Liberale Unie.
hebben gebracht, door de sluiting dier kast met behulp
van een beitel gewelddadig te verbreken.
B. In den naeht van II op 12 Aug 1894 te Schagen
in de woning van Jansje Stoelwed. van Gerrit Beute,
I. na te voren het plan beraamd te hebben om na te
melden vrouwen van het leven te beroovenopzettelijk
en wel met het oogmerk om bedoelde vrouwen te dooden,
a. met een bijl gemelde Jansje Stoel met zoodanig
geweld op het hoofd te hebben geslagen, dat daardoor
de schedel op onderscheidene plaatsen is gekloofdde
schedelbekleedselen zijn vernield en de hersenen voor een
groot deel zijn vernietigd en daarop met een mes den
hals dier vrouw tot op den zevenden halswervel te hebben
opengesneden, welke gewelddadigheden ten gevolge hadden,
dat bedoelde vrouw in dienzelfden nacht ter zake van
verbiijzeling van den schedel en vernietiging van bersen-
zelfstandigheid, gepaard met sterk bloedverliesis over
leden
b. met een mes de groote slagaderen ter weerszijden
van de hals van de bij gemelde weduwe destijds inwonende
Antje Beyers te hebben doorgesneden, tengevolge waarvan
dat meisje zeer spoedig daarop door algeheele verbloeding
is gestorven
II. met het oogmerk om zich na te melden goederen,
hetzij aan Jansje Stoel, hetzij aan Antje Beyers, althans
niet aan hem doch aan een ander toebehoorende, weder
rechtelijk toe te eigenen te hebben weggenomen de na
volgende voorwerpen. (Hier volgt een lijst van gouden
en zilveren voorwerpen en muntstukken.)
III. na voormelde vrouwen met petroleum te hebben
begoten opzettelijk de daardoor met petroleum gedrenkte
kleediugstukken waarmede die vrouwen waren gekleed,
alsmede eenig beddegoedin brand te hebben gestoken
tengevolge waarvan die kleeding en het beddegoed in
brand geraakten en er gemeen gevaar voor de in die
woning en in de belendende perceelen dier woning aan
wezige goederen, alsmede levensgevaar voor de personen,
in die belendende perceelen aanwezig te duchten was.
62 getuigen zijn in deze zaak gedagvaard.
De heeren Gebr. Houtman sigaren-fabrikanten te
's-Bosch, zenden ons een reclame-scheurkalender.
Verleden jaar gaven zij als afscheid van do oude te
klein geworden fabriek eene voorstelling van deze. Thans
bieden zij op een zestal blaadjes tusschen de verschillende
maanden eenige gezichten der pas voltooide en in gebruik
gestelde sigarenfabriek. Zoover wij daaruit kunnen zien,
zijn de lokalen ruim met flink licht. Aan het opsommen
van eenige sigarenmerken zijn oveneens enkele blaadjes
gewijd.
Aan de kiesvereenigingen leden der «Liberale Unie
is de volgende circulaire toegezonden:
Het Bestuur acht voor de «Liberale Unie den tijd
gekomen om een hervormingsprogram samen te stellen
waarvan de verwezenlijking in de naaste toekomst moet
worden nagestreefd. De herhaalde erkenning toch van
het na de verkiezingen van dit voorjaar opgetreden ka
binet dat het de bewerking eener kieswet als zijne
hoofdtaak heeft te beschouwen opent de verwachting
dat binnen een niet lang tijdsverloop de aandacht van
het land voor een nieuw kiesrecht-ontwerp zal worden
gevraagd. Is thans nog niet bekend, wat dit wetsontwerp
zal behelzen, en of het door de vooruitstrevende liberalen
kan worden gesteund, het lijdt in elk geval geen twijfel,
of eeno volksvertegenwoordiging op breederen grondslag
dan de tegenwoordige kan niet lang meer uitblijven.
Wil de Liberale Unie in het nieuwe tijdperk van wet-
gevenden arbeid, dat daarna zal aanvangen, den gewensch-
ten invloed in 't belang eener vrijzinnige hervormings
politiek blijven ontwikkelendan acht het Bestuur het
noodzakelijk dat men zich thans reeds nauwkeurig re
kenschap geve van de richtingwaarin alsdan moet
worden gestuurd, en tot oveieenstemming kome omtrent
de hoofdlijnen van een practisch program waarin alle
vrijzinnigen voor samenwerking in democratischen geest
hun blijvend vereenigingspunt kunnen vinden.
Het Bestuur meent uit verschillende kenteekenen te
mogen opmaken, dat ook in meerdere bij de Unie aan
gesloten kiesvereenigingen het besef dezer noodzakelijkheid
levendig is. Het is van oordeeldat de besprekingen
over zulk een programhier en daar gehouden eerst
d&n tot eene vruchtbare uitkomst kunnen leiden, wanneer
meer algemeen de zaak tot een onderwerp van gedaeh-
tenwisseling wordt gemaakt. Het acht het daarom ge-
wenscht, alle aangesloten kiesvereenigingen uit te noodigen,
de samenstelling van zoodanig program tot een punt van
beschouwing te maken.
Nadat de verslagen daarover bij ons zullen zijn inge
komen zullen wij onverwijld de noodige voorstellen
voorbereiden, die aan eene Algemeene Vergadering zullen
worden voorgelegd. Wij onthouden ons ervan, reeds nu
bepaalde conclusiën aan uw oordeel te onderwerpen
omdat wij het noodig achten uit den boezem der ver-
eenigingen in het geheele land allereerst de zelfstandige
uiting harer gevoelens te hooren.
Intusschen achten wij het van belangzonder daarom
de vrijheid uwer overleggingen te beperken op onder
werpen, die daarbij inzonderheid ter sprake zullen moeten
komen uwe aandacht te vestigen in eene hierbij ge
voegde nota.
Met belangstelling ziet het Bestuurzoo mogelijk
vóór 1 Maart, den uitslag uwer overwegingen tegemoet.
Het Bestuur der «Liberale Unie'',
T. van Hettinga Tromp,
wd. Voorzitter.
P. J. de Witt Secretaris
Amsterdam, 2 Jan. 1895. Nicolaas Witsenstraat 7.
Vraagpunten, behoorende bij de missive van het
bestuur aan de kiesvereenigingen, dd. 2 Januari 1895.
Nog steeds kan voor de Liberale Unie het verkiezings-
program van 1891 tot grondslag dienen. Dit program
is destijds in alle aangesloten kiesvereenigingen met
grooten bijval begroet; aan een deel daarvan de be
lastingparagraaf is reeds een begin van uitvoering
verzekerdin de algemeene vergadering van 1893 mocht
de nadere toelichting van een ander deel de sociale
paragraat met aanwijzing van veel wat verder in
die richting kan en moet worden gedaan, opnieuw warme
instemming oogsten.
Intusschen beantwoordt dat programzooals het in
1891 is geformuleerd, niet meer aan de tegenwoordige
behoeften. Daarvoor draagt het te zeer den stempel van
den tijd, waarin het is opgesteld. Een deel van het toen
gewenschte is in vervulling gekomen een ander deel is
door den loop der omstandigheden op den achtergrond
geraakt, terwijl ten aanzien van sommige onderwerpen
nadere ervaring en later onderzoek wijziging en aanvul
ling gewenscht doen schijnen.
Omtrent de noodzakelijkheid eener spoedige kiesrecht-
uitbreiding, staat de Liberale Unie zeker nog altijd op
het standpunt, ingenomen bij het besluit der algemeene
vergadering van 26 November 189-2. In afwachting van
het in te dienen wetsontwerp, schijnt het thans niet het
oogenblik over de kiesrecht-hervorming uit te weiden.
Ten gevolge van de uitbreiding van het kiesrecht zul
len de sociale vraagstukken het meest op den voorgrond
treden. Daaromtrent behelsde het program van 1891
het volgende
Met betrekking tot het arbeidersvraagstuk hebben wij
in hoofdzaak slechts te herhalen, wat daaromtrent in
ons programma van 1887 weid gezegd. Onze wenschen
te dezen luiden
dat maatregelen worden verordend ter bevordering
van veiligheid en gezondheid in fabrieken en werkplaatsen
dat aan iederen arbeider een wekelijksche rustdag
worde gewaarborgd
dat de verzekering van den werkman tegen ongelukken
worde geregeld en aan voorzieningen bij ziekte, ouderdom
en overlijden krachtig de hand geslagen worde
dat het vakonderwijs, met name het ambachts-, fabrieks-
en landbouwonderwijs, van overheidswege op afdoende
wijze worde gesteund
dat het arbeidscontract bij de wet worde geregeld
en de naleving daarvan beter worde verzekerd door eene
ook buitendien hoog noodige vereenvoudiging van ons
procesrecht
dat tot vertegenwoordiging der arbeidersbelangen ad-
viseerende arbeidskamers worden georganiseerd.
En bovenal worde leerplicht ingevoerd, waaraan thans,
verwonderd over de onnatuurlijke stiltenergens zag
men als gewoonlijk spelende kinderen, of vrouwen, voor
de deur van haar huis zitten praten.
»'t Is misschien een vastendag, Sir", zeide Morrison,
terwijl hij een blik sloeg op een aardig huisjedat Sir
Robert Neal kort geleden voor zijne ouders had laten
bouwen. «Ja dat zal het zijn want ik zie de menschen
druk naar de kerk loopen. De middagkerk zal aangaan."
Met een gelaatgloeiend van koorts en schitterende
oogen trachtte Joscelyn uit het raampje te bijken toen zij
bij het portiershuisje kwamen.
«Hooger 1" riep hij, «til mij hooger op, ik kan niet zien 1
Goede hemelwat is dat
Morrison's gelaat betrok. Sprakeloos van schrik zag hij
door het geopende hek van Court House een begrafenis
stoet aankomen.
De koetsier hield zijn paarden in om er plaats voorte
maken, terwijl Joscelyn zijn best deed om met de linker
hand het portier te openen.
«Laat mij er uit", riep hij. «Zij is dood, en ik wil haar
volgen."
»Sir", smeekte Morrison«wees toch bedaard. Gij
brengt uw eigen leven in gevaar."
Maar Joscelyn's trekken en stooten aan het portier had
reeds de aandacht der dorpelingen op hem gevestigd
een uit de menigte trad op hem toe, en zeide: «Ach
Mr. Heyworth wel komt u terug op een treurigen dag.
Hij is altijd zoo goed geweest voor ons allen wij zullen
dien besten Sir Robert Neal niet licht vergeten."
Joscelyn zonk achterover iu de kussens van zijn rijtuig.
Zijne krachten waren uitgeput.
«Wanneer is het gebeurd stamelde hij.
«Hij is een paar dagen geleden 's morgeus dood in zijn
bed gevonden zeide de boer.
«Zeg den koetsier zoo spoedig mogelijk door te rijden,"
verzocht Morrison die schrikte van de doodelijke bleek
heid op het gelaat zijns meesters.
Intusschen zat Clemencyals een beeld van verslagen
heid in hare kamer de zware rouw deed hare bleekheid
te meer uitkomen. Het was niet de gewoonte, dat vrouwen
medegingen naar het kerkhofook kon zij er niet toe ko
men met de anderen bij het raam te staan en met de
oogen den stoet te volgen Haar grootvader's plotselinge
dood had haar verpletterd. De oude man was jarenlang
in alles haar raadgever geweest, aan hem had zij het te
danken dat zij was wie zij was, ondanks het groot verschil
in jaren was hij haar een vriend geweest, met zijn heen
gaan werd haar als een deel van haar zelve ontnomen.
Tot hem wendde zij zich om troost en bemoediging, wan
neer zij zich ongerust maakte over den afwezigen echt
genootwant hoe goed en hartelijk Mrs. Ursula was,
toch waren er vele punten welke zijook om verschil
in politieke inzichten niet mot haar kon bespreken. In
tien dagen had zij geen tijding van Joscelyn gehad
de brief met het rampzalige bericht was verUren geraakt;
zij wist alleendat zijne wond genas en dat de troepen
veel van de strenge koude te lijden hadden. Het was of
haar hart zou breken, to-_n zij dien somberen dag alleen
zatvuriger dan ooit verlangde zij naar Joscelyn een
stille hoop dat het bericht van Sir Robert's dood hem
in tijds bereikt en hij verlof zou gekregen hebben om voor
de begrafenis over te komen was reeds teleurgesteld. Op
eens hoorde zij aan de deur tikken, en Mrs. Ursula trad
binnen.
«Kindlief," dus begon deze, met zachte stem «het
blijkt, dat een brief met berichten over je man, onderweg
verloren gegaan is. Nu kom ik zelf met berichthet is
niet erg maar ook niet goed."
«Hij is ziek riep Clemency. «O toe nicht Ursula,
zeg mij dadelijk de waarheid ik ga er heen
«Ja ja je mag meegaan stelde Mrs. Ursula haar
gerust, «maar kindlief, hij is erg ziek; hij mist zijn
rechterarm. Ze hebben hem thuis gebracht."
«Thuisen Clemency vloog vol vreugde overeind.
«Goddank
In een oogenblik werd zij krachtig als altijd gaf zij
hare bevelen aan de bediendenen dacht aan alles dat
in de ziekenkamer noodig zou bunnen zjjn toen eerst
ging zij in de bibliotheek zich geweld aandoende om
zich goed te houden uit vrees dat hare aandoeningen
na beëindiging van den schoolstrijd, geen beletsel meer
in den weg staat.
Al is aan sommige daar uitgesproken wenschen een
begin van uitvoering gegeven, in hoofdzaak blijft dat
alles in onderdeelen misschien scherper geformuleerd
nog behooren tot die eischen, naar welker verwezenlij
king moet worden gestreefd.
Daarnevens behooren de volgende vragen ernstig t#
worden overwogen
of niet nu schromelijke misbruiken, vooral door de
enquête, zijn aan het licht gekomen ook wettelijke
bepalingen tegen overmatigen arbeid van volwassen man
nen noodig zijn
of nu de agrarische verhoudingen zooveel te wen
schen overlaten naast eene geheel nienwe regeling
van het arbeidscontract, ook niet eene herziening van
het pachteontraet tot een voorwerp van 's wetgevers zorg
moet worden gemaakt
of niet het onteigeningsrecht uitbreiding behoeft, voor
al ook ter bevordering van den bouw van gezonde arbei
derswoningen en ter vergemakkelijking van de opruiming
van hygiënisch sleehte woningen
of nu de tegenwoordige armenwet in haar werking
tot zooveel onbillijkheid en hardheid aanleiding geeft
de armverzorging niet op andere grondslagen behoort te
worden geregeld, zoowel tot betere leniging van werke
lijke armoede als tot doeltreffender bestrijding van het
pauperisme
of niet de overheid, direct of indirect als werk
geefster optredende, bepalingen behoort te maken omtrent
arbeidsduur en loondaardoor tevens een voorbeeld
gevende aan de particuliere nijverheid
of nu meer en meer het besef doordringt, dat het
zwaartepunt der maatschappelijke verbetering ligt in de
ontwikkeling van het opkomend geslacht de gemeen
schap niet meer dan tot nog toe de zorg voor verwaar
loosde kinderen, onder wettelijke beperking der vader
lijke macht, zich behoort aan te trekken
of nietmet het oog op de roeping die het gezin in
het maatschappelijk leven te vervullen heeftde huwe
lijkswetgeving herziening eischt
of niet, ook afgescheiden van die herziening, de maat
schappelijke en de rechtstoestand van de vrouw verbe
tering behoeft
of niet van overheidswege meer gedaan kan worden
om het misbruik van sterken drank te keer te gaan
of nietook om de gemeenschap in staat te stellen
aan hare zich steeds uitbreidende verplichtingen te vol
doen onder sommige omstandigheden de rechten van
den Staat op nalatenschappen moeten worden uitgebreid.
Op het terrein der belastingenwaarop reeds in don
geest van het program der Liberale Unie belangrijke
stappen zijn gedaan, rijst de vraag, of niet de hervorming
van ons belastingstelsel in de richting van belasting
naar draagkracht nog verder behoort te worden voort
gezet, niet alleen door de weldra te wachten herziening
der personeele belasting, maar onder meer ook door eene
uitbreiding van de successiebelasting. Dat vooral ook de
herziening van het gemeentelijk belastingstelsel, trouwens
door de Regeering aangekondigd dringend noodzakelijk
is, zal wel niet worden betwist.
Omtrent de administratieve rechtspraak luidde het
program van 1891 «Die rechtspraak worde zoo geregeld,
dat de burger gevrijwaard is tegen willekeurige wets
toepassing door de overheid." Dat thans, nu de regeling
hiervan door den arbeid eener staatscommissie is voor
bereid op bespoediging van zulk eene regeling behoort
te worden aangedrongen, behoeft geen betoog. Met niet
minder nadruk dient echter ook de vraag te worden
herhaald, of het niet meer dan tijd is, om over te gaan
tot vereenvoudiging van ons procesrecht in burgerlijke
zaken, opdat met minder omslag en kosten en in korter
tijd dan thans, vooral ook in kleinere zaken, recht kan
worden verkregen
Ten aanzien van het defensievraagstuk zal wel de
vraag op den voorgrond blijven of niet met klem moet
worden aangedrongen op de spoedige invoering van het
door de rechtvaardigheid geboden beginsel van persoonlijke
vervulling van den dienstplicht in zijn zuiverslen vorm.
Daarnevens moet echter de vraag gesteld worden, ot niet
behoort te worden gestreefd naar eene organisatie onzer
WB—BBW1—M—1W
slecht voor Joscelyn zouden wezen en haar ongeschikt
maken om hem op te passen.
Zij hadden hem op de eikenhouten bank gelegdwaar
zij hem zoo dikwijls had zien zitten in de dagen hunner
kennismaking toen hij de groote vraagstukken van den
tijd bostudeerde. Zij zag hem één oogenblik voor zich
met zjjn jong zonnig gelaatzooals hij dien avond van
Hampden's bezoek met dezen gepraat had nog hoorde
zij zijn hartelijken lach door de kamer klinken toen de
patriot vortelde van de boerenbruiloftwaar de bruide
gom zich op het laatste oogenblik bedacht. Nu lag hij
daar, verminkt, bleek en uitgeteerd, kreunend toen
Morrison hem terecht legde.
Djch zoodra hij haar over zich heen gebogen zag, ver
gat hij alle lichamelijke pijn in de vreugde dat zij nog
voor hem gespaard was en zij hereenigd waren.
«Liefste fluisterde hij met dien liefdevollen blik
waarnaar zij in de smartelijke laatste dagen zoo menigmaal
verlangd had «wij ontmoeten elkaar, als gewoonlijk, in
de schaduwen des doods."
«Ik kan alles dragen nu we weer samen zijn", ant
woordde zijmet moeite hare tranen bedwingend. «O
kon grootvader dit geweten hebben hij maakte zich zoo
ongerust."
«Ach ik kom als een onnut wrak terug zuchtte
Joscelyn, en de pijnlijke trek verscheen weer op zijn gelaat.
Doch in het geluk hem bij zich te hebben, het vreug
devol bewustzijn dat hij haar niet weder zou verlaten
dacht Clemency er niet aan hoe het hem aan het hart
ging niet meer in het leger te kunnen dienen.
Er brak echter geen tijd van rustgeen vrijdom van
zorgen aan voor Clemencywant Joscelyn bleef langen
tijd ernstig ziek. Eerst een week voor Kerstmis ver
klaarde de dokter, die hem dagelijks bezocht, het gevaar
gewekenen nu volgden voor beiden recht gelukkige
dagen van langzaam herstel hun dankbaarheid voor een
bijna wonderbaarlijke genezing deed hen als het ware in een
hemel van gelukzaligheid loven. Zij waren volkomen ge
lukkig. Nergens was het hun beter dan tusschen de vier
muren der ziekenkamer; zij daehten niet aan de buiten-
