No. 85. Eerste blad.
Zes en HTegentigste Jaargang.
1894.
Z 0 N 1) A (1
15 J L I.
Arbeiderswoningen.
N ederland.
Stadsberichten.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt IMasdag-, llonderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
maanden voor Alkmaar 0,8ö; franco door het
geheele rijk f 1,
De 3 nummers f ©,Oii.
Pr||g der gewone \<I verten tien:
Per regel 0,15. Groote lettors naar plaatsruimte.
Brieven franco aan do Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Telefoonnummer: 3.
ii.
Sommige uitheemsche spreekwijzen zijn mooielijk in 't
Hollandsch te vertalen, zonder dat zij hnn kracht ver
liezen. Zoo wordt het gezegde »qn'un bon averti en vant
deux" slechts ten halve weergegeven, door de opmerking,
dat hij, die goed gewaarschuwd is, dubbel op zijn hoede
kan zijn.
Voor hen die eene bouwvereeniging wenschon te be
sturen, is het een aanwinst, indien zij zich volledig op
de hoogte kunnen stellen van de moeilijkheden, die soort
gelijke ondernemingen elders ondervonden. Van daar dat
het rapport, gesteld door de heeren J. van Hasselt en
L. Verschoor, voor de Maatschappij tot Nut van't Alge
meen, een belangrijk werk is. Het bevat eene bloemlezing
van bezwaren, die een jeugdige bouwvereeniging op haar
pad uit den weg moet ruimen en tevens van idealen
die elders zijn prijsgegeven.
In iedere stad komen huizen voor, die zoo weinig aan
de eischen der gezondheidsleer voldoon, dat men ze gaarne
ten spoedigste zag verdwijnen. Zou 't nu niet op den
weg oener bouwvereeniging liggen, om ook dit doel na
te jagen, om ook het aankoopen en verbeteren van oude
huizen in haar program te schrijven Immers door aan
bouw van nieuwe perceelen, komt er slechts verschuiving
van bewoners de oude blijven bewoond wellicht daalt
zelfs de huurprijs dier oude woningeu dientengevolge oen
weinig, maar wat helpt dit, aangezien de ledige plaats
aanstonds wordt ingevuld door hen, die van het platte
land naar do steden verhuizen
Het verslag zegt o. i. terecht, dat het opruimen van
onde woningen do krachten eoner bouwvereeniging tc
boven gaathet blijkt onmogelijk, om de daaraan ver
bonden kosten te dragen. Wanneer eigenaars van oude
krotten opmerken, dat hun waar gezocht wordt, dan
vragen zij een hoogen koopprijs en de speculatiegeest wordt
vaardig.
Door het koopen van het bebouwd terrein, met waar-
delooze afbraak, verhoogt men de uitgaven te veel en
verkrijgt men niet veel meer dan zeer duren grond.
Deze ervaring deed men op te Amsterdam, te Leeu
warden, te Groningen enz. Alleen 's Gravenhage vormt
eene uitzonderingdaar had de vereeniging bebouwd
terrein gekocht, dat later in het centrum dor stad kwam
te liggen en dat voor hoogen prijs van de hand werd
gedaan.
Tenzij zeer bijzondere omstandigheden zich voordoen
is het dus voorzichtig om met het opruimen van oude
huisjes zich niet in te laten.
Te Leiden hoeft de vereeniging tot bevordering van
den bouw van werkmanswoningen (professor Greven is
voorzitter) hetzelfde ondervonden; de aandeelhouders ont
vingen geen cent rente. De Leidsche gemeenteraad is thans
I met zijn besluit van 28 Juni jongstleden die vereeniging
zeer ter wille geweest, door een rentegarantie van 3 */2
voor eene leening van honderdduizend gulden, te geven-
Dat met zulke krachtige hulp iets gedaan kan worden'
behoeft geen betoog.
In ieder geval beginne men niet met steun van de ge
meente te vragen. Eerst getoond wat men zelf kan
De rapporteurs van het bedoelde werk verdeelden hun
arbeid in drie deelen. Het eersto hoofdstuk bevat eene
beschrijving van verschillende bouwvereenigingen het
tweede technische vragen alsde kosten, de huurprij
zen, de materialen de constructie, den bouwtranthet
derde, de vragon over den eigendom.
In eene beperkte ruimte kan slechts voor enkele hoofd
zaken de aandacht gevraagd worden.
Allereerst de bouwtrant. Het spreekt wel van zelf, dat
het wenschelijk zou zijn om alle woningen met het front
naar het zuiden te plaatsendit kan echter slechts
zelden. Aanbeveling verdient daarom, indien de huizen
niet allen naast elkaar kunnen komen, de z.g. Mühlhauser
bouwtrant, waarvan men zich gemakkelijk een denkbeeld
kan vormendoor een vierkant in vier gelijke deelen te
verdoelen, en daarop vier samenhangende woningen zich
te denken, wier oppervlakte even groot is als een der
geteekende kleinere vierkanten3/4 gedeelte blijft dus
tnin en dit geeft aan 't geheel een vriendeljjk aanzien
het wordt na verloop van tijd (bij goed bestuur der
vereeniging) een reeks van villa's in het groen. Genoemde
schrijvers zijn gestemd voor het z. g. cottage-systeem
n.l. waarbij ieder ziju eigen woning verkrijgt. Geen ka
zernebouw dus, die wel is waar het voordeel heef vau
goedkoop te ziju, maar overigens allerlei voordeeleu mist
afzonderlijke ^woningen van één verdieping verdienen de
voorkeur.
Het cottage-systeem vordert veel grond, maar de bouw
kan licht zijn. Is de grond in de onmiddellijke nabijheid
der stad te duur, danmoet men verder naar bui
ten. Doch niet te verwant dan levert het verhuren
moeielijkheden op, zooals blijkt te Delft in het Agueta
park. Dikwijls staan daar woningen leeg en lang niet zijn
zij allen verhuurd aan werklieden der gist- en spiritus
fabriek. (Rapport blz. 117.)
In het buitenland vindt men dikwijls goede huisves
ting ver van de stad; arbeiderstreinen of trammen ver
korten den afstand. Doch bij ons zou dit niet veel goven
Gesteld dat men halverweg Heiloo oen aantal woningen
had, dan bleven zij on verhuurd. De tramdienst zou te
kostbaar zijn en te voet meermalen daags dien afstand
af te leggen, dikwijls na zwaar werk verricht te hebben,
dat kan ook niet. Men zij dus met de keuze van het
terrein uiterst voorzichtig.
Minder voor de hand ligt een andere vraag, die bij
het oprichten der vereoniging ook beantwoord moet wor
den het is de eigendomsvraag. Aanvankelijk stolt men
zich niet alleen het schoone doel voor oogen om oude
woningen op te ruimen, men wil ook den werkman
eigenaar maken van het onroerend goed To Mühlhausen
bracht men dit denkbeeld het eerst in praktijk. De be
woners van de »Cité ouvrière" daar gesticht, betalen ge
durende een zeker getal jaren een huurprijs hooger dan
eigenlijk noodig is, om de kosten van bouwen, de rente
enz. te dekken.
Gedurende dien tijd blijft de vereeniging eigenares,
daarna, en dus voor en door dat meerdere, gaat den
eigendom op den bewoner over. Ook in ons land volgden
verschillende vereenigiögen dit voorbeeldde leden
kunnen spoediger eigenaren worden door vrijwillige afbe
talingen op den koopprijs te storten.
Naar het schijnt, gelden tegen persoonlijken eigendom
wat men in officiëele stukken, met een deftig gezicht
gewoonlijk noemt»overwegende bezwaren".
Zijn zij gegrond Dit moge in een volgend artikel
nader besproken worden.
De leden der te 's-Gravenhage vergaderende Interna
tionale conferentie voor privaatrecht, vergezeld van de
ministers van binneul, bnitenl. zaken en waterstaat
en enkele dames, hebben den 11 een bezoek gebracht aan
marken, Volendam en Edain. De tocht naar Marken
liep goed af, doch toen men dat eiland weder wilde ver
laten, was de mogelijkheid om naar Volendam over te
steken, geheel afgesneden. Door den invloed van den vrij
hevigeu westen wind was het water zóó gedaald, dat
men zelfs niet met botters de haven kon verlaten. Na
verloop van een paar uren kon dit eerst geschieden. De
burgemeester van Edam die de heeren te zijnent zou
ontvangen, vermoedde, toen zij zoo lang weg bleven, de
reden en zond het kleine politie-vaartnig, dat op de Zui
derzee dienst deed, uit. Een deel van het gezelschap werd
hiermede overgebracht en de overigen werden met een
paar botters overgezet, doordat de waterstand iets ver
beterd was. Te Edam werd een bezoek gebracht aan
de kerk, het weeshuis en het oude mannen- en vrouwenhuis.
Te Breda zjjn den 12 twee goederentreinen, de
een komende van Roozendaal, de ander van Venloo, met
elkaar in botsing gekomen, doordat die van Venloo te
ver doorreed en den wissel voorbij liep en op het spoor
van den trein uit Rozendaal kwam, juist toen deze het
station binnenreed. De beide hoofdconducteurs werden
gedood een machinist werd gewond. De materiëele schade
is zeer aanzienlijk.
Op de 3ï/j pets. provinciale geldleening van Fries
land, groot f 275 000, was ingeschreven voor f 1.957 000
tot koersen van 98 tot 101 pet.aangenomen zijn de
inschrijvingen van 100s/8 tot 101 pet.
Te Hillegom is gebleken, dat de gelden uit de
spaarbank, gesticht door do vereeniging Nut en genoegen,
tot een bedrag vau f 10000 verdwenen zijn. Wijlen de
secretaris Nienwenhuis was de beheerder.
Sedert 8 Juni wordt te Farmsum, gemeente Delf
zijl, een portefeuille vermist, waarin elf bankbiljetten van
f 1000 en een bedrag van f 7000 aan bankbiljetten van
f 100, f 200 en f 300.
Uit de rekening van het Nederl. Zendeling Genoot
schap te Rotterdam blijktdat de uitgaven over 1893
ƒ79,977,49 hebben bedragenen de ontvangsten ƒ75,790,90),
zijnde 14000 beneden het vijfjarig gemiddelde.
Gedurende Juni werden bij het Kol. Werfdepot te
Harderwijk voor den indischeu militairen dienst aange
nomen 176 personen aan wie eene som van f 45605
aan handgelden werd uitbetaald. Van die 176 personen
waren 65 overgenomen van het leger hier te lande en
van de overige 111 waren 26 vreemdelingen.
De arr. rechtbank te 's-Gravenhage heeft den 13
de 17jarige Johaunette Frederika Deirkauf aldaar die
zich schuldig maakte aan smaad, door opzettelijk leugen
achtige en beleedigende verhalen te verspreiden omtrent
ds. F. van Gheel Gildemeester, met het kennelijk doel om
daaraan ruchtbaarheid te goven, veroordeeld tot 1 maand
gevangenisstraf.
Te Maastricht is een aanslag gepleegd op het hnis
van den bankier Philips. Een voorbijganger, Pieters ge
naamd, waarschuwde een nachtwacht, dat een bom, waar
van de lont brandde, in het raampost lag. De lont ging
echter uit, toen zij tot aan het buisje dat in een flesch
bevestigd was, opgebrand was. De bom bestond uit eene
in een courant gewikkelde champagneflesch, die voor 3/4 ge
vuld was met stoffen, welke aan een nader onderzoek onder
worpen zullen worden en met spijkers schroeven enz.
De aanslag wordt toegeschreven aan persoonlijke wraak
neming.
Do persoon, die te Maasstricht door cholera aange
tast werd is overleden. De oorzaak zoowel van dit ge
val als van dat te Elsloo-Beek wordt toegeschreven aan
het gebruik van Maaswater.
Egmondcn. Tot heemraad van de Egmondermeer
is benoemd do heer R. Groot, Rinnegom.
Tot de hoogere burgerschool te Zaandam is toegelaten
Martijn D. Pranger te Egmond aauZee.
Eerstdaags zal met den bouw van het nieuwe gesticht
voor oude zeelieden een aanvang worden gemaakt. Dat
geeft hier voor velen werk en brood, hetgeen voor menigeen
een ware uitkomst is. De ingenieur-architect van Gendt,
van Amsterdam heeft op het terrein reeds de noodige
voorbereidende werkzaamheden verricht.
W armenhuizen. Het hoofd der openbare lagere
school, de heer P. Benjaminse, werd dezer dagen verrast
door de ontvangst eoner buitengewono toelage, groot f 70,
voor de meerdere werkzaamheden, door hem verricht
tijdens de jongste vacature van onderwijzer.
Castricuiu. Tot onderwijzeres alhier is benoemd
mej. E. Smit te Hoorn met haar was voorgedragen
mej. Mesman te Alkmaar.
Opperdoes. Mej. J. M. H. Verhoeve te Hoorn
is benoemd tot onderwijzeres alhier.
Spanbroek. Onder de geslaagden voor het toe
latingsexamen voor het Erasmiaausch gymnasium te
Rotterdam behoort ook G. C. van Balen Blanken.
Zuid- en Noordsclierincr, De rekening dezer
gemeente over het dienstjaar 1893 is aan den raad aan
geboden en bedraagt in ontvangst f 11076,511/2 en in
uitgaaf f 10068,18, zoodat er een batig saldo is van
f 1008,331/2.
De hier op te richten huishoudschool zal den naam
dragen van „de Alkmaarsche Huishoud- en In
dustrieschool."
Van den 7 tot en met den 13 Juli zijn aan de
bad- en zweminrichting genomen 804 baden, waar
van 88 door dames, 519 door heeren, 66 door weezen en
138 door onvermogenden drukste dag 7 Juli met 160
baden. De hoogste temperatuur was in die week 71° Fahren
heit op 7 Juli; de laagste 64° op 13 Juli.
Als lid der jury voor de internationale bakkerij-
tentoonstelling, te Amsterdam, treedt o.a. op, onze stad
genoot, de heer G. S. Üroenewoud.
Door het Stedelijk muziekkorps zullen den
15, des avonds ten 7) ure, in den Stadshout de
navolgende stukken worden uitgevoerd
1. »Le 11e Juillet 1894", pas redoublé v. H. L. A.
Ludwig 2. »L'union fait la force", ouverturo v. L. Ca-
nivez3a. »Les rameaux", hymne pour euphonium v.
Faure b. Czardas no. 1", sur des airs nationaux hon-
grois van G. Michels 4. Fantaisie op motieven uit de
opera »Faust" v. Ch. Gounod5. Ouverture de concert
»Le conqnérant" v. A. Govaert6. Grande fantaisie sur
l'opéra »Les joyeuses commères de Windsor" v. O. Nicolaï;
7a. Pilgerchor und Lied an den Abendstern aus der Oper
»Tannhauser" v. R. Wagner; b. »Loin dn bal", intermezzo
v. E. Gillet; 8. »Militaria", Grosser Potpourri v. Ad.
Schreiner
1. Wie wil onder dienst? 2. Wat een genot soldaat
te zijn. 3. Zwaard aan mijn linkerzijde. 4. Soldateuliefde.
5 Sta ik in den donkeren middernacht. 6. Het signaal
om aan te treden. 7 Wat blazen de trompetten 8. Den
ridder wacht de bloedige strijd. 9. Morgen marcheeren
wij. 10. Steeds vooruit 11. Morgenrood 12. Te midden
van den vijand Krijgsmuziek. 13. Signaal (rechtuit.) 14.
Signaal (verzamelen.) 15. Gebed gedurende den slag. 16.
Signaal (voorwaarts.) 17. Signaal (verspreiden.) 18. Signaal
(rechtuit.) 19. Signaal (snel terug.) 20. Signaal (aantreden.)
21. Ik had een wapenbroeder. 22. Signaal (formeert co
lonne.) 23. Legermarsch. 24. Kracht en moed. 25. Taptoe.
