Het Onreclit Gewroken.
No. 88. Eerste blad.
Zes en Negentigste Jaargang.
1894.
ZONDAG
22 J U LI.
Arbeiderswoningen.
FEUILLETON.
N ederland.
in.
V?
«r /-til
ALKMA VRSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dl*sd*g-, Daaderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
maanden voor Alkmaar 0,80; franco door het
geheele rijk 1,
De 3 nummers f 0,06.
rrjjs der gewone Advertentiën:
Per regel j 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Telefoonnummer: 3.
Meermalen werd eigendom van woningen, een toover-
woord genoemd;; het zou wonderen doen, bij den arbei
denden stand.
Geen beter middel tot spaarzaamheid dan de wensch
op te wokken, om een eigen »te huis" te verkrijgen. En
moet het onroerend goed te gelde gemaakt worden, wat
nood? het zal dikwijls blijken een winstgevende be
legging te zijn geweest.
Aldus meenen de voorstanders van persoonlijk eigendo m.
Jammer maar, dat er zoo veel kans is, als hettoover-
woord uit handen van den toovenaar geraaktdat hij
dan geen formule heeft, om het wederom in zijn macht
te krijgen.
Misschien doet de persoonlijke eigendomsvorm eenmaal
wonderen, maar meer niet.
Daartegenover staan nadeelen
De arbeider mist door dien vorm de vrijheid om zich te
verplaatsen; de woning is hem een blok aan het been. Zal
hij die verkoopen op een ongunstig oogenblik Bij overlij
den rijzen ook moeielijkheden. Het vermogen moet worden
verdeeldhet huis zal wel het eeuige bestanddeel der
nalatenschap zijn. Verkoop ligt voor de hand. Doch dan
is de deur geopend voor personen, die men liefst wil
buiten sluiten, voor huisjesmelkers. Deze laatsten hebben
meestal contant geld, dat de werkman meestal mist.
Voor de huisvesting zelf, is onbeperkt persoonlijk eigen
dom niet minder gevaarlijk. Zoolang de woning niet
overgaat kan men door reglementen en huurcontracten
verandering van den oorspronkelijken toestand weren.
Maar daarna Hoe kan men beletten dat de eigenaar
het kleine buitenverblijf aan twee families verhuurt en
zelf een opkamertje betrekt. Hoe, dat hij het zonnige
tuintje als kroeg inricht of er een wildernis van maakt
Te Mühlbausen zijn, als men Je opgaven gelooven mag,
alle tuinen bebouwd. Derhalve was men ten onzent steeds
bedachtden eigenaar in zijn heerschappij te beperken
en wel zoo, dat er weinig van overblijft. Men verbiedt
zekere neringen, het houden van kostgangers, het bren
gen van den eigendom in anderen staat het verkoopen
zonder kennisgeving aan het bestuur enz.
Te Amsterdam bij de bouwmaatschappij ter verkrijging
van eigen woningen, verplicht men den eigenaar, aan
geen ander te verkoopen dan aan die maatschappij on
tegen taxatie. Terecht vraagt het rapport (blz. 200), zal
die bepaling doel treffen De eigenaar die verkoopen wil,
vindt maar één kooper en nergens is bepaald, dat de maat-
VAN
EDNA MAMi.
Vertaald door Guillette.
4)
Joscelyn slaakte een diepen zucht. In den neteligen
toestand waarin hij zich bevond zou hij volgaarne met
den stervende omgeruild hebben zeer tegen zijn zin
verliet hij de stille ziekenkamervoegde zich bij zijn
vader die hem beneden wachtte en wandelde met hem
naar het paleis van den bisschopwaar de koning zijn
intrek genomen had.
Sir Thomas was den heelen weg over druk en vroolijk
aan het redeneeren. Bij den Minster Green ontmoetten zij
Dick, een en al opgewondenheid over het vooruitzicht bij
den koning te worden toegelaten. Joscelyn echter verkeerde
als in een droom. Het drukkend gevoel van de keuze die
hij binnen zoo korten tijd doen moestverdreef iedere
andere gewaarwordingen hij had slechts een flauw
bewustzijn van het gebeurde. Hij herinnerde zich later alleen
het binnenkomen in het statige paleis, den eersten aanblik
van de groote feestzaal, vol met, den Lincolnshireschen
adel, die in groote getale naar de stad gekomen waren,
als blijk van hun trouw aan den koning, en de droef
geestige oogen van den vorsttoen hij aan Z. M. voor
gesteld werd, en deze de zijne ontmoetten.
Alles was spoedig afgeloopen. Hij liep weder buiten in
de trissche lucht, met Dick naast zich, al lachonde en
pratende, blij dat de plechtigheid voorbij was en vol lof
over den koning. Joscelyn hooide er niet naar zijn eigen
gedachten hielden hem bezig. Was het, vroeg hij zich
af, de dood van Strafford, welke die droefgeestige uit
drukking had gebracht in die oogen, die hem steeds ver
volgden Was het de gedachte aan den dreigenden
schappij tot overnemen verplicht is. Nog eene andere
vraag wordt gesteld
«Wanneer nu de maatschappij eens g0en lost heeft
de woning over te nemen en de eigenaar, in 't nauw
gedreven, toch aan een ander verkoopt, wat heeft ze dan
anders dan een actie tot schadevergoeding wegens con
tractbreuk Op deze vraag kan men met een gerust ge
weten antwoorden: «Niets anders, en aan die actie heeft
zij niet veel."
Volgens de heeren van Hasselt en Verschoor doet men
beter, geen persoonlijk eigendom te beoogen. De onderne
mingsvorm, die hen 't meeste aantrektheeft tevens op
de meest ruiterlijke wijze de eigendomsverkrijging over
boord geworpen.
Eindelijk zal misschien niet iedere lezer gelooven dat
de samensteller van het rechtskundig gedeelte bij de op
richting eener bouwvereeniging, menige klip te ontzeilen
heeft. Als alle leden eener arbeidersvereeniging model
huurders waren, dan kon iedereen dit onderwerp wel
regelen.
Maar rekening houdende met de menschelijke natuur,
behoeft men zich niet voor te stellen, dat de leden eener
eventueel opteriehten Alkmaarsche werkmansbouwver-
eeniging, allen zonder uitzondering, brave menschen zijn
en blijven, die hun huis keurig netjes onderhouden, die
nooit bedanken voor het lidmaatschap tenzij even voor
treffelijke personen gereed staan hun plaats in te nemen,
die steeds op tijd en ongevraagd hun huur betalen enz.
De ondervinding leert anders, bijv.te 's-Gravenhago
(bij Vooruit II) waar de totale huur in ronde cijfers be
draagt 18000 en waar men sommige jaren slechts f 14500
werkelijk int.
Door de inrichting der statuten van Vooruit IIkan
men niet bij uitzetting de goedkoopo procedure voor den
kantonrechter volgen maar moest men bij wanbetaling
een eisch instellen bij de arrondissements-rechtbank.
In 1889 joeg een dor leden de vereeuiging op groote
kosten tengevolge van een langdurig proces. Hij bleef
een jaar in het wederrechtelijk bezit der woning toen
men de waterleiding afsneed, verschafte hij zich wasch-
water door in zijn tuin een putje te graventerwijl hij
drinkwater (als hij dit noodig had) van de buren kreeg,
van de leden der Vereeniging dus, die hij benadeelde.
Vindt men het begrijpelijk, dat dit en dergelijke feiten
zelfs de vereeniging Vooruit II met rassche schreden
achteruit brachten, dan geeft men onwillekeurig toe, dat
het ontwerpen der reglementen een lastige taak is, waar
voor men een bekwaam rechtsgeleerde behoeft. Het ge
mis van goedkoope en vooral spoedige beslissing der ge-
opstand Was het wantrouwen in zijn raadslieden Ver
halen, in Cambridge gehoord, over gemis aan eergevoel
en vertrouwbaarheid bij den koning, in zonderling con
trast met zijn bekende reinheid en stiptheid in andere op
zichten stonden hem op eens voor den geest. Dan weer dacht
hij aan het onverschillig toekijken bij de hardvochtige
bejegening van John Drake bij de Stonebow, zoo weinig
overeenkomend met zijn spreekwoordelijk geworden ernst
en vroomheid. Toch, ondanks de verkillende uitwerking
van 's konings gebrek aan medelijden, was er bij Joscelyn
geen sprake van vijandelijke gezindheid. Alleen keerde
telkens de pijnlijke vraag terug: «Wie waren eigenlijk
's konings vijanden En hoe te strijden voor dat recht,
waarvoor het stervende slachtoffer eener gehate tyrannie
zoo vurig gepleit had
»U kijkt niets vroolijk, Mr. Heyworth, zei de aanvallige
Anna Barrington, met haar vriendelijksten glimlach, toen
hij een weinig later de balzaal binnentrad. «Stemt de
gedachte aan den oorlog u zoo ernstig
«Misschien wel," antwoordde hij, even glimlachend
doch tegelijkertijd ontsnapte hem een zucht.
«Wat mij betreft", hernam Annanaar hare rose sa
tijnen schoentje kijkend„ik vind het wel een prettig
vooruitzicht. We zullen niet langer sterven van verveling;
we krijgen belangrijke nieuwsbrieven over veldslagen
betoonden heldenmoed en belegeringen. Het zal wezen
alsof men in den tijd der Fransche romances leeft."
Het tweetal stond bij een boogvensterde luiken waren
niet gesloten het raam was wijd open. Joscelyn keerde
de schitterend verlichte zaal den rug toe en keek naar
buitenin den zoelen zomeravondin het westen zag
men nog de gloeiende kleureu van den zonsondergang.
«Noemt u dat romantisch P" klonk het verbaasdniet
zonder bitterheid. «Hoe is het mogelijk! De oorlog, die
zooveel verwoestingzooveel verdeeldheid aanbrengt
«Dat zie ik er niet in. Natuurlijk zijn wij allen aan
de goede, de rechte zijde; ieder die van hoogo geboorte
is volgt den koning."
«Hoe dat zal gaan, weet ik niet", zeide Joscelyn,
«doch in ieder geval zijn er ook niet hooggeborenen. Of
schillen tusschen de vereeniging en hare leden, kan haren
bloei balemmeren, kan een bron van teleurstellingen op
leveren.
Doch de bezwaren waarvan wij enkelen aanroerden
zijn overkomelijk en mogen niemand weerhouden de bouw
vereeniging in het leven te roepen, want zelfs die moeie
lijkheden vertoonen een lichtzijde in hot overwinnen
van tegenspoed schuilt een opvoedende kracht. Afgeschei
den van het resultaat is vereeuiging van werklieden
nuttig. Zij leeren de beteekenis en de gevolgen van samen
werking beter gevoelen en begrijpen en de puinhoopen
van velerlei illusiën en verwachtingen vormen dikwijls
een fundament voor een hecht en sterk gebouw
Men late zich dan ook niet afschrikken door den eersten
den besten hinderpaal met een vergrootglas te bekijken. Het
Kamerlid van der Linden de deken der advocaten, een
der flinkste figuren uit den bloeitijd van het liberalisme,
zeide altijd «zoek nooit leeuwen op een weg, waar zij
niet zijn."
Bij kon. besluit van den 17 is benoemd tot heem
raad van den Anna Paulownapoliier de heer A. Jz.
Kaan.
De Prov. Staten van Groningen hebben den 17
beslotenvoor 1895 30 opcenten op de grond- en de
personeele belasting te heffen, nadat met '28 tegen 13
stemmen verworpen was een voorstel om 31 opcenten
te heffen.
Bij kon. besluit van den 17 is benoemd tot commis
saris van politie te Utrecht de heer P. J. Dammers, thans
commissaris van politie te Amersfoort.
Den 18 des nachts is te Rotterdam een roeibootje,
waarin drie zeelieden gezeten waren behoorende tot de
bemanning van een in de Rijnhaven liggend stoomschip,
in de haven gezonken waarbij de drie zeelieden omge
komen zijn.
Den 19 is door het prov. bestuur van Noordbolland
bij enkele inschrijving aanbesteed: l. het maken van twee
ramtoestellen en een due d'alf in het buitenkanaal te
IJ m u i d e n geraamd op 15400. Laagste inschrijver
de heer H. Deutekom te Amsterdam voor f 14347 2.
het weder opbouwen van het gebouwtje van de zelfre-
gistreerende peilschaal bij het kustlicht te Dnrgerdam
geraamd op 1440. Laagste inschrijver de heer H. J.
Buis te Urk voor 1158.
Den 19 des avonds 8 u. 15 m. zijn de beide Ko
ninginnen te Baarn aangekomen en door eene talrijke
menigte zeer toegejuicht. Beiden zagen er zeer welvarende
uit.
Aan den afgetreden minister van waterstaat C. Lely
is een pensioen verleend van f 2718.
De wedrennen te Bussum op den 28 zullen door
beide Koninginnen bijgewoond worden.
rekent u ben niet mee Uals vrouw kunt niet ge
voelen wat het zegtzijn eigen landgenooten te moeten
aanvallente vechten misschien voor een zaak waarvan
mon zelfs het rechte niet begrijpt!"
«O foei, u bederft heusch mijn pleizier riep Anna
pruilend. «Hoe komt u er bij, op dezen feestdag zulke
sombere gesprekken te beginnen Hoorde muziekwij
kunnen hier niet langer blijven!"
Joscelyn keorde zich met een zucht van het open raam
en leidde Anna eenigo minuten later door de statige
passen van de monuet. Hoezeer wenschte hij dat het leven
even eenvoudig mocht zijn als deze dansen men even
eens zijn geheimenissen naar vaste regels kon doorgron
den! Maar... waren er geen fondamenten waarop hij kon
voortbouwen In ieder geval stond dit hem helder
en klaar voor den geestzijn plicht was de quaestie
met ernst te bestudeeren ofschoon hoe dit te doen
en wat er de uitslag vau we zou zouhij wist het niet.
De menuet werd gevolgd door een coranto op de
muziek van Whitelockeeen der populairste melodiën
van dien tijd. Zonder hen in hot, minst te benijdenzag
Joscelyn Anna dansen met een paar andere begunstigde
bewonderaars. Het verledon en het tegenwoordige waren
als dood voor hemonzichtbaar door de sombere schaduw
van de toekomsthij danste werktuigelijk meezelf
verbaasddat hij in een zoo vroolijk gezelschap zich
zoo treurig voelen kon. Alles waar hij eenmaal vau hield,
werd hem aangebodengoede muziek een uitstekende
dansvloerde goede opinie van allen om hem heen
Anna's lief gezichtje en bekoorlijke glimlachtoch
woog het hart hem als looden was hij blij toen de
klok negen sloeg en het uur der verlossing daar was
blijde zelfs dat hij Anna vaarwel zeggen kon en in de
koele avondlucht kwam.
In de ziekenkamer vond hij Mr. Gainsborough's toe
stand eer verergerdmaar het lijden en de onrust van
den stervonde stemden meer met zijn eigen stemming
overeon dan de vroolijkheid in de danszaal. Hij was blijde
hier te zijn het was hem een vreugde, zijn peetvader te
verzorgen en in de stilte van den nacht bij hem te zitten.
