mm.
Valsche cheques.
Vijf en Negentigste Jaargang»
ZONDAG
5 NOVEMBER.
Gemeenteraad van Alkmaar.
Stadsbericiiten.
Nederland.
Historische Herinneringen.
Vergadering Woensdag 8 November 1893,
tfO. 132. Eerste blad.
ALKMAARSCHE COURANT
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden voor Alkmaar O,SO; franco door het
geheele rijk 1,
De 3 nummers f 0,06.
Prys der gewone Ailvertentlën:
Per regel 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Telefoonnummer: 3.
Naar aanleiding van eene deswege ontvangen waar
schuwing van de Kamer van Koophandel te Londen
maakt de Kamer van Koophandel en Fabrieken te Alk
maar bekend dat volgens de britsche politie eenige
personen die er hun werk van maken cheques, wis
sels effecten en dergelijk papier van waarde te
vervalst'licnbezig zijn hunne practijken in toepassing
te brengen op eene wijzedat bijna elk spoor van ver-
valsching verdwijnt en groote oplettendheid noodig is om
die te ontdekken. Daar hunne werkzaamheid in het
verkeer tnsschen Nederland en Engoland groote nadeelen
ten gevolge kan hebben wijst de Kamer belanghebben
den op de wenschelijkheid, dat cheques op Engeland
getrokkenalsmede alle andere waarde-zendln-
gen, steeds zooveel mogelijk geadviseerd worden, opdat
geene betaling geschiede voor een hooger bedrag dan
waarvoor die cheques zijn uitgegeven.
De Kamer van Koophandel en Fabrieken
T. L. KOORN, President.
W. C. BOSMAN, Secretaris.
des namiddags 133/4 uur.
Punten van behandeling.
Van de vaste commissie van fina/ficiën.
Rapport op het verzoek van regenten van het gasthuis,
als beheerders der stadsapotheek, om verbooging der jaar
wedde van de wed. Lobach, de werkzaamheden van knecht
vervullende.
Rapport op het verzoek van I. van Praag, om teruggave
van door hem betaalde plaatselijke directe belasting naar
het inkomen dienst 1893.
Van burg. en weth.
3e snppletoire gomeente-begrooting, dienst 1893 en
ontwerp-besluit tot het doen van af- en overschrijvingen
in de gemeente-begrooting voor 1893, met rapport der
commissie van financiën.
Voorstel tot het in orde maken van do Prinsenzaal in
het stadshuis tot trouwkamer eerste klasse.
Rapport op het verzoek van eenige schippers betrek
kelijk den toestand der vaart van de Zes Wielen naar
Kolhorn iu den afgeloopen zomer.
Rapport op de adressen van den heer 5JPot om ver
gunning tot het maken van steigers aan de Kanaalkade,
in verband met een voorstel, in overeenstemming met
de commissie van bijstand voor de gemeentewerken om
van gemeentewege voorloopig over 150 meter eene houten
schoeiing te maken.
Voorstel der vaste commissie voor de gasfabriek tot het
maken van een nieuwen grooten gashouder bij.de fabriek
Van de vorige vergadering
Voorstel van bnrg, en weth. tot aanstelling van eene
zevende onderwijzeres aan de openb. school voar meisjes,
in verband met de nader door het hoofd dier school
verstrekte inlichtingen.
Adres van het bestuur der afdeeling Alkmaar van het
Nederlandsche Onderwijzersgenootschapbetrekkelijk de
regeling der jaarwedden van het onderwijzend personeel
aan de openbare scholen, met de vroeger daarop iuit»e-
brachte rapporten en het onlangs nader uitgebrachte
rapport der commissie van financiën.
Ontwerp-gemeen.te-bogrooting voor 1894naar aan
leiding van het daaromtrent door de sectiën uitgebrachte
.rapport.
Namens den Voorzitter van den Raad,
Alkmaar, De Secretaris,
4 November 1893. NUHOUT VAN DER VEEN.
Amsterdam. De ministers van binnenl. zaken en
oorlog hebben den 3 een bezoek aan de gemeente gebracht.
Het hof heeft Leendert Mathissen van Zeist, overeen
komstig den eisch van het Openbaar Ministerie, veroor
deeld tot 8 jaren gevangenisstraf, wegens mishandeling
zijner moeder, die tengevolge van die mishandeling over
leden is.
Helder. De Wieringer blazerschuit W. R. 123,
schipper C. Bakker, is den 1 door een hevigen wind bij
bet binnenkomen in het Kaap- en Molengat omgeslagen,
waarbij vermoedelijk alle opvarenden het leven verloren
hebben. In den morgen van den 2, zoo schrijft men ons
uit Tex« 1 werden achter den Eierlandschen vuurtoren
het zeil, de mast, de fok, de gaffel en de giek van deze
blazerschuit drijvende gevonden. De romp van het schip
is aan de noordkust van Texel aangespoeld. Ofschoon tot
heden geen lijken zijn gevonden, vermoedt men, dat allen,
tengevolge van het stormachtige weder in de holle zee,
zijn omgekomen, Verschillende voorwerpen, van gemeld
vaartuig afkomstig, zijn te De Ceoksdorp aangebracht.
I4niiiiden. Het nederl. stoomschip Prins Maurits
is den 31 des avonds bij het binnenkomen alhier in aan
varing gekomen met eenige vischschuiten, waarvan er 3
belangrijke schade beliepen. Een dor opvarenden van een
Vollendammer botter, die door den schok over boord
viel, is daarbij verdronken.
Oterleek. In den vroegen morgen van den 3
werd ons dorp in rep en roer gebracht, door het geroep
van brand gevolgd door het gelui der torenklok. Om
4 ubt werden de bewoners van een boerenhuis, eigenaar
G. Visser, huurder K. Verwer, uit den slaap gewekt door
bet omvallen van een hard voorwerp. Verwer kwam tot
de ontdekking, dat zijn huis reeds in lichte laaie stond
en kon zich tenauwernood met vrouw en 4 kinderen
ïedden. De brandspuit was spoedig in werking en het
is aan deu ijver der brandweer voor een groof dee£ te
danken dat belendende perceelen niet werden aangetast
V 's woning brandde tot den grond af. Alles wal ver
zekerd de inboedel echter zeer laag. Oorzaak hooi-
broei.
Op verzoek van den rechter-commissaris zouden de
doctoren Kok Ankersmit on van Deventer, directenr-
geneesheer van het gesticht Meerenberg en dr. S. J.
üalbertsma uit Rotterdam den 4 een onderzoek instellen
naar de geestvermogens van H. de Jong.
Sehoonoord heeft bij een twist tusschen twee
broeders de een den ander zulk een slag toegebracht,
dat hij aan de gevolgen overleden ig. De dader is naar
Assen gevankelijk overgebracht.
°Pde gr00te veemarkt te Gorinehem waren den 3
940 Anf /o«neV°e Handel flinL Zware kalfkoeien
J 24U tot f 280 graskalveren f 30 tot f 50.
blijft bevredigend. burgemeester va* Wageningen
Te Alblasserdam heeft in den nacht van den 1 een
zware brand gewoed, waardoor 14 gezinnen zonder dak zijn.
De man van de vrouw wier lijk op zondag, den
aan den, Haarlemmerweg, bij Sloterdijk in eene
sloot gevonden werdheeft thans bekend haar daarin
te hebben geworpen.
18q1 ,*oor™* ?en 1 is de gemeente-begrooting voor
1894 vastgesteld m ontvang en uitgaaf op f 190.327.51
met een post van f 1499,91 voor onvoorziene uitgaven!
De heer A. Jklmburg. hoofd der christelijke school
alhier benoemd tot directeur aan de kost- en dagschool
voor de dochters van inlaudsehe hoofden te Tomohon in
de Minahassa (Ned. Indië), heeft die betrekking aange
nomen en zal waarschijnlijk in Februari 1894 daarheen
vertrekken.
EXUE.
©e oorlog 'met de gelderschen in het begin der 16e
eeuw deed de hollanders onder zware geldelijke lasten
gebakt gaan daar nevens de gewone omslagen buiten
gewone geheven werden. In het toen lang niet bloeiende
Alkmaar werd de druk hiervan zeer gevoeld. Burge-
meesteren maakten in 1508 eene zetting op de burgerij
maar konden hierdoor niet verhoeden, dat een hunner,'
Snel Claesz., met Jan Claesz. en Jan. Huigensz. naar den
Haag moest reizen in gijzeling van stadswege voor 400
door den Landsheer ter leen gevorderd, en nogmaals een!
mr. Willem Gerijtsz., met Symon Reiyersz. denzelfden wee
moest gaandaar de stad te kort schoot in het opbrengen
zelfs van den gewonen omslag*). De beide laatste gijze
laars deden bq den stadhouder-generaal de uitputting
der ingezetenen gelden en alsnn werd bij Keizer Maxi-
mihaan den 7 September aan de stad vergundde 150
meest gegoede burgers te noodzaken .tot opbrengst van
het gevorderde met belofte van teruggaaf binnen 3
maanden uit den te ontvangen omslag van het algemeen.
Ut de terugbetaling binnen den gestelden termijn plaats
had valt te betwijfelen dat de „vergunning" de daar
door getroffenen niet smaakte, te vermoeden. Verscheidene
vermogenden verlieten de stad en bij de bekende „infor-
macie- van 1514 werd verklaard dat er hier geen ren
teniers meer woonden, maar deze naar Amsterdam,
Haarlem of den Haag vertrokken waren. In dezen droe
vige» staat van zaken besloot onze overheid eene remedie
m te voerendie reeds in meerdere plaatsen was in
practijk gebrachtnamelijk het heffen eener belastte»
van de bezittingen der vertrekkende personen en van de
naar elders vererfde nalatenschappen van hier overledenen
en zulks tot zoodanig bedrag als geheven werd in dé
plaatsenwaar de vertrekkenden zich vestigden of de
ervenden woonden; een uitgaand recht dus, maaralleen
toe te passen ingeval van wederkeerigheid. Het privilegie
voor dit „recht van exue", zooals het genoemd werd
verleenden Maximiliaan en zijne minderjarige kleinzoon
Karei den 28 Maart 1510; de laatste bevestigde het ten
overvloede den 19 November 1532.
Boomkamp vermeldende, dat in 1541 een voorspel
an 11 klokken in den nieuwen toren van het H. Geest-
Boomkamp die zijn bron niet noemtdoet de eerste
gijzelaars vertrekken „op St. Catrynedach", de laatste
in September. Maar de vierdag van St. Oatharina valt
op 25 November. Heeft hij zich in den heiligenda»
Z1JD de laatste gijzelaars wellicht de oersto
huis jverd gehangenvoegt er bij dat kerkmeesteren
[den 7 Mei] door bnrgemeesteren en den raad werden
gelast op de invordering van het exuegeld te passen
totdat „gezegde" klokken daaruit betaald zouden zijn.
Die klokken waarmede kerkmeesteren wel niets te
maken haddenwerden reeds in dezelfde maand Mei
betaaldbeter is het aan te nemendat bier bedoeld
zijn de 9 klokken tot een voorspel op de Groote kerk
en de uurbei binnen dat gebouwdoor kerkmeesteren
besteed aan Jacob Wageneus te Mechelen om met Kers
tijd 1541 of uiterlijk tegen Vastenavond d. a. v. geleverd
te worden.
Dat, de invordering niet gemakkelijk ging mogen wij
besluiten uit de dagvaardingen krachtens een door onze
regeering den 23 December 1545 verkregen mandement,
door Willem Jansz. van Tijlinghendeurwaarder van dan
Grooten Raad te Mechelen van 26 November tot 5
December 1546 aan verschillende personen te Haarlem,
Hoorn Scbagen Kalverdijk Warmenhnizen Schoorl
en Oudorp gedaan om, op poene van 20 carolusgulden,
aan burgemeestereu te leveren bij eede gestaafde inven
taris der door verandering van poorterschap of versterf
verlegde bezittingen met waardeering daarvan door des
kundigen en betaling van het deswege verschuldigde
binnen eene maand na de schattingen om ingeval
van oppositie zich don 11 December d. a. v. in gijzeling
te stellen in de herberg „vande drye haringen" te 's-Gra-
veuhagezonder die te verlaten dan onder depot van
het geëischte recht; en voorts den 13 te verschijnen voor
stadhouder en raden om redenen hunner weigering te
geven Allen gaven voor antwoord, bij bnrgemeesteren
te zullen komen om de zaken af te maken. Gerijt Bar-
toutsz. begaf zich den 13 ten verzoeke van mr. Cornells
van de Capellenprocureur van wege Alkmaarnaar
genoemde herberg en vroeg den waard Adriaen of al de
geciteerde personen in gijzeling gekomen waren waarop
bij ten^ antwoord ontving „deen compt dander gaedt
zoedat ick den luyden nyet en ken"; hij vond er slechts
2 mannenAélbert Thomasz. (niet genoemd onder de
gedagvaarden) en Huybrecht Mcynertsz. vanSchagen.
De elders zoowel als hier ondervonden moeilijkbeden
gaven al spoedig aanleiding tot beperkende bepalingen
en pogingen tot afschaffing met daartoe wederkeerig
plaatsen. De vroedschap besloot den 14 Juni
1 53 burgemeesteren aan alle dorpen te doen schrijven
om te accordeeren over de exue; den 14 Juli beu te
machtigen om met Haarlem overeen te komen de exue-
zooveel mogelijk te beperken, althans tot de 50e. of 60e
penning, en zulks voor 20 jarenden 12 Maart 1554
hen te authoriseeren om te accordeeren met Hoorn
Enkhuizen, Medenblik en te schrijven aan dè „andere'
dorpen dat de ingezetenen hier mochten komen wonen
en weder vertrekken zonder eenige exne te geven van
hunne goederen, die echter subject zouden blijven indien
hunne bezitters hier kwamen te overlijden don 14 Maart
166/ de heffing voor 2 jaren op te schorten; den 3
ecember met Delft tot 20 jarige schorsing overeen te
omen (den 31 geschied) gelijk [den 17 Augustus 1553]
met Amsterdam [en den 11 Juli 1554 met Hoorn] was
getroffen; den 13 Maart 1558 dat ieder hier met zijn
gezin mocht komen wonen en binnen 2 jaren weder ver
trekken zonder tot eenig exuegeld verplicht te zijn en
den 10 Maart 1559, dat men uit alle steden en dorpen
hier mocht komen wonen en weder heengaan zonder
eenige exueten ware staande de inwoning iets van
poorters van Alkmaar geërfd hebbende en zulks bij het
vertrek medenemende dat kinderen of erfgenamen van
ïer gekomenen en binnen 4 jaren overledenen het ge-
6 °?k "O zouden mogen uitvoeren; „maar indien
verpondingen vielen over de landen, zoo zullen de inge
komen buitenlieden mede contribueeren moeten als°de
poorters
Ook ter wille der vestiging van aanzienlijke of ver
mogende personen werd meermalen vrijstelling van exue
verleend. Zoo werd den 12 Maart 1554 aan Jarich van
lepmarentmeester van 's Keizers vroonlanden, vrijdom
toegestaan van accijns van wijn, bier, turf en hout en
van exue bij vertrek, wat het laatste betreft ook geldende
voor zijne vrouw, weduwe wordende, en kinderen - den
19 Augustus van het volgende jaar goedgevonden, dat
Nicolaus Nicolai, griffier van het Gulden Vlies, in de stad
mocht komen wonen met 7 eerlijke familiën, elke gegoed
1UU ponden groot sjaars, binnen het jaar en tot 20
amniën in andere tijden, genietende gedurende het leven
der manspersonen vrijheid van accijnzeD t. w. van den
wijn en het bier „dat zij zelf inleggen zonder op kerf
stokken of buiten te halen" en voorts van eenige exue
voor het transporteeren harer goederen**) den 23 De-
)In hot gemeente-archief bernst een relaas der dag
vaardingen door den deurwaarder v. Tijlinghen tot
het hof gericht (vermoedelijk duplicaat), op de keerzijde
waarvan Gerijt Bartoutsz. zijne bevinding heeft aange-
teekend; de omschrijving in den Inventaris bl. 107,
is zeer gebrekkig en onjuist wat den datum (13 Dec.
1545) betreft.
jiAlzoo zij niet gekomen zijn op haar voorslag
ergo 't artikel van geenre waarde."