Poolsch Bloed,
Zeven en Xtfegentigste Jaargang.
1895.
ZONDAG
24 MAART.
Sen Eeuwgetijde.
FEUILLETON.
Buitenland.
NATALY VON ESCHSTRUTH.
NO. 36. Tweede blad.
ALKHAAÜSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
maanden voor Alkmaar f O,SO; fianco door het
geheele rijk 1,
De 3 nummers ©,O0. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Prijs der gewone Advertentlën
Per regel O,IA. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgsvers HERMs. COS-
TER ZOON.
Telefoonnummer3
HOFFEL OVEIi
Burgemeester en Wethouders der gemeente Alkmaar
brengen ter algemeene kennisdat zij in hunne verga'
dering van heden aan HERMANUS STIKKEL,
handelaar in rijwielen alhier, en zijne rechtverkrijgenden,
vergunning verleend hebben tot oprichting van een mof-
feloven, in het perceel aan de Ramen wijk B n°. 5.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
A. MACLAINE PONT.
Alkmaar De Secretaris,
19 Maart 1895. NUHOUT VAN DER VEEN.
(Vervolg.)
De verkozen representanten der burgerij benoemden
den 23 Januari tot hoofdofficier Klavertot burgemeesteren
Bollen, Verhoeve, van For eest en Dijltot commissarissen
ter Nationale Vergadering de Kempenaer en du Tour, en
voorts 7 schepenen en eene commissie ter organisatie der
schutterij. De ingekomen frausche troepen waren 's
morgens reeds vertrokken maar werden dra vervangen
door andere, en dergelijke verwisseling duurde dagelijks
voort. Op last van burgemeesteren deed de thesaurier
den 27 opening wegens den toestand der stadskas die
op verre na ontoereikend bevonden werd voor de enorme
kosten van inkwartiering. Men stond toen nog slechts
aan het begin De in 1788 aangestelde secretarissen
Poppelman en Ouwens werden dien dag afgezet.
Daags daarna werd in den Ouden Doelen het plan
opgesteld eener op te richten sociëteithoofdzakelijk ten
doel hebbende, „partijschap te vermijden en het maat
schappelijk geluk te bevorderen." Zij nam den 29 in dat
gebouw een aanvang onder den naam Broederschap, met
de plechtige belofte van ieder lid om voor haar doel te
ijveren en telde al spoedig ongeveer 400 leden. Eerlang
kwam er ook eene tweede sociëteitvan 150 meest
roomschgezinde leden die in het Hof van Holland (waar
nu de vlotbrug ligt) bijeenkwamen vele burgers waren
leden van beide sociëteiten.
Den 29 werd voorts gepubliceerddat de vroegere
eed op de oude constitutie geen verbindende kracht meer
bezat; 's avonds beliep het aantal ingek-wartierden 12 a
1300 man. De last daarvan werd voor de onvermogenden
zoo ondragelijk dat burgemeesteren den 30 besloten to
onderzoekenof de kinderen uit de beide weeshuizen
ook bij de burgers geplaatst konden wordenom die
gebouwen zoomede de latijnsche school en een der doops
gezinde kerken, aan de franschen in te ruimen.
Op den laatsten Januari werd bekend gemaaktdat
de assignaten waarmede de geldelooze franschen betaal
den gangbaar zouden zijn. De waardeloosheid van dit
papieren geld is later tot veler groot nadeel gebleken,
in ons Museum kan men voor f 100,000 aan assignaten
op een hoopje zien liggen Hadden de franschen geen
geldmet hunne kleeding was het even zuinig gesteld
wij herinneren aan het liedje
Rampamplandaar komen ze an
Ze hebben geen schoenen of kousen an
DOOR
8)
DERDE HOOFDSTUK.
Dof en dreunend weergalmden de klokketonen uit den
slottoren van Proczna over de eenzame zonnige heide
en door de zoele zefier werden ze al verder gedragen
over woud en vlaktealom bekend makende dat het de
ure waswaarop het stoffelijk overschot van Gustaaf
Adolf werd bijgezet in het familiegraf der graven van
Dynar.
Vele jaren had de ledige sarcophaag gewacht naast
die der teergeliefde gademaar nochtans had de dood
den erfheer van Proczna zoo onverwacht overvallen
dat de bewoners van het kasteel door schrik en weedom
waren bevangen.
Wel was het bekend dat de gezondheid des eenzaam
levenden door een hartkwaal werd ondermijnd en die
ziekte hem had aangetast sedert den dood zijner gemalin,
maar nog nooit had men een klacht over zijne lippen
hooren komen en evenmin waren er ernstige pogingen
in 't werk gesteld om de kwaal met kracht te keer te
gaan. Stil en sprakeloos droeg hij den last van kommer,
die hem sinds den dood zijner gade drukte, onveranderlijk
rouw dragend in zijn harteen ronw waar alleen zijn
grijzend haar en de diepere voren op het gelaat en
voorhoofd uiterlijke teekenen waren.
Met rusteloozen ijver en inspanning arbeidde hij aan
een werk, tot welks voltooiing hij het noodig had geacht
reeds vroeg zijn staatsambt neer te leggen en zich met
zelfs hadden zij aan het onmisbaarste kleedingstuk, aan
hemden, behoefte. De municipaliteit, hiertoe door het
comité van Holland verzocht, deed daarom den 5 Februari
bij publicatie de burgers aansporen, om den 7 en 8 ter
stadswerf ieder 1, 2 of meer hemden te bezorgen, „in
het billijk vertrouwen, dat niemand, die overtuigd is
van den dienst, ons door het fransche volk bewezen, zich
onttrekken zal om naar vermogen hieraan te voldoen.
Ook den 10 werd nog tot ontvangst gevaceerd en ter
wille der vrijheid werden 857 hemden ingebracht. Den
6 was het hier ingekwartierde voetvolk ook van nieuwe
kleeding voorzienen waren de ingezetenenna het
luiden der klokken en terwijl eene compagnie met een
corps muzikanten voor het stadshuis geschaard was, van
de pnie bekend gemaakt met de door de nieuwe Staten
van Holland den 31 Januari gearresteerde en den 3
Februari te 's Gravenhage plechtig gepubliceerde „rechten
van den mensch en den burger"; aan gejuich ontbrak
het hierbij natuurlijk niet.
Den 4 waren de burgers bij biljetten ten stadshuize
opgeroepen, om nieuwe schikkingen aangaande de schut
terij te hooren en bij wij keu officieren en onderofficieren
te verkiezen. De schutterij werd alstoen in 8 wacht-
wijken verdeeld en sedert den 7 betrokken eiken dag
60 tot 80 man de wacht van het stadshuis
Den 16 schaften burgemeesteren het sluiten der poor
ten onder kerktijd, hetgeen aan het burgerweeshuis p.m
j 33 's jaars opleverde, af, en werd, ingevolge rondge
brachte biljetten zitting gehouden tot ontvangst van
gelden van ongehuwde vrouwen en andere van de in
kwartiering vrijgestelde personen, ten einde het moutant
onder de daardoor te zeer gedrukte arbeidslieden te
verdeelen. De opbrengst beliep ruim f 2700 en word
den 1 Maart verdeeldongeveer nederkomende op 13
stuivers per dag en per ingekwartierden man*).
Den 24 had een detachement gewapende burgers van
Koedijk een daar door de keizerlijke troepen achterge
laten stuk geschut gehaald en voor de hoofdwacht opgesteld.
Alstoen vond 's avonds in beide de sociëteiten afkeuring
de door burgemeesteren tot de 24 van den 22 Januari
gerichte uitnoodiging om eonig u uit hun midden ac.n te
wijzen ten einde beide sociëteiten te verzoeken elk 6
leden te benoemen, die met de niet tot representanten of
schepenen benoemde leden van het comité-revolutionair
eene regeling van de naderende aanstelling der regee
ring zonden hebben te ontwerpen. Men achtte het beter,
dat elk der 40 bunrten daarvoor een persoon zou verkie
zen en zoo gebeurde het daD ook den 26.
De weeskinderen waren sedert den 3 Februari bij de
burgers gehuisvest en burgemeesteren hadden zich be
ijverd de vroeger genoemde localen en ook een gedeelte
van het gasthuis van kribben te voorzien; sedert den 18 was
men intnsschen van komende en na nachtverblijf weder
vertrekkende troepen bevrijd geblevenen hadden de
burgers dag en nacht de poorten bewaaktopdat geene
den Lande verantwoordelijke personen zich zoek maken
of lieden zonder pas van de mnnicipaliteit, geteekend
door den franschen hier gebleven commandeerenden officier,
naar elders vertrekken zonden. Maar toen in den middag
volkomen instemming zijner jeugdige gemalinop bet
eenzaam Proczna terug te trekken. Eerst in de laatste
weken vóór zijn dood werd hij soms door zenuwachtige
gejaagdheid bevangen en vroeg dan telkens naar zijne
kinderen, die hij bij zich deed komen om hen met lief-
koozingen te overladen. Dan gebeurde het vaak dat hij
het blonde hoofdje der kleine gravin tusschen de beide
handen nam en haar met eene uitdrukking van groote
bezorgdheid in de donkere oogen blikte.
Ook zij was een rijsje uit het geslacht van Dynar
iets anders dan konde trots was daarom niet in haar te
verwachten.
Toch gebeurde het somwijlen, dat de koele uitdrukking
harer oogen week voor een zachteren, vnrigen gloed, en
als hij dat mocht aanschouwenverhelderde zich ook
Gustaaf Adolf's blik en maakten zijn droeve gedachten
voor blijder ervaringen plaats.
Op zekeren dag waren verschillende vreemde heeren
op het kasteel van Proczna gekomenwaaronder een
rechter, een advocaat en een notaris. Bijna onmiddellijk
na hun komst was in het studeervertrek des graven eene
langegeheimzinnige bijeenkomst gehoudenduidelijk
had men het open- en dichtvouwen van papier gehoord
en een onmiskenbare geur van lak verspreidde zich in
de buurt der schrijftafel.
Sedert was het op 't kasteel bekend geworden dat
graaf Dynar in die ure zijn testament had gemaakt.
Gnstine toch was tijdens de bijeenkomst herhaaldelijk
de trap opgeslopen en had den ouden Ewaid telkens
iets ingefluisterd omtrent hetgeen zij had kunnen op
vangen.
»Nn is 't zoover," bromde zijhij is bezig het koe
koeksei te leggen in 't nest van ons duifjeAls dat de
gravin eens had moeten belevenAls zij nn eens kon
hooren en zien wat er in de studeerkamer gebeurt
Foei't is schande zijn eigen vleesch en bloed te vér-
loochenen voor een opgeraapt straatkindSchooiers waren
't, niets dan Poolsch dievengebroedEn Gnstine sloeg
met beide vuisten tegen haar stijfgestreken schortdat
het klapte. Zij was den wilden knaap die zich zoo
van den 1 Maart weder rnim 1000 man voetvolk en eenige
huzaren arriveerden, weigerden dezen de localen te be
trekken en werden zij bij de burgershoe die ook
morden, in kwartier gebracht. Een tegen den avond van
den 4 komend ander duizendtal werd echter zoover moge-
ljjk in genoemde gebouwen en voorts bij de ingezetenen
geplaatst doch de hen den volgenden dag ver/angende
p.m. 1200 man deden als die van den 1 Maart en kwa
men weder logeeren bij de burgers, die de op den 8
gekomen rnim 1400 militairen bij 4 te gelijk moesten
ontvangen, omdat de daartoe bestemde localen alreeds
door de hier verblijf houdende franschen bezet waren.
De veerman voer den 8 weder op Amsterdam, na 79
dagen te hebben stilgelegen. Alzoo was, hoewel van den
11 tot den 15 weder konde dagen kwamen, de strenge
winter geëindigd, die van zooveel beteekenis was geweest
voor het verloop der omwenteling, wijl het bevriezen der
rivieren den franschen den weg gebaand had tot het hart des
Lands. De turf was zoo goed als opgeteerd en de levens
middelen waren zeer duur, de tarwe gold in het midden
van Maart ter markt f 12 en f 13.
Tegen A. Saffé (fiscaal van Broederschap) en
J. Winkel werd eene rechtsvervolging ingesteld wegens
onbehoorlijke verantwoording der uit de buitenwijken
ontvangen gelden.
Bij loting tusschen de kerkeraden der beide
doopsgezinde gemeenten was de kerk der waterlandsche,
die aan den Koningsweg, aangewezen
Wordt vervolgd.
SSELGIJE. De radicale afgevaardigde Lorand heeft
den minister van bnitenlandsche zaken inlichtingen ge
vraagd over het geschil tusschen België en Venezuela
en verklaard, dat de belgische gezant te Athene heeft
vergeten onderhandelingen aan te knoopen over de ver
nieuwing van het handelsverdrag met Griekenland. Door
deze onachtzaamheid lijdt de handel met Griekenland
zware verliezen. De minister antwoordde, dat het geschil
met Venezuela spoedig geregeld zon zijn en binnenkort
een handelsovereenkomst met Griekenland gesloten zon
worden.
ENtiELAlVU.
Lagerhuis. De onder-minister van koloniën deelde
den 21 mede, dat de heer Henry Loch geseind had, dat
op de bijeenkomst der transvaalsche commissie met den
koning der Swazies de beide koninginnen en een groot
aantal Swazies, allen ongewapend, aanwezig waren ge
weest. Generaal Joubert, de hand van koning Ubnna
in de zijne nemende, had den koning namens Transvaal
als opperhoofd van het land erkendover deze verkla
ring hadden allen hunne voldoening uitgedrukt. Jonbert
en Smit vertrokken na afloop der bijeenkomst onmid
dellijk weer naar Transvaal. Geen enkele strijdmacht
der Boeren heeft de grenzen van Swaziland overschreden,
behalve het escorte, dat de generaals vergezelde.
overmoedig als een werkelijke graaf aansteldenooit
welgezind geweest.
Gnstine was door en door conservatief van aard en
neigingals Xenia haar sloeg of krabde verdroeg zij dit
met do grootste gelatenheid, zonder zelfs een boos gozicht
te trekken, want bij de kleine gravin was znlk eene be
jegening immers de niting van de hoogheid haars ge-
slachts, en de kinderlijke kastijding geschiedde haar dooi
de hand eener geboren gravin, die zij eens als zuigeling
had overgenomen uit de armen eener vorstelijke moeder.
Janek daarentegen had nog nooit een onvertogen woord
tot haar gezegddoch haar alleen een paar malen op
guitige wijze geplaagd. Maar jnist dit was haar het be
wijs dat hij niets meer was dan een bedelknaap van
onedel en bloede; immers moest hij zich anders evenzoo
gedragen als de kleine Xenia.
De dag waarop Gustaaf Adolf het hoofd voor eenwig
had ter raste gelegd was een van lente's rijkbedeelde
eerstelingen. Vroeg in den middag had men hem kond
en levenloos aan zijn schrijftafel gevondenblijkbaar
reeds sedert eenige uren voor altijd van zijn lijden ver
lost. Een beroerte werd de oorzaak van zijn plotselingen
dooddie voor de achterblijvenden znlk een noodlottige
slag was.
De voogd der beide weezeneen schoolvriend van
Gustaaf Adolf, de vrijheer von Drach, was op de tijding
van 't overlijden zijns vriends ijlings naar het kasteel
gekomen en had zich trouw en nauwgezet gekweten van
de op hem rustende verplichtingen, waartoe ook behoorde,
den toen zestienjarigen Janek zoodra het herfst werd
naar een kostschool to zenden. Wat de kleine gravin
betreft, deze zon op het slot van haar voogd een tweede
tehuis vinden.
Tot het najaar bleef op Proczna nog alles bij het oude,
toen echter moest alles verzegeld worden totdat Janek,
na het bereiken van den mannelijken leeftijdvan het
erfgoed zijns vaders bezit zon komen nemen.
Toevallig had Xenia, toen deze laatste bepaling werd
bekend gemaakt, Gnstine in 't gelaat gezien, en was bijna
ontsteld van de uitdrukkingdie zich daarop vertoonde.
