De feestmng m 8 Ocioaer.
Buitenland.
No. 123. Tweede wad. Acht en Wegentigste Jaargang,
1896.
ZONDAG
4 OCTOBER.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden voor Alkmaar 0,80; franco door het
geheele rijk 1,
De 3 nummers f 0,06. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Prijs der gewone Advertentlën
Per regel f 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Telefoonnummer3.
In het begin dezer eeuw heeft, volgens Hofdijk, door
verlamming van den nationalen zin onder patriottischen
en franschea invloed, deze feestdag opgehouden.
Te Leiden daarentegen werd de ontzetting trouw jaar
lijks hordac'nt.
Het is wel mogelijk dat men in 1795, toen het
Fransche leger onder Pichegru de inwendig verdeelde en
bedreigde republiek binnentrad en overal met gejuich
werd ontvangen, geheel onder den indruk van de denk
beelden der revolutie, weinig meer gevoeld heeft voor
historische herinneringen en dus ook niet de moeite
waard vond den 8 October te herdenken.
De vreugde in dien tijd, de stadhouder was 18
Januari 1795 naar Engeland gevlucht, moet aanste
kelijk geweest zijn. Ieder danste om den vrijheidsboom
en de Alkmaarders dansten mee.
De in koper gegraveerde plaat, die thans nog in het
stedelijk museum aanwezig is, bewijst wel, hoe heugelijk
de gebeurtenissen werden geacht. Een dameskoor staat
rechts en een spreker staat links van den vrijheidsboom,
die prachtig met schilden versierd is.
De opgewondenheid was zoo groot, dat de curatoren
der Latijnsche school wegens veelvuldige bezigheden, door
de gezegende komst onzer Fransche broeders veroor
zaakt, besloten noch examens noch promoties te houden.
Geheel verloren ging de acht October-viering niet
immers van het jaar 1787 wordt vermeld dat Mr.
Lucas Dijl voor de leden der sociëteit .voor een en on
deelbaarheid" eene redevoering in dichtmaat hield.
Ook 8 October 1799 werd hier ter stede gevierd, maar
meer ter eere van het vertrek der Engelschen en Russen
't jaar te voren, dan wel ter eere der gebeurtenissen
van 1573.
Doch dan komt er een tusschenruimte, waarin niets
dienaangaande geboekt staat.
Het was de burgemeester van Alkmaar, Nicolaas van
Foreest van Petten, die 8 October 1814 de order gaf
de vlaggen uit te steken en het carillon te bespelen.
Ook richtte hij eene aanschrijving aan de Predikanten
om, daags na den ontzetdag, dat feit uit de vaderlandsche
geschiedenis te herdenken.
Van 1814 tot 1860 bleef evenwel de ontzetdag geheel
vergeten.
In 1859 kwam in de vergadering der Maatschappij
tot Nut van 't Algemeen, op voorstel van Dr. J. J. de
Gelder ter sprake om de jaarlijksche herinnering aan
den 8sten October 1573 wederom te verlevendigen.
Het Nut van 't Algemeen werkt, als echt Nederlandsche
instelling, steeds door middel van commissies, die advies
geven.
De commissie in dit geval bestond uit Mr. W. van
der KaaijMr. J. A. KluppelJ. van der Sluijs Veer,
A. Meeter en den voorzitter, Dr. J. J. de Gelder.
Staande de daarop volgende nutsvergadering, deelde
de heer P. Spanjaardt mede, dat de Rederijkers-kamer
Bilderdijk het plan had op 8 October een nieuw histo
risch drama op te voeren, getiteld »het beleg van Alk
maar".
Ditzelfde drama door Hofdijk geschreven in 1860
wordt 8 October aanstaande opgevoerdevenals teen
door de rederijkerskamer Bilderdijk.
Het drama van Kennemerlands dichter kan in tweeër
lei opzicht een historisch stuk worden genoemd: ten
eerste omdat het geschiedkundige tafereelen bevat en ten
tweede omdat het zelf reeds 36 jaren oud is.
Het plan was dus gemaakt om een feestviering te
houden bestaande in het uitsteken der vlaggen van
openbare gebouwen en particuliere woningen het caril
lon van den Waagtoren te bespelen, een muzikale optocht
en een feestrede te houden en aan den commandant der
schutterij te vragen zijne troepen te inspecteeren om 12
uur, vuurwerk 's avonds enz.
Aan den Raad der gemeente verzocht men de goed
keuring tot de feestviering.
De Raad weigerde zijn medewerking.
De heer Krabbendam met 84 ingezetenen richtte het
verzoek op dit weigerend besluit terug te komen.
Het raadabasluit van 22 Augustus hield in »dat de
redenen welk* i» 't laatst der voorgaande eeuw hebben
geleid tot afschaffing of achterwege lataa aener openbare
feestviering van den dag van Alkmaar's Ontzet in 1578,
nog bestaan namelijk het grondbeginsel der staatsrege
ling van 1798 en de sedert opgevolgde grondwetten, dat
aan alle kerkgenootschappen gelijke bescherming wordt
verleend en de belijders der onderscheidene godsdiensten
allen dezelfde rechten genieten eene bescherming en
rechten welke zonden worden gekwetst door van ge
meentewege dat is, het openbaar gezag, weder eene feest
viering in 't leven te roepeD."
Tengevolge van dit Raadsbesluit nam het gemeente
bestuur aan de feestviering geen deel en bleef niets anders
over dan op huiselijke wijze in het lokaal van den heer
Switzar bijeen te komen.
Daar hield de heer Hofdijk de redevoering, getiteld
»ter Vierdag Gerechtigd", die veel pennen in beweging
bracht.
De toespraak lokte een aanval uit van Alberdingk
Tbijm en een weerlegging van Mr. Willem van der Kaay
en van Hofdijk zelf.
Toen de gedenkdag eenmaal goed geslaagd was be
sloot de commissie zich permanent te verklaren.
In 1861 organiseerde zij eene tentoonstelling van oud
heden en gedenkstukken betref!mdo de gebeurtenissen
in Holland, Zeeland West-Friesland en Utrecht gedu
rende den onafhankelijkheidsstrijd tegen Spanje.
De heer C. P. Bruinvis rangschikte de voorwerpen
Dr. J. J. de Gelder, secretaris der vereeniging, sprak bij
de opening»dat licht éénmaal een gedenkteeken verrij
zen zou aan 't oord waar Alkmaar streed voor vrijheid,
goed en bloed en met God voor Nederland overwon."
Het eerste bestuur der ontzet vereeniging bestond uit
de heeren P. Spanjaardt, Dr. J. J. de Gelder, Mr. W.
van der Kaay, 0. W. Bruinvis, J. J. Siemerink Schaap,
E. Masdorp, A. Swart, Joh. Roem en J. Liekeles Oebles.
Het moet voor Dr. de Gelder, die jaren lang de ziel
van deze en dergelijke vereonigingen was, een groote
voldoening zijn geweest, dat het derde eeuwfeest zoo
schitterend slaagde; toen Willem III den sluitsteen van
het Monument, tevens herinnering aan zijn bezoek, den
8sten October 1873 gelegd heeft.
Het scheen ons thans niet geheel onnoodig in herin
nering te brengen, enkele bijzonderheden omtrent den
ontzetdag, waarvoor thans, waarom te verbloemen
niet meer die opgewektheid heerscht, als vroeger.
Had men vroeger eenige tegenwerking te verduren,
dit schaadt minder, dan gebrek aan belangstelling. Toch
zou het bij meer algemeene medewerking, hier evengoed
als te Leiden, gemakkelijk vallen het deel der burgerij,
dat waarlijk niet te veel vermaken heeft op 8 October
een genoegelijken dag te bezorgen.
De medewerking die de Rederijkerskamer Bilderdijk
verleent, door de uitvoering der tafereelen van Hofdijk,
den avond te voren verdient daarom alle waardeering.
Laat ons hopen, dat de ontzetvereeniging, dank zij dien
steun in ledental dit jaar vooruit gaat.
Want 't zou niet goed zijn, dat langzamerhand de
herinnering verloren ging van een feit van groote betee-
kenis in de geschiedenis, juist in de plaats waar het
voorviel. Gelijk een Fransch historicus Charles de Ma-
zade (onpartijdigheidshalve hier aangehaald) gezegd heeft,
was 't ontzet van Alkmaar het meest dramatische en be
slissende oogenblik in den strijd om de zelfstandigheid
van 't Nederlandsche volk het oogenblik waarop ver
bleekt de fortuin van een overheersching die zich onover
winnelijk achtte en waarop de bloem verwelkte der
Spaansche legermacht.
Zij die de ontzetvereeniging hebben gesticht, waren
innig overtuigd, dat de bnrgerjj dezen dag in herinnering
moet houden. Hadden zij ongelijk
BEBGIE. Met beslistheid wordt te Brussel tegen
gesproken dat koning Leopold met lord Salisbury een
overeenkomst zou hebben getroffen over het bezetten
van Lado door Belgische troepen.
DUITSCMjAWD. De vraag, of Duitschland zal
toetreden tot den internationalen Bond tot bescherming
van den industrieelen eigendom is een nieuw stadium
ingetreden. De rijkskanselier, prins Hohenlohe, heeft bij
gelegenheid van een audiëntie aan dr. Martins en den
afgevaardigde Böttinger de verzekering gegeven dat de
regeering de vraag der aansluiting nogmaals aan een
grondig onderzoek zal onderwerpen. Als reden daarvoor
wordt opgegeven dat de omstandigheden thans voor een
deel anders zjjn dan vroeger.
De werkstaking der korendragers te Hamburg is
feiteljjk geëindigd. De schepen, die midden in de haven
liggen, zullen nog tegen de oude loonen worden gelost;
voor de sedert Woensdag aangekomen schepen geldt het
tarief van 50 pf. per tononverschillig of de lading al
dan niet gemengd is.
EGYPTE. De Engelsche regeering laat door Renter's
Agentschap bekend maken, dat de expeditie in Soedan
dit jaar niet verder voortgezet zal worden. De geheele
provincie Dongola zal bezet blijven. Korti en El Debbeh
twee strategische punten aan den weg van Dongola naar
het Zuiden, krijgen een vast garnizoen. [Gewapende
Roomers zullen op den Nijl patrouilleoren om den vijand
in het oog te houden.
Men is voornemens de provincie Dongola te reorganisee-
ren en onder beheer van Britsche en Egyptische ambtena
ren te stellen. Er zal een politiekorps worden opgericht,
maar overigens zullen geen troepen aan de zuidgrens
blijven behalve een afdeeling genie en de manschappen
voor de bediening van Maxim-kanonnen.
Men verwacht geen aanval van de Derwischen op
Dongolamaar in allen gevalle vertrouwt men dat het
Egyptische garnizoen in de provincie sterk genoeg zal
zijn om (een voorwaartsche beweging van den vijand af
te slaan.
EAGEIiAAD. Heden (Zaterdag)avond zullen de
czaar en de czaritsa Balmoral (het buiten der koningin)
verlaten en zich rechtstreeks naar Porthmouth begeven.
Daar zullen de prins van Wale3 en de hertog van York
van de Russischo majesteiten afscheid nemen. Maandag
morgen aanvaardt het keizerlijk jacht de reis naar Cher
bourg. Een gedeelte van het Britsche Kanaal-eskader zal
het tot op 30 Engelsche mijlen van Cherbourg uitgeleide
doen. Daar zal het Fransche Atlantische eskader den
czaar opwachten. Waarschijnlijk zal het Russische kei
zerpaar de reis met de .Poolster" maken, aangezien de
.Standaard" te lang is om aan de kade te Cherbourg
komen.
Czaar Nicolaas en zijn gemalin zullen tijdens hun
verblijf in Duitschland een bezoek brengen aan keizerin
Friedrich te Cronberg.
De czaar heeft lord Salisbury begiftigd met de An-
dreasorde en den hertog van Connaught gesteld »h la
suite" van het regiment dragonders van Kieffwaarvan
de prins van Wales chef is.
Een afdeeling troependie te Belfast scheep zou
gaan naar Soedan werdvolgens de .Evening News",
met steenen geworpen door een volksmenigte van onge
veer tweeduizend man. Twee soldaten werden in het
water gedrongen of sprongen wellicht uit eigen beweging
er inde politie bracht hen weer op het droge De
konstabels maakten aan de rustverstoring spoedig een
einde6en hunner werd daarbjj ernstig gekwetst.
Hengelwedatrijd.
Zondag is te Parijs een hengelwedstrijd gebonden.
Er waren 226 deelnemers180 aan den oeverkant en
46 in schuitjes. Maar zij waren niet gelukkig. Er waren
212 die niets vingen. De prijswinner haalde 10 kleine
vischjes op. Hij kreeg oen zilveren medaille en de 13
overigen die iets gevangen hadden werden ook beloond.
De wedstrijd bood een aardig schouwspel aan voor de
groote menigte kijkersdie langs de kade en op de
bruggen stonden geschaard.
De kijkers vonden ook ondanks het eenigszins een
tonige van het werk nog aleens stof tot vermaak b. v.
als een hengelaarna lang geduldig wachten eindelijk
beet had en voor de oogen van het in gespannen ver
wachting toeziend publiek een of ander vod of een klein
grondeltje ophaalde.
Een vischmaaltijd besloot de feestelijkheid. Maar gelukkig
voor de hengelaars werd daar ook nog wat anders dan
het door hen gevangene voorgediend. Want de 226 hen
gelaars hadden met hun allen maar 750 gram visch op
gehaald
Door de Vereeniging tot veredeling van
rundvee, gevestigd te Hoogkarspel, werd den 28
Sept. op het terrein van den heer D. Visser Wz. aldaar
de jaarlijksche tentoonstelling gehouden.
Ingezonden waren 3 vaarzen, 16 hokkelingen, 10 kalven,
2 aaderhalfjarige stieren en 4 stierkalven. Voor de beste
vaars werd de le prijs toegekend aan den heer P Stapel,
de 2e aan den heer D. Visser Jz. Voor hokkelingen
ontving de heer P. Heuvel den lsten en de heer K. de
Jong den 2den prijsvoor kalven de heer D. Visser Jz.
den lsten en de heer C. de Jong den 2den prijs. Aan
de stierenvereeniging werd de 1ste prijs toegekend voor
een anderhalfjarigen stieraan den heer P. Heuvel de
lste prijs voor een stierkalf en aan den heer C. Brandei-
de 2de.
De ingezonden stierkalven waren allen zeer goede
exemplaren de hokkelingen echter waren over het ge
heel minder goed dan het vorige jaar wat mogelijk toe
te schrijven is aan den drogen zomer. Keurmeesters
waren de heeren P. Kok en i. Schouten van Westwoud
en P. Visser van Andjjk.
Bniahrood.
Een uitstekend geleerde, de heer Burger, heeft
naar aanleiding van dit onderwerp een zeer belangwek
kend geschrift openbaar gemaaktwaarin hij zich be
roepende op erkende wetenschappelijke mannen als de
heeren WurtzPayen Dumas enz., aantoont dat het
witte brood slechts brood van stijfsel isontdaan van de
