3S0;:rsr J bo zij;
Schaakprobleem No. 9.
Stadsberiditen.
gesteld voor lid der Provinciale Staten van Noordholland
met 25 stemmen tegen 19 op den heer H. W. J. Sannes.
I Jmulden. Den 26 is een jongen van 14 jaar
die zich met zwemmen te ver in do Noordzee waagde
verdronken^e Leerdam drie gevallen van cholera
11 gevallen van aziatische cholera voorgekomen, waarvan
5 met doodelijken afloop.
Beroepen naar de doopsgezinde gemeente te Mon-
nikpndain Wier&ma Wieringen.
Scha«en. Bij de den 29 gehouden herstemming
voor een lid van den gemeenteraad, vacature Koelman
ziin 112 creldige stemmen uitgebracht, waarvan 57 op
den heer 0. Bijpost Rz„ 23 op den heer J de Veer en
15 op den heer S. Keet zoodat gekozen is de heer O.
"ÏL ju oord schermer. Voor do openstaande predi
kantsplaats bij de ned. herv. gem. alhier is het volgende
alfabetische zestal gevormd Bisschop Boelo 1wisk I
H. Edling Dimmen Hille Ris LambersOost-Voorne
H. L. Kniphuisen, Oudorp, en Proost, Koog aan de Zaan.
Gedurende Juli is bij de Rijks-postspaarbank inge
legd f 1,617,561,34, terugbetaald ƒ1,065,297,69 zoodat
het gezamenlijk tegoed der inleggers op 30 Juli bedroeg
30 128 948 42. In den loop der maand zpn 4941 nieuwe
boekjes 'afgegeven en 1809 geheel afbetaald zoodat er
aan het einde der maand nog 384,329 m omloop waren.
Xnidsctiarwoude. Ds. H. A. Ludwig heeft toe-
zegging van beroep ontvangen naar den Helder.
Te Haarlem is het bouwen van 32 woonhuizen
aan de Leidsche vaart aanbesteed. Hoogste inschrijving
was 169850 en laagste inschrijving 162850 van de
heeren B. Zuidhof en Zonen aldaar.
De gemeenteraad van Steenbergen heeft besloten
tot het doen bouwen van een nieuw post- en telegraaf
kantoor. Het Rijk zal 5 pet. voor bouw- en 3'/2 pet.
voor terreinkosten vergoeden.
Den 27, te ongeveer 12 uren, kwamen in Oostzij-
derveld te Zaandam van het stroopen drie personen
terug, toen een hunner, C. Schaft, het ongeluk had met
den vinger aan den trekker van het geweer te komen
waardoor het schot afging en W. Heijnwonende te
Oostzaan, 19 jaren oud, in de ruggegraat doodelijk ge
troffen werd.
Bij de op den 28 ter viering van Groningen s ont
zet aldaar gehouden harddraverij waaraan 28 paar
den deelnamenwerd de prijs van 400 gewonnen
door Sador van den heer Florijn te Rotterdamde eerste
premie van f 200 door Fanny van den heer jhr. de
Marees van Swinderen te Paterswolde en de tweede premie
van f 100 door Jonge Tabor II van den heer J. Roele
te Buiksloot.
Den 28 is aan de Weerdbarrière te Utrecht een
meisje van 6 jaren onder de tram geraakt en zoo ernstig
verwond dat het spoedig overleed.
Van de 13 (1 dame en 12 heeren) den 28 en 29
te Amsterdam voor de hoofdakte geexamineerden zijn
4 geslaagd n.l. mej. D. M. A. Jüllenberger van Amster
dam P. Zander van Aalsmeer en H. Rozenbroek en M.
A. Sluizer van Amsterdam.
Voor een lid der Prov. Staten van Noordholland
werden den 29 te Amsterdam 3500 geldige stemmen uit
gebracht; daarvan bekwam de heer C. J. M. Dijkmans
lib., 1696, mr. L. H. Povelkath., 1097 en mr. D. P.
D. Fabius a.-r., 689 stemmen alzoo herstemming tus-
schen twee eerstgenoemde heeren.
Bij kon. besluiten van don 28 en 29 zijn tal van
ridderorden verleend; o.a. zijn benoemd tot ridder in de orde
van den Nederlandschen Leeuw de heeren dr. A. F. van
Aken, inspecteur van het middelbaar onderwijsmr.
J. Gerdenier schoolopziener in het district Amsterdam,
G. M. Boissevain te Amsterdam, secretaris der vereemging
»Het Buitenland" en mede-gedelegeerde ter internationale
muntconferonte van 1892 O. J. van der Ondermeuleu
eere-lid van het hoofdbestuur der Holl. Maatschappij van
Landbouw tot ridder in de orde van Oranje-Nassau o. a.
de heeren C. Kroon Mz., dijkgraaf van Geestmeram-
baclit, en E. van IJsseldijk stationschef te Haarlem.
Do eere-medaille der orde van Oranje-Nassau in
goud is o.a. verleend aan L. P. W. van Wetering, bri
gadier der Rijksveldwacht te Medemtolik.
Oplossing van probleem Ho. 9.
Van den heer Fr. Herben, Sittard.
D f 7. K c5 D a7 t
K:e5; R g7 t
P onv. P f 3 t
fe; D d5 f
Rf 2 D a7 f
Een geestig probleem met zeer fraaien en verborgen
eersten zet.
Goede oplossingen ontvangen van
G. van Nieuwknijk Alkmaar N. Beekman Amster
dam C. B., Oterleek B. en R., OudcarspelS., Scher
mer; S. J. A., Woudsend J. J. Wortman, F. L. Wortman
en Schaakclub Excelsior, den Haag.
De IVederlandsche Schaakbond hield don 20 te
Groningen zijne algemeene vergadering. De onder-voor
zitter, dr. A. J. A. Prange, van Utrecht, nam het voor
zitterschap waar. De Bond telt thans 425 leden. De
rekening sluit met een batig saldo van f 334,44. Daar
volgens rooster de penningmeester moest aftreden en de
voorzitter en de secretaris voor hunne betrekkingen had
den bedanktwerden gekozentot voorzitter, de heer
jhr. D. van ForeestOosthuizen tot secretaris de heer
N. W. van Lennep, 's Graveland tot penningmeester
de heer J. F. Heemskerk Sas van Gent. In de redactie
van het Bondstijdschrift werden de heeren H. J. den
Hertog en dr. A. J. A. Prange herkozenmet den
nieuwen secretaris. Als plaats voor de volgende alge
meene vergadering werd Rotterdam aangewezen. De
uitslag van den wedstrijd was klasse I. 7 Deelnemers.
Jhr. A. E. van ForeestAmsterdam en R. J. Loman
Londen lo en 2e prijs gedeeld, f 100 en f 50 ieder
met 4^ punt. J. Vijzelaar, Amsterdam, 3e prijs, 30
met 4 punten. Klasse II. 4 Deelnemers. Gespeeld ieder
2 partijen. H. Postma Groningen le prijs, 50, met
5 punten kapt. H. B. van Rhijn Groningen, 2e prijs,
30 met 4 punten.
Van den heer H. J. den Hertog, Amsterdam.
Overgenomen uit het Tijdschrift van den Nederlandschen
Schaakhond.
Zwart.
abcd efgh
wit.
Wit: K. f 6 T. c4P. c6 P. d6b4, c2, f 3.
Zwart: K. d5 P. b7 b5, c3, d7.
Wit begint en geeft in 2 zetten mat.
Oplossingen binnen 8 dagen aan het bureau van dit blad.
Mejuffrouw Julia Ouypers en de heer Potharst
hadden den 29, bij de opvoering van «de Fabriekssmid.'
door het Hollandsch Tooneelgezelschap onder directie
van den heer A. van ï.ier een buitengewoon succes.
Hun spel sleepte de toeschouwers meê o. a. bij open
tooneel brak in het derde bedrijf een storm van toe
juichingen los.
Het stuk wordt ons op het programma aangekondigd
als een levensbeeld in vijf bedrijven, uit het hoogduitsch
van Franz Gottscheid, vertaald door 0. van der Zeijde.
Wij hebben met groot genoegen de opvoering er van
bijgewoondniet alleen om de hoogst verdienstelijke
vertolking, maar ook om het stuk zelf.
Wij kunnen de lust niet weerstaan er den inhoud van
te beschrijven.
Een groot fabrikant, do eigenaar van eene ijzerfabriek,
Wellstadt genaamd (de heer Veltman) is een van die
industrieelen, die om niets ter wereld zouden willen, dat
de wereld anders van hen zou denken, dan dat zij man
nen zijn met een goed hart en zich als een vader be-
toonen voor hunne werklieden. Alles wat daarom naar
buiten werkte, en hem een gloriekrans kon geven, vatte
I Wellstadt gaarne aan. In den grond echter was hij een
I grof egoïstdie hooghartig zijne werklieden behandeldo
en zich om hun maatschappelijk welzijn niet in hot
minst bekommerde. Zijne vrouw is overleden en zijne
dochter Clara (mej. Cuypers) is opgevoed in diezelfde
denkbeelden en ziet uit de hoogte neer op alles wat
werkman is en daarmede in verband staat.
Een arbeider der fabriek, met name Weber (de heer
Potharst) heeft eene uitvinding gedaan, die de voort-
brengingskosten tot op de helft verminderen^ kan en
vraagt en verkrijgt daarop een wettelijk octrooi.^ Hij is
een ijverig, vernuftig en rechtschapen man, die onge
lukkig eene lichtzinnige, onbeduidende vrouw (mevr.
Potharst) heeft getrouwd, die hem niet begrijpt, en het
huishouden verwaarloost. Zijn moeder (mevr. Hens), die
bij het echtpaar inwoont, eon goedhartig en vriondelijk
vrouwtje, houdt echter de zaken in het goede spoor en
zorgt met groote teoderheid voor hun eenig kind, den
oogappel zijns vaders, daarentegen een doorn in hot oog
zijner moeder, een lastpost, die haar het uitgaan belet.
Wellstadt hoort van de uitvinding en uit vrees
dat zijne fabriek daardoor te gronde zal gaan doet
hijzich zelf buiten de verantwoordelijkheid hou
dende door een opzichter Weber wegzenden. In
het feitdat Weber zijne ontevreden ruwe makkers
wier toorn opnieuw was opgewekt door de hooghartige
houding van vader en dochter, toespreekt en hen nog
wel met bezadigde woorden tot bedaren brengt, neemt
de opzichter aanleiding hem te beschuldigen van over
treding van het fabrieksreglement en onmiddellijk ontslag
te geven. Door honger wil Wellstadt Weber noodzaken
hem zijne uitvinding aftestaan.
Evenwel schijnt hem dat middel nog niet krachtig
genoeg. Weber is idealistdat weet de fabrikant en hij
slaagt er in zijne dochter te bewegen, door het haar
voor te stellen, alsof Weber bij toeval en in der tijd van
zijn patroon de ontdekking heeft gedaan, hem te helpen,
om dezen zijne teekeningen enz. afhandig te maken.Hij
werkt met het oog daarop eene ontmoeting tusschen beiden
in de hand.
Gansch anders eehter is de uitkomst daarvan als Well
stadt zich heeft voorgesteld. Door zijne mannelijke en over
tuigende taal ontrukt Weber de rijke jonge dame, onwil
lens en onwetens, aan den engeu gezichtskring, waar
binnen zij tot heden had geleefd. Hetgeen hij meedeelt over
de voldoening, die een arbeidzaam leven schenkt, wat hij haar
vertelt van den plicht der beter bedeelden, om de arbeiders te
helpen zich door vermeerdering hunner kennis en opheffing
van hun zedelijk en maatschappelijk peil te ontworstelen
aan hun veelal ellendig bestaan, boezemt haar achting in
voor dien eenvoudigen werkman en wekt gedachten bij
haar op, die haar tot een ander mensch maken.
Wel vertrouwt Weber haar zijne ontworpen toe, doch
zij weigert haren vader daarvan inzage te geven. Zij heeft
ze alleen genomen, omdat zij meent dat ze bij haar op
dat oogenblik het best bewaard zijn.
Wobor hangt n.l. een onweer boven het hoofd en wel
van de zijde zijner eigen kameraden. Zij besloten het
werk te staken, doch bij weigerde als hun leider opte-
treden, zich niet verantwoordelijk willende stellen voor
de gevolgen van armoede en ellende, die het deel der
arbeiders moest worden, nu naar zijne overtuiging de
strijd tot niets leiden kon. Zij gaan hem te lijf en zouden
hem hebben gedood, indien Weber's vrouw die ondanks
al hare lichtzinnigheid en niettegenstaande zij zich reeds
aan een ander werkman had overgegeven, toch haal
beter ik had voelen zegevieren niet den stokslag had
opgevangen, die haar doodelijk trof.
Dit voorval geschiedde op den dag dat Wellstfidt in
zijn park aan zijn werklieden een feestje gaf ter gele
genheid van de bekendmaking der verloving zijner doch
ter, met een armen graafdie er ronduit voor was uit
gekomen dat hij met zijn huwelijk slechts ten doel had,
zijne positie te verbeteren.
Meer dan ooit door het voorgevallene overtuigd hoe
veel er nog aan hare vorming tot een zelfstandig karak
ter ontbrak dat zijne hoogste plichten begreep, weigert
Wellstadt's dochter zich te verkoopen en springt de ver
loving af.
Het stuk eindigt hier, en het houdt eene reeks van
gedachten bij den toeschouwer levendig.
Wij voor ons hebben in langen tijd niet zulk een goed
gedacht «levensbeeld" ten tooneele zien voeren. Mogen
er op de techniek van het stuk wel aanmerkingen te
vinden zijn, als geheel maakte het op ons den indruk
van eene welgeslaagde proeve, om hetgeen een gansche
maatschappij in beroering brengt, in een vorm, die tot
nadenken opwekt, voor het voetlicht te brepgen.
Waar wij reeds onze hulde brachten aan mej. Cuypers en
den heer Potharst voor hunne goede vertolking, daar moeten
wij die nog in het bijzonder betuigen aan den laatstgenoemde
voor zijne meesterlijke voordracht in het tooneel, waarin
hij tegenover de fabrikantsdochter de rechten van den
arbeid"bepleit. Dat was inderdaad voortreffelijk.
Alleraardigst verder speelde mevrouw Hens hare rol
van Weber's moeder; hare sympathieke persoon deed daar
aan recht wedervaren.
De rol van Weber's vrouw Louisebehoorde wel
onder de moeielijkste en ondankbaarste. De ontevreden
aard, die deze figuur kenmerkt, hield mevrouw Potharst
tot den einde toe met veel talent vol.
De heer Veltman wist de type van den fabrikant ge
heel tot haar recht te doen komen en droeg daardoor
bij tot een harmonisch geheelzooals men niet zoo heel
dikwijls hier het voorrecht heeft te genieten.
Het gezelschap van het lokaal Hillgentia is nog met
de familie Culp vermeerderd en heeft daardoor voor de
vele bezoekers eene aantrekkelijkheid te meer gekregen.
Ook in hot Café Central word woensdag, den 30,
met do uitvoeringen een aanvang gemaakt. Het was er
den ganschen avond zeer vol en herhaaldelijk betuigde
het publiek zijne ingenomenheid met het gehoorde.
SSolden's Marionettentheater trekt voortdurend
meer bezoekers naar het lokaal Harmonie. Vrijdagavond
zal do laatste vertooning plaats hebben.
Ook Hart's schouwburg en het circus-Iïlanus
spannen zich in om het hun publiek zoo aantiekkelijk
mogelijk te maken.
yoor de burgeravondschool lieten zich 178
leerlingen inschrijven. Van de 18, die zich aan het toela-
tings-examen moesten onderwerpen, werden 11 afgewezen
en "slaagden 7. Do cursus zal dus beginnen met 167
leerlingen, waarvan zes in de voortgezette klasse 8 in
de vierde', 26 in de derde, 54 in de tweede en 73 in
de eerste klasse.
Had de dinsdagsche Aanmoedigingsharddraverij niet
bijzonder veel meuschen getrokkendes woensdags, toen
do groote harddraverij plaats had, was er een talrijk
publiek om de baan, in den Hout, aanwezig Ingeschreveu
waren »Endioux", van Th. J. Dop, Hilversum«Sador
van D. J. Florijn, Rotterdam «Talior II", van J. Roele,
Buiksloot«Prins", van P. van SantenRotterdam
«Oarl", van A. A. v. d. Berg, Haarlem; «Bonnie L",
van A. v. d. Lee, Koudekerk; «Krylaty", van J. de Mol,
'sHage; «Rejected", van Th. J. Dop, Hilversum; «Mirka",
van A. de Koning, 'silage. Van deze was «Tabor" niet
opgekomen.
De prijs van 250 viel ten deel aan «Sador," bereden
door J. Koster, de le premie van 100 aan «Krylaty",
bereden door P. van Santen, de 2e premie aan «Bonnie
L.", bereden door M. J. Oppelaar.
De uitreiking had plaats door den voorzitter der Alk-
maarsche Harddraverij-Vereenigingden heer dr. A. J.
Mulder, die met een toepasselijk woord de overwinnaars
geluk wensch te.
Hoezeer dit jaarlijksche vermaak in den smaak der
plattelandsbevolking blijft vallen, werd ook nu weder bewe
zen. In grooten getale zag men hare rijtuigen in de stad bij
de verschillende herbergen gestationneerd. De Harddra
verij-vereeniging mag haar arbeid dan ook dit jaar weder
goed geslaagd heeten. Wie haar met eene lage jaarlijksche
contributie steunen wilwende zich tot den secretaris
den heer P. H. M. Ibink Meienbrink.
De levering van de turfin den winter van
1893,4 bij de gemeente benoodigd, is bij de op den 29
gehouden aanbesteding door burgemeester en wethouders
ge»und, wat de lange betreft aan Js. Janssen alhier
voor f '4.75 per 1000, en wat de korte betreft aan de
weduwe A. Meiboom alhier voor f 5.85 por 1000.
De dertiende verjaardag van M. 31. de Sionin-
«-in Wllhelmina werd den 31 hior ter stede herdacht
door het bespelen van het carillon en het uitsteken der
vlag van de openbare gebouwen zoowel als uit particu
liere woningen.
In den namiddag van 3 tot 5 uur had een concert
plaats, in den Hout, door hot muziekkorps der d.d. schut
terij onder directie van den luitenant-kapelmeester J.
M. Ötto, waarop op den feestdag toepasselijke liederen
werden ten gehoore gebrachthet was een goed geko
zen programma, dat uitnemend werd uitgevoerd.
Het concert werd den militairen en burgerleeraren van
de Cadettenschool benevens den leden der Buiten-Socie-
teit door het korps officieren dor schutterij aangeboden.
In de pauze vereenigden zich de laatstgenoemden, onder
leiding van den majoor, den heer J. van Leeuwen Az.,
aan eene gereserveerde tafel, waarop zich de leeraren der
Cadettenschool, onder leiding van den directeur-majoor
Vlaming naar hunne gasthoeren begaven en na weder-
zijdsche kennismaking en de gewone plichtplegingen mede
plaats namen. Allen waren in groot tenue.
Niettegenstaande het den ganschen voormiddag hard
geregend"en de temperatuur daaronder geleden had was
een vrij talrijk publiek in en om de tent verzameld.
Gedurende het concert was het weder zeer fraai.
