De Nieuwe Kieswet.
No. 77. Eerste blad.
Zeven en Negentigste «Jaargang
ZONDAÜ
30 J U N I.
Nederland.
iöïlo.
9
►f v
ALK1AARSCHE COURANT
Deze Courant wordt Dlasdag-, Doaierdsg- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden voor Alkmaar 0,§0franco door het
geheele rgk I,—
De 3 nummers f 0,0tt. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Telefoonnummer: 3.
Prjjs der gewone Ad verte ntiën:
Per regel 0,13. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Bevolking.
Onderstaande personen worden in hun belang dringend
nitgenoodigd, zich zoo spoedig mogelijk ter gemeente
secretarie aan te melden
Johannes Imming, laatste woonplaats Schagen Maartje
Bruin l.w. Spanbroek; Dirk Schoorll.w. Zijpe Cor
nelia Maria Broersl.w. SchagenNicolaas A. C. de
Vries, l.w. St. Michiels-Gestel; Jan Romunde, l.w. Leeu-
warderadeelHerman Wildemuller, 1. w. Arnhem; Cor
nells Meijer, l.w. Jutphaas Ida Klaver, l.w. Heiloo
Aaltje Brakenhoff, l.w. Heemskerk; C. C. de Jong, l.w.
Valburg Grietje Weijman, l.w. Znid- en Noordschermer.
In tegenstelling met de opgewondenheid en zenuwach
tigheid die zich van de meest bezadigde en rustigste
burgers heeft meester gemaaktzoo al niet ten gevolge,
dan toch naar aanleiding van de kieswetten door den
minister Tak van Poortvliet ingediend heerscht thans
nu hetzelfde onderworp in wettelijken vorm bekend wordt,
algemeene kalmte.
Hoe komt dat Vanwaar dit verschil In sommige
leading-artikelen dezer dagen gepubliceerd wil men het
doen voorkomenalsof bekend wasmet welke voorstellen
de regeering zon aankomen-, en dat de kalme stemming
thans verklaarbaar is, aangezien het ontwerp niets nieuws
bevat.
Doch, van den inhoud der wetsvoorstellen was niets
uitgelekten men kan zich wel groot houden door te
doenalsof men goed ingelicht was doch wie oprecht
is, zal erkennen dat menigeen niet vermoed heeft dat
de regeering hare belofte in zake kiesrecht zoo spoedig
en zoo royaal zou nakomen.
Neenhet uitblijven van eene politieke verwarring
gelijk de vorige die tot in de dorpen vijandschap kweekte,
die zelfs in de nauw aaneengesloten katholieke partij eene
scheuring verwekteal hetgeen voor een kleinen staat
als de onze niets dan nadeel opleverdeheeftnaar
het ons voorkomtgeheel andere oorzaken.
Ten deele is de meerdere bedaardheid een gevolg van
de gemoedelijke onverschilligheid in staatszaken die hier
te lande, heiaas, niet is weg te cijferen; ten deele een
gevolg van de gedwongen rustopgelegd aan hen die
met de oplossing van kiesrechtvraagstukken zich bezig
hielden maar voor het grootste en voornaamste deel
vindt) zij hare verklaring in het ontwerp zelf.
In het ontwerp zelf, welks inhoud en techniek de
meerderheid bevredigt.
Dat de samenstelling afgescheiden van den inhoud
een goeden indruk maakt, dat is het onmiskenbaar voor
deel wanneer mannen van capaciteitals de minister
van Houten tot de taak van wetgever geroepen worden.
Het is gemakkelijk om te bewerengelijk het Handels
blad (van 27 Juni), dat het ontwerp niet meer zou zijn
dan eene herhaling van het amendement-van der Kaay,
van Houten en de Beaufortmaar is dit juist Het
Handelsblad zelf was indertijd niet ingenomen met dit
amendement. En het toont zich thans met de voorgestelde
regeling wèl ingenomenterwijl een verandering van
opinie van het Handelsblad ditmaal nietgelijk den
vorigen keeris te verwachten. Dat is het verschil en
tevens het bewijsdat hier geen sprake is van eene her
haling maar van zelfstandigen arbeid.
Er is inderdaad dan ook meer dan één redenwaarom
dit ontwerp wel bevredigt.
In de eerste plaats kan men er zich oprecht in ver
heugen dat de woorden: „kenteekenen van geschiktheid
en maatschappelijken welstand" thans niet meer in het
ontwerp voorkomen. Zij gaven aanleiding tot zooveel nut-
telooze debatten en werden zoo dikwijls afgedruktdat
de directies der groote bladen er wel over gedacht moe
ten hebbenom voor deze woorden cliché's te laten
maken opdat het niet noodig zon zijn ze telkens letter
voor letter te laten zetten.
Doch bovendienwelke aanvallen het ontwerp zal heb
ben te verdurenvoor exegese van de grondwet (waar
van de waarde aan het publiek ten eenemale ontging) is
de pas afgesneden. Over de al of niet grondwettigheid
zullen geene moeielijke twistvragen ontstaan.
De grondwettige bezwaren eenmaal te recht of ten
onrechte naar aanleiding van het ontwerp-Tak gerezen
zijndemoet ieder toegevendat het logisch gedacht is
laat ons nu eerst kiesrecht verzekeren aan allen waar
over wij eens zijn dat hun dit recht toekomt; namelijk
zijdie grondbelasting betalenal is het maar één
gulden en zij die hunne directe belastingen voldaan
hebben. Vallen nn nog sommigen er buitendie wij
gaarne in het kiezerscorps willen inlijven welnu laat
ons dan zoeken naar bepalingen waarmede wij ook hen
vangen.
„De Telegraaf" heeft et prijzenswaardige vlugheid
een beeldspraak bedacht om dit en de voorgaande ont
werpen te kenschetssn. Zij zegtDe minister Tak
volgdeom het gewilde kiezerscorps te scheppende
methode van den beeldhouwerde ministerdie hem
verving volgde de methode van den schilder. Men kan
een welgelijkend afbeeldsel vervaardigen door een blok
marmer aan verschillende zijden af te kappen totdat
het verlangde beeld overblijftmen kan ook op het doek
met weinig of veel penseelstreken de lijnen en kleuren
aanbrengen tot de beeltenis is verkregen."
Deze beeldspraak is zeer zeker vernuftig. Zij drukt
het verschil volkomen juist uiten men kan de verzoe
king niet weerstaan om er mede door te gaan en te
voorspellen dat de schilderij met haar 158 hoofdlijnen
aan de verwachtingen ongetwijfeld beantwoorden zal
indien de 100 kunstschilders, die met het penseel in de
hand gereed staan om verfraaiingen aan te brengenhunne
penseelen bij voorkeur in zoete olie doopen en de schelle
kleuren van hun palet onaangeroerd laten.
Beeldspraak ter zijde het komt ons voordat aan de
billijke wenschen wordt tegemoet gekomen bij dit wets
ontwerp en dat men dit moet aannemen ook met het
oog op het vele werk dat onafgedaan bleef.
Mocht dan later blijken dat in de practijk nog enkele
cathegoriën van personen van kiesrecht uitgesloten zijn
dan kan met een kleine wetswijziging daarin later wor
den voorzieD.
Wat betreft het technische gedeelte van het ontwerp
voor zoover dit beoordeeld kan worden schijnen de be
palingen van art. 54 73 tot en met 76 zeer practisch
ook omdat de schrijfproef vervallen is.
Ieder kiezer ontvangt een kaart. Op die kaart komt
alles voor wat de kiezer moet wetenbijv. welke ver
kiezing is uitgeschreven het stemdistrictde plaats en
tijd der stemmingde namen van de candidaten en de
vermelding dat hij die zich voor een ander uitgevende,
deelneemt aan eene verkiezingeen jaar gevangenisstraf
kan beloopen.
Die kaart moet men goed bewaren slechts den dag
voorafgaande aan de verkiezingkan men bij verlies een
ander exemplaar verkrijgen.
Met de kiezerskaart gewapend gaat men in het stem
bureau en ontvangt daar een gedrukt biljetbevattende
de namen der candidaten.
Schrijven is onnoödigde andere candidaten die men
niet wil kiezen worden doorgehaald.
Weinig plichten zijn dus zoo gemakkelijk te vervullen
als de kiesplichten de vrije keus is zoo goed mogelijk
gewaarborgd.
Zelfs straf of boete van 75 wordt gesteld indien
patroons hunne werklieden vrijen tijd weigeren tot het
deelnemen aan de stemming.
Twee dagen te voren moet in de werkplaats een roos
ter worden opgehangen die aanwijstop welk uur ieder
naar het stembureau kan gaan.
Voorwaar uitstekende bepalingen
Het aantal kiezers? De regeering hoeft zich onthouden,
daarvan bepaalde opgave te doen.
Zelfs het getal entréebiljetten voor den hoofdingang
om tot de kiesgerechtigheid te geraken, is onbekend.
In ronde cijfers kunnen afgegeven worden voor de
personeele belasting 561.000, voor de grondbelasting
408.000, voor de bedrijfsbelasting 205.000 kaarten.
Zij, die vermogensbelasting betalen, zijn, bij deze cijfers
vergeleken, sterk in de minderheid slechts vijf en vijftig
duizend.
Wie door de andere deuren zal binnentreden, dit kan
alleen de ondervinding leeren.
Hoeveel zijn er die van 275—f550 voor vrije woning
betalen of voor vrije inwoning van f 25—f 125
In de Grootboeken zijn 3551 vijfentwintigjarige mans
personen (de voor den kiezer vereischte leeftijd) inge
schreven boven de 100 daarentegon zijn er 27903 die
spaarbankboekjes van 50 en hooger bezitten. Hoeveel
van dezen vallen onder de andere cathegoriën
Genoeg blijkt hieruit, dat de deuren niet te nauw zijn
ontworpen, en wat van meer belang is, dat slechts ver
schil van meening kan ontstaan over ondergeschikte punten-
Er kan getwist wofden of 25 jaar of 23 jaar verkiese
lijk isen welke diploma's voldoende zijn om iemand
tot capaciteitskiezer te verheffen, enz.
Doch dit alles doet er minder toezelfs al worden
amendementen aangenomen mits geen moeielijke en tijd-
roovende formaliteiten noodzakelijk wotden, om iemands
bevoegdheid tot kiezen te bepalen.
Dat tevens de regeling van het kiesrecht voor de pro
vinciale staten en voor den gemeenteraad is opgenomen,
verhoogt de aannemelijkheid der voorstellen.
Vooral de splitsing in kiesdistricten in gemeenten boven
de 15000 zielen (met uitzondering van Amsterdam waar
9, Rotterdam waar 5 en den Haag waar 4 kiesdistricten
blijven) geeft eene groote vereenvoudiging.
Bij vacaturebehoeft de geheele gemeente niet op te
komen, maar verschijnen slechts de mannelijke bewoners
van één district.
Zullen de 25jarige mannelijke Nederlanders ruimschoots
met stemkaarten voorzien worden, de vrouwelijke blijven
gelijk men 't gewoonlijk noemt, van kiesrecht verstoken.
De tegenwoordige Grondwet wil het trouwens niet anders.
Niettegenstaande de adressen worden de dames zelfs
in de memorie van toelichting niet genoemd.
Doch wie kan 't iedereen naar den zin maken
Het spreekwoord kon even goed luiden
On ne peut conteDter tout le. monde et sa mère.
Tweede Kamer.
Den 28 werd voor kennisgeving aangenomen het kolo
niaal verslag over 1894 en werden goedgekeurd, zonder
beraadslaging, het wetsontwerp betreffende verstrekkingen
voor oorlog voor 1895 de ontwerpen tot wijziging van
hoofdstuk XI en tot nadere verhooging van dat hoofdstuk
de verhooging der koloniale begrooting voor 1895 (can-
tine te Paramaribo), de verhooging van hoofdstuk IX der
staatsbegrooting voor 1895 en het ontwerp tot wijziging
van hoofdstuk IX der staatsbegrooting voor 1894. Het
wetsontwerp tot goedkeuring der koloniale verordening
betreffende het aangaan eener geldleening ten laste van
Surinameten behoeve van het Immigratiefonds, werd
goedgekeurd na verdediging door den heer Pyttersen.
Het wetsontwerp tot wijziging van hoofdstuk V der
staatsbegrooting voor 1894 werd aangenomen nadat de
minister van binnenl. zaken enkele vragen beantwoord
had. O. a. deelde hij ten aanzien van het mond- en
klauwzeer mede dat het zich nog in 5 gemeenten
voordoet en de stand van zaken gunstig is in vergelijking
met dien in België en Duitschland. Er is dus geen vrees
voor bijzondere maatregelen van het buitenland tegen
over Nederland. De minister heeft den rijksveeartsen
opgedragen elk voorkomend geval met de strengste
maatregelen te bestrijden en tot opstalling over te gaan.
Eventueel zou hij bij afmaking niet opzien tegen het ver-
leenen van volledige schadeloosstelling. Maar een maat
regel van afmaking mag niet uitgevoerd worden, zoolang
de regeering niet overtuigd is, dat de ziekte door andere
middelen kan worden bestreden. Men mag niet te licht
vaardig tot afmaking overgaan. Opstalling is in alle ge
vallen goed, afmaking kan in sommige gevallen wer-
schelijk zijn. Hij wijzigt nog het ontwerp door verhooging
met f 16000 van den post voor behoeftige krankzinnigen,
in plaats van met j 6000, en door 270 voor te dragen
voor gedeeltelijke vergoeding van huishuur aan den com
missaris der koningin te 's-Hertogenbosch.
Bij de behandeling van het wetsontwerp tot wijziging
der grens tnsschen de gemeenten Boskoop en Waddings
veen werd door den minister van binneul. zaken mede
gedeeld dat het ontwerp tot grensregeling voor Leiden
binnen weinige dagen van Ged, Staten terug te verwachten
was. Het ontwerp werd aangenomen.
Kieswet.
De Voorzitter deelde mede dat de centrale sectie
besloten had de kieswet in de afdeelingen te onderzoeken
op Woensdag 11 September, 11 uur, nadat Dinsdag 10
Sept. 3 uurde Kamer zal zijn bijeengekomen om de af
deelingen samen te stellen.
De heer Borgesius acht het ongewenscht het sectie-
onderzoek dezer wet 2% maand uit te stellen. Ieder
weetdat de behandeling van dergelijke wetten lang
duurt. Zelfs als men de verwachtingen niet hoog stelt
eischt de behandeling veel tijd om klaar te komen vóór
de periodieke verkiezingen. Hij stelt daarom voor het
afdeelingsonderzoek te bepalen op 23 Juliongeveer een
maand na de indiening.
De heer Mees heeft in de centrale afdeeling medege
werkt tot haar besluit. De Kamer heeft door op 11 Sep
tember aan te vangen eene geheele week voor zich tot
ongestoord onderzoek. Het voorstel-Borgesius heeft vele
bezwaren. Voor velen is het tweede gedeelte van Juli
de gewone rusttijd. Toch zou men zeker bereid zijn een
offer te brengen als het noodzakelijk en nuttig was, maar
dit is zoo niet. In 't openbaar zal de kieswet niet be
handeld worden vóór Februari. Dus bij het onderzoek
