Vijf en Megentigste Jaargang.
1893.
ZONDAG
28 MEI.
Een loffelijk besluit.
Buitenland.
Binnenland.
NO. ()3. Eerste Mad.
A f,k (I A A
COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden voor Alkmaar 0,80franco door het
geheele rijk j 1,
De 3 nummers f 0,06.
Telefoonnummer; 3.
Pr(|s der gewone Advertentlën:
Per regel 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
In de vorige week hield de vereeniging Volksonder
wijs haar jaarlijksche algemeene vergadering. Daarin
kwam ook de bekendeveel besproken Leeuwarder cir
culaire ter sprake, en ongetwijfeld was de bespreking van
dat stuk in die vergadering op hare plaats. Men herin
nert zichdat de districts-sehoolopziener en de vier
arrondissements-schoolopzieners in het district Leeuwar
den zich verplicht geacht hebbeD in een openlijk schrijven
tot de onderwijzers binnen den kring van hun toezicht
eenige waarschuwende woorden te richten over de wijze,
waarop sommige openbare onderwijzers in vergaderingen
optreden. Zij achten hun aanwakkeren van een geest
van verzet tegen de overheidhun ondermijnen van den
eerbied voor de wet en het wettig gezag hun opwekking
om lid te worden van den Sociaal-Democratischen Bond
onvereenigbaar met hun plicht als onderwijzers en amb
tenarenen brengen hun onder het oog, dat zij daardoor
gevaar loopen uit hunne betrekking te worden ontslageo
Dat schrijven is zeer verschillend beoordeeld. Enkele
uitdrukkingen hebben afkeuring ondervondenook bij
mannendie met de algemeene strekking waren inge'
nomen. Vooral deze zinsnede gaf velen aanstootdat
ambtenaren en bij gevolg ook openbare onderwijzers,
die immers ambtenaren zijn zich aan ergerlijke plichts
verzaking schuldig maken wanneer zij den Sociaal-
Democratischen Bond oumiddelijk of middelijk steunen
Als dat waar is, als dat den onderwijzers verboden wordt,
zeiden zij dan wordt hun het spreken in openbare ver
gaderingeu beletdan missen zij de vrijheiddie hun
als Nederlandsche staatsburgers toekomtom hun meening
te zeggen over een aantal hoogst belangrijke punten van
staatkunde en staatszorg. In hoeveel gevallen toch zal
men niet kunnen beweren, dat iemand middellijk den
Sociaal-Democratischen Bond steunt Zoowel wanneer
hij den bestaanden toestand nog al redelijk vindt en
middelen tot verbetering onuoodig noemt, als wanneer
hij een aangrijpende schildering geeft van de maatschap
pelijke nooden over de zelfzuchtige onverschilligheid
die goede plannen en de oprichting van nuttige instel
lingen verijdelt, een scherp oordeel uitspreekt, en op
krachtige hulp, ook van staatswege, aandringt. In beide
gevallen zou men immers kunnen zeggendat zulke
woorden koren zijn op den molen der sociaal-democraten,
en dat de spreker, die deze taal doet hooren, zij het dan
ook niet rechtstreeks, dan toch langs een omweg, zijde
lings, middellijk, propaganda maakt voor den Sociaal-
Democratischen Bond Zoo maakt men het immers voor
den onderwijzer onmogelijkover politieke of sociale
vraagstukken te sprekenzoo snoert men hem den mond,
en maakt men inbreuk op zijn vrijheid om als ieder
ander Nederlander voor zijn gevoelens uit te komen te
veroordeelen wat hij verderfelijk acht en aan te bevelen,
wat naar zijne overtuiging in het welbegrepen belang
van land en volk noodzakelijk is
Dat het zoo niet bedoeld is, zal wel niet betoogd be
hoeven te worden. Maar het staat er dan toch maar,
antwoordt men, en daarin kunnen de onderwijzers niet
berusten.
Zoo kwam dan ook de zaak ter sprake in de verga
dering van „Volksonderwijs en wel naar aanleiding van
een niet dubbelzinnig scherp afkeurend voorstel van de
afdeeling 's-Gravenhage I, dat aldus luidde,,De alge
meene vergadering protesteert tegen de bekende circulaire
der Leeuwarder schoolautoriteiten en is van oordeel, dat
een Regeering, die de onderwijzers belemmeren wil
in hun grondwettig rechtom in vergaderingen vrij
hun meening over de politiek te mogen zeggen,
die de onderwijzers ontslaat omdat zij een an
dere politieke meening voorstaan en propageeren
dan die der regeerende klasse, zich schuldig maakt aan
een daad van willekeur en tirannie."
Al aanstonds maakte het hoofdbestuur bij monde van
den heer van Gilse er opmerkzaam op, dat het van een
daad van inbreuk door de Regeering op de vrijheid der
onderwijzers niets had vernomen. Voor eenige aanmer
king op de Regeering bestond dus niet de minste grond.
Wel erkende het hoofdbestuur, dat de Leeuwarder school
opzieners in hun schrijven te ver waren gegaan, maar
daarentegen kwam het met nadruk op tegen de meening,
dat oen openbaar onderwijzer, een staatsambtenaar, buiten
de school alles zou geoorloofd zijn. De sociaal democra
tische partij heeft te Zwolle openlijk verkondigd, dat zij
haar doel wil bereiken door omverwerping der bestaande
orde met alle haar ten dienste staande middelen, wette
lijke en onwettelijke, vredelievende en gewelddadige. Na
dat besluit kan de Staat geen ambtenaren in zijn dienst
houden, die aldus tegen de wetten van den Staat opstaan,
kan hij geen onderwijzers in de school dulden, die met
zulk een leer instemmen. Een volksschool met onder
wijzers, die zoo gezind blijken te zijn, is onbestaanbaar;
de ouders zullen er zich voor wachten hunne kinderen
naar scholen te zendenwaarvan onderwijzers sociaal
democraten zijn.
Dit oordeel van het hoofdbestuur vond steun bij de
meerderheid. Het tweede gedeelte van het voorstel der
s-Gravenhaagsche afdeeling, waarin de Regeering werd
veroordeeld, werd ingetrokken, als ongegrond maar ook
het eerste gedeelte werd niet aangenomen. Eerst kwam
in stemming een motie van den heer Heldt .waarin werd
verklaard, dat de onderwijzer buiten de school vrij moet
blijven in de ontwikkeling zijner politieke en sociale gevoe
lens. Deze volstrekte vrijheid van den onderwijzer buiten de
school vond echter in de vergadering geen genade. Vol
komen te recht. Het is een onmogelijke eischdat het
den openbaren onderwijzer vrij zou staan openlijk buiten
de school te bestrijden en af te breken wat hij binnen
de school moet bevorderen on opbouwen. Zoo handelende
verbeurt hij het vertrouwen dat de kinderen en hunne
ouders in hem moeten stellen en kan zijn werk in de
school geen vruchten dragen hij maakt zich zelf voor
zijn gewichtig ambt onbruikbaar.
De motie van den heer Heldt werd verworpen.
Een andere motie, van den heer van Gilse, vond een
gunstiger onthaal en maakte aan de kwestie een einde.
Daarin verklaarde de vergadering ten slotte in te
stemmen met het gevoelen der Leeuwarder schoolopzie
ners dat een lid van den Sociaal-Democratischen Bond
niet als openbaar onderwijzer kan worden gehandhaafd
maar te betreuren dat die schoolopzieners zich in hun
circulaire niet tot dat denkbeeld hebben bepaald.
Allen die ons onderwijs en onzen onderwijzers een
goed hart toedragenkunnen zich onzes inziens over
deze beslissing verheugen. Zoo heeft de Vereeniging
Volksonderwijs" gesproken, die werkelijk niet schroomt
voor do belangen en de vrijheden der onderwijzers op te
treden. Zoo oordeelden mannen, die zeker door niemand
verdacht kunuen worden de vrijheid van het woord te
willen breidelen of eenig Nederlandsch burger onder
staatsvoogdij te willen stellen. Wij mogen aannemen
dat thans alle misverstand wel zal geweken zijn. Er kan
geen sprake van wezen, den onderwijzer te verkorten in
eenig recht of te belemmeren in eenige vrijheid, waarop
hij als ieder ander Nederlander, die tevens ambtenaar is,
aanspraak heeft. De onderwijzer heeft gelijke rechten als
ieder ander ambtenaarniets mindermaar ook niets
meer. Hij staat niet boven de weten hij kan ook niet
verlangen dat er voor hem een uitzondering gemaakt
zou worden. Het gaat niemand aan, tot welke staat
kundige partij of richting een openbaar onderwijzer be
hoort, of wat zijn gevoelens zijn op godsdienstig gebied.
Hij mag spreken en schrijven wat uij verkiest, maar hij
moet blijven binnen de grenzen die aan alle ambtenaren
gesteld zijn. Als nu iemand lid is van den Sociaal-
Democratischen Bond, dan ijvert hij niet alleen om
anderen door goede redenen te overtuigen en tot zijn
gevoelen over te halen om zoo doende allengs den
staat laogs wettigen en geleidelijken weg te hervormen.
Neende vereeniging waartoe hij behoort maakt een
uitzondering op alle andere vereenigingen in ons land
en daarom moet ten aanzien van hare leden ook een
uitzondering gemaakt worden. Zij acht geweld een ge
oorloofd middelhaar doel wil zij bereiken ook door
onwettelijke en gewelddadige middelen. Die een der
gelijke leer verkondigtkan nu eenmaal geen openbaar
onderwijzer, geen ambtenaar blijven; hij kan zijn plicht
in de school niet vervullen. Spreekt hij in de school
anders dan daar buiten, dan toont hij een huichelaar te
zijn dan is het voor allen duidelijk dat hij niet meent
wat hij zegt, en dan kan zijn woord geen ingang vinden.
Hij heeft het vertrouwen van ouders en kinderen ver
loren, en zulk een onderwijzer kan de staat niet gebruiken.
Wij houden ons overtuigddat de onderwijzers dit
zeiven zullen inzien en zullen erkennen, dat er voor
een vereeniging, die geweld en onwettige middelen
aanbeveelt geen plaats is onder de geoorloofde vereeni
gingen in den staaten voor hare leden geen pla,ats
onder zijn ambtenaren.
ITAIiIE. De Kamer hechtte den 26 hare goedkeurino-
aan het voorstel van den minister van financiën Gagliardo
om den voorloopigeu dienst tot 30 Juni te verlengen.
Vervolgens werden de beraadslagingen geopend over
de voorgestelde motie van vertrouwen.
De staatkunde der regeering werd door Colajanni en
Bovio bestreden door Giovagnoli verdedigd.
De minister-president ontkende, dat de°rêgeering het
recht van vergaderen niet zou geëerbiedigd hebben en
weerlegde hetgeen Colajanni der regeering ten opzichte
der verkiezingen verweten had. Hij wees op het belang
der sociale kwestie en het gevaar van het clericalisms
en noodigde de Kamer uit om te verklaren of de re
geering al dan niet tot regeeren in staat is.
De oud-minister Di Rudini verklaarde dat het minis
terie op de radicalen steunt, en dat hij tegen het kabinet-
Gioiitti zal stemmen. Aan den uitslag der stemming
over de begrooting van justitie zal men kunnen zien, of
de regeering al dan niet den steun der Kamer heeft.
De Kamerakte nemende van de verklaring der' re
geering keurde met 227 tegen 72 stemmen de motie
van vertrouwen goed.
Tweede Hamer.
Den 26 werd de beraadslaging over de bedrijfsbe
lasting voortgezet.
De heer van de V e 1 d e had het veel beter gevonden,
eerst het personeel te behandelen. Thans wordt een klein
deel van het volk te hoog belast. Hij keurt het beginsel
dezer belastinghervorming af omdat daardoor èn Rijks-
èn gemeente-geldmiddelen in verwarring worden gebracht.
Hij wil niet medewerken om door déze wet den toestand
te verergeren. Beter nog ten halve gekeerd dan geheel
gedwaald. Laat de minister de gemeenten ontlasten van
de enorme kosten voor onderwijs wat in zijne richting
ligtdaar hij vroeger zelf heeft verklaard dat de on
derwijsuitgaven ten behoeve van hen, die betalen kunnen,
eigenlijk een soort van bedeeling is.
De heer van Karnebeek betoogtdat het groote
voordeeldat de minister van het gesplitste stelsel ver
wachtook bij niet-splitsing is te verkrijgen.
De heer de M e ij i e r blijft aandringen op spoedige
herziening van het personeel en komt nogmaals op tegen
de vrijstelling van den landbouw.
De heer B a h 1 m a n n zal vóór stemmen omdat bij
dit ontwerp alleen betaald wordtals er winst is zoo
dat er een einde gemaakt wordt aan de onbillijkheid van
het patent, om ook te belasten bij verlies. Mochten coöpe
ratieve vereenigingen vrijgesteld worden dan zou zijne
ingenomenheid met het ontwerp verflauwen. Nog een
reden om voor te stemmen ligt in de afschaffing der
patentweteene revolutionaire wet. Verder betoogt hij,
dat de middenstand niet ontlast wordtzoolang het per
soneel onveranderd blijft bestaan. Het beste ware de
behandeling der kieswet een jaar te verschuiven en in
middels eene goede herziening van het personeel tot
stand te brengen.
De heer (le Beaufort (Wijk bij Duurstede) betreurt,
dat de minister de herziening van het personeel verschuift
en die belasting ten slotte aan de gemeenten wil over
laten. Verder zou hij verschil willen maken voor beroep
en bedrijf.
De heer R o 1 1 bestrijdt het denkbeeld van den heer
Gerritsen om het patent te behouden naast de vermo
gensbelasting eene wetwaarvan de onhoudbaarheid
reeds in 1861 werd aangetoond. Ten slotte komt hij
terug op de kwestie van het notariaat. Sedert zijn eerste
rede is hem gebleken dat het euvel veel grooter is dan
hij dacht. AI3 er niets aan gedaan wordt dan zal het
groote voordeel van de vermindering der overgangsrechten
niet komen in de zak van de minderen man maar in
de zakken dor notarissen die op verschillende plaatsen
in Zeeland ook hier wordt er geroepen) niet de verlaging
toepassen. Hij vraagt of men niet door wijziging der wet
op de benoeming en het ontslag bij het notariaathet ont
slag ook zou kunnen bedreigen voor openbare ambtenaren
die zich vierkant verzetten tegen letter en geest der wet
(Bravo's).
De heer T ij d e n s betoogtdat de landbouw zwaar
gedrukt wordt en dat de landbouw dus niet in deze be
lasting kan worden getroffen. Hij komt op tegen den
wensch van den heer Bahlmann om de kieswet uit te
stellen tot na de herziening van hot personeel. Waai
de bedrijfsbelasting reeds voor de kieswet gegaan is, mag
met ten tweeden male zulk eene onrechtvaardigheid begaan
worden. Wordt vervolgd.
De arr. rechtbank te Haarlem heeft den 25 de
beide drogistendie in hooger beroep terecht gestaan
hadden wegens den verkoop van artikelen beneden het
bij de wet voorgeschreven minimum, vrijgesproken, omdat
niet gebleken was dat de aan de deskundigen ten on
derzoek ter hand gestelde artikelen dezelfde waren als die
door de drogisten waren afgeleverd.
Den 23 des nachts zijn te Lithoijen twee boeren
woningen afgebrand, waarbij eenige varkens in de vlam-
men omkwamen.
De gemeenteraad van Haarlem heeft den 24 met
18 tegen 11 stemmen op voorstel van vier leden besloten
aan de eigenaars der gasfabriek aldaar, de Imperial Gas
maatschappij, te kennen te geven dat de Raad hunne
voorstellen tot verlenging der met 31 Dec. 1902 eindi
gende overeenkomst uiet in overweging wenscht te nemen.
Den 24 is te Deventer een logement en koffiehuis
verbrand de brand is ontstaan door ververs, die in het
logement werkzaam waren en een brandend spiritus kom
foor dat zij bij hun werk gebruikten, in de vensterbank
geplaatst hadden, waardoor de gordijnen vlam vatten.
Den 24 hebben in den gemeenteraad van Amster
dam de stemmen gestaakt over het voorstel tot stichting
eener tweede hoogere burgerschool mot vijfjarigen cursus
i r,T7 e ^"/eene vergadering van de Maatschappij
tot Nut van t Algemeen is den 24 met 465 tegen 319
stemmen verworpen het voorstel van het hoofdbestuur
om het op te dragen do organisatie te bevorderen in dé
departementen van tijdelijke cursussen in koken en andere
huishoudelijke bezigheden en in verschillende opzichten
te dien aanzien werkzaam te zijn Een voorstel om 3000
uit te trekken op de begrooting voor 1893/4 voor bemoei
ingen van departementen en anderen in de onderschei
dene deelen des lands, ter bestrijding van werkloosheid
en hare nadeelen, werd aangenomen.
°en 24 is bij de eerste groote harddraverij te Gro
ningen, waarvoor 19 paarden aangegeven waren, de prijs
van 400 behaald door Sador van D. J. Florijn te Rot
terdam de prijs van f 200 door Smith O'Brien van
A. Wassenaar te Haren de pijs van J 100 door Mari
anne van A. Witteveen te Rauwerd on de prijs van 50
door Geraldine van genoemden A. Wassenaar.
Mej. W. C. L. Stol, onderwijzeres te Wij cl ones,
is met 1 Juli benoemd tot onderwijzeres te Scheveningen
