Het lorfl-Oostzee-Kanaal.
Poolsch Bloed,
No. 65. Eerste biad. Ü^even en Megentigste jaargang. 1895.
ZONDAG
2 JUNI.
FEUILLETON.
NATALY VON ESCÏÏSTRUTH.
ALMIAAItSCIII,
Deze Courant wordt ïïï«asd*g-, »o*derd*g- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden voor Alkmaar ©,80; franco door het
geheele rgk 1,
De 3 nummers /O,©®. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Telefoonnummer: 3.
COURANT.
Frp der gewone Advertentlën:
Per regel 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Met kanongebulder en vergezeld van een talrijke vloot,
de Rijksdag heeft onlangs wederom 42J/2 millioen
mark beschikbaar gesteld tot aanbouw van vier gepant
serde kruisers zal keizer Wilhelm, 21 Juni aan
staande het nieuwe kanaal van de Noordzee naar de
Oostzee plechtig openen.
Die opening zal ongetwijfeld met schitterende feeste
lijkheden gepaard gaan alle zeemogendheden zijn uit-
noodigd, om zich te doen vertegenwoordigen. Een aantal
oorlogsbodems van verschillenden vorm die allen in
tegenstelling met de vroegere zeilschepen, men mag wel
zeggen een onheilspellend aanzien hebben, zullen voorbij
het keizerlijke jacht de revue passeeren.
De keizer wil den dag der opening blijkbaar tot een
gedenkdag stempelen. Het ligt voor de handimmers
de nieuwe verbindingsweg die hut omvaren van Dene -
markendoor het gevaarlijke Kattegat en Skagerak
voortaan onnoodig maaktbrengt een grooter verkeer
in de Duitsche havens te weeg, en zal den bloei van
Duitschland's handel en nijverheid in hooge mate be
vorderen.
Men beeft zich met het graven van dit kanaal dan
ook bijzonder gehaast.
Het kwam in acht jaren tijds gereeden dus juist
op den vooraf bepaalden tijd. Den 3den Juni 1887 had
de oude keizer Wilhelm den eersten steen van dat groote
werk gelegd.
Het kanaal loopt van Holtenau bij de oorlogshaven
van Kieltot aan den beneden-Elbebij Brunsbüttel.
Aangezien de dagbladen voor zoover ons bekend is nog
weinig bijzonderheden omtrent den aanleg hebben vermeld,
zij het vergund enkele cijfers te noemenwaardoor men
zich eenig denkbeeld kan vormen van de beteekeuisdie
dit werk heeften waarop de Duitsche ingenieurs even
trotsch zijn als de onzen op de doorgraving Holland op
zijn smalst en de sluizen te IJmuiden.
Het Noord-Oostzee-kanaal heeft een lengte van 78.65
kilometerdus 18 kilometer langer dan het Noordhol-
landsch kanaal AmsterdamNieuwediep. De breedte op
den bodem bedraagt 22 meter. De diepte 9 meter, zoo
dat schepen van 8l/2 meter diepgang nog passeeren
kunnen.
Wanneer men deze afmetingen vergelijkt met diewelke
het kanaal van Amsterdam naar IJmuiden zal verkrijgen
in 1896, dan komen zij daarmede vrijwel overeen. Voor
DOOR
39)
DERTIENDE HOOFDSTUK.
August Ferdinand geleidde Janeck Proczna naar den
vleugelmet het verzoek zijn dankbaar en hoogst gespan
nen publiek met een parel uit zijn rijke schatkamers te
verblijden. Zonder eenigen schroom en alsof hij zich in
een kring van oude bekenden en goede vrienden bevond,
nam de eriheer van Proczna plaats op het pianokrukje
en sloeg een paaj akkoorden aan.
»Is de muziek er wel vroeg oom Drachterwijl hij
met zenuwachtige haast om het instrument dribbelde
waar ligt ze toch wie heeft ze in ontvangst genomen
.Doe geen moeitebeste oom ik houd niet van ballast
op reis en doe evenals de haan die de oogen dichtknijpt,
omdat hij zijn lied van buiten kent 1"
»Ik zing gelijk de vogel zingtdie tusschen 't loover
woontreciteerde gravin Ettisbach met een smachtenden
blik doch August Ferdinand voegde er vriendelijk bij
»Als gij een paar meesterlijke handen voor de begeleiding
noodig hebt, mijn waarde, dan ben ik overtuigd, dat de
echtgenoote van luitenant Gower uw gezang uitnemend
zal steunenik ken haar als kunstenares", en hij
knikte de genoemde die geheel afgezonderd naast haar
gade stond allerhoffelijkst toe.
Een zacht rood overtoog het gelaat der Engelsche zij
bedankte met een neiging en sloeg bescheiden de oogen
neerhet scherpe .Zijne Hoogheid is toch een
onverbeterlijk spotter 1" van Hare Excellentie Gartner
dat deze van een meer dan beleedigenden blik verge-
Amsterdam toch, kan men in 1896 schepen verwachten
ter lengte van 173 M., ter breedte van lö'/j M., met
diepgang van 8 M. Gelijk gezegd is heeft de Duitsche
regeering er naar gestreefd het werk in den bepaalden
tijd te doen voltooien. Gedurende de zomermaanden
waren in 1892 b.v. niet minder dan 8270 man werk
zaam en 's winters zelfs nog 5785.
De kosten bedragen volgens de begrooting ruim ander
half millioen mark per kilometer van het geheele kanaal
156 millioen mark of 93.600.000. Zulk een groote
som wordt niet besteed zonder dat men groote voor-
deelen daarmede beoogt.
Die voordoeleu zijn in de eerste plaats van oeconomi-
schen aard. Kopenhagen was tot heden een druk bezochte;
havenplaatswaar de koopvaardijschepenvoor Zweden
Rusland en Noord-Duitschland bestemd dikwijls genood
zaakt waren eenige dagen te vertoeven hetzij om goe
deren in te nemen of om eenige averij te herstellen.
Er is dan ook door de Sont een zeer groot verkeer.
In 1880 passeerden daar niet minder dan 28211 zeil
schepen en 9876 stoombooten. De stoomvaart neemt
gelijk bekend isde laatste jaren snel toe. Die toename
blijkt ook hier in 1889 verminderde het getal zeilschepen
tot 14114, terwijl het getal stoomschepen klom tot 16448.
Nu berekent men dat 60 °ju van dit getal of 18000
vaartuigen jaarlijks den nieuwen waterweg zullen kiezen.
(Door de sluizen te IJmuiden passeeren phm. 8000 vaar
tuigen per jaar.) Dit cijfer 18000 schijnt zeer hoog. De
vaart langs de Zweedsche en Deensche kusten is evenwel
zeer gevaarlijk een veiliger weg zal dus indien deze
gemakkelijk gemaakt wordt en geen te hooge kanaal
rechten geheven worden de voorkeur verdienenvooral
wanneer daardoor de zeereis minstens drie dagen ver
kort wordt.
Wanneer men bedenktdat tot het jaar 1866 gemid
deld tweehonderd vaartuigen per jaar schipbreuk leden
in het Skagerak en Kattegatdan wordt het duidelijk
waarom men een druk gebruik van den nieuwen ver
keersweg verwacht.
Om de passage zoo min mogelijk te belemmeren heeft
het kanaal slechts vier draaibruggen. De twee vaste
bruggen liggen twee en veertig meter boven den water
spiegel, zoodat de grootste schepen ongehinderd kunnen
doorgaan. De sluizenwaarvan de afmetingen weiuig
verschillen met die van IJmuiden zijn dubbeld. w. z.
dat eene sluis bestemd is voor binnenkomende en eene
voor uitgaande schepen.
De sluis aan de oostzijde zal meestal open kunnen
zijn omdat het verschil der waterhoogte bij eb en vloed
zeld deed gaan trof ook haar oor en knakte het eerste
bloesempje van vriendelijkheiddat haar dezen avond
werd gereikt.
Janeck's blik vloog even over beide dames een fijne
glimlach plooide zijn mond hij stond nogmaals op om
mevrouw Gower met een buiging te begroeten.
Daarna gleden zijn vingers tot een voorspel over de
toetsen.
Anna Regina was gaan zitten en had Xenia zoowel als
mevrouw Leonie aan haar zijde gewenkt. Met de handen
in den schoot om den waaier gevouwen luisterde zij
met verrukking naar de overheerlijke stem die luid jui
chend haar .lentegroet" door de zaal deed weerklinken.
Proczna eindigde met een krachtig akkoord stond op
en wendde zich glimlachend tot zijn gehoor. Vlug als de
gedachte trof zijn blik het gebogen hoofd van gravin
Dynar, zweefde vervolgens naar Anna Regina en naar Hare
Excellentie Gartner. Daar bleef hij rusten. Een opgewonden
toejuiching klonk hem tegen, alle handen waren in beweging
uitgenomen tweede zuster van den gevierde hield ze
roerloos in den schoot gevouwen, als ware zij versteend.
Haar blik dwaalt over de witte waterleliën op het
vloerkleed.
.Teekent gij verzet aangravin siste het haar in het
oor. Langzaam keek Xenia op, en staarde in het grijnzende
gelaat der hofdame, die zich over haar schouder boog.
Hoezoo
.Omdat gij uwe handschoenen spaart en niet meeklapt
.Dat zou immers geheel overbodig zijn Een koele
glimlach vloog over het gelaat der gravin en terwijl ze
de hofdame strak aaDkeek, zei ze: .Een Pool blijft een
Pool, eerst wil ik mijn zilveren lepels natellen, alvo
rens me te vergapen aan lauweren 1"
.Maar hemel, mijn lieve! Gij hebt me toch, hoop ik,
die kleine scherts van zoo even niet kwalijk genomen?
Dat komt er van als men met de menschen zoo ver
stoppertje speelt, dat zelfs de naaste verwanten voor ons
geheel en al onbekend blijven Hoe kon men ver
moeden, dat gij in zulk een nauwe betrekking tot den
goddelijke stondt
in de Oostzee niet zoo groot is als b.v. in de Noordzee
De streek waardoor het kanaal looptheeftwat
geaardheid betreftveel overeenkomst met de lagere
gedeelten van ons land.
Door de weeke klei-massa zou het niet mogelijk geweest
zijn om een geul op de vereischte diepte te houden
vandaar dat vóór de uitgraving aan beide kanten van
het kanaal zandstortingen hebben plaats gehad.
Bijzondere technische moeielijkheden heeft men bij den
aanleg niet ondervonden hoewel de zanddijken op som
mige plaatsen wel wat zijn uitgezaktzoodat de dwars
doorsnede daarvan zeer veel overeenkomst vertoont met
die van soortgelijke werken bij ons. Deze zanddijken
moesten ook gelegd worden door een groote plasde
Kuden-see. Het materiaal voor deze dijken door het meer
werd per spoor aangevoerd en daarna overgeladen in
kleinere wagens die men om kan slaan.
Om nu de stortingen zoo gemakkelijk mogelijk te
makenwerd de geheele trein der kleinere wagens van
den weg af met smal spoor op een vlot gebracht en daar
geledigd. Dit wordt zoolang herhaald, totdat de dijk
boven water uitsteektis dit het gevaldan worden de
spoorweg-rails doorgetrokken en schuift men het vlot
een eind verder. Op deze wijze kwamen de twee zand
dijken door de Kuden-seewaaraan gelijktijdig gewerkt
werd spoedig tot stand.
Behalve de oeconomische voordeelendie van den
nieuwen waterweg verwacht worden heeft de Duitsche
regeering tevens beoogd het defensief vermogen aan de
zeezijde van het rijk belangrijk te verhoogen. Groote
oorlogsschepen kunnen thans, zonder iets van den vijand
te duchten b.v. bij blokkade der kusten van Kiel Wil
helmshaven bereiken. De twee oorlogshavens staan thans
in bijna in onmiddellijke verbinding met elkaar; in 24
uren kan de vloot zijn waar zij noodig is. Een voordeel,
dat niet betwist kaD worden.
Om het kanaal te beveiligen tegen aanvallen werd
dan ook niets veronachtzaamd.
De toegang van de oostzijde wordt beschermd door de
talrijke verdedigingswerken van Kiel. Aan de westzijde
is, door de linie aan de Elbe en een tweede reeks forten
bij Brunsbüttelde toegang niet minder versterkt. Hel
goland dat ongeveer twintig zeemijlen van de kust
afligtgeeft bovendien een steunpunt voor de vloot
die daar den kolen-voorraad enz. kan aanvullen. De
kracht van de Duitsche marine wordt door dit kanaal
verdubbeld.
Bij de opening zullen van de Nederlandsche zeemacht
aanwezig zijn Hr. Ms. schroefstoomschip de Atjeh, bene
.Janeck Proczna behoort noch tot mijn naaste noch tot
mijn verre verwanten, er stroomt ons geen droppel ge-^
meenschappelijk bloed door de aderen."
.0 zoo, dus is hij toch wel van Poolsche afkomst
Ik hield het voor een praatje maar hoogst belangwek
kend en haastig trad gravin Kany een paar schreden
naar voren, in den kring, die den aangenomen zoon van
graaf Dynar omringde, en riep hem lachend met luide
stem toe: .Zoo even hoor ik van gravin Xenia, dat gij,
benijdenswaardig man, van Poolschen bloede zijt Heeft
dan het noodlot al zijn heerlijkste gaven over n uitge
strooid, om u daardoor in alle opzichten belangwekkend
te maken Ik gevoel bijzonder veel sympathie voor de
Polen, ik ken geen bekoorlijker poëzie, dan die, welke
in het aan flarden geschoten vaandel van de puinhoopen
van Ostrolenka waait
Mevrouw von Hofstraten sperde den mond open. .Zoo'n
oude leugenzak mompelde zij uit innige overtuiging.
.Zijt gij een Pool?" Hare Excellentie schrikte als door
een electrischen schok op en zag hem met oen gloed-
vollen blik aan daarop trok zij langzaam een fijn gouden
kettinkje uit haar kleed voor den dag en hield den jon
gen man glimlachend het muntstuk voordat er aan
bengelde .Zie eens, welk een onbewuste sympathie er
tusschen ons bestaatsedert mijn meisjesdweperij met
August den Sterken, draag ik de beeltenis van mijn ideaal
als gelukspenning op mijn hart
Mevrouw Leonie bloosde bijna van den blik, die haar
trof. Janeck boog, nam de munt ter hand en bekeek ze
oenige oogenbükken. .Hoe goed is 't toch, Excellentie, dat
mijne vereering voor dit toonbeeld der hoogste ridderlijk
heid zoo vast wortel heeft geschoten, dat zelfs de ijver
zucht er geen hinder aan doet Ik ben niet jaloersch
maar trotsch op deze onderscheiding en namens koning
Augustus kus ik de fraaie hand, die haar geluk aan hem
toevertrouwd heeft."
.Zij heeft hem al ingepalmd," zei de vrouw van den
ritmeester en gaf gravin Ettisbach met den elleboog een
stomp in do zijde, .veegt den mond maar af, kinderen,
de Pool is al weggekaaptWordt vervolgd.
