De Chartered Gom».
Gilda Schwanhof.
No. 54. Eersteb,ad Acht en Negentigste Jaargang.
1896.
Z ONDAG
3 MEI.
FEUILLETON.
Buitenland.
Geschiedenis Yan een vrouwenhart,
MAMA AltSCHE CMKAYI.
Deze Courant wordt Uinsdag-, «onderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
maanden voor Alkmaar f 0,80franco door het
geheele rijk 1,
De 3 nummers 0,06. Afzonderlijke nummers'5 ets.
Prijs der gewone Advertentlën:
Per regel 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Telefoonnui
icr s 3
29 October 1889in het 53e jaar harer regeering
behaagde het aan Hare Britsche Majesteit koningin en
keizerin Victoria, in overweging te nemen, een verzoek
schrift tot haar gericht, door den Hertog van Abercorn,
Ridder van de Bath-ordedoor den Hertog of Fife
Ridder van de Eousebanddoor Cecil John Rhodes lid
van het uitvoerend bewind en van het parlement der
Kaapkolonieen door twee mindere grootheden Alfred
Beit en George Cawston.
Requestranten gaven onder meer te kennen dat zij
zich vereenigd hadden tot oprichting eener handelsmaat
schappij die meer in 't bijzonder haar werkkring zou
vinden in de landen ten noorden van Bechuanaland en
ten oosten begrensd door de Portugeesche bezittingen in
Afrika(overigens vermeden zij voorzichtig de grenzen
aan te geven)dat zij reeds van de ingezetenen dier
landen hadden verkregen verschillende concessiesdat
zij van plan waren die concessies ten uitvoer te brengen,
den handel in die streken te bevorderen, daar be-chaving
te brengeneen goed bestuur te vestigen den verkoop
van sterken drank aan inboorlingen tegen te gaan de
slavernij te beletten en de landverhuizing uit Europa
aan te moedigen.
Om de bereiking van dit doel gemakkelijker te maken,
verzochten zij de hooge bescherming der koningin van
Engeland, in den vorm van een octrooi, een charter.
Als zulke hoog geplaatste personen iets eerbiediglijk
vragenvalt het zeker dubbel moeielijk te weigeren
vooral wanneer de uitbreiding van macht en invloed van
het Britsche Rijk op den voorgrond staat.
De British South Africa Company, die aan onze vroegere
Oost-Indische Compagnie herinnertverkreeg dan ook
een charterwaarbij uitgebreide bevoegdheden werden
toegekend.
Zij ontving het recht in bezit te nemen een gebied
ongeveer evengroot als Frankrijk en Duitschland te zamen;
in dit gebied is zij volgens hare statuten (goedgekeurd
30 Januari 1891) bevoegd een bestuur aan te stellen
belastingen en invoerrechten te helfan geld te leenen t
munten te slaan, postzegels uit te geven, spoorwegen en
telegrafen aan te leggen en allerlei mijn-concessies te
verleenen en een leger te vormen onder den naam van
politie.
Uitbreiding van Engelands invloed stond zooals ge'
zegd is, bovenaan in het program. De Hertog of Fife
kleinzoon der koningindie aan geen enkele handelson
32) van HANS WACHENHUSEN.
»Hier te Berlijn is het voor u een »homme a la
mer", natuurlijk niet mogelijk, langer te verblijven, hoe
ongaarne ik u ook zie heengaanmen heeft u hier ver
wend, vertroeteld, men zou ten slotte ook geen mede
lijden met u hebben, want gij hebt u hier, vergeef mij
het woord, onmogelijk gemaakt.
»Ik heb u thans ook iets van mij zeiven over te
geven Hij greep in zijnen borstzak, trok er een
ander couvert uit en gaf het, tegelijk van zijn stoel
opstaande, aan Emin over. »Gebruik dit, wanneer gij u
tot ernstig willen kunt opheifen en neem de verzekering
aan, dat ik voor u een vaderlijk vriend zijn en blijven
zal, dat ik Hij zweeg, reikte Emin de hand, keek
hem in het gelaat, dat bleek, berouwvol en smeekend tot
hem opgeheven was, en verliet hem met zichtbare aandoe
ning na een kort, hartelijk vaarwel.
Emin stond eenige minuten zonder eenige beweging,
aan een standbeeld gelijk toen eindelijk opende hij met
krachtelooze hand het ongesloten couvert. Hij las met
flauwe oogen, liet het op de tafel vallen, greep het andere,
dat de heer Windham hem gezonden had en vond, wat
hij verwachten kon, ja meer dan dat. De officier van
justitie trok de strafvervolging in op grond, dat bij
nader onderzoek gebleken was, dat de vader van den
aangeklaagde zich reeds verbonden had, de door den
zoon in zijnen naam geaccepteerden wissel te betalen.
Ook dit papier ontviel aan zijne handhij zonk op een
stoel neer en drukte de handen tegen het voorhoofd. »Was
ik maar even vrij van al de schuld, waarvan ik mij zelf
te beschuldigen hebknarste hij tnsschen de tanden,
derueming als mede-bestuurder zitting had willen nemen,
verklaarde in de vergadering der aandeelhouders van
December 1891dat hij in dit geval eene uitzondering
maakte, omdat door deze maatschappij voor de Engelsehen
een gebied werd geopend, waar zij zich blijvend konden
vestigen, terwijl bijna geen landstreek meer over is, zoo
geschikt voor kolonisatie als deze.
Hoeveel de Chartered Company voor Engeland's over
wicht ook over moge hebben, goudmijnen te exploiteeren
en de winsten daarvan te incasseeren, is zelfs voor voor
name Engelschen niet minder aantrekkelijken het zou
onbillijk zijn hiervan hun een verwijt te maken. Het
kapitaal voor deze groote onderneming, door adel en
bankiers begunstigd, was gemakkelijk bijeen te brengen.
Voor 12 millioen gulden aan aandeelen werden geplaatst.
Dit kapitaal- werd in 1893 verdubbeld en gebracht op
25 millioen gulden. En eindelijk in 1895 gelukte het
de 6°/0 schuld, die tusschentjjds was aangegaan groot 2
millioen om te zetten in nieuwe aandeelen, zoodat
thans het geheele kapitaal bedraagt 31 millioen gulden.
Deze omzetting van schuld in aandeelen was een welge
lukte speculatie, omdat de 500.000 aandeelen van 3
werden geplaatst ver boven de nominale waarde, en
tegen 250 percent aan de markt kwamen.
Deze cijfers nemen wij op, om te doen uitkomen,
hoezeer Engeland finaneiëel bij deze onderneming is
geïntresseerd.
In Juli 1895 stonden de aandeelen genoteerd 900
percent, ofschoon nog geen dividend was uitgekeerden
wat meer zegt, volgens verklaring van het bestuur den
eersten tijd niet uitgekeerd kon worden.
Het vertrouwen in het welslagen der onderneming was
dan ook algemeen. En de onpartijdigheid brengt m> e
om te erkennen dat veel werd gedaan. De spoorweg
van Kaapstad naar de KimberW trok men door tot Ma-
fekmg, waar de expeditie tegen Transvaal haar uitgangs
punt vond.
De telegrafische gemeenschap strekte zich uit tot Mas-
honaland waarover Dr. Jameson tot administrateur was
aangesteld.
Steeds bedacht op territoir, groeide de Chartered Com
pany in enkele jaren tijds aan tot een oppervlakte zoo
groot als Frankrjjk, Duitschland, Oostenrijk-Hongarije
en Italië te zamen.
Het arbeidsveld is dus ruim genoeg
Wat nu de bestuurdersdie dus voldoende bezigheid
hadden bewoog om in vollen vrede een inval in Trans
vaal te wagen
Het is alleen verklaarbaar, indien men aanneemt dat
»En geen enkel teeken van haar, dat mij troost en moed
zou kunnen schenken Wederom overviel hem dezelfde
rilling. »0 de wereld is zoo koud Ik wil Esther nog
eens zien Ik moet haar zien, haar om vergiffenis smee-
ken, haar belovenO, ware ik toch een mensch, ge
lijk de anderen Maar ik wil het beproeven Hij
sprong op en legde de hand op den brief van den heer
Windham. »Hier ligt de vergiffenis der wereld, de geest
van mijnen arm0II yader daarboven zal mij vergeven en
mijne ongelukkig0 zuster Zijn noofd zakte weder naar
omlaag, maar nogmaals richtte hij zich op. Hij sloeg de
handen voor hgt voorhoofd. »Esther wil ik zien zij zal
mij den moed teruggeven zij zal niet weigeren, mij te
ontvangen 1"
Door Sebald's deelneming was er toch eenige troost in
zijn gemoed gekomen. Wat deze hem van den hongaar
had verteldstond hem als een beeld voor den geest
het kwam voor het eerst in hem op, al was het ook een
schemerend gevoel van een eigenbelangdat hij nooit
gekend had het deed in hem de herinnering ontwaken
aan zoo menig oogenblik waarin deze man op slechte
wijze van zijne goedhartigheid misbruik gemaakt had. Maar
hij vergaf hem dat alles om iemand te haten of zelfs om
boos op iemand te zijn, dit deed hem zeiven verdriet.
Hij wilde naar buiten, in de vrije natuur, want in dat
kamertje werd het hem te benauwd. Sebald had gespro
ken van medelijden. Hij wilde geen medelijden. Hij
maakte zijn toilet reeds in ordemisschien ook in de
gedachte, den heer Windham nog eens te ontmoeten.
Er drong zich nog eene vraag aan hem opwat was hij
eigenlijk, zooals hij daar stond Zijne kunstenaarsgereed
schappen lagen in verwaarloosden toestand in Sebald's
werkplaats. Geen enkel stuk houtskool of krijt herinnerde
hem aan zijn beroepZijne collega's in de werkplaats
terug te zien het was hem niet mogelijk hij gevoelde
zich als een schipbreukeling, wien de golven al zijne have
hadden weggeslagen en naar alle kanten.... medelijden in
het beste geval 1 Hij wilde Esther nog eenmaal zien
en haar op zijne knieën om vergiffenis smeeken, dat was
alles, waaraan hij mocht denken.
het groot succes tot nu toe behaald hun verstand be
neveld heeft.
Het gebeurt in 't dagelijksche leven ook wel eens, dat
indien alles meeloopt, alles wordt gewaagd.
Vermoedelijk gaf de omstandigheid dat bij Johannes
burg rijke mijnen zijnden doorslag.
Het onedele motief van den bekenden rooftocht was jjdus
ook de rijke streek bij Johannesburg in bezit te nemen.
Kon daar tegelijkertijd een opstand tegen het gouver
nement van Transvaal bewerkt wordenin troebel
water is 't goed visscheu dan kon men misschien ook
het gebied der Zuid-Afrikaanscbe Republiek annexeeren.
Men behoeft de engelsche geïllustreerde tijdschriften
der laatste maanden slechts in te zien om te begrijpen
welken indruk in Engeland de overwinning der Trans-
vaalsche boeren gemaakt heeft. Een dier platen stelt
Jameson's krijgsmakkers voor na de overgave wanhopend
ter neer geslagen voor zich uitziendegebroken naar
lichaam en geest.
Het spreekt van zelfdathoewel op het oogenblik
niet veel er aan te doen is de engelsche adel de neder
laag niet licht vergeten zal.
Toch is een omstandigheid in het voordeel van Trans
vaal die nu de zaken der Chartered Company minder
voor den wind gaan zich meer zal doen gelden.
Het bestuur der Company is niet meer eensgezind. De
hertog van Abercorn stelde in uitzicht, dat het ingenomen
gebied weldra een engelsche kolonie zou worden. Cecil
Rhodes daarentegen streeft naar een geheel ander doel.
Hij is een voorstander van zelfstandig bestuur. Naar
men beweert streeft hij er naar, president te worden van
een Zuid-Afrikaanschen bondstaat.
Het is onwaarschijnlijkdat de engelsche regeering
daartoe zal meewerken. Vandaar dat de engelsche re
geering niet vijandig tegen de Transvaal zal optreden.
Want Cecil Rhodes heeft geen grooter antagonisten dan
de Boeren. Dit tegenwicht weg te nemen zou gelijk
staan met het bevorderen van de plannendie de partij
van Rhodes koestertplannendie niet in 't belang van
Engeland zijn die onafhankelijkheid beoogen.
Is deze beschouwing juistdan volgt hieruitdat de
zelfstandigheid van de Znid-Afrikaausche Republiek voor
alsnog geen gevaar loopt en tevens dat de Chartered
Company haar langsten tijd heeft gehad.
KWOEIiAWW. Nog steeds is de engelsche pers in
rep en roer over de vonnissen over de Johannesburgers
geveld. Alle bladeu zijn het er over eensdat er geen
XXI.
Het afscheid van den Zigeuner.
Intusschen deed Maurits Toldy eene zeer onaangename
ervaring op. Toen hij des avonds in zijn verblijf terug
keerde dat anders door niemand bezocht werd want
zelfs de ambtenaar der belastingen kwam niet bij hem
zag hij op de deur iets wits, dat hem op de trap reeds
in het oog gevallen was, namelijk een papier, dat er met
een speld op vastgemaakt was. Onrustig alsof hij een
slecht geweten hadzag hij daar buiten reeds bij het
licht van een lucifer, dat het van het gerecht afkomstig
was. Met bevende hand zocht hij het sleutelgattrad
binnen, stak achter zijn bedgordijn de kaars aan en kwam
tot de ervaringdat het papier eene dagvaarding voor
overmorgen bevatte. Hij kreeg een schok door al zijne
leden hij ging op den rand van het bed zitten en bleef
geruimen tijd op het papier turen. Met de politie kwam
hij ongaarne in aanraking. Reeds voor acht jaren toen
hjj professor Sebald hierheen was gevolgd, had deze hem
dit dakkamertje in het huis van zijnen broeder bezorgd
en hem gezegd, dat hij hem, als geen vaderland hebbende,
bij de politie niet kon aangeven hij moest alzoo met
haar niet in aanraking komen. De overheid had tot nog
toe geen enkele poging gedaan, om naar hem onderzoek
te doen. ThaDS had hij bij het vluchtig verhoor door den
commissaris van politie zijne woning moeten noemen.
De gedachte aan de politie maakte hem angstig, hij her
innerde zich nog levendig de vele onaangename ontmoe
tingen, welke de bende, waartoe hij behoord had, voort
durend met haar had gehad. >En wanneer zij mij nu
vragen wie of ik ben en van waar ik ben riep hij
eindelijk opspringende, »zal ik zeggendat ik Kela
ben en niet Maurits Toldy zooals ik mij in Rome
genoemd heb.... Wat hebben zij dat te weten en wat
willeu zij van mjj Ik heb toch al gezegd, wat ik weet
Zal ik Gilda haar geld en goud terugbezorgen terwijl
die lieden in het hotel reeds gezegd hebben, dat de kamer
gesloten geweest is en niemand daarin gekomen is Kan
