"Vijf en Negentigste Jaargang,
1H93.
Y R IJ D A Gr Telefoonnummer: 3.
10 NOVEMBER.
De voorlichting van het publiek
Nederlan d,
Gemeenteraad van Alkmaar.
omtrent het
kiesrechtvraagstuk.
Vergadering Woensdag 8 November 1893.
$0. 134. Eerste Wad.
ALKMAABSCHE
Dezo Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
ïaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden voor Alkmaar 0,80; franco door het
geheele rijk 1,
De 3 nummers f ©,06.
101 K i VI.
Pr(]s der gewone Advertentlën:
Per regel f O,ld. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
ii.
L)e Nederlander verzekert aan zijn lezersdat in het
Octobernnmmer van de Vragen des Tijds weder een be
langrijk opstel over de kieswet voorkomt van de hand
van Mr. J, A. van Gilse.
»Weder". Inderdaad gaf ons hetzelfde tijdschrift in
het Novembernummer van bet vorige jaar reeds een
belangrijk opstel van denzelfden schrijver over hetzelfde
onderwerp.
De heer van Gilse gaat in zijn eerste artikel uit van
de stelling, dat de grondwettelijke eisch, dat de kiezer
kenteekenen moet bezitten van geschiktheid en maat-
schappelijken welstand niets minder is dan een onop
losbaar probleem, en dat niemand aan dien eisch kan
voldoen en tevens tegenover allen rochtvaardig zijn. Deze
tweede eisch tegenover allen rechtvaardig te wezen
is volgens den heer van Gilse door den Minister Tak te
recht in de Memorie van Toelichting gesteld. Men moet
het een of het ander trachten te bereiken, en zijns in
ziens verdient de Minister allen lof, dat hij zich om den
eisch der Grondwet maar matig heeft bekreund. Daaraan
te voldoen is toch volgens den heer van Gilse een on
mogelijkheid. »Er is geen keus men moet den knoop
eenvoudig doorhakken of wel een herziening van art. 80
der grondwet uitlokken en aangezien dit laatste toch
onbereikbaar is en uitbreiding der kiesbevoegdheid een
»onafwijsbare eisch des tijds", de .noodzakelijke voor
waarde van blijvende verbetering" is moet men den
Minister Tak dankbaar zijn dat hij flinkweg het eerste
gedaan heeft.
Zoo openlijk, zoo onomwonden als de heer van Gilse
heeft zeker nog niemand gezegd, dat het in Nederland
een staatsman meer betaamt te voldoen aan hetgeen hem
voorkomt een onafwijsbare eisch des tijds te zijn, dan
aan eor.ig voorschrift der G rond weten dat do Minister
van Binneniandsche Zaken inderdaad die goede keuze
heeft gedaan. En de heer van Gilse is een verdediger
van het Regeeringsontwerp Zoo iemanddan heeft hij
den Minister allen grond gegeven voor de bekende bede
behoed mij voor mijne vriendeno Heer voor mijne
vijanden hoop ik mij in acht te nemen.
Intusschen is de Ministervermoedelijk toch eenigs-
zins door de Grondwet belemmerd, naar de meening
des heeren van Gilse in het stellen van de grondslagen
voor de kiesbevoegdheid niet bijzonder gelukkig geslaagd:
.want" zegt hij »waar blijft de rechtvaardigheid,
als men de geschiktheid om eene zelfstandige keuze te
doen afmeet naar den maatstaf van de kennis -van lezen
en schrijven, welke daarmede toch werkelijk hoegenaamd
niets te maken heeft Jamaterieel is iemand, die niet
lezen noch schrijven kan, tot kiezen niet in staat,
dusonbekwaam, indien men daarnevens den eisch stelt dat
van de gedane keuze door eigenhandig schrift moet blij
ken; maar den burger intellectueel en moreel ongeschikt
te verklaren omdat hij de zuivere materieele konnis van
lezen en schrijven mist, kan dit .rechtvaardig tegenover
allen'' heeten? Is dit zelfs, welbeschouwd, eigenlijk wel
iets anders dan bespottelijk?" .Onwaar en dwaas
bovendien" aldus lezen wij verder »is het beweren
dat wie niet van eene weldadigheidsinstelling of een
burgerlijk armbestuur onderstand geniet, daardoor zon
toonen in eigen onderhoud en in dat van zijn huisgezin
te voorzien."
Alzoo, 's Ministers kenteoken van geschiktheid is o n-
rechtvaardig en bespottelijk; zijn kenteeken
van maatschappel jken welstand onwaar en dwaas.
In weerwil echter van al het onrechtvaardige, bespot
telijke, onware en dwaze van het ontwerp, neemt de
schrijver 'het in zijn tweede opstel met warmte in be
scherming tegen alle voorgestelde amendementen. Hoe
vreemd dit moge schijnen, het was met volkomen zeker
heid te voorspellen. In het eerste artikel verklaart de
heer van Gilse immers reeds uitdrukkelijk .Wie van
do noodzakelijkheid vaD een kiesrecht op zeer ruimen
grondslag diep doordrongen is, zal om het aantal kiezers
dat het geven kan, het voorstel-Tak gaarne aanvaarden,
omdat zulk eene uitbreiding, in verband met het verleden
en het heden, zijne stoutste verwachtingen overtreft".
En nog eens.Voor hen die voor alle staatsburgers
gelijkheid voor de wet als staatsrechtelijk beginsel hul
digen, bestaat er alleszins reden, om wegens de groote
vermeerdering van het aantal kiezers, welke zij belooft,
over de bezwaren tegen de grondslagen, waarop de kies
bevoegdheid zal komen te rusten, heen te stappen".
Met andere woorden: een voorstander van het alge
meen stemrecht, die zijn stoutste verwachtingen door de
ingediende kieswet ziet overtroffen, bekreunt zich om grond
wettelijke bezwaren evenmin als om het onrechtvaardige,
bespottelijko onware en dwaze der voorgestelde ken
teekenen.
't Is te begrijpen.
Te begrijpen is evenzeer, dat een voorstander van dit
gehalte korte wetten maakt met hetgeen door den hoog
leeraar Prnin tegen de grondwettigheid der voorgestelde
regeling werd aangevoerd. De hoogleeraar Eruin is een
conservatief, verkondigt de heer van Gilse aan het Neder-
landsche Volk, en met argumenten van een conservatief
houdt men zich niet bezig, ook al vinden zij hun steun
in de Grondwet. .Dat met de bewoordingen der grond
wet de in het gewijzigd ontwerp aangenomen kentee
kenen niet in strijd zijn kan onmogelijk let wel
onmogelijk betwist worden door hem die met de
regeering een finale kiesrechtnitbreiding, zoover de grond
wet toelaat, een dringenden eisch des tijds en .de nood
zakelijke voorwaarde voor blijvende verbetering" acht".
Zoo iemand stapt over alles heen. Hij kan onmogelijk
aannemen, dat de Grondwet misschien iets anders vordert.
Dat zon hem althans heel leelijk staan. Om .de werkelijk
finale kiesrechtuitbreiding'' is het hem te doen.
»0f de voorstellers van de .groote" amendementen en
hunne medestanders die eigenlijk wel wenschen
Ook die vraag meent de schrijver ten slotte te moeten
opwerpen. Wenschen zij inderdaad wel zoover te gaan,
als de Grondwet, naar hunne opvatting altoos toelaat
.Naar niet uitgesproken noch neergeschreven motieven
te raden, zon te gewaagd zijn", zegt hij .Maar zonden
er onder hen, die mot woorden getuigd hebben van hunne
geneigdheid om tot eene ruime uitbreiding der kiesbe
voegdheid mede te werken, niet ook velen zijn, die in
hun hart volkomen instemmen met de volgende woorden,
dezer dagen door den leidschen hoogloeraar Prnin neer
geschreven En dan volgt eeu aanhaling nit professor
Frnin's artikel in de Nieuwe Rott. Ct. van 21 September,
waarin de heer van Gilse duidelijk en klaar het stand
punt en de wenschen der bourgeoisie satisfaite ziet aan
gegeven. .Neen indien de conservatieven met open
visier durfden strijden" dus gaat hij voort »in
plaats van zich achter de opgeworpen grondwettige be
zwaren eu achter excepties te verschuilen de politieke
toestand zon zuiverder zijn".
Daar hebben wij het. Naar niet uitgesproken noch
neergeschreven motieven te raden zou gewaagd zijn
Zeker, 't zou iets van een leelijke insinuatie hebben. Maar
maar er wordt toch een vraag gedaan. Voorts:
bourgeoisie satisfaitezich verschuilen achter opgeworpen
grondwettige bezwaren conservatieven niet durven
strijden met open visier. Waarom niet Een beetje
bescheiden verdachtmaking helpt dikwijls nog wul zoo
goed als de beste argumenten.
Zijpe, In de den 7 gehouden zitting van den
gemeenteraad waren afwezig de heeren J. Zeeman en J.
van Beusekom de laatste met kennisgeving van verhin
dering wegens ongesteldheid.
Na opening der vergadering las de secretaris de notulen,
waarop de heer Nobel de bemerking maaktedat hij
niet had voorgesteldook een brandspuit aan de St.
Maartensbrug te plaatsen. De secretaris zeide dat dit
ook niet was genotuleerd; wel dat hij de wenschel jkheid
had uitgesproken. Andere leden erkenden ook de juist
heid der notulen waarop zij onveranderd werden vast
gesteld.
De voorzitter zeidedat als le punt op de agenda
was geplaatstbelooning voor het bijhouden der registers
van den burgerlijken stand. Met eene geringe meerder
heid werd in de vorige vergadering een voorstel van
den heer Nobel aangenomenom deze belooniug met
f 100 te verminderen o. a. op grond dat er maar 200
acten op te maken zonden zijn. Dit nu is geheel onjuist.
Berekend over de laatste 3 jaren, zijn er jaarlijks op te
maken 700 acten en worden er 590 extracten en certi
ficaten afgegeven. Verder moeten op de registers jaar
lijks alfabetische lijsten worden opgemaakt en heeft men
nog de uitgaande en inkomende brieven met het register
daarvan benevens de maandeljksche en jaarlijksche sta
tistiek. Hij hooptdat de raad nn zal erkennen dat
de tegenwoordige belooniug billijk is en hijevenals
vroeger, vertrouwen in burgemeester en wethoudeis zal
blijven schenken. Zij stellen nu voorden betrekkelijken
post terug te brengen op f 400 het besluit, in de vorige
vergadering genomenin te trekken en te handhaven
het besluit van het vorige jaar, waarbij de belooning
is bepaald op f 200 voor den secretaris en 50 voor
den klerk. De heer Nobel merkte op dat hij bet in
de vorige vergadering niet noodig vondzijn voorstel
nader toe te lichten. Dat er voor den burgerlijken stand
meer te schrijven is dan 200 actenis hem bekend
evenzoo dat er van sommige registers dubbelen worden
gehouden en er van een huwelijk soms wel 6 stukken
moeten worden opgemaakt. Dat er nu 260 acten zijn
is wel mogelijkhij wil zich voor dat verschil niet warm
maken. Dat het werk op de secretariën de laatste jaren
vermenigvuldigd iswil hij aannemen doch het werk
van den burgerlijken stand is nagenoeg hetzelfde gebleven,.
En vroeger is er nooit meer dan f 50 voor betaald. De
voorzitter verklaarde, niet te begrijpen, hoe de heer
Nobel nu nog kan spreken van 260 acten. Als men de
dubbelen niet meetelt, is het 425 a 450 buiten het
andere werk. De heer Nobel herinnerde daarop dat
huwelijksaangiften en afkondigingen z i. niet mogen
meetellen want deze behooren bii de huwelijken, waarop
do voorzitter antwoorddedat er afzonderlijke
acten van worden opgemaakt en niet 3, maar 5 registers
worden gehouden. De heer K r u ij e r zeide in deze ver
trouwen te stelleu in het dagelijksch bestuur. Ook de
vorige wethouder de heer Biersteker, die grijs geworden
is in dienst der gemeentehad de billijkheid erkond en
allen weten dat hij steeds de voreischte zuinigheid be
trachtte. De heer N ieuwland zeide dat hij in de
vorige vergadering zijne stem aan het voorstel van den
heer Nobel had gegeven in het vertrouwendat hij goed
op de hoogte was. Nu dit niet het geval is en er meer
werk is, dan werd opgegeven, zal hij stemmen vóór het voor
stel van burg. en wetb. De beer M o r r a verklaarde dat
hij vóór het voorstel Nobel stemde als een maatregel van
zuinigheid, ook meende hij dat andere secretariën duurder
zijn dan deze Het voorslel vau het dag bestuur werd
nn aangenomen met 7 tegen 2 stemmen, die yan de
heeren Nobel en Morra
De voorzitter stelde vóór, de begrooting voor 1894
te wijzigen in dien zin, dat de 100 voor den burger
lijken stand worden afgeschreven van de onvoorziene uit
gaven en overgeschreven op art. 29. Met algemeene stem
men werd dienovereenkomstig besloten.
Aan den heer J. Gorter, onderwijzer te St. Maartens
brug, werd op zijn verzoek een eervol ontslag uit zijne
betrekking verleend tegen don 1 Januari a.s.
Een suppletoir kohier der hondenbelasting werd vast
gesteld tot eeu bedrag van f '25,50.
Op voorstel van den voorzitter werd met alge
meene stemmen besloten, de goederen van het handvrerken-
onderw js weder aan de maaksters ten geschenke te geven.
Medegedeeld werd een besluit van ged. staten, waarbij
als een beschikking op eeu adres van den onderwijzer
Hulseuboom met verzoek om uitbetaling van nog 9 dagen
tractement, werd bericht, dat dit niet behoort tot de be
moeiingen van ged staten.
De heer Francis stelde bij de gewone rondvraag de
vraag of het niet voorzichtig zonde zijn naar een ander
vervoerder der brandspuit te Burger-brug om te zien,
om reden J. Govers, door zijne verhuizing, te ver van
het dorp is verwijderd. Aan den opperbrandmeester O.
Krnijer werd opgedragen, hierin zoo noodig te voorzien.
De openbare vergadering werd daarop gesloten.
Te Middelburg is mot 533 van de 754 stemmen
tot lid van den raad gekozen, de heer mr. W. A. van
Hoek, lib., oud-lid van den raad.
Maur-Ccdul.
Bij gobrs Ebert, Amsterdam, is een nieuw huurcontract-
formulier voor huizen in druk verschenen en verkrijgbaar
gesteld, benevens een toelichting op dat formulier, tevens
beknopte handleiding voor huurders en verhuurders van
huizen, door Mr. L. Rinkel.
De schrijver acht een wijziging van het bestaande for
mulier noodzakelijk omdat velen meenen dat ook de
schriftelijke huur stilzwijgend wordt verlengd bij gebreke
van verklaring omtrent verhuizing,
/ooals bekend, is in het vorige jaar over de clausule r
Verder verplichten wij ons wederzijds te verklaren vóór
of op denwegens het verhuizen of het aangaan
van een nieuwe hnur-cedul" die in het oude huurformu-
lier voorkomt, een proces gevoerd.
De rechtbank te Amsterdam was van meening, blijkens
haar vonnis van 19 Mei_ 1892, dat, bij gebreke van eenige
verklaring, de huur stilzwijgend wordt verlengd. Het
Gerechtshof te Amsterdam vernietigde echter dit vonnis
en nam bij arrest vau 7 October 1892 het tegendeel aan.
Het nieuwe formulier maakt aan alle onzekerheid een
einde. De daarin voorkomende clausule houdt in, dat de
huur niet stilzwjgend wordt verlengd, zoodat van een
nieuwe huur schriftelijk moet blijken. Verder handelt de
toelichting over levering en wederom oplevering van
hnizen, over de verplichting tot reparatiën, over gebre
ken enz. enz.
Het is hier bj den heer P. Kluitman verkrijgbaar
gesteld.
OOSTEARIJR-HOIVOAKIJE. De Keizer heeft
het wetsontwerp tot invoering van het burgerljk huwe
lijk bekrachtigd.
No. 11, Voorzitter de Burgemeester A. Maclaine Pont.
Tegenwoordig 16 leden. Afwezig de heer mr. A. P.
de Lange.
De Voorzitter opent de vergadering, waarna
1. de notulen der vorige vergadering gelezen en goed
gekeurd worden.
2. Deelt de Voorzitter mede, dat burgemeester eu
wethouders besloten hebben, in verband met de opening
der Cadettenschool, langs de Wilhelminalaan, ter onmid-
dell jke tegemoetkoming aan do ontvangen klachten over
de daar des a,vonds heerschende duisternis, nog twee
straatlantaarns te plaatsen niet twijfelende of de Raad
zon hieraan zjne goedkeuring hechten.
Met aSgemeene stemmen goedgekeurd.
Zijn medegedeeld de sedert de vorige vergadering in
gekomen stukken.
3. Besluit van Gedeputeerde Staten tot onveranderde
vaststelling der rekening over 1892.
Voor kennisgeving aangenomen.
