eo do tentoonsteili
Eet mm
No. 114 Tweede blad.
Acht en IVegentigste Jaargang
1890.
ZONDAG
13 SEPTEMBER.
FEUILLETON.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden voor Alkmaar 0,8©; franco door het
geheele rijk 1,
De 3 nummers 0,06. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Prijs der gewone Advertentiën
Per regel f 0,14. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Telefoonnummer: 3.
Genève is een zeer oude stad, die er splinternieuw
uitziet. Het zou tegen de gewoonte zijn, iets over de
geschiedenis te vertellen en niet met de Romeinen te
beginnenwelnu, Julius Caesar vermeldt in zijn com
mentaren deze plaats reeds in het jaar 58 vóór Christus
heeft hij een brug over de Rhone doen afbreken om de
Helvetiers te beletten naar het zuiden door te dringen.
Overigens vereischt de geschiedenis van deze plaats wei
nig kennis van chronologie, hetgeen voor de geneefsche
schooljeugd aangenaam moet zijn. Van 1290 af trachtten
de hertogen van Savoye de ingezetenen van de toen reeds
bloeiende stad, tot onderwerping te brengen. Dit gelukte
evenwel niet. Twee en een halve eeuw duurde de strijd
tusschen de hertogen van Savoye eenerzijds en de volks
partij anderzijds, over de onafhankelijkheid.
Calvijn was de man door wiens krachtigen invloed
Genève een zelfstandige staat werd. Calvijn stelde een
staatsregeling vast, deed een bestuur kiezenvoerde
strenge wetten in, stichtte een hoogeschool en maakte
Genève een bolwerk van 't protestantisme, een wijkplaats
voor de Pranschen die wegens godsdienstige en staat
kundige redenen uit hun land moesten vluchten.
Gelijk Alkmaar in 1573weerstond Genève in 1602
een beleg. Deze vruchtelooze poging van den hertog van
Savoije om zijn verloren invloed te herwinnen en de stad
te vermeesteren bekend als de »Escalade", wordt nog
jaarlijks feestelijk herdacht.
De geschiedenis van deze republiek, ten tijde der her
vorming gegrondvest, levert dus tal van punten van ver
gelijking op met die van ons land.
Zij wordt hier slechts in herinnering gebracht, omdat
hot van groot belang zou zijn na te gaan welken invloed
die zelfstandigheid en zelfregeering gedurende bijna vijf
eeuwen, op hare inwoners en instellingen gehad hebben.
Zoodanig onderzoek betreffende de welvaart en de intel-
leetueele ontwikkeling der bevolking, het belastingstelsel
de zorg voor de hygiëne enz. zou niet gemakkelijk zijn,
maar zeer zeker de moeite loonen. De vergelijking van
deze stad met een van gelijk zielental ten onzentzou
van groot gewicht zijn.
Zoowel ten opzichte van de vraag in hoever gemeen-
DOOR
ROBERT LOUIS STEVENSON.
13)
»Hebt gij het gehaald schreeuwde hij. »Hebt gij
het gehaald En zijn ongeduld was zóó hevig, dat
hij zelfs zijn hand om mijn arm sloeg en mij trachtte
heen en weèr te schudden. Ik stootte hem van mij af,
daar ik bij zijne aanraking ijskoud werd Wel sir," zeide
ik >Gij vergeet dat ik niet het genoegen heb u te
kennen. Neem plaats, als 't n belieft." En ik
hem daartoe het voorbeeld en zette mij op mijn gewone
plaats, en in eene houding die ik gowoon was tegenover
mijne patienteD aan te nemen, in zooverre als het nach
telijk uur, het gehalte mijner gedachten en de angst
dien de bezoeker mij inboezemde, mij zoude in staat
stellen hem gade te slaan.
»Ik vraag u excuusDr. Lanyon", antwoordde hij
tamelijk beleefd wat u daar gezegd hebt is waar, en
mijn ongeduld deed mij de beleefdheid uit het oog ver
liezen. Ik kom hier in opdracht van uw collega, Dr
Henry Jekyll, omtrent een oogenblikkelijke aangelegen
heid en ik begrijp hier zweeg hij en bracht zijn
hand aan zjjn keel, en niettegenstaande zijn bovenmen
schelijke inspanning, kon ik zien, dat hij zich tegen een
naderende zenuwtoeval verzette »ik begrijp,'' ver
volgde hij met moeite »een lade
Thans echter kreeg ik medelijden met de overspanning
van mijn bezoeker, en wellicht ook met mijn eigen
steeds toeuemende, nieuwsgierigheid.
»Daar is zij, sir," zeide ik, de lade aanwijzende, die
achter een tafel op den vloer stond, en nog met het laken
bedekt was.
Terstond sprong hij er op los, doch bleef in het volgend
oogenblik weder stil staan, en legde zijn hand op zjjn
hart, ik kon zijn kaken op elkander hooren slaan en zijn
tanden klapperen, torwijl zijn gelaat zóó allerakeligst ver
wrongen was, dat ik óf voor zijn leven óf voor zijn
verstand vreesde.
telijke zelfstandigheid wenschelijk is of nietals in
hoeverre de democratie gevaren oplevert.
Want Genève, welks gebied zoo klein is, dat Voltaire
er van zei»als ik mijn pruik schudt, dan bepoeder ik
de geheele republiek'', is een van de weinige plaatsen
waar het volk zelf zijn bestuurders koos en waar sedert
lang een uitgebreid kiesrecht bestaan heeft.
Thans is ieder manspersoon van 21 jaar kiezer.
Het wetgevend lichaam der republiek, het z.g. Grand
Conseil, telt 100 leden, die gekozen worden sedert 1892
volgens het beginsel eener proportioneele vertegenwoor
diging.
Vóór 1892 bestonden er twee groote partijendie
ongeveer in getalsterkte gelijk warende democratische
en de radicaal-liberale partij. De proportioneele ver
kiezing had het gevolgdat in 't Grand Conseil geen
sterke meerderheid de minderheid overstemt, zoodat men
evenmin als in onze Tweede Kamer voorzien kan, welk
lot een wetsontwerp te wachten staat, aangezien geen
partijen mot bepaald omschreven programma's tegenover
elkaar staan, maar verschillende groepen, die nu eens
combinaties links en dan weder rechts vormen.
Een krachtige regeering die met een aaneengesloten
meerderheid verschillende maatregelen doorvoert is er
dus niet.
De socialisten vaardigen 7 leden af, de democraten 30,
de radicalen 40 de katholieken 14 de z. g. nationale
groep 9.
De bevolking van Genève noemt de laatste jaren niet
toe. Zij bedraagt 107000 inwonershetgeen een groot
getal is op zulk een klein gebied, dat vrijwel onvrucht
baar is.
Gelijk gezegd iszon slechts na een veelomvattend
onderzoek kunnen bepaald wordenin hoever voor de
bewoners de zelfregeering goede vruchten afwierp. Doch
zeker is, dat bij oppervlakkige beschouwing de stad een
zeer gunstigen indruk maakt.
Uit de statistiek blijkt dat de gezondheidstoestand der
bevolking gunstiger is, dan in de 50 groote steden van
Europa en Amerika. Het sterftecijfer, 14.7 per duizend
in 1885, is sedert nog gedaald. Er is scherp toezicht op
de hoedanigheid van voedingswaren en dranken, op vac
cinatie en op de fabrieken en werkplaatsen.
Het strekt der bevolking van Geneve tot eer het Roode
Kruis te hebben gesticht. Vandaar dat in 1864 de ge-
»Kom tot n zeiven," zeide ik.
Hij keek mij met een smartelijken grijnslach aan en
alsof hij een wanhopig besluit namrukte hij het laken
weg. Toen hij den inhoud gewaar werdslaakte hij
zulk een luiden snik van onnoemelijke verlichting, dat
ik als versteende van schrik. En in het volgende oogen
blik vroeg hij met een stem, die nu weder vast en regel
matig klonk: »Hebt gij hier een maatglas?"
Ik rees met inspanning van mijn plaats, en gaf hem
het g ivraagde.
Hij dankte mij met een hoofdknik, mat eenige droppels
van het roode tinctuur af, en voegde er eender poeders bij.
Naarmate de kristallen smolten, begon het mengsel, dat
eerst donker rood was geweest, lichter van kleur te wor
den, geweldig te bruisec, en kleine rookwolkjes uit te
straieu. Plotseling hield in een oogwenk het zieden op,
werd de inhoud purperkleurig, en veranderde langzaam
in waterachtig groen.
Mijn bezoeker, die al deze veranderingen met een blik
van voldoening had gadegeslagen, glimlachte, en zette
nn het glas op de tafel, waarop hij zich tot mij wendde
en mij onderzoekend aanstaarde.
»En nu," zeide hij, om den knoop door te hakken
»Wilt gij verstandig zijn? Wilt gij geraden worden?
Wilt ge mij toestaan dit glas in mijn hand te nemen
en zonder een woord te spreken uw huis te verlaten Of
heeft de nieuwsgierigheid u te veel overmeesterd Bedenk
n wel alvorens te antwoorden, want het zal geschieden
zooals gij het verlangt. Indien gij het eerste verkiest,
zult gij blijven, die gij altijd geweest zijt, noch rijker,
noch wijzer, behalve de wetenschap van den dienst dien
gij aan een man in stervensnood hebt bewezen, en die
uw ziel rijker zal maken. Verlangt gi] echter het tweede,
dan zal voor u een nieuw gebied der wetenschap en
vooruitzichten op macht en roem geopend worden en wel
hier in deze kamer, op dit oogenblik en uw oog zal
een wonder aanschouwen om het ongeloof aan Satan
te logenstraffen."
»Sir", zeide ik, een koelbloedigheid veinzende, die ik
waarlijk niet bezat»gij spreekt in raadsels en het zal
u wellicht niet bevreemden, dat ik u ongeloovig aanhoor.''
Maar, ik ben te ver gegaan met bel bewijzen van ou
verklaarbare diensten, dan dat ik zoude eindigen alvorens
het einde te zien."
»Het is wel," antwoordde mijn bezoeker, Lanyon
volmachtigden van de verschillende Europeesche Staten
bijeenkwamen in die staden de beroemde conferentie
slotentengevolge waarvan ambulances in oorlogstijd
neutraal zijn verklaard en voor zieken en gewonden beter
gezorgd kan worden.
Wanneer algemeen stemrecht ter sprake komt is zoo
dikwijls gewezen op de schadelijke gevolgen daarvan in
Frankrijk eu Amerika, dat men Zwitserland wel eens
daartegenover mag stellen te meeromdat zoowel wat
den aard der bevolking betreft, als om geschiedkundige
redeneu, de overeenkomst tusschen dit land eu het onze
grooter is dan b.v. tusschen Nederland en Frankrijk, waar
thans bij gemis aan Napoleons, Russische Czaren worden
aangebeden.
Het treft vooralwanneer men uit Frankrijk komt
hoe de bevolking aan meer vrijheid gewend is en zich
beter weet te gedragen.
Van de 120 politie-agenten die het kanton teltbe
speurt men weinig. Ook niet op de kermis bij welke
gelegenheid dronkenschap evenmin te zien was als ge
drang. Bij de tentoonstelling was, evenals te Amsterdam
het oude marktplein een oud Zwitsersch dorp gebouwd.
Ook daar was evenmin als bij een groot vuurwerk gedrang
of losbandigheid alles niettegenstaande de absentie van
politie. Eigenaardig was het onder meer, dat niemand op
een grasperk liep en evenzeer, dat bijna nergens bordjes
waren, gelijk in onze steden dat 't een of ander ver
boden was. Zelfs in een museum achtte men blijkbaar
voldoende er aan te herinnerendat de voorwerpen aan
de zorg van het publiek werden toevertrouwd.
De tentoonstelling (35 hektaren groot), die dit jaar te
Genève gehouden is van Mei tot October, die zonderling
genoeg in ons land voor zoover wij weten in 't geheel
de aandacht niet trok, was bij uitstek bezienswaardig.
Vooral wat betreft het onderwijs, viel er veel uit te lee-
ren en zou hot voor hen, die zich aan 't ambachtson-
dorwijs wijden, wel de moeite waard zijn geweest daarmede
hun voordeel te doen.
En niet slechts het ambachtsonderwijs schijnt voortref
felijk, naar de tentoongestelde meubelen, teekeningeu,
machineriën en kunstvoortbrengselen te oordeelen, maar
ook het lager onderwijs het werk der leerlingen was
zoodanig gerangschikt, dat de keurig ingebonden school
schriften gemakkelijk konden doorbladerd worden.
Van de zes millioen francs jaarlijks op de begrooting
herinner u uwe geloften wat nu volgen zal blijft on
der het zegel van ons beroepsgeheim. En nu gij, wiens
standpunt tot nu toe zoo beperkt eu materialistisch was,
gij, die de waarde van hervormende dranken hebt geloo
chend gij die uw meerdere hebt beschimpt, zie toe
Hij bracht het glas aan zijne lippen en dronk het met
een enkelen teug ledig. Er volgde een kreet hij wag
gelde, wankelde, greep zich aan de tafel vast, met wijd
gapenden mond naar lucht snakkende en terwijl ik dit
zag, had er naar ik mij verbeeldde een verandering plaats,
hij scheen te zwellen, zijn gelaat werd plotseling zwart
en de kleederen schenen te verdwijnen en te veranderen,
en in het volgend oogenblik was ik overeind gesprongen
en week naar den achterwand terug, terwijl ik mijn arm
ophief om mij, in radeloozen angst, tegen dit wonder te
beschermen.
»0 God, o God," gilde ik onophoudelijk, want daar
stond voor mijne oogen, bleek en waggelend, half in on
macht, en met zijn handen voor zich uitgrijpende, even
als een mensch die uit den dood herrezen was. daar
stond.Henry Jekyll.
Wat hij mij in het volgend uur verhaalde, kan ik niet
van mij verkrijgen op het papier te zetten. Ik zag wat
k zag, ik hoorde wat ik hoorde, en mijn ziel werd er door
gewond; en nog thans zelfs, nu deze verschijning van
voor mijne oogen verdwenen is, vraag ik mij zelf af,
of ik het geloof, en kan daar geen antwoord op vinden.
Mijn leven is verwoest, de slaap heeft mij verlaten, de
doodelijkste angst bezielt mij bij dag en bij nacht, ik
gevoel dat mijn dagen geteld zijn, en dat ik ter dood
.veroordeeld beuen toch zal ik als een ougeloovige
Sterven. Wat de zedelijke snoodheid betreft die dozo
man voor mij ontsluierde, daaraan kan ik zelfs met tra
nen van medelijden, niet zonder afschuw terugdenken.
Ik wil slechts één zaak zeggen, UttersoD, en dat zal,
(indien gij het zult kunnen gelooven), meer dan vol
doende zijn
Het schepsel dat dien nacht rnjjn huis binnenkroop
was, volgens Jekyll's eigen bekentenis, bekend onder
den naam van Hyde en werd door het geheele land te
vergeefs gezocht, als de moordenaar van Carew.
Hastie Lanyon.
