No. 158. Eerste blad.
Acht en Negentigste Jaargang.
1890,
V R IJ D A G
25 DECEMBER.
Wegens het Kerstfeest
zal de Courant ZATER
DAGAVOND niet verschijnen.
Kerstmis.
EEN OFFER.
FEUILLETON.
- a
ren
ker
up.
>ol-
ALKMAARSCHE COD RAAIT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden voor Alkmaar f 0,80franco door het
geheele rjjk 1,
De 3 nummers ƒ0,06. Afzonderlijko nummers 3 ets.
Prijs der gewone Advertentlëm
Per regel 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Telefoonnummer s 3
DE UITGEVERS.
De donkere kerstdagen, wanneer men althans niet
in al te armoedige omstandigheden verkeert en geen al te
groot leed ons trof, behouden een eigenaardige be
koring, die moeilijk onder woorden te brengen is. Zeer
zeker, de aangename gewaarwording wordt misschien
ten deele verwekt, door de overkomst van vrienden of
vriendinnon, die voor 't overige deel des jaars van ons
gescheiden zjjn misschien door dat het gezin meer vol
tallig is aan den huiselijken disch, waarop een extra
schotel prijktmisschien door de koude buiten, die het
verblijf binnenshuis meer doet waardeeren maar er is
toch nog iets anders, dat onze stemming beheerscht, iets
anders, dan dat het drie dagen achtereen zondag is en
de mooiste kleeren worden aangetrokken.
Van de 365 dagen, die het jaar telt, zijn er Blechts
weinige waarop onze eigen, werkelijke of vermeende be
langen, zaken, bezigheden, zorgen, ons denken niet ge
heel innemen, waarop onze eigen persoon op den achter
grond treedt en zelfs hij tot overdenking en bespiegeling
geneigd is, voor wie het licht door do schilderachtige
kerkvensters te vergeefs schijnt en de orgeltoon geen
weerklank vindt in 't gemoed.
Die laatste dagen van 't jaar oefenen invloed op ons
uit. Verwonderlijk moge die invloed schijnen, maar hij
is onmiskenbaar. Want wat maakt het uit, zou men zeg
gen of men zes en negentig of zeven en negentig boven
een brief schrijft? De uren en dagen vliegen immers
voortdurend als een schaduw heen. De scheiding in jaren,
is zuiver denkbeeldig, bestaat alleen in ons donken bij
iets denkbeeldigs zon volkomen onverschilligheid passen.
Toch is dit niet het geval.
Het kerstfeest, dat zooveel eeuwen gevierd werd, voert
ons naar vroegere tijden terug. De godsdienstige stem
ming die vroeger de gewone, de alledaagsche was, die
dus onbewust, was en derhalve niet werd opgemerkt,
komt over ons, zonder dat wij 't weten, bij het kerst
feest, al zijn er misschien, die 't voor zich niet wil
len weten en erkennen.
Hoe meer men de overblijfselen van onze voorouders
beschouwt, hun letterkunde nagaat, de gebouwen ziet,
die vroeger zijn gesticht, hoe meer wordt men overtuigd
van de groote veranderingen, die vooral do laatste helft
Roman van
H. RIDER HAGGARD.
38)
Toevallig was omstreeks dezen lijd een half jaar rente
verstreken hij ontving een beleefd briefje van den heer
Levinger, waarin om de betaling daarvan werd verzocht
en tevens attent werd gemaakt, op de nog achterstallige
rente, samen tot een bedrag van eenige duizenden ponden.
Zuchtend zat Henry op die cijfers te staren. Hoe
kon hij aan zijn verplichtingen voldoen Zoo kon het
niet langer, maar wat moest er gedaan worden Ten
einde raad schreef hij een briefje aan den beer Levinger
met het beleefd verzoek hem eens te komen opzoeken.
De heer Levinger versoheen den volgenden morgen om
elf unr, vergezeld door Emma, die een briefje had ont
vangen, ingesloten bij dat van Henry, van Ellen, waarbij
zij werd uitgenoodigd om op Rosham Hall de lunch te
gebruiken. .Ellen wilde haar,'' zoo heette het in dat
briefje, "raadplegen over een japon." Ongaarne nam zij
die nitnoodiging aan, doch eindelijk overreedde haar
vader haar en stemde zij er in toe hem te vergezellen.
Dien dag werd Henry voor het eerst naar beneden,
Daar de bibliotheek gedragen. De heer Levinger kwam
hem daar opzoeken, begroette hem op de hem eigenaar
dige, beleefde manier en wenschte hem geluk met zijn
beterschap.
»Dank u," antwoordde Henry, »ik gevoel mij heel
gezond, maar dat been wil nog nietik had u anders
niet verzocht hier te komen, doch was zelf naar Monk's
Lodge gegaan. Ik kan niet zeggen, dat u er goed uit
ziet. U schijnt veel magerder en bleekor dan toen ik
n het laatst zag."
»A1 jaren lang heb ik met mijn gezondheid te kampen,
dezer eeuw in het gemoedsleven van de bewoners van
ons werelddeel zijn teweeg gebracht.
Vooral spiegelt zich het karakter van een tijdperk af
in do kunst
Francjois Coppée heeft dit gevoeld toen hij schreef
O Moyen-Age O Renaissance
O bons artisans du passé
Jours de géniale innocence
D'art pnr et désintéressé.
Hoe anders moet het leven geweest zijn, toen de ker
kelijke kunst de eenige wastoen de Gothische kathe
draal het eenige monument was, dat men noodig achtte,
aan welks bonw en versiering alle krachten besteed en
geen kosten gespaard werden. Onze kunstvaardig
heid staat misschien niet achter bij die tijden. Onze
negentiende eenwsche werklieden, al zijn ze niet meer
gelijk in de middeleeuwen de architecten tevens van het
werk, toch kunnen zij de oude kunstproducten voor
treffelijk nabootsen.
Of onze bouwmeesters daarentegen in een nieuwen vorm
gelijk de Gothiek was, op verhevene wijze uiting kunnen
geven aan een innig godsdienstige levensopvatting, dat
is zeer de vraag.
Oude kunst navolgen kunnen wij op 't zelfde gebied
nieuwe vormen te scheppen, daartoe zijn wij niet in staat.
Hij, die een voorbeeld wenscht, bezoeke over eenigen
tijd de nieuwe kerk te Schagen, die de eigenaardigheid
heeft, dat men den hoofdingang onder den toren door
de Irerk niet binnen kan troden. Die toegang is dicht
gemetseld. De kunst om gewijde gebouwen te stichten
is dan ook niet die van onzen tijd.
De monumenten van onzen tijd, zijn stations-overkap
pingen, spoorwegbruggen, pantaerforten.
De oorspronkelijke scheppingen van deze eenwdie
huns gelijken niet kennen, och in vorm noch in doel
gecopïeerd, dat zjjn de groote ijzeren gevaarten, als do
Eiffeltoren en het Ferris-rad, opgericht te midden van
reusachtige wereld-kermissen, die nog geen jaar hebben
geleefd en weêr zijn afgebroken. Een Eiffeltoren en een
Ferris-rad, enorme ijzer constructies den naam dragende
van de architecten, dat zijn de specifiek 19de eenwsche
kunstwerken
Zij dienen nergens anders toe, dan om aan de zucht
tot een nieuw vermaak te voldoen. Zij hebben tallooze
mensehen een eind naar boven gevoerd om op do rest
nit de hoogte neer te zien, waarbij de toeschouwers ge-
lijksoortigen indrnk ontvangen van de menschheid, als
van een rnsteloozen mierenhoop, waar de koningin is
zoek geraakt.
Welk een andere gemoedsstemming moet algemeen ge-
Graves, en zij wordt er in den laatsten tijd niet beter
op ik heb veel verdriet gehad en dat gaat niet zoo
spoorloos voorbij. Om n de waarheid te vertellen geloof
ik, dat ik het niet lang meer zal maken en hoe vroeger
ik mjjn zaken in orde heb gemaakt, hoe beter."
»Ik wist niet, dat nw gezondheid zoo slecht was," ant
woordde Henryen van onderwerp veranderende, ver
volgde hij: "Ik heb nw schrijven ontvangen, mijnheer
Levinger, en ik dacht, dat het beter was, wanneer ik de
zaak mondeling met. n behandelde. Ik kan u vijfhonderd
pond op de renten der hypotheken afbetalen."
»Dat is in elk geval iets, zei de heer Levinger met
een flauw glimlachje »de laatste twee jaar beu ik ge
woon niets te ontvaDgen."
»Dat weet ik," antwoordde Henry, »en ik schaam er
mij over. U weet, dat het niet mijn schuld is, doch het
behoort tot mijn erfenis en iu zekeren zin beu ik er dns
mede verantwoordelijk voor. Ik gelooi waarlijk, Levinger,
dat er niets beters is dan ons goed te verkoopen, of gij
moet het overnemen. In beide gevallen znlt ge moeten
verliezen, in de tegenwoordige omstandigheden zal dat
verlios nog grooter zijn. Ongelukkig komen er met St.
Michiel verschillende boerderijen leeg' en ik heb geen
geld, om ze zelf over te nemen en kan evenmin pachters
vinden."
»Het zou mij spijten, wanneer ik tot zoo iets moest
overgaanGraves en evenmin heb ik lust het beheer
over zulk een groot landgoed op mij te nemen, vooral
met hot oog op mijn gezondheid. Als er geen andere
uitkomst is, znllon er vroeg of laat znlke maatregelen
genomen moeten worden, want ik ben maar voogd en
heb niet het recht het eigondom van mijn dochter ver
loren te laten gaanmaar ik hoop, dat er nog wel uit
komst zal gevonden worden, hoewel ik daar niet zoo
zeker meer van ben dan een paar maanden geleden."
»Ik voor mij heb alle hoop verloren," antwoordde
Henry. De heer Levinger stond op, legde de hand op
Henry's schouder en sprak op ernstigen toon
"Graves, denk eerst goed na voor je dat zegt. Dwing
mij niet tot het nemen van maatregelen, welke ik ten
heerseht hebben, toen men kerken bouwde, zoo hecht, als
waren zij voor de eeuwigheidzoo indrukwekkend, dat
zij de gedachten aan alle aardsche dingen afleidden en
zoo versierd met beeldhouwwerken en schilderstukken
door geheimzinnig lieht beschenen, dat de beslommerin
gen van het dagelijksch leven daarin geheel worden vergeten.
Een kunstuiting, eigenaardig aan onzen tijd, de meest
scherpe tegenstelling met schilderijen vervaardigd met
de uiterste zorg als kostbare reliquien, bewaard, de kunst
die nog in zijn kindsheid is, omdat zij slechts enkele
jaren oud bestaat, dat is de reclameplaat.
De reclameplaat de kunst van den dag en van één dag,
die ons geen oogenblik met rust laat, die in de grootere
steden, letterlijk in de oogen springt van den voorbij
ganger, die u dwingt een bepaalde soort van zeep of
chocolade te gebruiken.
Do jonge dame slank van fignnr, met zwarte konsen
aan, die een rijwiel in de hoogte tilt, beschenen door
het licht der Turksche maan, de drie meisjeskoppen
soms wel zes, iets te laag gedecolleteerd, die n aan een
merk sigaren moeten herinneren, de koks, die altijd op
papier, puddings aanbieden, zij zijn er dagelijks op
nit, een aanslag op onze beurs te wagen.
Eu bepaalden zij zich slechts tot onze beurs 1 De ge
dachtegang van allen, die op straat wandelen, mannen,
vrouwen en kinderen, rijken en armen wordt steeds ge
leid tot begeerte van allerlei zinnelijke genietingen.
Dit maakt vooral voor minder bemiddelden het gemis
van zooveel, bij uitstek hard. Geon stuk papier krijgt
men in handen, of er staat op gedrukt waar men den
lekkersten koek, uitstekend bier,, of de mooiste kleeren
kan koopen. Vooy weinig geld. Maar als men dat weinige
niet bezit, dan voelt men dat gemis van den oliphaut
van taai taai dubbel.
Het is dan ook volkomen begrijpelijk, dat er velen
zijn, vooral in do groote steden, die tnrnlunrs worden,
wanneer zij voorbij de prachtige winkels gaan, waarin
alles op de aanlokkelijkste wijze is uitgestald, terwijl kleu
rige aanplakbiljetten, tot allerlei vermaken uitnoodigen.
Het is niet nit overdreven ascetisme, als men opmerkt,
hoe 't moderne leven de zeer ernstige schaduwzijde heeft,
dat het den mensch steeds herinnert aan vermaak, aan
concerten, aan romans, aan goede jenever, aan bier, aan
sigaren, aan chocolade en aan alle middelen, om het
stoffelijk omhulsel der ziel, gelijk 't vroegere genoemd
werd, in eere te honden, te koesteren en te liefkozen.
De mensch is zoo, dat als hij 10 maal een reclame
plaat van circus Renz ziet, hij zijn last om daar heen
te gaan nauwelijks kan bedwingen. Renz is dan ook
iemand, die zijn tijd kent! Geen gemakkelijker occupatie
zeerste zou betreuren. Mag ik openhartig, als vriend tot
je spreken
»Ik had liever, dat n znlks'niet deedtdoch zooals
n wilt."
»Ik zou het graag doen, arme kerel, omdat ik je zoo
mogelijk tegen je zelf wil beschermen en omdat ik er
b'lang bij heb. Wat heb je tegen haar, Graves Waarom
trouw je haar niet Als je zachter, beter meisje kon
vinden, zon ik het begrijpen, maar dat kan je niet. En
ze is je nog altijd zeer genegen, al heb je haar trots een
weinig boleedigd."
"Ge hebt volkomen gelijk, behalve wat het laatste
betreft. Maar aangenomen, dat nw dochter zon toestem-
mon, is het dan niet vernederend, zelfs voor een ban
kroetier, om eon vrouw te nemen onder znlke omstan
digheden
»Ik begrijp je trots, Graves, en zij bevalt mij in je.
V ergeet niet, dat je niet de oorzaak zijt van het bankroet
en dat er oogen blikken in het leven zijn, waarin men
zijn trots een weinig moet laten varen. Goed beschouwd
is trots niets anders dan persoonlijk bezitze gaat met
je het graf in, doch zoo zij de oorzaak is van don onder
gang uwer familie, valt er niets meer aan te verhelpen.
Heb je net recht om alles op te offeren aan dezen vorm
van zelfzucht? En, mijn beste kerel, is dat wel de ware
reden
»Hoe vraagt gij dat zoo, mijnheer Levinger?"
»Ik heb iets hooren praten van een tooneel, dat aan
je vaders stertbed heelt plaats gehad en waarbij de naam
vaD eene zekere jonge vrouw in 't spel was."
"Heeft mijn zuster n dat gezegd?
"Zeker niet. Zelfs muren hebben ooren en zouden
meiden en knechts ze dan niet hebben Ik heb er iets
van gehoord en daar je het niet tegenspreekt moet ik
aannemen dat er iets van aan is."
»In dat geval zou ik verwacht hebben, mijnheer Le
vinger,dat gij niet verder hadt aangedrongen op een
huwelijk van mij met uw dochterhet schijnt evenwel
een tegenovergestelde uitwerking op u te hebben gehad."
Wordt vervolgd.)
.PMJAU ijl
