No. 130.
Acht en RTegentigste Jaargang
1890.
WOENSDAO
21 OCTOBER.
Gevonden U oor werpen.
Amsterdamsche Brieven.
EEN OFFER.
FEUILLETON.
ALKMAARSCHE C011IAAT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Katerdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden voor Alkmaar f 0,§0; franco door het
geheele rijk 1,
Do 3 nummers 0,06. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Prijs der gewone Advertentlën
Per regel O,IA. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERHs. COS-
TER ZOON.
Telefoonnummer3
Te bevragen aan het bureau van politie op werkdagen
des morgeus tusschon 9 en 12 uur
Een lap voering een meseen breikous eeu muil
korf een sleutel een portemonnaie een kinderzakje
een bonte kraag.
AlkmaarDe Commissaris van politie voorn.,
17 Oct. 1896. S. M. S. MODDERMAN Jr.
XXII.
Het streven van den amsterdamschen burgemeester
om alle belangrijke vraagstukken sinds korter of langer
aanhangig af te doen voordat rar. Treub den professo
ralen zetel gaat innemen maakt het ambt van arnster-
damsch kroniekschrijver tot alles behalve een siueqjire.
Deze week verleende de Alkm. Ct. ons reeds gastvrijheid,
maar niettemin moeten wij daarom andermaal verzoeken
in het Gemeenteblad is een voordracht opgenomen om de
gasfabrieken in eigen exploitatie te nemen en waar
schijnlijk zal de gemeenteraad daarover reeds Woensdag
a.s. te beslissen hebben. Aan die voordracht zij deze
correspondentie gewijd.
De gasconcessie is al sinds vele jaren voor al wat zich
in de hoofdstad radicaal noemt een steen des aanstoots
geweest. In de dagen toen de kiesvereeniging «Amster-
dam" nog bloeide en in hare vergaderingen scherpe
critiek werd geoetend op de daden van de lands- en
stadsregeermg hadden de aanvallen op de gas-, telefoon-
en tramconcessie altijd het meeste succes. Sinds die
critiseerende hoeren beloond zijn met zetels op het Biunen-
en Prinsenhof, bebooren deze meetings wel is waar tot
hetjj verledeue maar de antagonie tegen de Imperial is
gebleven. In zijne zitting van 20 Juni van het vorig
jaar droeg de gemeenteraad dan ook aan burg. en weth.
op aan deze onderneming mee te deelen, dat de gemeonte
het voornemen had om de haar verleende concessie met
1 Augustus 1897 in te trekken.
Destijds werd niet uitgemaaktwat de gemeente na
dien datum zon doen. Drie wegen stonden haar open
of zij kon aan de Imperial een nieuwe concessie verleenen.
öf zij kon die schenken aan een andere ondernemingóf
zij kon overgaan tot de exploitatie in eigen beheer. Om
in dezen advies te verkrijgen werd door burg. en weth.
eene commissie beDoemd bestaande nit de heeren mr.
Trenb Lambrechtsen directeur der afdeeling Publieke
Werken, Wittop Koning, assistent-ingenieur van het
gasbureauen Knottenbeltinspecteur der gemeente-
financiën. Deze commissie kwam na een degelijk onder
zoek in het laatst der vorige maand met haar arbeid
gereed en zij heeft aan bnrg. en weth. voorgesteld: 1°.
om de gasfabrieken in eigen exploitatie te nemen2°.
den gasprijs van 1 Januari 1898 vau 9 cent per M3. te
verlagen tot 7 cent en voor gas dat niet tot verlichting
dienttot 5 cent; 3°. aan de Imperial voor de overname
der fabrieken uit te keeren een bedrag van f 16.950.000
4°. daarvoor een 3 °/0 leeniug van ƒ17.500.000 te sluiten;
Roman van
H. RIDER HAGGARD.
11)
»Ja, dat hebben wij van morgen in de bijbellezing
gehoord," zei Henry: «Gij dwaas! Hetgeen gij zaait
wordt niet levend, tenzij hot dood zij."
»0, ik weet dat die gedachte ond is," antwoordde zi]
verlegen, »en wat ik meen druk ik zeer slecht uit, doch
deze waarheden schijnen ons altijd nieuw toe, wanneer
wij ze op ons zelf toepassen. Er komt in ons een denk
beeld op, dat duizend jaren geleden het gemeenschappe
lijk eigendom der menschen is geweest en wij meenen,
dat wij een groote ontdekking hebben gedaan. Dat komt,
veronderstel ik, omdat er eigenlijk geen nieuwe denk
beelden zijn en ieder moet toch werken aan zijn eigen
heil. Ik bedoel niet alleen in geestelijken zin. De gedach
ten en gevoelens van anderen kunnen ons niet helpen,
al zijn ze ook zoo ond als de wereld doch wanneer wij
ze denken en voelen zullen ze nienw voor ons zijn gelijk
de lente. Een moeder heeft haar kind niet minder lief,
omdat millioenen moeders voor dien tijd de hare hebben
liefgehad."
Henry deed geen poging om dit gesprek voort te zet
ten. De denkbeelden dezer dame waren, zooal niet nienw,
dan toch aardigdoch hij hield niet bijzonder veel van
discussies over zulke metaphysische onderwerpen, ofschoon
hij er evenals andere intelligente mannen eenig belang
in stelde.
»U is zeer godsdienstig, nietwaar, miss Bevinger?"
vroeg hij.
«Godsdienstig? Hoe komt n daar zoo bij Neen ik
won, dat ik het was. Ik geloof zekere dingen en ik tracht
godsdienstig te zijn dat is alles I"
en 5°. het salaris van den a.an te stellen directeur der
gemeentelijke gasfabrieken te bepalen op ƒ6000 en dezen
het vooruitzicht te geven op een maximum-tantième van
2000.
Dat zijn de conclusiesmaar het rapport zelf dient
nog nader beschouwd. Daarin wordt eerst nagegaan
op welke van de twee in art. 29 der concessie genoemde
wijzen de schadeloosstelling aan de Imperial toe te ken
nen moet worden berekend hetzij het gemiddeld bedrag
der zuivere inkomsten van den concossionaris over de
zeven laatste jaren hetzij den kostenden prijs der over
te nemen werken. Volgens den eersten maatstaf zon
deze som zijn 15.670.544,38volgens den tweeden
16.059.422,79 een verschil alzoo van j 388.878,41.
Ter voorkoming van processen adviseert de commissie
het -«hoogste bedrag uit te keeron.
Bij de berekening der ontvangsten kwam vooral de
bij de Imperial waargenomou daling der productie ter
sprake. Men wijt dit niet aan de concurrentio van het
electrisch lichtmaar in hoofdzaak aan het gebruik van
verbeterde gasbesparende branders en in het bijzonder
aan het toenemend gebruik van gasgloeilicht. Dit zal
echter op zijn beurt weer tot vermeerdering van het
gasverbruik leiden. De productieprijs van een M3. gas
voor de gemeente zal volgens de berekening hoogstens
2,69 cent kosten. Op dien grondslag zou de gemeente
een saldo ontvangendat slechts 30.000 minder is
dan hetgeen zij krijgt onder de werking der concessie
aan de Imperial.
Dit alles geldt voor een gasprijs van 9 cent. De cijfers
worden natuurlijk heel anderswanneer men dezen prijs
tot 7 cent vermindertgelijk het voorstel luidt. Men
verwachtdat alsdan het gasverbruik tot ongeveer gelijke
hoogte zal stijgen als te Rotterdam maar zelfs in dat
geval zal de gemeente op den duur circa f 94.000 min
der ontvangen.
Voordat deze voorstellen bij den Raad werden inge
diend stelden burg. en weth. zo in handen vau de
Commissie van Bijstand in het beheer der Publieke Wer
ken en van die voor Financiën. JEerstgenoemde commissie
schonk haar adhaesie aan de voorgestelde conclnsiën met
dien verstande echterdat zij zich niet uitsprak over
de finaucieele gevolgen van het voorstel en eenig voor
behoud maakte ten aanzien van de voorgestelde prijsver
laging van het gas. De wenschelijkheid van znlk een
verlaging stond bij haar vastmaar zij vond het niet
geraden dat de Raad in dezen geest eea definitief be
sluit nam zoolang de te benoemen directeur niet een
nader onderzoek had ingesteld.
Ook de Commissie voor de Financiën waarschuwde
voor overijlde besluiten. Zij achtte 't bij den tegenwoor-
digen stand van de geldmarkt niet doenlijk een 3 pet.
leening van 171/2 millioen tegen een aanneembaren koers
te plaatsenmen kon wel verplicht zijn den rentevoet
op 31/ï pet. te bepalen en dan zon de begrooting heel
anders uitkomen. Met het oog daarop ligt 't wel voor
de hand dat verschillende leden er toe overhelden om
een poging te doen met de Imperial tot een vergelijk
te komen. De commissie vereenigde zich dan ook ten
»Ik sloeg van morgen in de kerk nw gelaat gade en
zoodoende kwam ik op die gedachte, of liever kreeg ik
er de zekerheid van."
Zij bloosde en zei: «Waarom vraagt U het U gelooft
ook in onzen godsdienst, niet waar?"
«Ja, dat doe ik. En ik geloof, dat u weinig mannen
van ons vak znlt aantreffen, die het niet doen mis
schien wel, omdat zij zich door de voortdurende aanra
king met de krachten en de gevaren der natuur afhan
kelijk voelen van een onzichtbare, beschermende macht.
Naar mijn ondervinding hebben alle menscholijke wezens
behoefte aan godsdienst onder den een of anderen vorm.
Ik heb nog nooit iemand gekend, die gelukkig was in
zijn gemis aan godsdienst."
«G dsdienst brengt niet altijd geluk, zelfs geen vrede",
zei Emma. «Mijn ondervinding is niet groot doch ik
heb het bij mijn eigen vader gezien. Ik geloof Diet, dat
iemand godsdienstiger kan zijn dan hij en toch is hij
niet gelukkig en toch is hij bang voor den dood, welke
voor mij niet zooveel verschrikkelijks heeft."
«Ik geloof, dat nw vader een zeer zenuwachtig man
is," antwoordde Henry«en de voorwaarden, waaronder
hij en n geleefd hebben, znllen waarschijnlijk zeer van
elkaar verschillen. Ieder voelt deze dingen volgens zijn
temperament."
«Ja, hij is zenuwachtig", zei zijen daarna alsof zij
van onderwerp wilde veranderen, riep zij eensklaps nit
«Zie, daar is de zeeHoe schoon Deed het u geen
verdriet, kapitein Graves, toen u haar moest verlaten
Zij waren door een laan gegaan, welke gebruikt werd
voor het vervoer van zand en keien van de baai, en
hadden de kalkachtige helling bereikt, die bekend was
als de Klip. Beneden hon lag een breede strook zand,
waarover het zeewater zich rimpelde bij hoog getij, en
een eind verder lag de groote, blauwe oceaan.
De zon brak door de wolken en wierp een breede
lichtstreop over de zee.
«Het speet mij wel, dat ik haar heb moeten verla
ten 1" zei hij, starende naar het hem zoo goed bekende
water; en bijna hartstochtelijk vervolgde hij«Het beeft
slotte met het denkbeeld om op de volgende grondslagen
onderhandelingen met deze gasfabriek aan te knoopen
1°. aanmerkelijke verlaging van den gasprijs, b.v. tot
7 cent per M3. voor lichtgas en 5 cent voor gasdat
niet dient tot verlichting
2°. uitkeering door de Imperial aan de gemeente van
een minimam-bedrag gelijkstaande aan het bedrag, dat
thans aan de gemeente reeds ten goede komt.
Mocht hiertegenover worden bedongen eene verlenging
van den duur der than3 gewijzigde concessie, dan zou
die verlenging slechts kunnen worden toegestaan onder
voorwaarde, dat de gemeente, na verloop van een niet al
te langen termijn, te allen tijde bevoegd zal zijn de fa
brieken te naasten tegen nitkeering van de tegenwoor
dige kapitaalswaarde, zonder betaling van eenige premie,
doch met vermindering van een vast te stellen jaarlijksch
aflossingspercentage. Alleen wanneer de Imperial zich
niet naar die wenschen wilde schikken zon de commissie
tot gemeente-exploitatie adviseeren, behoudens natuurlijk
het te berde gebrachte over de prijsverlaging en het ren
tetype.
Al die rapporten kwamen bij B. en W. in en werden
door hen overwogen. De uitslag was, dat zich een meer
derheid en een minderheid in het college vormde. De
meerderheid heeft thans het voorstel tot eigen exploitatie
gedaan, maar daarbij wordt tevens door haar gezegd,
dat zij, indien do Imperial alsnog voorstellen aan de
gemeente doet, zich voorbehoudt, zoo noodig, de voor
dracht door eeu nadere aan te vullen.
Of de gemeenteraad tot het nemen in eigen beheer
zal overgaan Wij betwijfelen het sterk. De argumenten
voor de naasting zijn al zeer zwak. Zelfs al blijft de
gasprijs gelijk en leent men voor slechts 3 procent, dan
nog heeft de gemeentelijke schatkist nadeel en groot zal
dat nadeel zijn, wanneer de prijs verlaagd en de rente
voet hooger wordt, 't Lijkt wel heel aardig, dat het gas
goedkooper wordt, maar wanneer het gevolg daarvan is,
dat de plaatselijke inkomstenbelasting of het aantal opcen
ten op het personeel verhoogd wordt gelijk de com
missie van 26 Juni '95 nu reeds voorspelt zal het
finaucieële voordeel voor de ingezetenen bitter klein zijn.
Voor ons is het voorstel der eigen exploitatie niet veel
meer dan een krachtige aanporring om de Imperial wat
water in haar wijn te laten doen. Zij is, blijkens een
schrijven aan den burgemeester, tot onderhandelen bereid
en nu haar het mes zoo op de keel wordt gezet, zal zij
om de eene concessie de andere doen. Dit is, naar het
ons toeschijnt, de beste oplossing en beide partijen kun
nen daarmee tevreden zijn.
Hoe echter de beslissing van den gemeenteraad nit-
valle uit hetgeen nu reeds bekend geworden is, valt
een leerrijke les te putten, 't Is zoo gemakkelijk om in
vergaderingen op zich verrijkende concessionarissen af te
geven, maar als men de zaken eens gaat ontleden komt
men zoo licht tot een ander resultaat. De Imperial moge
wellicht in staat zijn, haar prijzen wat te verlagen, maar
er is geen sprake van, dat hare onderneming voor haar
een onuitputtelijke goudmijn is.
Na de raadsvergadering hierover nog een enkel woord
meer.
mij bijna het hart gebroken. Ik had mijn betrekking
lief zij was alles voor mij, daar was ik iemand en ik
had een vooruitzicht voor mij nu ben ik niemand en
heb in 't geheel geen vooruitzicht.
Hij zweeg.
«En waarom hebt u haar verlaten vroeg zij.
„Om dezelfde reden waarom wij allen dingen doen,
die ons onaangenaam zijn omdat het mijn plicht was.
Mijn broeder stierf en mijn familie verlangde naar mijn
tegenwoordigheid dientengevolge moest ik mij uit den
dienst terugtrekken."
«Ik vermoedde zoo iets," zei Emma zaeht «en het
spijt mij voor n. Zouden wij niet liever terugkeeren,
want wij kunnen niet verder."
Henry knikte toestemmend on zwijgend keerden zij
naar huis terug, beiden verdiept in hun eigen gedachten.
Men zal zich herinneren, dat mr. Milward zijn voor
nemen had te kennen gegeven, dien middag naar de
kerk van Rosham te znllen gaan. Ellen wist, dat zulks
zijn gewoonte niet was daarom gaf het besluit van haar
bewonderaar haar stof tot nadenken.
Al een jaar of langer nog had mr. Milward haar aller
lei attenties bewezen, maar iets wat op een beslissend
woord geleek had hij nog niet gesproken. Zon hij thans
van plan zijn de lijn te overschrijden, welke hofmakerij
scheidt van een engagement? Zij geloofde het inderdaad,
want waarom zon hij zich anders een wandeling van
eenige mijlen getroosten om naar de kerk te gaan en
waarom had hij haar bij 't vertrek stilletjes gevraagd om
na de kerk een wandeling te gaan doen In allen ge
valle besloot Ellen, wanneer dat zijn plan was, zou zij
hem gelegenheid geven zich te verklarenen het was
hoofdzakelijk ook daarom, dat zij Ellen's wandeling met
haar broer had voorgesteld.
Ellen wist zeer goed wat zij deed. Zy kende mr. Mil-
ward's gebreken zijn grofheid stond haar tegen en over
het geheel genomen hield zij misschien niet van hem.
Doch aan den andersn kant werd haar ijdelheid gevleid
door zijn bewondering, want vele vrouwen hadden ge
tracht hem tot zich te trekken en het was haar allen
