eigenlijk niets bezitten en in sommige kleine gemeenten
des winters nog bedeeld worden.
De heer L e 1 y licht het amendt.-Borgesius c.s. toe
om kiesbevoegdheid te verleenen ook aan hen, die gedu
rende 24 maanden in gebruik hebben gehad eenzelfde
gebouwd eigendom, waarvan de grondbelasting ten minste
f 1 bedraagt.
Hij betoogt, dat dit amendt. past in het kader en het
stelsel der wet, daar deze afzonderlijke groepen voorstelt,
los van elkaarzoodat de toevoeging van een nieuwe
groep het geheel niet verbreekt. Het ontwerp erkent als
kenteeken van welstand het bewonen van zekere qualiteit
van woning. De voorgestelde groep valt ook binnen de
grenzen der grondwet. Het tegenwoordige ontwerp ver
sterkt de waarborgen door een tweejarig verblijf te eischen.
De toevoeging dezer groep is wenschelijk, omdat het ken
teeken gemakkelijk te bewijzen is en ook met het oog
op de overgangsbepaling.
De heer D r n c k e r licht het amendement Borgesius
c.s. toe om kiesbevoegdheid niet te onthouden aan hen
die tusschen 1 Aug. en 31 Jan. eenmaal zijn verhuisd.
Door dit in de wet op te nemen zal men de onbillijkheid
uit den weg nemen, dat het kiesrecht afhankelijk wordt
van den huisheerdie kan dwingen tot verhooging der
huur of anders de huur opzegt.
De heer Dr u c k e r licht vervolgens toe het amendt.-
Borgesius om de gevorderde huurprijzen in de tabel voor
de verschillende gemeenten met een vijfde te verminderen.
Het amendement vermijdt zorgvuldig te tornen aan de
rangschikking der gemeenten in de tabel. Tegen dit amen
dement kunnen allerminst technische bezwaren bestaan
het raakt niet aan de techniek de cijfers der tabel zijn
te hoog. Ze strooken niet met den feitelijken toestand in
het land. Niemand heeft bij de behandeling der belasting
wet gedacht dat men de grondslagen van het. kiesrecht
zou vaststellen. Men zou echter, ging die redeneering op,
bij de personeele belasting feitelijk een groot deel van
het kiesrecht hebben vastgesteld in strijd met, de uitdruk
kelijke verklaringen van den minister van financiën. In
beginsel is spr. tegen de samenkoppeling van kiesrecht
en belasting, maar hij aanvaardt het stelsel-Mees, dat de
belastingbetaling alleen constateert den welstanddoch
daarnaast zijn nog vele personen die genoeg welstand
bezitten om volgens de Grondwet kiesgerechtigd te zijn.
Spr. beroept zich op het rapport van het Nut van het
Algemeen en het verslag der 2de afdeeling der arbeids-
enquete ten betooge, dat huren van f 2 te Amsterdam
zeer frequent zijn van f 1,50 te Arnhem en Groningen.
De Minister stelt echter voor f 2,50 voor Amsterdam
voor Groningen f 2, zijnde de huur van de allerbeste der
betere woningen.
Uit het dezer dagen verschenen verslag van een ar
beiderscomité blijktdat het ontwerp ten aanzien van
de huurprijzen zeer onregelmatig zal werken en niet
tevredenheid zal opwekken.
Bij aanneming van het amendement zal ten minste de
gezeten werkman veeleer het kiesrecht verkrijgen. Boven
dien is het amendement wenschelijk met het oog op de
overgangsbepaling ten einde zooveel mogelijk ontkiezering
te voorkomen. Te Amsterdam zouden per 40 aangesla
gen en 6 het kiesrecht verliezen, als het amendement niet
wordt aangenomen.
De hoer W i 11 i n g e licht nu het amendement Wil
lingeHouwing toe om het cijfer van huurprijs van f 1
te veranderen in f 0,80 voor alle gemeenten in de 9 E
klasse der tabel. Het vervalt als het amendt.-Borgesius
mocht worden aangenomen.
Hij wijst er op dat ten platten lande het wonen in
een huisje van meer of minder huurwaarde niet altoos
meer of minder welstand aantoont.
De heer Pijttersen licht zijn subamendement, voor
gesteld met den heer Van Deinse op het amendt.-Borgesius
toe om de huurwaarde van f 1 in 't algemeen te ver
minderen tot f 0,80, maar tot f 0,85, f 0,75 of f 0,65,
al naar mate het minimum iukomon.
De heer Van Karnebeek licht zijn amendement,
toe om den huurprijs overal (behalve in de gemeenten
der laagste klassen, waarvoor door de regeering een hoo-
ger cijfer is aangenomen) gelijk te stellen met de belast
bare huurwaarde volgens de nieuwe regeling dor perso
neele belasting.
De heer K u y p e r licht zijn bovenvermeld amende
ment toe.
Spr. noemt dit amendement een partijkenmerkend
amendement in breeden zin. Reeds 40 jaar geleden heeft
van der Brugghen uit een christelijk oogpunt bestreden
het verband tusschen kiesrecht en belasting. Het chris
telijk beginsel verzet er zich tegen, den mensch te beoor-
deelen naar zijne geldelijke waarde. Sinds 1848 hebben
we onder het systeem van het fiscale element geleefd.
Gaandeweg is de liefde er voor verminderd, maar zijn
nekslag heeft het pas ontvangen in 1887, toen het inde
Grondwet facultatief is gesteld. In het vorig kiesrecht-
ontwerp was het geheel de deur uitgezet.
Zeer zeker, als men het fiscaal element behoudt, kan men
cijfers stellen, gemakkelijker contróle uitoefenen, maar die
voordeelen mogen niet leiden tot opoffering van ons be
ginsel. Op de jongste deputaten-vergadering is de
samenkoppeling van belasting en kiesrecht sterk afgekeurd.
Daarom wordt nu voorgesteld gezinshoofden en inwonen
den als onderscheiding te nemen. Wij trachten te bereiken
met het amendement niet ons ideaal, dit verbiedt art. 80
der Grondwetook niet een finale kiesrechtregeling, maar
om, binnen het stelsel der regeeringnader te komen
tot ons beginsel.
De heer S m e e n g e licht zjjn amendt. toe om het
kiesrecht toe te kennen bij bewoning van vaartuigen van
20 kub. meter in plaats van 30 gelijk is voorgesteld
De heer P ij n a p p e 1 betoogt dat het amendt.-Kuyper
het ideëele als vlag bezigt, maar wel degelijk ook het
materieele geld huldigt. Geld is ook maatstaf van loon
en woninggebruik, evenzeer als van belastingbetaling.
Waarom is loon en woninggebruik minder ideëel dan
belastingbetaling, dat is plichtvervulling als staatsbur
ger Belastingbetaling is niet in strijd met het Chris
tendom, want de H. Schrift zeide eens: geef den keizer
wat des keizers is.
Het debat over art. 1 eerste alinea, met de gisteren
toegelichte 11 araendementen wordt voortgezet.
De heer Hintzen bestrijdt het amendt.-Kuyper en
hij wijst er op, dat krat ideaal van voorziening in eigen
0nderhoud toch ook meebrengt vermeerdering van wel
stand, zich afspiegelende in belastingaanslag. Het is zand
in de oogen strooien, alsof een belastingbetaler een paria
is in de maatschappij en eigenlijk de ware kiezers geen
belasting zou moeten betalen. Wat is voorzien in eigen
onderhoud en van zijn gezin Er zal toch zekere duur
bij in aanmerking moeten komen. Door den heer Drucker
is gisteren gewezen op vele arbeiders, die het kiesrecht
niet zouden krijgen, omdat de huurwaarde van het ont
werp te hoog is, maar die opgaven zijn eenzijdig, in
zooverre niet gelet is op andere levensomstandigheden
dier arbeiders.
De heer H i n t z e n zal niet beknibbelen noch de voorge
dragen kiesrechtuitbreiding inkrimpen. Wel stelt hij zich
voor nader een amendement voor te stellen om de be
paling der feitelijke huurprijzen zooveel mogelijk te ver
gemakkelijken. Het amendement-Borgesius om de conti
nuïteit van woning als kenteeken aan te nemen, keurt
hij af, daar z. i. die continuïteit volstrekt niet altoos
getuigt van zelfstandigheid.
Do heer Michiels v. Verduynen, voorzitter der
commissie van rapporteurs wenscht in hoofdtrekken het ge
voelen der commissie mede te deelen. De minderheid is
vóór het amendement-de Boer (23 jaar). Do meerderheid
is daartegen bij de zeer lage eischen in 't ontwerp ge
steld, doch de meerderheid is ook tegen het amendement
Travaglino (28 jaar). Eenparig bestrijdt de commissie
het amendement Bastert (f3 grondbelasting) omdat daar
door het kleine grondbezit geen kiesrecht zou verkrijgen.
Ook het amendement-van Karnebeek (verhooging van
huurprijzen) bestrijdt zij eenparig. Wat het amendement-
Borgesius betreft (2 jaar gebruik van woning recht ge
vende tot kiezen) de meerderheid der commissie is daar
tegen. In de kwaliteit van woning moet een criterium
worden gezocht, niet in het langdurig verblijf in dezelfde
woning noe schamel ook. Een grondbelasting van f 1
geeft een zeer lage categorie van woning aan, waarvan
de bewoning op zichzelf gedurende 2 jaar geen welstand
bewijst.
Wat het amendt -Kuyper betreftde minderheid acht
het niet in strijd met het ontwerp, maar de meerderheid
welomdat het uitsluit aanslag in de belasting. Het
amendement-Borgesius (vrijheid om éénmaal te verhuizen)
wordt ook door de meerderheid der commissie niet be
paald bestreden. Minder is zij ingenomen met het amen
dement-Borgesius (verlaging der huurprijzen), daar de
cijfers van den minister zich aansluiten bij de cijfers der
personeele belasting. Ook het sub-amendement Pyttersen
acht de meerderheid der comm. niet aan te raden even
min als het amendement-Willinge. Eindelijk is de meer
derheid tegen het amendement-Smeenge.
De heer de Baufort (Amsterdam) is voornemens
te stemmen tegen zoo niet alle, dan toch tegen de meeste
en belangrijkste amendementen. Die betreffende den leef
tijd acht hij niet gewenscht en de leeftijd van 25 jaar
het best.
De heer T y d e m a n wil gaarne medewerken met de
regeering en met de door haar gevolgde methode nl. het
attributief kiesrecht met positieve kenteekenen.
De heer A. Mackay verklaart ook tegenover dit
ontwerp bereid te zijn met de regeering mede te wer
ken om een behoorlijk kiesrecht in te voeren. Dit ont
werp biedt daartoe meer kansen aan dan het vorige, dat
bepalingen bevatte die zeer bezwaarlijk waren. Wel be
vat het ontwerp niet alles wat wij wenschten, maar toch
veel, waarmede wij kunnen samengaan.
Wat den leeftijd aangaat, acht spr. dien van 25 zeer
goed aannemelijk. In hoofdzaak is spr. hot met den heer
Kuyper eens, dat het beter is te letten op de personen
dan op de kwaliteiten. Maar aan wien de schuld. Waar
eenmaal in de Grondwet de eisch van welstand en ge
schiktheid is gesteld, moet men naar dien eisch vragen
en nu meent hij, dat hot geen kruidenierspolitiek is om
te zeggen, dat zij, die geld hebben om zeker belasting
bedrag te betalen een vermoeden van welstand hebben.
Bij de belastingwetten hebben wij steeds gevraagdis
hier nog welstand genoeg om belasting te kunnen heffen
en nu dat is beslist, bewijzen die belastingeijfers toch
ook welstand.
De heer Mees behoort tot hen die de leeftijdsgrens
niet hooger en niet lager wenschen te stellen. Wat het
amendement-Borgesius betreft omtrent de woning-conti
nuïteit, dit kenteeken past niet in het tegenwoordig ont
werp. Wat het amendement Kuyper aangaat, dit zet den
mammon de voordeur uit om dien door de achterdeur
weer binnen te laten. Het eischt onderhoud van 't gezin
blijkende uit bewoning naar zekeren huurprijs. Wel
spreekt het van gezinshoofden, maar de kiezer volgens
bet ontwerp-Tak gelijkt veel op den huismanskiezer van
dr. Kuyper.
De heer Heemskerk constateert, dat het amende
ment-Kuyper bijna het geheele debat beheerscht, hij ver
schilt met den heer Pijnappel waar deze belasting be
talen voorstelde als voortspruitende uit het gemeenschaps
gevoel.
Hij dacht, dat de betaling geschiedde uit dwang, omdat
men auders geëxecuteerd wordt. Thans worden allerlei
argumenten ontleend aan de belastingwetten ten betooge
van de juistheid van het voorgestelde kiesrecht, wel een
bewijs van het nadeel der samenkoppeling. Spr. houdt
vol dat onze staatsinstellingen een plutocratisch karakter
hebben gekregen en daartegenover wil het amendement
het ideële stellen van de gezinshoofden, die in eigen on
derhoud voorzien, een beginsel dat ook zich verzat tegen
revolutionaire beginselen.
De heer Heemskerk zegt verder
Dit amendement stelt het ideële op den voorgrond en
het materieele op den achtergrond terwijl het ontwerp
het materieele voorop stelt en het ideële naar achteren
Principieele bezwaren tegen het amendt. heeft spr. niet
vernomen. De kantteekeningen van den heer De Beaufort
beschouwt hij als zoodanig niet. Het waren redeneerin
gen van casuïstiek.
Spr. meent, dat de Miuister het amendt. best kan accep
teeren behoudens redactiebezwaren. Het amendt. bedoelt
niet uitbreiding van kiesrecht. Het erkent alleen het
gezin als grondslag der maatschappij een beginsel van
oudsher dagteekenendedat door de antirevolutionairen
wordt voorgestaan krachtens hun beginsel, maar dat ook
door ieder kan worden beaamd, die woelingen wil voor
komen. Het schijnt dat men dit amendt. niet aan wil
Men heeft het met exceptiën en spot bejegend. Wij zijn
daaraan gewoon. Maar niet altoos zijn de vruchten daarvan
schoon geweest. Wordt dit amendt. verworpen, dau zou
ten slotte daarvan wel eens- een boom kunnen opschieten,
met zeer wrange vruchten.
De heer Heldt heeft wel gezegd dat woningen van f 2
te Amsterdam krotten waren, maar zulks met het oog op
de wet op de personeele belasting. Tntusschen niet alle
woningen van 2 zijn te Amsterdam krotten, maar wel
in 't hartje van de stad. 'Te 's-Gravenhage zijn van 329
woningen 149 slechts van een huurprijs volgens de tabel,
te Rotterdam is dit van 307 maar 67, te Gouda van 399
maar 71 en zoo ook in andere steden. Let men op Rot
terdam, dan is het onjuist te beweren, dat woningen be
neden f 2,50 niet meer gebouwd worden.
De minister van biunenl. zaken constateert
ten aanzien van den leeftijd, dat de Grondwet van 1848
is gewijzigd omtrent dit punt. Die Grondwet was ruim
omtrent leeftijd, maar beperkend ten aanzien van census.
Toen de census werd afgeschaftkwam er sprake van
verhooging van leeftijd. De wettelijke grens wordt nu wel
verhoogd maar de vraag isof de feitelijke grens van
leeftijd wel verhoogd wordt. De gevorderde huurwaarde
wordt zeer weinig gevonden bij mannen van 23, 24 jaar.
De Minister meent dusdat de nu- gedane keuze de
meeste aanbeveling verdient. Het amendt.-Bastert zou de
Minister in hooge mate betreuren. Als onder hen die
een eigen huis hebben, bedeelden zijn, betreurt de Minister
dat de Grondwet hem verbiedtaan die bedoelden het
kiesrecht te geven, want als zij dat bezit niet realiseeren,
dan pleit dit voor hun geschiktheid en van zekere con
servatieve gezindheid. Het amendt.-Van Karnebeek be
strijdt hij als een beperkingdestructief voor de kiezers
die in hooge mate kenmerken van geschiktheid vertoonen.
Het is dus onaannemelijk.
Wat het amendt.-Borgesius betreftheeft de Minister
met de grootste verbazing gehoord, dat dit passen zou in
het stelsel dor Regeeringwant de woning van f 1 grónd-
belasting zal in kleine plaatsen misschien nog eeue
redelijke qualiteit van woningconstataereu, doch.in grootere
plaatsen zal de qualiteit langzamerhand gereduceerd wor
den tot niets. De Minister kan in 2jarige bewoning van eene
slechte woning geen teeken van welstand zien. Het 2e
amendt.-Borgesius (eenmaal verhuizen in 6 maanden) is
eene verzwakking van het kenmerk van het langdurig
verblijf. Gesteld eens dat de Regeering zulke kenmerken
had voorgesteld, wat zou men daartegen zjjn opgekomen!
Het derde amendt.-Borgesius (vermindering hwwrprijzamet
5) gaat ook mank aan een verkeerd begrip Het bezit
van een belastbare woning volgens het personeel is een
kenteeken van welstand, maar nu wil men. beweren, dat
in het stelsel der Regeering een woning, die niet de grens,
bij de personeele belasting gesteld, heeft bereikt, wel die
grens aanwijst. Men kan niet zeggen bij het personeel:
de grens is te hoog en bij het kiesrechtde grens is te
laag. De classificatie der gemeenten is geen volmaakt
werkmaar zij is voor de belasting van meer waarde
dan voor het kiesrechtdaai er nog zoovele andere ge
legenheden zjjn om het kiesreeht te verworven. Dat sr
vele woningen te Amsterdam zijn van.f 2,50. die nog
krotten zijn heeft niet alleen de heer Heldtmaar ook
de heer Gerritsen bij do personeele belasting verzekerd.
Maartoen de heer Heldt zeide de werklieden willen
kiesrechtmaar ook in de belasting bijdragon toen sprak
hij naar 's Ministers hart
De heer Heldt: toen was er sprake van f 1.
Men verwijt der Regeering willekeurmaar op»,
welken grond kan mon een verlaging met 20 pet. ver—,
dedigen Waarom niet 15 of 25 pet. minder Daar helt
amendement staat tegenover het Regeeringsontwerj^ kaa
het daarin niet worden opgenomen.
Dinsdag e half twee zal de Minister zijn red» voortdietten.
Stlerenkeuringen.
Bij de, van wage de Vereeniging tob ontwikkeling
van den landbouw in Hollands Noorderkwartier gehouden
stierenkeuringen hebben de volgende bekroningen, plaats
gehad.
Subsidiënvan 150 elkwerden toegekend aan
tweejarige oudere stieren van de heeren W. vaa der
Oord, Barsingerhorn, J. J. de Wit, Zijpe, P. Koster Az.,
Bobeldijk, K. Tensen Kz., Schellinkhout, D. de Jong,
Zuid- eu Noordschermer, J. Gljjnis., Noordscbermer,
G. Kruseman, Houtrijk en Pokraen, B. Hoogendam, Sloten,
J. Laan Rz., Beomster, J. Meijer, Weespercarspel, D. Wai-
boer en K. A. Kaanbeiden Wieringerwaard.. De stier
van den heer J. J. de Wit wordt gestationeerd te
Purmor, die van den heer K. A. Kaan bij W.v.d. Bosch
te Weespercarspel, de overigen bij de eigenaren.
Aanhoudingspremiën van f 50 werden toegewezen aan
stieren geboren in 1895 van de heeren: G. C'laij, Haring
huizen, C. Koojj, Haringcarspel, J. Kater, Barsingerhorn,
J. J. de Wit, Zijpe, W. Jimmink Dz., Zijpe, S. Mol,
Berkhout, W. Hartog Cz., Schermerhorn, S. de Heer Az.,
Sohermerborn, P. Schneider, Osdorp, J. v. Woudenberg,
IJpolder, H. F. Bultman, J. Oppelaar en P. Zijlmans,
Haarlemmermeer, R,. D. Kaan, IJpolder, T. van Vuuren,
Haarlemmermeer, A. Kooij Dz., Beemster, J. Laan, Zun-
derdorp, R. Nobel en A. de Goede Hz., Beemster,
G. C. Otte, R. de Vries en J. v. d. Bosch, Weespercarspel.
Woensdag, den 20, 's namiddags ongeveer ten 6
ure, werd door de vischkotter »Lizzi" IJ. M. 19, schipper
P. Broek, reeder de heer A. Mulder, IJmuiden in de
haven aldaar binnen gesleept de vischkotter IJ. M. 22,
schipper en eigenaar Klaas de Groot te Kgmond aan
Zee, wiens vaartuig op zee in nood verkeerde door het
breken der voormast. Een en ander liep geheel zonder
ongelukken af.
Barsingerhorn. In de polders Waard en
Groet is het te zien, dat het geregend heeft. Zij leveren
nu, met de vele sehakeeringen van groen, een vorrassend
sehoou aanzien op. De suikerbieten zijn boven den grond;
zij zjjn regelmatig opgekomen. Kale of achterlijke plek
ken zijn op geen enkel veld te vinden. Granen, erwten,
boouen alles staat in deze polders krachtig en veelbe
lovend. De tweejarige karwei bloeit: deze velden zien
er uit alsof een reusachtig crèmekleurig laken zich over
den bodem uitstrektde jonge eenjarige karwei is pas
boven don grond; de regeltjes werden eerst na de regen
tusschen do hoogore en meer uitgewassen erwten- en
boonenregels zichtbaar.
De ansjovisvangst blijft te K o 1 h o r n nog ongunstig,
't Is nog wat vroeganders zou men denkeu dat 't
afgeloopen was. Thans hoopt men nog op een gnnstigen
ommekeer. Geep werd deze week beter gevangen en
voor goeden prijs verkocht, f 10 per tal (200 stuks).
