De Kamer over het Ministerie.
Uit gebrek aan bewijs,
Negen en Negentigste Jaargang.
1897.
ZONDAG
31 0 C T 0 B E R.
Feuilleton.
CHARLOTTE BRAEME.
NO. 130. Tweede blad.
ALRIHAARS
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden voor Alkmaar/ O,SO; franco door het
geheele rijk 1»—
3 Nummers f 0,06. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Prijs der gewone Advertentlën
Per regel f O,IS. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Telefoonnummer3.
In het laatst van Juli is het nieuwe Ministerie opge
treden en juist drie maanden later, in het laatst van
October, kan de natie in het voorloopig verslag van het
afdeelingaonderzoek der Staatsbegrooting voor 1898 de
beschouwingen lezen, waartoe die optreding den leden
der Tweede Kamer aanleiding heeft gegeven. Bij de
beantwoording der Troonrede heeft men zich opzettelijk
onthouden, thans is het oogenblik daartoe gekomen. Op
het bestaan en de samenstelling van het Kabinet zullen
flie beschouwingen, het Regeeringsantwoord en de daaro p
volgende openbare beraadslagingen wel geen invloed meer
hebben maar een en ander kan er toe bijdragen om de
houding van de verschillende partijen en .groepen" in
de Kamer tegenover het Ministerie en tegenover elkander
af te teekenen.
Volgens .sommige leden" was bij de verkiezingen
van een strijd van beginselen tegenover beginselen geen
sprake geweest, maar hadden de negatieve leuzen van
anti-clericalisme den doorslag gegevón. Wat het neg a-
tieve dezer leuzen betreft, valt al aanstonds op te
merken dat dit negatieve karakter uitsluitend ligt in
de woorden waarvan men zich bedient, en niet in het
wezen der zaak. Gebruikt men in plaats van »anti-
clericalisme" en »anti-protectionisme", de uitdrukkingen
.onzijdigheid van den Staat tegenover kerkgenootschap
pen en godsdienstige meeningen'' en vrij ruilverkeer",
dan heeft men p ositieve leuzen. Dat deze leuzen meer
gewicht in de schaal hebben gelegd dan aanvankelijk
was te voorzien, was overigens het noodzakelijk gevolg
van het optreden der anti-liberale partijen, die den nadruk
legden op de zegeningen eener Christel ïjke regee
ring, en de aanlokkelijkheid van zoodanig bewind allengs
meer trachtten te verhoogen door er do zegeningen van
protectie, in den eenen of den anderen vorm, aan toe te
voegen. Toen katholieken en anti-revolutionairen in
onderling verbond den strijd openden, met de kiezors op
deze vermeende weldaden te wijzen, kon de liberale partij
niet nalaten met nadruk te verklaren: neen, dat niet!
Daardoor kregen ook op dit terrein haar staatkundige
lenzen een negatieven vorm. Aanvankelijk scheen er voor
de liberale partij geen grond te bestaan om hare begin
selen ten aanzien van de houding van den staat tegenover
kerk en godsdienst en ten aanzien van vrijheid of
bescherming op het gebied van handel en nijverheid op
den voorgrond te stellende houding der tegenpartij
heeft haar daartoe genoodzaakt, en zoo kreeg haar leus
op deze punten den vorm van een antwoord, van een
DOOR
6)
HOOFDSTUK VI.
.0 m hem te redde n."
Mevrouw Blair zweeg en zag den advocaat nadenkend aan.
»Ik weet niet," hervatte zij, »of gij ooit armoede gele
den hebt, of gij al het schriklijke daarvan kent."
.Neen, God zij gedankt, ben ik daarvoor gespaard."
»Nu, ik voor mij had het kunnen dragen, als ik mijn
vader niet zoo had zien lijden. Wij gingen sieeds meer
achteruit. Mijn tante Flora ontsloeg de dienstboden, zij en
ik zouden het werk doen. Alleen de arbeiders voor den
tuin en de velden bleven in onzen dienst, soms hadden
wij nagenoeg niets te eten, maar toch bleven wij op
Firmanse wonen en bewaarden den uiterlijken schijn. Maar
mijn vader verminderde met den dag. Ik ken al de pogingen
die hij aanwendde. Ik bracht zijn manuscripten naar de
post en ontving ze als zij teruggestuurd werden. Toen ik
zestien jaar was moest ik in do stad zijn horloge en ket
ting gaan verkoopen. Hoe ging het mijn vader aan het
hart daarvan te scheiden Stuk voor stuk verdwenen de
juweelen. van mijn tante, toen onze kostbare boeken, daarna
de schilderijen en eindelijk het oude eikenhouten amen
blement, dat mijns vaders trots was geweost. Het oude
huis werd leeg en kaal. Toen kwam de morgen, waarop
mijn vader mij bij zich riep. Hij had een geopenden brief
in de hand en tranen biggelden langs zijn wang.
bestrijding der leus van de tegenpartij, en klonk zij ont
kennend, negatief.
.Verscheidene leden" hadden een geheel andere opvat
ting van de beteekenis der verkiezingen. De wenschelijk-
heid, de noodzakelijkheid van sociale hervormingen had
den daarbij op den voorgrond gestaan, en de uitslag was
van dien aard geweest dat volgens constitutioneele
beginselen een vooruitstrevend Kabinet, gezind voor sociale
hervormingen moest optreden. De opmerking op zich
zelve is juist. Klonk het antwoord der liberale partij op
de leuzen harer tegenstanders ontkennend geen
clericale regeering, geen protectie zeer stellig werden
daarbij tal van maatregelen wenschelijk of noodzakelijs
genoemddie naar het bekende spraakgebruik sociale
hervormingen kunnen genoemd worden. Verreweg de
meeste liberale candidaten stemden daarmee in, al waren
er onder, die meenden dat ten aanzien van sommige der
zeer vele maatregelen die o. a op het uitgebreide pro
gramma der Liberale Unie voorkwamen, het noodzake
lijk voorbereidend onderzoek nog niet zoover was gevor
derd, dat reeds stellige beloften konden gedaan worden,
die thans tot misverstand aanleiding konden geven of op
teleurstelling konden uitloopen.
Beide deze tegen elkander overstaande opvattingen van
de beteekenis der verkiezingen gaven aanleiding tot
bemerkingen op de samenstelling van het Ministerie.
Volgens de eerste opvatting zou de optreding van een
nieuw Ministerie niet gerechtvaardigd zijn geweest, en
had het vorige Kabinet, zij het ook eonigzins gewijzigd
kunnen aanblijven. Wat daartegen in hot voorloopig
verslag wordt opgemerkt, komt ons juist voor. Het vorige
Ministerie, met een bopaalde taak opgetreden, had van
den aanvang af te kennen gegevendat niet op alle
punten van staatsbeleid tusschen zijn leden overeenstem
ming bestond, maar zeer zeker omtront die zaken die
het inzonderheid wensehte tot stand te brengen en
ter wille waarvan andere, door sommige zijner leden ove
rigens gewenschte maatregelen moesten blijven rusten-
Aan die verklaring is het getrouw gebleven, en voordat
de uitslag van eenige verkiezing bekend kon zijn had
het zijn ontslag aangevraagd. Toen er na afloop der ver
kiezingen een Ministerie samengesteld moest worden en de
vraag zich voordeed wie met die samenstelling belast
behoorde te worden, stond men op volkomen vrij terrein.
Maar de heer Pierson was niet de aangewezen man
om als Kabinetsformeerder op te treden, beweren de
voorstanders der tweede opvatting. Nu de sociale her
vormingen op den voorgrond zijn getreden, had hij de
vorming van een Ministerie aan een meer vooruitstre
vend staatsman moeten overlaten.
Een meer vooruitstrevend staatsman Wie is het meest
.Hester riep hij, .alles is gedaan. Ik heb al miju krachten
aangewend, maar nu ben ik verslagen. Ik kan niet meer I"
Ik kuste en liefkoosde hem, zei dat ik jong en sterk
was en voor hem zou werken en zorgen, maar hij glim
lachte flauw en zuchtte.
.Mijn liefste riep hij, .gij kent de wereld niet
Toen zei hij mij wat er aan haperde. Hij was twee
jaren achterstallige huur schuldig en de huisheer schreef,
dat als dit niet binnen een maand aangezuiverd was, hij
den weg van rechten zou inslaan. Dat beteekent, zei mijn
vader, dat al onze inboedel verkocht zal worden en wij
op straat gezet.
.Wij moeten trachten geld te krijgen," zei ik, maar mijn
vader weende nog meer.
De maand verliep en geenerlei hulp deed zich op. Mijn
vader was wanhopend, mijn tante schreide dag en nacht,
maar redding kwam niet. En hebt gij reeds gegist, dat
Angus Graham Blair mijns vaders huisheer was Begint
gij thans te begrijpen hoe ik zijn vrouw heb kunnen wor
den Firmanse, waar wij woonden, lag ongeveer tien
mijlen van Ardrossan, en Blair bezat veel land in die
buurt, ja hij was een der grootste grondbezitters. Een
paar dagen eer de maand verstreken was, schreef hij, of
het geld beschikbaar was. Mijn3 vaders antwoord was .neen"
en toen kwam hij zelf.
»Ik heb mijn echtgenoot nooit liefgehad, maar ik moet
toch verklaren, dat hij vele goedo eigenschappen had. Op
een Augustus-avond kwam hij op Firmanse. Mijn vader
zat in het droevig overblijfsel van onzen eens zoo schoo-
nen tuin, mijn tante en ik waren in huis bezig, toen or
luid gescheld werd. Mijn tanto ging opendoen en kwam
bleek en bevend bij mij terug.
.Hester!" riep zij, .wat moet ik doen Het is mjjn heer
Blair. Wat zal uw vader zoggen Wij zagen elkander ont
steld aan, maar toen, weinig vermoedende wat er uit
volgen zou, zei zij: »Ga gij er heen, Hester, gij zijt jong
en mooi, misschien kunt gij zijn hart verzachten."
Deze woorden riepen voor het eerst het bewustzijn in
vooruitstrevend hij die zonder aarzeling in één adem
een aantal maatregelen noemt als onafwijsbare eischen
des tijds, zonder te gewagen van de bezwaren die met
de invoering van sommige daarvan gepaard gaan, of te
wijzen op het onvermijdelijk uitstel, dat een volstrekt
noodig voorafgaand onderzoek omtrent enkele andere ten
gevolge moet hebben of wel hij die, om alle misvatting
en mogelijke teleurstelling te voorkomen, zich verplicht
acht het een en het ander niet te verzwijgen Daarover
kan verschillend worden gedacht. Maar als men vraagt,
van wien gewenschte hervormingen met de meeste kans
van welslagen verwacht kunnen worden, wie de daar
tegen bestaande bezwaren het best zal kunnen overwin
nen, dan zou naar onze meening het antwoord moeten
zijn hij die er reeds zooveel over heeft nagedacht, dat
hij de bezwaren althans kent en er daarom op wijst.
Zoo heeft de heer Pierson gedaan ten aanzien van het
programma der Liberale Unie, en daarom is inderdaad
alleszins begrijpelijk dat hem de samenstelling van een
nieuw Ministerie werd opgedragen, en volkomen gerecht
vaardigd dat hij, met het oog op de samenstelling der
Tweede Kamer, die opdracht heeft aangenomen. Dat de
liberale kiezers op vele plaatsen bij voorkeur hun stem
gaven aan hen die zich het stelligst, het meest onvoor
waardelijk, het warmst voor de gewenschte hervormingen
verklaarden sommigen met het vuur eener eerste
liefde is volkomen verklaarbaarmaar als het aan
komt op de samenstelling van een Ministerie, om zooveel
mogelijk in den gewenschten geest tot stand te
brengen, dan komt niet zoozeer in aanmerking de
man die er met de meeste warmte over gesproken heeft
en blijkbaar van meening was dat ook in deze zaken de
liefde alles overwint, als wel de man aan wiens gezind
heid niet getwijfeld mag worden, maar wiens reeds sindsfl^^^
lang aangevaugon en vlijtig voortgezet onderzoek hei^^^^
ook de bezwaren heelt doen kennen, en die daardoor
genoopt wordt zich met eenige omzichtigheid uit te laten.
Dat de samensteller van het Kabinet was de Minister
van Financiën, vonden deze leden almede onbegrijpelijk.
Waar het sociale hervormingen geldt, behoorde naar
hunne meening de Kabinetsformeerder aan het hoofd te
staan van een ander departement. Toch zullen onge
twijfeld de gewenschte wetsontwerpen^van verschil
lende departementen moeten uitgaan zoowel van
Waterstaat of Justitie als van Binnenlandsche Zaken.
Voor de optreding van den Minister van Financiën als
leider bestaat overigens deze zeer gezonde reden, dat
voor het tot stand k'omen van de meeste der gewenschte
hervormingen heel wat geld noodig zal wezen en te be-
oordeelen in hoeverre en op welke wijze dat geld door
meer belasting te vinden is, dat is inzonderheid de taak
mij wakker, dat ik het aangenaam vond mooi te zijn en
toen ik de kale, nagenoeg ledige kamer binnenkwam, had
ik besloten onze zaak te bepleiten en hem nog eenig uit
stel af te smeeken. Ik vond een jong knap man, maar van
dit eerste oogenblik af tot aan zijn dood, heb ik hem
nimmer mogen lijden. Hij zag mij zeer verrast aan.
.Mijnheer Blair?" vroeg ik.
Hij antwoordde met een buiging.
.Ik ben Hester Carol," hernam ik, »ik zal mijn vader
gaan zeggen dat n hier is, maar ik moet u verzoeken
eenige minuten geduld te hebben, hij is niet wel en hij
mag niet schrikken."
.Dus weet gij waarvoor ik kom
.Ja."
.Dan moet ik in uw mooie oogen er wel als een onbarm
hartige kerel uitzien
»Ik wilde zoo gaarne dat n nog wat op het geld wildet
wachten."
.Zoo, wilt gij dat? Hoe oud zijt gij, jufirouw Carol
.Zeventien jaar," antwoordde ik, terwijl zich eenige afkeer
jegens hem van mij meester maakte, zonder dat ik wist
waarom. Ik trad een stap achteruit toen een onaangename
glimlach zijn lippen plooide en hij zei
.Ik zou uw vader gaarne spreken als gij denkt dat het
hem gelegen komt. Kunt gij mij een glas melk geven
.Onze koeien zijn verkocht," antwoordde ik met een
zucht.
Hij zag eens in de kale kamer rond en zei:
.Hebt gij dan niets anders voor mij
Ik ging heen maar kon niets beters vinden dan een
flescn lichten wijn en wat beschuitjes en hij zeide dat hij
daarmede zeer tevreden was. Hij vroeg mij van allerlei
waar ik vroeger geweest was, wat ik deed, wie mijn vrien
dinnen waren. Later begreep ik dat hij helaas, liefde voor
mij had opgevat. Hij een man van veertig jaar, ik een
kind van zeventien Na een poos kwam mijn arme vader
met zijn grijs hoofd, bevend en beangst voor den man
aan wiens genade hij was overgeleverd.
