Volkskoffiehuizen.
No. 5. Tweede blad.
Negen en Negentigste Jaargang.
1897.
ZONDAG
10 J A N U A RI.
EEN OFFER.
FEUILLETON.
ALMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden voor Alkmaar O,SO; franco door het
geheele rijk 1,
3 Nummers f 0,06. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Telefoonnummer: 3*
Prijs der gewone Advertentlën
Per regel f 0,13. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Wanneer in een of andere vergadering of in een socië
teit de wenschelgkheid van de oprichting van volks
koffiehuizen besproken wordt, dan kan men er op rekenen,
dat een der aanwezigen verklaart de zaak In beginsel
toetejuichen maardat zoodanige inrichting de
uithuizigheid bevordert en dat hij om die reden zijn
steun daaraan meent te moeten ontzeggen, aangezien 't
beter is, indien de werkman na afloop van den arbeid
naar huis gaat.
Dit argument, dat de werkman afgehouden wordt
onverwijld naar huis te gaan, door een volkskoffiehuis,
maakt gewoonlijk nog al indruk.
Toch is het, dunkt ons, niet juist; integendeel is waar
schijnlijk, dat de werkman eerder thuis zal komen, na
eenigen tijd vertoefd te hebben in een aangenaam lokaal
en daar bijvoorbeeld de courant te hebben gelezen, dan
wanneer hij een kroeg of gewoon koffiehuis binnengaat,
en daar alcoholische dranken gebruikte.
Doch al ware het zoo, al neemt men aan, dat sommige
werklieden een deel van hun vrijen tijd buitenshuis
doorbrachten, zou dit op zich zelf een nadeel zijn
Immers bij de meer gegoeden geschiedt dit ook. Socië
teiten en vergaderingen worden des winters avonds be
zocht, zonder dat dit bezwaren oplevert. De uithuizigheid
is dan ook alleen af te keurenindien tengevolge daar
van, de belangen van het gezin verwaarloosd worden,
of wanneer daarmede gepaard gaat groote vertering aan
sterken drank.
Een volkskoffiehnis, waar geen alcohol wordt verkocht,
dat gezellig ingericht is, dat gelegenheid geeft het een
en ander te lezen, b.v. couranten van verschillende rich
ting, waar eenige ontspanning kan verkregen worden
door billard, domino of schaakspel en waar de kastelein
niet eischt, dat men iets verteert, is, dunkt ons, een bij
uitstek wenschelijke zaak.
De pogingen, die hier ter stede worden aangewend,
door den Volksbond wenschen wij dan ook veel succes toe.
Wie van nabij met den toestand der bevolking b.v.
in een stad als Alkmaar bekend is, weet hoe er in 't
geheel geen gelegenheid bestaat om eenige ontspanning
of' eenige afwisseling van den dagelijkschen arbeid te
vinden.
Vooral 's winters is dit een gemis, dat aanleiding
geelt tot het bezoeken van de talrijke plaatsen waar
jenever verkocht wordt.
Door de oprichting van volkskoffiehuizen neemt men
Roman van
H. RIDER HAGGARD.
42)
»Goed. Wilt ge dan zoo goed ziju mee naar boven
te gaan om uw handen te wasschen voor het avondeten
Ik zal Marie, het dienstmeisje roepen om uw koffer de
trap op te helpen dragen."
Marie kwam onmiddellijk. Zij :was een sterke meid
van vijftien jaar, »een kind uit het werkhuis,'' zooals
juffrouw Bird meedeelde, doch evenals alles in huis kraak
zindelijk. Met haar hulp werd de koffer de nauwe trap
opgedragen en Joan bevond zich weldra in de vertrekken
van den overleden boekhouder. Het waren nette, kleine
kamers, door een dubbele deur van elkaar gescheiden
er stond een paardeharen canapé, een ronde tafel en
eenige oude stoelen met bewerkte leuning en ripsen zit
tingen.
»Ze zien er nu niet al te helder uit," zei juffrouw
Bird, een blik naar de stoelen werpende »maar de over
leden boekhouder was nog al ruw en had de gewoonte
er koffie op te morsen. Ik kan ze echter in een korten
tijd overtrekken, en de sofa ook, als je dat wilt. Wat
zegt ge nu van do kamer Daar is een hangkast en hier
een latafel."
»Heel lief," antwoordde Joan. »Ik had nooit verwacht,
een zitkamer voor mij alleen te zullen krijgen."
»Dat doet mij genoegen. En nu laat ik je alleen. Met
een half uur zal het avondeten klaar zijn gebakken
eieren met ham en brood. Maar als je wat anders wilt,
zeg het dan maar gerust,.''
Joan haastte zich te verzekeren dat eieren met ham
haar lievelingskostje was en na zich overtuigd te hebben
dat er water in de kan en een schoone handdoek was,
liet juffrouw Bird haar alleen. Joan pakte haar koffer
uit en begaf zich een half uur later ook naar beneden,
misbruik van sterken
weg één der aanleidingendie
drank veroorzaken.
Over het z.g. alcohol vraagstuk is zooveel papier be
schreven, dat men niet veel kans heeft, gelezen te wor
den, indien men daaraan iets toevoegt.
Hij, die na kennis genomen te hebben van een deel
dezer rijke litteratuur, er naar streeft een onpartijdig
oordeel te vormen, moet, dunkt ons, tot de conclusie
komen, dat een zeer matig en niet dagelijksch gebruik
vau wijn, bier of sterken drank van goede qualiteit, geen
schadelijke gevolgen heeft voor de gezondheid van een
volwassen persoon.
De vorm waarin echter ten onzent, in 't algemeen
geestrijk vocht gebruikt wordt, n.l. jenever vermengd
met allerlei schadelijke bestanddeelen, verdient zonder
voorbehoud afkeuring en is in elk opzicht gevaarlijk.
Niet slechts benadeelt men door 't gebruik van jenever
de gezondheid maar bovendien is voor verreweg de
meeste beurzen, een andere wijze om het geld te beste
den, verkieslijk.
Wanneer een matig drankgebruik gepaard gaat met
slechte voeding, gelijk ten onzent zoo algemeen het ge
val is, dan zijn de gevolgen zeer zeker hoogst schade
lijk en er kan daartegen niet genoeg gewaarschuwd
worden.
De gevolgen van bovenmatig gebruik, zijn niet te over
zien. De kinderen van den alcoholicus en dit is vrijwel
na te gaan, zullen in den levensstrijd 't onderspit delven.
Zij zijn zwak van constitutie, hebben aanleg tot allerlei
kwalen, tot alcoholisme, tot krankzinnigheid, tot epilepsie,
tot tering en wat 't ergste is, zij blijken een voorbe-
schiktheid tot 't plegen van misdaden te hebben.
Dit is het resultaat van met zorg uitgevoerde onder
zoekingen, b.v. van dr. Legr^in en andere criminalisten.
De vereenigingen, die zich ten doel stellen, propaganda
te maken voor geheel onthouding, verrichten dus een
zeer nuttigen maatschappelijken arbeid.
Want indien het peil der intellectueele ontwikkeling
van ons volk niet stijgt, dan wordt de mededinging met
andere natiën niet meer vol te houden.
Misbruik van sterken drank doet dit peil dalen en is
dus een kwaad.
Die overtuiging te doen veldwinnen is het doel der
oprichters van volkskoffiehuizen.
Dit doel te bereiken, om bet zoover te brengen, dat
niet enkelen, maar velen afgehouden worden van kroegen,
schijnt evenwel zeer moeielijk te zijn.
Te Haarlem bestaat sedert ruim een jaar een Logement-
Koffie- en Kosthuis, hoek Parklaan-Jansweg, bij uitstek
gunstig gelegen.
om te smullen van de eieren met ham. Het was een
vreemd gezelschapeen doofstom kind dat thee schonk
een doofstomme reus, die haar voortdurend toelachte en
haar kleine gastvrouw, die allen bediende en een dubbel
gesprek voerdeeen met de lippen met Joan en een met
het hoofd en handen met haar beide »kinderen."
Na het avondeten werd alles opgeruimd en na Joan
eerst gevraagd te hebben of zij wel tegen den rook
kon stopte juffrouw Bird de groote steenen pijp voor
haar echtgenoot en bracht hem zijn scherp geslepen ge
reedschap waarmede hij den kop van een wandelstok
begon te bewerken.
»ik heb je immers al gezegd hoe handig hij is juf
frouw Bird »soms verdient hij vier shilling in de week.
Dat geld geeft hij mij en hij meentdat ik het gebruik;
maar dat is niet zoo geen penny er van. Ik breng alles
naar de spaarbank voor hem en voor Sally. Ik heb daar
zoo al een bedrag staan van bijna veertig pond. Kijk
weet je, wat hij nu zegt
Joan schudde het hoofd.
>Hij zegt, dat hij je als model wil gebruiken. Hij be
weert, dat je een mooi hoofd hebt voor een wandelstok.
O, wees maar niet banghij doet het sprekend. Kijk
hier heb je den overleden boekhouder. Ik bewaar hem
als souvenir en juffrouw Bird liet Joan een stok
zien waarvan de knop een blijkbaar zeer goed uitge
voerde, maar leelijke kop was.
»Mooi was hij niet", merkte Joan op.
»Neen niet mooi maar rechtschapenen Jim
wil nu jou portret snijden om dat je zoo heel mooi bent;
of je rechtschapen bent zal later blijken.''
Joan glimlachte er was iets zonderlings in de open
hartigheid van dit vrouwtje.
»Ik hoop nietdat mijnheer Bird er op gesteld is, dat
ik van avond nog voor hem zal zitten," zei ze; »want
ik ben dood moe en zou graag naar bed gaan."
»Neen neen hij maakt van avond maar een begin
een paar lijnen misschien en later gaat hij je bestudee-
ren. De slaap zal je goed doen na de reis ofschoon
je mij nog niet hebt gezegd waar je vandaan komt.'»
Het is een groot heerenhuis met tuin. De vertrekken
zijn zeer gezellig ingericht. Op de eerste verdieping is
een keurige bibliotheek.
Voor 40 cent per nacht kan men in een der zeer net
ingerichte slaapkamers logeeren.
Oppervlakkig zou men denken, dat dit ruime woon
huis met drie groote kamers beneden en tuin veel men-
schen zou lokken. Toch blijkt het niet 't geval te zijn.
Het bezoek is schaar3ch. Uit de bibliotheek wordt
geen boek gevraagd.
Te Utrecht heeft het koffiehuis van den Volksbond
beter succes, ook financiëel.
Het bestaat reeds een viertal jaren en van de verstrekte
voorschotten, kon reeds de terugbetaling worden aan
geboden.
Het gebouw Concordia, dat wij bedoelen, werd door
den heer van Beuningen kosteloos aan de Vereeniging
ten gebruike afgestaan.
De vereeniging zou thans in staat zijn, indien het
noodig was, een redelijken huurprijs te betalen.
De prijzen der consumptie-artikelen zjjn niet hoog.
Wanneer men het tarief van Utrecht met dat van Haar
lem vergelijkt, dan, dunkt ons, dat het verkieslijk zou
zijn hier ter stede Utrecht te volgen.
Broodje met boter en kaas, Haarlem, 10 ets., Utrecht, 4 ets.
7
10
5
20
10
3
5
3
6
4
worst i
Koffie met suiker en melk
Bouilloni
Waterchocolade i
Het was ons minder te doen om deze vergelijking,
dan wel om aan te geven, in welke richting de stichters
van een volkskoffiehuis 't meeste wil van hun werk zul
len hebben.
Zij moeten onzes inziens niet slechts koffie of bier,
maar tevens deugdelijk voedsel verstrekken, b.v. erwten
soep, smakelijk toebereide macaroni, havermeel, gort met
rietsuikerstroop enz.
In strijd met het ware volksbelang wordt, gelijk in
deze courant reeds zoo dikwijls werd betoogd, de suiker-
accijns behouden. Door de afschaffing daarvan zouden
vele spijzen beter, smakelijker en meer voedzaam bereid
kunnen worden.
Een volkskoffiehnis moet zijn tevens een restauratie
slechte voeding is een der voorname oorzaken van drank
misbruik.
Naar een goed ingericht volkskoffiehuis, tevens goed
koops restauratie, waar niet veel verschillende smakelijke
gerechten worden voorgezet, klaargemaakt met evenveel
zorg als in een gegoed burgergezin, de menscheD te
Joan antwoordde nietzij had thans geen lust een
verhoor te ondergaan doch om de tafel gaande reikte
zij mijnheer Bird de hand. Het meisje had haar den
ganschen avond aangekeken en hield haar nu haar ge
zichtje toe om gekust te wordenop een manier, waar
door zij in eens Joan's hart had gestolen.
»Dat bewijstdat Sally van je houdt", zei juffrouw
Bird »en als Sally van je houdtdoe ik het ook, want
zij vergist zich nooit in de menschen. En nu, goeden
nachtlieve. Wij ontbijten om half acht maar eerst
lees ik ben voor uit den Bijbelik lees en mijn kinderen
volgen mij in een boek. Denk er om, het licht uit te
doen."
Joan strompelde de trap op en te moe om zelfs te
denken lag zij spoedig te bed. Beneden haar kon zij
het klappen en knippen van vingers hooren waaruit
zij opmaakte, dat de familie Bird op de haar eigen
aardige manier in druk gesprek was. En onder dit
zonderlinge geluid sliep zij in.
VIERENTWINTIGSTE HOOFDSTUK.
Joan sliep dien nacht gerust en ontwaakte eerst toen
het zonlicht in haar kamer scheen. Zij was om kwart
over zeven beneden in de zitkamer, die, hoe vroeg het
ook was, reeds was gestoft en schoon gemaakt. Het
ontbijt stond gereed.
»Goeden morgen, lievezei juffrouw Bird. »Ik ben
blij, dat je vroeg opstaatdat is zeker een gewoonte
die je hebt meegenomen van buiten. Met den overleden
boekhouder was dat andersdie wilde nooit voor negen
uur ontbijten, wanneer hij zijn zin kreeg, en des Zondags
om tien uur. Maar ik geloof dat zijn leverkwaal hem
zoo slaperig maakte. En nu ga ik bidden. Marie
kom hier, voor het gebed."
Marie kwam op het geroep binnen schommelen en
verdween daarna weer in de achterkamer toen zij terug
keerde schoof zij haar meester voor zich uit in een
grooten rolstoel en de plechtigheid begon. Eerst gaf
juffrouw Bird aan elk harer beide kinderen een bijbel,
