schuur van den heer Nieuwenkamp, hoewel aan
getast, kon behouden worden.
Den 28 zijn te Amsterdam de vijf voor onder
wijzeres geöxamineerden geslaagd, n.l. de dames H.
Voute, C. Kok, A. H Nering Bögel, C. Bellaer Spruijt
en C. C. Stam de Jonge.
De lijst der hoogst aangeslagenen in 's-Rijks directe
belastingen, verkiesbaar tot leden van de Eerste Kamer,
bevat voor Drente 87 namen; hoogste aanslag 1434.31
van den heer B. Eleveld te Hoogeveen laagste die van
den heer E, W. Panman te Assen 194.02 op die voor
Limburg is de hoogste 2144.98 van den heer graaf
René de Geloes te Eijsden en de laagste die van den hoer
H. A. R. Vrancken te Maastricht 253.98.
De groote boerderij van den heer Jules Vogelvanger,
nabij Hulst, door een zetbaas bewooud, is met schuren
en het wagenhuis afgebrand de geheele veestapel50
beesten, kwam in de vlammen om. Een hengst, die bij
de laatste keuring den eersten prijs behaald had, was
met brandwonden overdekt; de oogen en ooren waren
grootendeels weg.
Sehagen. Den 28 werd het stoffelijk overschot van
den heer E. Hoekstra, in leven geneeskundige, op plech
tige wijze ter aarde besteld. Bij de aankomst van den
lijkstoet op de begraafplaats werd door Schagen's Har-
moniekapel, waarvan de overledene tot zijn dood bescherm
heer was de treurmarsch van Chopin gespeeld waarna
de heer Hazeu, voorzitter der Kapel, met eenige hartelijke
woorden in herinnering bracht, wie de heer Hoekstra als
mensch was geweest en wat hij in zijn leven, vooralten
opzichte der Harmoniekapel had gedaan. Een prachtige
bloemenkrans werd nu namens de Kapel op de lijkkist
gelegd. Nadat hierop nog het koraalgezang 38 was ge
speeld dankte de 79jarige broeder van den overledene
allen, die de laatste eer aan dezon hadden bewezen. Eene
talrijke schare woonde de plechtigheid bij.
Het bewijsdat de leerlingen een volledig gebruik
gemaakt hebben van het onderwijs op de openbare
school voor onvermogenden is door burgemeester
en wethouders uitgereikt aan negentien jongens: Jacob
Kes Pieter Antonius Hazes. Pieter de Graaff Johan
nes Gerardus Fransen Gerardus Bierman, Pieter Knijper,
Pieter van den Berg, Hendrik Johannes Sigterman, An
tonius SchutDirk Schenke, Cornelis Rike, Gerardus
Johannes de Jong, Cornelis Corino, Andries Braak, Martin
Stubenitsky, Dirk Potharst, Jan MannesJohannes Veel,
Isahc Koeman en vijfentwintig meisjes: Adriana Peek,
Eitje Schermer, Aafje Schouten, Rensje Wolzak, Adriana
Zwaan, Naatje Grootkerk,Leentje Kuijt, Jannetje Landman,
Cathariua Maria Margaretha Meijer, Maria Arnolda Ne-
letta Bezaan Agatha Cornelia Bruin, Noeltje de Groot,
Heiletta Agatha Neef, Cornelia Stam, Trijntje Ploeger,
Jansje BadenhuizenSuzanna Elfrink, Geertruida Klugt,
Trijntje KoningMaria Magdalena Cornelia Volkers
Alida Over, Attje van Reijs Catharina Burkunk, Petro-
nella Bakker en Jannetje Wit.
Bij de eind- en overgangs-examens aan de bur
geravondschool alhier werd het eindexamen met
gunstig gevolg afgelegd doorR. Boogh J. Oosterwijk
J. RingersJ. G. Scalé en K. van Vliet. Van de 3e
naar de 4e klasse werden bevorderdP. Akkerman
H. P. Graaf, G. B. SmitN. Smit, B. J. AStubenitsky,
F. N. StoelJ. W. Teerink en R. Zwaan van de 2e
naar de 3e klasse G. van AmstelJ. B. Bakker, P.
BrogmanF. Bakker, B. Blom P. Bakker, H. F. Buis
J. H. ElfringJ. van der Ende, J. van Heerden, P. Har-
togN. van den IdsertM. JimminkW Kerkmeer
J. Mulder, G. de Munk P. Nierop, D. Oostwouder,
H. C. Over, R. Pallemans, A. Roosje, N. J. Smorenberg,
J. H. Schenke, B. de Vries, J. Vaske C. van Vliet
en F. Vermeulen van de le tot de 2e klasse H. J. C.
van Assen P. Amelrooij C. Bok D. G. van Beek
J. Balder, J. Bok, H. Balder, C. A. Beudeker, N. J. Co
rino, F. H. C. Dingerdis, J. Duinmeijer, J. Elzas W.
C. Friedt, P. v. d. Gulik, W. Geerding, J. de Groot
N. Geels, D. de Groot, J. de Graaf, J. E. van Gulik,
R. Holman B. HellemanN. Harder, J. H. Helleman
L. Hondius J. Harder, F. J. Jilsing, R. C. Kuiper, A. W.
Kok, C. Kes, G. A. J. Kloos, A. Krniten F. Klomp,
C. Lauwe, J. Lind, P. Molenaar, F. de MunkK. Mol
C. Mol, P. OoijkaasP. Peters, P. Punt, L. S. de
Ruiter C. Rike J. H. Schenke G. J. H. van Schaik
J. O. J. Spanjaard, J. SchuilemanM. Stubenitzky,
J. R. SchumacherH. Spanjaard J. J. T. van Schaik
A. SlamanS. Tauber, J. van Til, J. Tijssen F. C.
de Vries, B. J. J. Veer, T. A. Veer, T. Wolzak, E. C.
Wagenaar K. IJskesJ. Zendveld, A. Zwart en één
