Poolsch Bloed,
No. 55.
Zeven en Negentigste Jaargang,
1895.
WOENSDAG
8 MEI.
Stedelijk Museum te Alkmaar.
Amsterdamsche Brieven.
FEUILLETON.
NATALY VON ESCHSTRUTH.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag., Donderdag, en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden voor Alkmaar O,®©; franco door het
geheele rjjk j 1,
De 3 nummers f O,O©. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Telefoonnummer
rrjjs der gewone Advertentlën:
Per regel j O,IA. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
KLostelooze bezichtiging op Zondag 13 Del
's namiddags van 13 uren, waarvoor toegangskaarten
te verkrijgen zijn ter vergadering der Commissie op Don
derdag 9 Mei 1895, 's namiddags van 23 nren, ten
stadshuize.
Aan en voor kinderen beneden 13 jaren worden geene
toegangskaarten afgegeven.
Verder is het museum te bezichtigen tegen betaling
van 25 ets. de persoon op Daantlag en Vrijdag
van iedere week, van des namiddags 1—3 uren.
Bedr ij fsbelasting.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van ALKMAAR
brengen ter algemeene kennisdat de heer Commissaris
der Koningin in de provincie Noordholland bij besluit
van 29 April 1895 No. 113/3712 en 4647 5e afd. be
paald heeft, dat met de uitreiking der beschrijvingsbil
jetten voor de belasting op bedr ij fs- en andere
inkomsten over het dienstjaar 1895/6 in al de
gemeenten dezer provincie een aanvang zal worden ge
maakt den 6 Mei a.s. en dat de aanslagregeling op
1 October a.s. moet zijn geëindigd.
Zij vestigen in het bijzonder de aandacht van belang
hebbenden op den inhoud van de artt. 15 2, 16 en 45
met art. 47 5, 6, alsmede van de artt. 34, le lid en
art. 47 7.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
A. MACLAINE PONT.
AlkmaarDe Secretaris,
4 Mei 1895. NUHOUT VAN DER VEEN.
IX.
In de wereld der diamantbewerkers heerscht groote
vreugde. Zóó nanw aaneengesloten hadden zij de gelederen
en zóó krachtig werd door hen eeue organisatie tot
Btand gebracht, dat de patroons ten slotte hebben moeten
wijken en de eischen hebben ingewilligd die zij eerst
volkomen onaannemelijk achtten.
Men kent de geschiedenis. Na jaren van overdaad en
weelde is in het diamantvak de reactie gevolgd en zijn
de loonen tot nog minder dan de helft ingekrompen. Door
het monopolie van het De Beer's syndicaat werd de toe
voer van diamanten op de wereldmarkt kunstmatig be
perkt zoodat zelfs bij den lageren loon standaard nog
tientallen diamantbewerkers een groot gedeelte van het
jaar geen werk konden bekomen. Van die omstandigheden
profiteerden de patroons door steeds minder loon nit te
betalen. Zonneklaar werd dat door socialistische woord
voerders aan de beoefenaren van het diamantvak uitge
legd en meer en meer rijpte bij hen de gedachteop
eenigerlei wijze daaraan een einde te maken. Al mokkende
werd de arbeid verricht en steeds meer verbitterd werden
de gemoederen. Toen dan ook de aanvoer op de diamant
markt wat ruimer werd en de juweliers niettemin het
loon onveranderd lieten, was er weinig aansporing noodig
DOOR
28) --
Nn ging 't de met tapijten belegde trap op door een
reeks van kruis- en dwarsgangen dan een paar treden
omlaag, dan weer een paar omhoog, tot men eindelijk voor
de lage, met snjjwerk versierde eikenhouten deur stond,
waarop het naamkaartje der hofdame vastgehecht was.
De bediende klopte aan en opende te gelijker tijd met
een rnk de dearom de presidente te laten binnentreden.
Van de andere zijde kwam een kamermeisje in het kleine,
gezellige salonom op het gezicht van Hare Excellentie
ijlings naar de slaapkamer terug te snellenten einde
het bezoek aan te kondigen.
»Oeh, lieve, kom me alsjeblieft maar hier opzoeken!"
kraste de stem der oude vrijsteren mevrouw Leonie
verleende gehoor aan die roepstem en dribbelde haastig
voorbij een japon van atlasdie voor het diner over een
stoel gereed hing.
Met een allerliefst »Laat ik je vooral niet storen, chérie,
ik ben erg onbescheiden, je reeds bij de ochtendchocolade
te komen overvallen maar zaken van het grootste ge
wicht, vous comprenez boog zij zich over den stoel
naast het ledikant, waarin gravin Kany in een vrij slor
dige ochtendjurk aan haar ontbijt zat, en knste haar op
het voorhoofd, onder de grijzende, tot een knot saamge
bonden haren.
»Ga toch zitten, neem plaats 1" noodigde Kany, onder
het kauwen van een beschuitje»als gij 't me veroor
looft, zal ik maar mijn gang gaan, want ik heb me een
beetje verslapen Geef me mijn ochtend muts eens
van de toilettafel, Bertha,zoo en laat ons na maar
alleen, kind 1"
om vrij algemeen het werk te doen staken. De werk
gevers, die groote partijen diamant hadden gekocht, had
den zoo iets niet kannen voorzien om grooter nadeel te
ontkomen waren zij wel genoodzaakt, het door de werk
lieden gevraagde minimumtarief toe te staan. Eenige
weken ging dat goeddoch toen de voorraad van het
ruwe materiaal grootendeels was verwerkt begonnen de
jnwoliers weder aan het loon te tornen. Nn stonden de
werklieden voor een zeer moeilijk geval. Staakten zij
allen dan zouden de patroons waarschijnlijk zegevieren,
want thans was de prikkel van den grooten voorraad
verdwenenzoodat eenige maanden van stilstand der
fabrieken voor de werkgevers geen renteverlies van be-
teekenis zouden opleveren. De honger zon dan ten slotte
den doorslag geven en menigen diamantslijper genoegen
doen nemen met een loon ook al was dat beneden het
minimnm-tarief.
Ten einde dien afloop te voorkomen en toch de juwe
liers te noodzaken aan hunne gedane beloften duurzaam
gevolg te geven werd besloten, dat slechts een groep van
diamantbewerkersde zoogenaamde chipsmakersden
arbeid zon neerleggen en dien niet hervatten voordat
voor het geheele vak aan alle eischen van het minimum
tarief was voldaan. De chipsmakers die de moeilijkste
soort diamant bewerken, waren aangewezen omdat hun
werkkracht juist het moeilijkst door de patroons gemist
kon worden. De andere beoefenaren van het diamantgilde
bleven nu aan het werk en verschaften zich daardoor
bovendien de middelen om de weerstandskas der chips
geregeld van gelden te voorzien. Natuurlijk, dat was een
opoffering doch elke wekelijksche contributie was geen
uitvloeisel van philanthropic, maar een noodzakelijkheid
ter wille van het zelfbehoud. Verloren namelijk de chips
makers den strijddan kon men 't op zijne vingers na
rekenen dat de juweliers door deze victorie ook aan
hunne andere werklieden het loon zouden geven, dat hun
goeddacht. Vandaardat de chips elke week met een
behoorlijk loon uit de weerstandskas huiswaarts konden
gaan en bij de patroons het besef levendig werd dat
wilden zij zich niet van de wereldmarkt laten verdrin
gen toegeven het eenige was. Uit den aard der zaak
gingen zij daartoe schoorvoetend over en deden zij hun
best in den strijd der wederzijdsche belangen zooveel
mogelijk voor zich te behouden. Het comité der diamant
bewerkers wilde echter van geen concessies weten te
meer niettoen eenige juweliers zich daarbij aansloten
en erkenden dat de stakers het goed recht aan hnnne
zijde hadden. Van dat moment was de strike beslist en
was de triomf der werklieden volkomen
Zij hebben hnnne victorie op waardige wijze gevierd
in de groote zaal van het Paleis voor Volksvlijt, die
ondanks hare ruimte alle opgekomenen nauwelijks kon
bevatten. Aan de heeren Polak en van Zutphen, de hoofd
mannen van het comité, werd daar warme hulde gebracht
voor alle beslommeringen die zij zich hadden getroost.
Zij aanvaardden dat huldebetoon zeer bescheiden en namen
de gunstige stemming te hunnen opzichte te baat om er
op aan te dringen, dat de werklui nu alle rancune jegens
Bertha zette de muts met lange keelbanden op goed
geluk op het reeds kaal wordend hoofd harer meesteres,
en slofte vervolgens naar het zijvertrek.
»Gij komt stellig wegens Proczna 1 Is hij er al
De jonge vronw van den onden president wierp haar
langharige mof met zenuwachtige drukte op een nabij-
staanden stoel en knikte de vraagster gejaagd toe. »Zoo-
even aangekomen, o, ik verzeker je, dierbaarste vriendin,
een ideaal van een man 1 Oogen, neen maar, oogen li..."
Leonie wierp vol verrukking een kushand in de lacht
»en een gestalte, och laat ik er maar niets van zeggen,
je moet 't zelf maar zien 't gaat alle beschrijving te
boven 1 Plandern is toch waarlijk geen Lilliputter, naast
Proczna echter scheen 't of hij uit diens vestzak gevallen
was en dan zijn geheele voorkomen 1 Ik verzeker je
mon angeeen reiskostuum lange mantel met bont,
uiterst nonchalant en daarbij toch echt gedistingeerd
Gravin Kany at met znlk eon koortsige gulzigheid, dat
zij zich er toe beperken moest nn en dan als bewijs van
instemming een soort van geknor te doen hooren doch
haar oogen schoten over den chocoladekop heen letter
lijk vonken. En toen barones von Gartner even ophield
en diep ademhaaldevroeg zij met een vollen mond
Hij ziet er dus goed nit. Dat doet me pleizier En Flan-
dern heeft hem afgehaald
»Flandern en Weyern von Sensfeld 1" vervolgde Leonie
haastig. »Maar moeite heeft 't gekost eer ik die twee zoo
ver had gebrachtwant die kindeiachtige jaloerschheid
begint nu al! Natuurlijk was de kleine rijksbaron Weyer
als verstijfd van schrik, dat men zijn verheven persoontje
durfde opdragen een zanger te ontvangen Doch ik fluis
terde hem zoo iets in van aangenomen zoon en garde»
kurassier 1 en veroorzaakte daarmee een on middellij ken
omkeer, terstond was 't koek en ei 1 Flandern was natuurlijk
met zijn equipage op de proppen gekomen en wilde zelf
den onsterfelijke rijden, maar verbeeldt je nu eens, hoe
fabelachtig origineel 1 Proczna stapte nauwelijks op het
perron of hij wenkte een bediende: in een wip, terwijl
de heeren elkaar begroeten, komt er een vorstelijk vierspan
aanstuiven met twee lijfkechts achterop, natuurlijk ge
heel en al naar de Parijsche mode uitgemonsterd. Proczna
de patroons moesten laten varen en bovendien zelf hun
leven verbeteren door niet langer den Maandag als dag
van uitspatting voor den arbeid verloren te laten gaan.
Verder betoogden beiden, dat men, nn men zelf de over
winning had behaald allerminst anderen mocht ver
getendie zich nog midden in den struggle for life be
vonden, met andere woorden, dat ieder een gedeelte van
zijn weekloon moest afstaan ten behoeve van de stakende
meubelmakersgezellen
Het vooruitzicht voor deze is verre van schitterend.
De commissie van bekende werkmansvrienden die zich
had gevormd om tot een compromis te komen is ont
bonden zonder dat eenig resultaat van belang werd ver
kregen. Alleen enkele patroons hebben sommige wenschen
van hun personeel ingewilligd en daarmee hunne werk
plaatsen weer bevolktdoch het gros denkt niet aan
toegeven wijl zij nu de meubelen in de provincie laten
maken hetgeen bij het lagere loon dat daar wordt uit
gekeerd op stuk van zaken nog goedkooper uitkomt.
Wordt er niet spoedig eene schikking getroffen, dan zullen
de groote meubelmakers hnnne werkplaatsen sluiten en
hunne magazijnen voortaan voorzien van elders gemaakte
meubelen. Slechts enkelen zullen zij in dienst nemen
voor het reparatiewerk, doch de meubelindustrie, die in
Amsterdam in de laatste jaren zoo in opkomst was, zal
al hare beteekenis verliezen.
Wij noemden zooeven het Palels voor "Volksvlijt
daarvoor is een nieuwe lijdensperiode aangebroken. Wat
had men schoone verwachtingen, toen de heer Van Kes-
teren zijn directeurschap moest overdragen aan den heer
J. G. de Groot! Nu meende men den man gevonden te
hebben die eindelijk eens wat geld zon brengen in de
zakken der aandeelhouders van het Paleis 1 Immers, wat
de Groot aanpaktemoest wel slagen. Had hij niet de
Hollandsche Opera gesticht en die tot een hoogte ge
bracht dat menig spotter in een bewonderaar was ver
keerd Had hij niet de menschen weten te trekken naar
den Parkschouwburg, waar men eerst niet wilde komen 1
Was hij niet de man die den smaak van het publiek
kende en nooit tegen eenige moeite opzag om dien te
streelen 1
De Groot heeft zijn best gedaan om al dat vertrouwen
niet te besehamen. Hij heeft gewerkt voor het Paleis
naar zijn beste krachten en getracht daaraan allerlei
attracties te schenken. Een schouwburgzaal liet hij bouwen
en een tooneelgezelschap bracht hij bijeen een restauratie
liet hij maken zoo aantrekkelijk mogelijk een balletge
zelschap engageerde hij om de uitvoeringen van zijne
Hollandsche Opera aanlokkelijker te maken dan die van
de zuster-instelling op het Leidscheplein. 't Is de Groot
echter in alle opzichten tegengeloopen. Het Paleis staat
nn eenmaal in een niet al te besten reuk en het mag
wel een duizendkunstenaar zijn, die daarheen de menschen
weet te drijven. De oprichting van een tweede neder-
landsche opera was een geweldige tegenvaller, daarbij
kwam de strijd met de pers en de algemeene malaise
kortom, na verloop van een jaar stond de Groot voor
een duizelingwekkend tekort. Op de algemeene verga-
neemt lachend plaats op den bokgrijpt de tengels en
rijdt de heeren in volle vaart de stad in 1 Hoe vindt ge
dat, beste Kany 1 Daar brengt me zoo'n verrnkkelijk
mensch al aanstonds zijn equipage mee en gedraagt zich
zoo kalm en hoogst voornaam als de Bey van Tunis, die
slechts in de handen behoeft te klappen, om voor zich
te zien wat hij verlangt."
Fabelachtig 1 maakt een goeden indruk Om
wat vlugger voort te komen brokkelde de hofdame een
tweede kopje chocolade tot aan den rand vol bisqnit en
greep naar het theelepeltje. Maar zeg me nn eenslieve,
hoe ter wereld komt ge toch aan al die nauwkeurige be
richten 1 1"
Hare Excellentie Gartner glimlachte fijntjes en trok de
rooskleurige voile wat lager over de punt van haar neus.
Verraad me niet en hond me niet voor een nieuwsgierige
wezel, als ik voor je opbiecht 1 Maar vous comprenez
ik stelde er levendig belang in den veelbesproken man
reeds vooraf gezien te hebben eer ik hem in gezelschap
zou ontmoeten; men is daarbij dan zekerder van zich zelf
en gij weet hoeveel ik er aan hechttegenover de men
schen steeds dezelfde te zijn 1 Voor hedenavond is dus
mijn eigen belangstelling bevredigd, en ik behoud een hel
derder oog om mijn omgeving gade te slaan Luister nu 1
Ik liet mijn equipage vlak bij de stoep van het stations
gebouw stilhoudenstapte bij aankomst van den trein
uit en maakte gebruik van het gedrang om ongemerkt,
en terwijl ik voor den schijn een brief in de bas deed,
de begroeting af te kijken. Daarop haastte ik mij weer
naar mijn rijtuig en nam Janeck Proczna van nabij op,
toen hij de stoep afkwam want natuurlijk was Plandern
er van verwittigd dat hij hem vlak bij mijn rijtuig een
oogenblik moest staande houden. Dat ging uitstekend,
terwijl hij om zijn equipage zond want al moeten ook
rijtuig en paarden een dag vroeger gekomen zijn of al
thans opgetuigd in den waggon hebben gestaan toch
duurde het wel twee minuteneer Proczna instapte."
»Dat was tijd genoeg, om voor hem in geestverrukking
te komen."
De hofdame lonkte de spreekster toe en in haar leelijke
gelaatstrekken vertoonde zich een bijna listige uitdruk-
