GrilcLa Schwanhof.
De Volksbank.
1896.
Z 0 N L> A (i
26 JULI.
FEUILLETON.
No. 92. Tweede blad. Acht en Itfegentigste Jaargang.
■er3
(rescliiedenis van een vrouwenhart,
ALkMAARSCHE COURANT.
Deze Conrant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Kater dagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
maanden voor Alkmaar f 0,80j franco door het
geheele rijk 1,
De 3 nummers 0,06. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Prijs der gewone Advertentlên:
Per regel ©,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Telefoornui
Een der instellingen die wij een uitgebreiden werk
kring toewenschenis de coöperatieve volksbank, die
dezer dagen hier ter stede werd opgericht.
Ongeveer drie jaar geleden kwam bij het Departement
Alkmaar der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen de
vraag ter sprakeof het wenschelijk is te Alkmaar een
Volksbank te stichten overeenkomstig den leiddraad, samen
gesteld door de heeren A. C. Wertheim, Mr. H. Goeman
Borgesius en C. J. M. Djjkmans.
Het Departement Alkmaar droeg aan een commissie
op in deze rapport uit te brengen het rapportin de
vergadering van 26 September 1893 uitgebrachtluidde
ongunstig.
De meerderheid dezer commissie adviseerde de resul
taten van andere volksbanken af te wachtendoch voor
alsnog er geen op te richten.
Een der argumentendie tot deze conclusie leidden
was dit
»Het is bekend hoe zorgvuldig iedere bank tracht te
weren een ieder die geld wenscht te leenen maar niet
solide is; en hoe zij daarentegen al hare krachten inspant
om een solide cliëntèle spoedig en goed te bedienen.
Juist die menschen die bij andere credietinstellingeu
niet terecht kunnen zouden zich wenden tot de volks
bank en het zoude juist de taak van deze instelling zijn,
dien breeden zoom van weinig vermogende lieden te hulp
te komen. Nu is daarmede niet gezegd dat zij hunne
verplichtingen niet zullen nakomen de ervaring bij de
hulpbank opgedaan geeft geen recht dit a priori aan te
nemen.
Doch in tegenstelling met de hulpbankzou de volks
bank langer crediet moeten geven en daarin schuilt
een wezenlijk gevaar. Vroeg of laat zou de volksbank
ondervinden dat de geleende geldsommen niet werden
teruggegeven terwijl gerechtelijke vervolging menigmaal
niet zoude baten."
Er was evenwel in gezegde commissie een minderh eid,
die deze bezwaren niet deelde en die een volksbank, mits
goed bestuurd een levensvatbare zaak achtte.
Hoewel de thans gevestigde coöperatieve bank voor
lichting ontving van 't hoofdbestuur der Maatschappij
tot Nut van 't algemeen doch in geenerlei betrekking
staat met 't departement Alkmaar wordt het bedoelde
rapport geciteerd omdat in de aangehaalde zinnen
een juiste gedachte ten grondslag ligt.
Voorop moet echter gesteld worden dat o. i. de con
clusie van 't rapport onjuist isaangezien deze bank
65) van HANS WAOHENHUSEN.
Hoe
XXXVII.
DE HOOG GEPLAATSTE POLITIEBEAMBTE
ZIJNEN PLICHT VERVULT.
Een gelukkig toeval had den hotelhouder, zooals hij
verteld had, gediend, en hem gelegenheid gegeven zich
aan de zaak te onttrekken. Nadat, hij nauwelijks de zaal
verlaten en het gebeurde aan den politie-beambte verteld
had, dien hij in het voorhuis ontmoet had, had deze den
vreemdeling met de oogen van een man van het vak
scherp gemonsterden in hem eenen heer herkend die
hem reeds vaak in een eigen rijtuig was tegen gekomen.
»Baron van Sannaz is uw naam?'' vroeg hij beleefd,
maar afgemeten. »Vergeef mij, wanneer in u even om
uwe papieren moet verzoeken. Von Sannaz toonde zich
zeer beleedigdhij trachtt. een zenuwachtig trekken van
zijn gelaat onder eene voorname houding te verbergen.
De beambte, hoezeer ook met de eigenaardige gewoonten
van verdachte lieden uit lange ervaring bekend, betuigde
nog eens zijn leedwezen, dat hij zijn plicht te volgen had,
want deze man scheen hem toe het type te zijn van een
zuid-slavisch land-edelman, die, zooals de hotelhouder
hem gezegd had, van eeue reis om de wereld terugge
keerd was, zonder zijne nationale eigenaardigheden te
hebben afgelegd. Hij vreesde, een bedenkelijke misgreep
te doen, want hij had dien heer zien rijden in een eigen
rijtuig, dat hij te Weenen van eenen vreemdeling had
gekocht, en zijne kleeding, zijn geheele optreden verrie-
werkelijk in een bestaande behoefte voorzietn.l. in die
van kleine credieten.
Een klein crediet boven 100,of f 200,geeft
zoo weinig verdienste aan den kassier of bankinstelling,
dat het veel moeielijker te verkrijgen is dan een grooter
crediet van 1000,of j 2000,
Aangezien het tegenwoordig niet gemakkelijk valt een
of meer borgen te vinden zijn zij, die weinig middelen
hebbenvrij wel iu de onmogelijkheid om een kleine
som te leenen vooral als de leening eenigen tijd moet
duren.
De hulpbank, gelijk zij to Alkmaar bestaat, voldoet in
deze minderomdat de leener, reeds na 14 dagen moet
beginnen met de aflossing van zijn schuld terwijl de
hulpbanken een mm of meer philantropisch karakter dra
gen, ligt 't voor de hand dat zij liever niet tot vervol
ging bij wanbetaling overgaan dikwijls uitstel geven van
de betalingstermijnen en ten slotte er niets anders opzit,
van de borgen de overgeschoten termijnen in te vorderen.
Het is begrijpelijk, dat wanneer een hulpbank op een
plaats eenigen tijd gewerkt beeft 't aantal van hen, die
zich borg stellen hoe langer hoe schaarscher wordt.
De coöperatieve volksbank daarentegen berust op een
veel beteren grondslag. Gelijk in de Algemeene Gids
van 19 Jnli zeer terecht wordt aangewezen staat niet
de philantropie op den voorgrond maar 't beginsel dat
men zich zelf moet helpen.
De leden betalen een klein entréegeld en storten op
hun aandeelnaarmate ieders financiëele krachten.
In tegenstelling met de hulpbank die bij wanbetaling
zelf en alléén de schade lijdt wordt bij de coöperatieve
volksbank de schade gedragen door de leden gezamenlijk.
Juist het crediet, dat deze bank heeft, steunt op deze
onderlinge aansprakelijkheid pe leden geven gezamenlijk
en solidairdat is ieder voor het geheelden waarborg
van hun bij de statuten bepaalde aansprakelijkheid.
Bij een goed bestuur beteekent die aansprakelijkheid
weinig en wil ieder die gaarne dragen.
Bovendien heeft die onderlinge aansprakelijkheid
zelfs al wordt zij door de statuten beperkt tot een maxi
mum nog dit voordeeldat ieder crediettrekkend
lid zijn uiterste best zal doen om aan zijne verplichtingen
te voldoen.
Gesteld dat bij de hulpbank b.v. een geldleener niet
op tijd zijn aflossing en rento betaaltdan wordt hij
eenige keeren aangemaand en daarmee uit.
Bij onderlinge vereenigingen werkt de vrees om bij
wanbetaling zijn crediet bij alle leden voorgoed te ver
liezen als een uitstekend dwangmiddel.
den den rijken man. Hij verzekerde hem dus opnieuw
van zijn leedwezen, dat bij hem lastig moest vallen,
keek hem daarbij echter heimelijk scherp aan: het eenige
wat hem opviel wat echter ook een spel der natuur
kon zijn was dat de haarwortels op het voorhoofd
en de slapen eenen zoo donkeren, naar boven in het
rood uitstralenden glans vertoonden. Baron Sannaz had
intusschen zijne zelfbeheersching weer geheel terugge
kregen een bitterzoet lachje scheen den beambte te ver
geven. Aan zijn fraaien rooden knevel draaiende, keek
hij voor zich. „Mag ik u verzoeken," zeide hij met
scherpen, ratelenden tongval, »mag ik u verzoeken, u
de moeite te geven, mij naar mijne kamer te vergezel
len. Ik zal daar de eer hebben, u de papieren te too-
nen Ik kon er niet op voorbereid zijn, in de schoone
stad Weenen zoo te worden behandeld, nu ik na eene
lange afwezigheid naar mijne goederen wilde torugkeeren.
Mag ik u dus verzoeken
De voorname gemakkelijkheid van houding, toon en
handbeweging gaf den beambte reeds de halve overtui
ging, dat hier eene dwaling heerschte en al maakte hij
ook bij zich zeiven de opmerking, dat de blik van den
vreemdeling zonderling onrustig flikkerde, misschien liet
zich dit verklaren uit den pijnlijken toestand, waarin hij
plotseling geraakt was. Baron Sannaz ging nu met
trotsch opgericht hoofd hem voor door den grooten gang,
de trappen op en gaf het kamermeisje, dat hem ontmoette,
uiterst onvriendelijk last, de deur van zijn salon te openen.
Vervolgens, ook tegen den beambte de beleefdheid ver
getende, ging hij vóór dezen binnen, wees, terwijl het
meisje de kaarsen aanstak, een stoel aan, legde met
veel deftigheid den hoed op ue tafel, trok langzaam de
handschoenen uit en wierp ze ook op tafel alles met
eene berekende, voorname houding, den beambte intus
schen met geen blik verwaardigende. Deze vond onder-
tusschen zijne positie niet zeer aangenaam, in ieder geval
zeer lastig, wat den vreemdeling geenszins ontging,
waardoor het hem te gemakkelijker viel, om de eens
aangenomen houding te bewaren. Hij nam de gereed
liggende conrant, bood ze lachend den onwelkomen gast
Het bovenstaande is voldoende om duidelijk te maken,
waarom een volksbank meer levensvatbaarheid heeft dan
een hulpbank en ook vermoedelijk talrijke aanvragen
tot lidmaatschap zal ontvangen.
Want terwijl de hulpbank gelijk hier ter stede althans
het geval is dadelijk schulddelging eischtzal de coö
peratieve bank meer doorloopende credieten verleenen.
Daarin ligt het schoone van haar werkkring daarin
ligt voor hen die geen kapitaal hebben het middel er boven
op te komen en dat is de wijze, waarop door haar de
algemeene welstand bevorderd wordt.
Doch in het verleenen van doorloopende credieten schuilt,
gelijk gezegd is in voormeld rapportuitgebracht aan 't
departement Alkmaar, een wezenlijk gevaar.
Oppervlakkig ligt het voor de hand dat de volksban
ken tevens spaarbanken kunnen zijn.
Door een spaarbank er aan te verbinden, verkrijgt men
bedrijfskapitaal. Voorschot en Spaarbank kunnen veilig
samen gaan zoo meent men. Is die meening juist Wij
betwijfelen of het beginsel om deze zusters in dit geval
te verb'mden is goed te keuren.
Want de spaarbank moet ten allen tijde over haar
kapitaal kunnen beschikken zij heeft schulden die steeds
opzegbaar zijn steeds moeten kunnen afloopen ook in
ongunstige tijden. Een kort crediet dus.
En wil de Volksbank goed werkendan moet zij lang
crediet verleenen. Hoewel de acceptaties slechts drie
maanden loopen en dus een geldbelegging vormen die
in rechten op korten termijn opeisebbaar is zou men de
leden in groote ongelegenheid brengen en zich zelf groote
schade berokkenen door het geleende, nadat zij het b.v.
2 of 3 jaar in hun zaken gebruikt hadden, plotseling op
te eischen.
Hoewel veel afhangt van de wijze van bestuur, komt
ons mitsdien voor, dat in beginsel deze vereeniging van
een spaar- en voorschotbank niet zonder bedenking is
tenzij een aanzienlijk reservefonds, gelijk bij 't Landbouw-
crediet gevormd wordtde spaarpenningen afzonderlijk
belegd en niet tot bedrijfskapitaal gebruiktals 't ware
een geheel afgescheiden bedrijf vormen. Voor belegging
van spaarpenningen schijnt ons de Rijkspostspaarbank aan
alle eischen te voldoen en te verkiezen al geeft zij wei
nig rente.
Het gemelde bezwaar, dat misschien aan velen over
dreven voorkomtmaar waarop vele en zelfs groote ban
ken ook in 't buitenland zijn gestruikeld, daarlatende,
meenen wij dat de volksbank een ruim en nuttig arbeids
veld zal vinden vooral in dezen tijd en in onze om
geving.
aan en verzocht, eene der kaarsen opnemende, met vaste
stem, weder op den toon van een zwaar beleedigd man,
die zich in eene vernederende noodzakelijkheid schikt,
om vergunning, hiernaast in zijne slaapkamer zijne pa
pieren te mogen zoeken hij had ze niet zoo voor de hand
liggen, omdat zij hem nog nergens gevraagd warenhij
moest zich dus verontschuldigen, wanneer hij hem eenige
oogenblikken moest laten wachten.
De politie-beambte, met den plaatselijken toestand van
het hotel bekend, wist, dat bedoeld vertrek op den tuin
en den Donau uitzag en geen eigen uitga,ng hadhij
maakte met de courant eene toestemmende beweging,
liet zich in den stoel vallen en keek het blad in of ei
genlijk er over heen, en zag, hoe de deur door hare
eigen zwaarte achter den vertrekkende in het slot viel.
Thans liet hij de courant op de knieën vallen, luisterde
of hij geruisch in het kabinetje kon vernemen en hoorde
werkelijk vermoedelijk het openen van de deur eener
kast. Het was, alsof een sleutel in het slot werd om
gedraaid. Mijnheer von Sannaz zocht dus zijne papie
ren. Ofschoon de wijze waarop hij beneden in den gang
vermeden had hem aantezien, bij den beambte eenige
achterdocht gewekt had, bleef hij toch geneigd, aan de
onschuld van den vreemdeling te gelooveneene gelij
kenis kon hem in dezen onaangenamen toestand gebracht
hebben. Sarmatische, in het algemeen slavische gezichteD
als dit, had hij vaak gezien, toen hij nog dienst had aan
den beneden-Donau Hij keek de kamer eens rond, om
uit de omgeving van den man een besluit omtrent zijne
persoonlijkheid te trekken. Alles getuigde, dat hij een
welvarend man was, doch bij een nauwkeuriger onder
zoek, droegen niet alle voorwerpen dit karakter. Tns-
schen smaakvolle voorwerpen van het toilet en van da-
gelijksche behoeften in het algemeen, wandelstokken met
gouden knoppen, kostbare sigaren-kokers en dergelijke,
ontdekte hij, bij voorbeeld, eene ellendige verbrande en
van de rook zwart geworden tabakspijp, een zeer gewoon
zakmesje, een lang gebruikten steeman-vuurslag, die op
de marmeren consoles van den spiegel lagen, oude be
smeerde papieren, die lang in den zak gedragen waren,
